Raadsvoorstel Bevoegdheid Raad Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 28 oktober 2014 Registratienummer: 2014/44 Agendapunt nummer: 5a Onderwerp Scenario's dekkingsplan begroting 2015-2018 Voorstel Een keuze te maken uit de vier mogelijke scenario s voor het dekkingsplan 2015-2018. Inleiding/aanleiding Op 17 september 2014 hebben wij u de conceptbegroting 2015-2018 aangeboden. Op 28 oktober 2014 gaan we deze met uw raad bespreken. Zoals we in de aanbiedingsbrief bij de begroting hebben verwoord staat Oirschot voor een grote uitdaging. In een tijd dat we vanuit het rijk steeds meer taken krijgen en tegelijk minder geld, willen we toch ambities in het belang van onze inwoners realiseren. Dit betekent dat we keuzes moeten maken. We realiseren ons dat dit geen gemakkelijk proces is. Na de vaststelling van deze begroting willen we daarom starten met een proces om te komen tot een nadere invulling van een robuuste, structureel sluitende meerjarenbegroting. Hierbij nemen we alle inkomsten en de uitgaven van de gemeente nader onder de loep in een heroriëntatie op de verantwoordelijkheden van de gemeente. Uiteraard doen we dit in nauw overleg met u en gaan we de inwoners hier nauw bij betrekken. Het betekent echter ook dat we nu al moeten voorsorteren en keuzes moeten maken om de begroting 2015 sluitend te krijgen. De voorliggende begroting 2015-2018 laat namelijk nog forse tekorten zien. Met uw raad hebben we afgesproken dat we voor het dekkingsplan bij deze begroting een aantal scenario s aanbieden waaruit door u bij de begrotingsbehandeling op 28 oktober a.s. een keuze wordt gemaakt. Deze scenario s (vier) bieden wij u bij dit voorstel aan. Wettelijk en/of beleidskader Voorwaarde voor repressief toezicht (toezicht achteraf) door de provincie is dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is. Dit is ook het uitgangspunt geweest bij het opstellen van de scenario s. JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 1
Uitgangspunten en overwegingen bij het opstellen van de scenario s Bij de inhoudelijke onderwerpen die in de verschillende scenario s aan de orde komen hebben we een aantal overwegingen die we hier kort toelichten. a. Op een andere wijze kijken naar subsidies en bijdragen Vanuit thema s als de zelfredzaamheid van de burger, de faciliterende rol van de overheid in plaats van de overheid die alles regelt en het ondersteunen van particuliere initiatieven is het de vraag of de huidige wijze van subsidiëring nog wel van deze tijd is. Is het niet beter het initiatief om activiteiten te ontplooien die bijdragen aan doelstellingen die belangrijk zijn voor onze samenleving, aan die samenleving over te laten en als gemeente periodiek te beoordelen wat voor geld wij hiervoor over hebben? Dit geldt voor het hele scala aan subsidies en bijdragen die de gemeente nu voor haar rekening neemt. Ter informatie: In de huidige begroting is voor 2015 2,7 miljoen aan subsidies en bijdragen geraamd. In de scenario s gaan we er vanuit dat met ingang van 2016 een bezuiniging op deze onderdelen kan worden gerealiseerd. b. Inzet suppletieuitkering algemene uitkering Zoals verwoord in de raadsinformatiebrief bij de meicirculaire 2014 hebben we in de begroting nog geen rekening gehouden met de (eenmalige) suppletieuitkering van 912.000 van de algemene uitkering (die volgens de laatste informatie mogelijk nog wat hoger wordt). Oirschot ontvangt deze als compensatie voor de herverdeeleffecten van het groot-onderhoud aan het verdeelstelsel (m.n. veroorzaakt door het niet meer meetellen van de woonruimten op de legerplaats voor de algemene uitkering). Achterliggende gedachte bij het niet ramen in de begroting is dat dit een eenmalige uitkering is en de gemeente het tekort structureel moet dekken. Aan de provincie (als toezichthouder) hebben we de vraag voorgelegd hoe deze in de begroting kan worden ingezet. Van de kant van de toezichthouder is hierbij bevestigd dat deze uitkering gezien wordt als een structureel dekkingsmiddel en kan dus worden ingezet voor maximaal 3 jaren. c. Mogelijkheden tot verhoging van de OZB Eén van de maatregelen om te komen tot een structureel dekkende begroting is een verhoging van de tarieven voor de Onroerend Zaak Belasting (OZB). Verhoging van de tarieven is een autonome bevoegdheid van de raad. Aandachtspunten hierbij zijn o.a. de macronorm die hierbij jaarlijks door het Rijk wordt vastgesteld, de onbenutte belastingcapaciteit, de tarieven in de situatie van artikel 12 (voor die gemeenten die aangewezen zijn op steun door het Rijk) en de belastingdruk voor zowel huishoudens als bedrijven.. In de begroting 2015 is reeds rekening gehouden met een verhoging van de OZB van 1,75%. JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 2
d. Invoering parkeerbelasting Invoering van parkeerbelasting genereert extra inkomsten. Eerste globale berekeningen en vergelijkingen met naburige gemeenten geven aan dat het hier om substantiële inkomsten kan gaan. Uiteraard zijn er ook jaarlijks kosten aan verbonden en moet aan de voorkant geïnvesteerd worden in voorbereiding en voorzieningen. Op basis van een eerste vergelijking met de gemeente Oisterwijk hebben we in de scenario s een netto-opbrengst van 350.000 opgenomen (met een gefaseerde invoer vanaf 2016). Voor de incidentele invoeringskosten gaan we uit van 100.000. e. Inzet vrij deel van de algemene reserve ter verlichting van de exploitatie Ook hebben we bezien welke mogelijkheden er zijn om het vrije deel van de algemene reserve in te zetten voor verlichting van de exploitatie. Voor alle duidelijkheid: hiermee bedoelen we niet het inzetten voor incidentele begrotingsposten (dit is immers altijd toegestaan) maar het tijdelijk inzetten van het vrij deel van de algemene reserve om de begroting structureel te verlichten. Deze vraag speelt met name bij gemeenten die de relatieve luxe hebben van een goede vermogenspositie. Ook in Oirschot is dit het geval. Dit onderwerp hebben we ook doorgesproken met de provincie. Hierbij is bevestigd dat dit onder voorwaarden mogelijk is. De belangrijkste zijn: Maximaal voor een periode van vier jaar en niet in de volgende begroting 2016 en meerjarenraming 2017-2019; In de volgende begroting 2016 moeten concrete dekkingsmiddelen zijn opgenomen die de wegvallende inzet van het vrij deel van de algemene reserve compenseren; Uitgangspunt is een geleidelijke afbouw van de inzet van de vrije middelen uit de algemene reserve. In de nota Reserves en voorzieningen 2014, die aan uw raad wordt voorgelegd op 21 oktober 2014 gaan we hier uitgebreid op in. Argumenten 1.1 Bij het opstellen van de scenario s gaan we uit van een structureel tekort van 1,4 miljoen In het onderdeel Financiële begroting (blz. 188 van de begroting) hebben we aangegeven wat het tekort voor 2015-2018 is (voor 2015 1.244.600). In dit saldo is nog geen rekening gehouden met de doorwerking van de Burap van september 2014. Hiermee houden we bij de scenario s wel rekening zodat we uitgaan van de een structureel tekort van (afgerond) 1,4 miljoen opgebouwd als volgt: Structureel tekort incl. Burap september 2014 2015 2016 2017 2018 Structureel tekort (zie boekwerk begroting) 1.244.600 986.400 1.246.300 1.325.300 Doorwerking Burap september 2014 155.501 96.032 96.089 96.279 Structureel tekort inclusief Burap september 2014 1.400.101 1.082.432 1.342.389 1.421.579 JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 3
1.2 Het door de raad te kiezen scenario moet leiden tot een structureel sluitende begroting Zoals in de inleiding verwoord starten we direct na de vaststelling van deze begroting met een proces om te komen tot een duurzame, structureel sluitende meerjarenbegroting. Dit betekent niet dat we nu ontkomen aan ingrijpende maatregelen om ook voor 2015 te komen tot een reëel sluitende begroting. Dit als aanzet voor een gezond meerjarenperspectief waarbij we tevens voldoen aan de criteria vanuit de provincie. In de vier scenario s hebben we daar de mogelijkheden voor aangegeven. 1.3 Scenario 1 is het scenario wat uitsluitend gericht is op de uitgaven SCENARIO 1 / Uitgaven 2015 2016 2017 2018 2019 1 Op andere wijze kijken naar subsidies en bijdragen 0 50.000 100.000 200.000 300.000 2 Bezuiniging op nieuw beleid Raadskaders (50%) 75.000 75.000 75.000 75.000 75.000 3 Heroriëntatie op de verantwoordelijkheden van de gemeente 200.000 500.000 Totaal 75.000 125.000 175.000 475.000 875.000 Te dekken tekort 1.400.000 1.100.000 1.400.000 1.400.000 1.400.000 Toelichting bij scenario 1 In dit scenario wordt; (Gefaseerd) bezuinigd op subsidies en bijdragen vanaf 2016; Komt een gedeelte van het nieuwe beleid uit de vastgestelde Raadskaders (50%) te vervallen; Ingaande 2018 een structurele bezuiniging wordt behaald uit de oriëntatie op de verantwoordelijkheden van de gemeente (oplopend tot structureel 500.000);. Zoals uit de tabel blijkt is het structurele tekort van 1,4 miljoen met deze voorstellen niet gedekt, zodat aanvullende dekkingsmaatregelen nodig zijn. 1.4 Scenario 2 is het scenario uitsluitend gericht op de inkomsten SCENARIO 2 / Inkomsten 2015 2016 2017 2018 2019 1 verhoging ozb (33% extra = 1,4 milj.) 1% = 42.000 verhoging is 1,4 milj.onder aftrek andere inkomsten oftewel 25% 1.050.000 1.050.000 1.050.000 1.050.000 1.050.000 2 a.invoering parkeerbelasting / opbrengst 0 250.000 500.000 500.000 500.000 b.invoering parkeerbelasting / kosten -100.000-150.000-150.000-150.000-150.000 3 inzet suppletieuitkering ( 912.000) 450.000 300.000 162.000 0 0 Totaal 1.400.000 1.450.000 1.562.000 1.400.000 1.400.000 Te dekken tekort 1.400.000 1.100.000 1.400.000 1.400.000 1.400.000 JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 4
Toelichting bij scenario 2 In dit scenario: Wordt de suppletieuitkering die we in 2015 ontvangen in 3 jaar ingezet; Genereren we aanvullende inkomsten door de invoer van parkeerbelasting (met de vermelding dat de invoeringskosten van 100.000 in 2015 incidenteel is); Wordt het resterende tekort voor 2015 ingevuld door een extra verhoging van de OZB (concreet 25%); Volledigheidshalve vermelden we dat, op basis van het raadsbesluit bij de begroting 2014 in de begroting al rekening is gehouden met een verhoging van de leges vooruitlopend op de uitkomst van het onderzoek naar de kostendekkendheid ervan. Wat het uiteindelijke niveau van kostendekkendheid zal zijn, beslist uw raad. 1.5 Scenario 3A is een mixscenario met voorstellen voor uitgaven en inkomsten SCENARIO 3A / Mix uitgaven/inkomsten 2015 2016 2017 2018 2019 1 Op andere wijze kijken naar subsidies (incl. leerlingenvervoer) 0 50.000 100.000 200.000 300.000 2 Bezuiniging op nieuw beleid Raadskaders (50%) 75.000 75.000 75.000 75.000 75.000 3 verhoging ozb 24% extra (1% = 42.000) 1.008.000 1.008.000 1.008.000 1.008.000 1.008.000 4 inzet suppletieuitkering ( 912.000) 450.000 300.000 162.000 0 0 5 a.invoering parkeerbelasting / opbrengst 0 250.000 500.000 500.000 500.000 b.invoering parkeerbelasting / kosten -100.000-150.000-150.000-150.000-150.000 Totaal 1.433.000 1.533.000 1.695.000 1.633.000 1.733.000 Te dekken tekort 1.400.000 1.100.000 1.400.000 1.400.000 1.400.000 Toelichting bij scenario 3A In dit scenario hebben we een mix van dekkingsmaatregelen voorgesteld waarbij net als bij scenario 2 de OZB-verhoging als sluitpost wordt ingezet om een structureel sluitende begroting te krijgen. In scenario 3A betekent dit een extra verhoging van 24%. Net als in scenario 2 is dit een forse verhoging. Dit is de reden dat we voor scenario 3 nog een variant hebben uitgewerkt (scenario 3B) waarbij deze verhoging kan worden beperkt door het tijdelijk inzetten van reserves. JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 5
1.6 Scenario 3B is een mixscenario met voorstellen voor uitgaven en inkomsten (variant) SCENARIO 3B / Mix inkomsten/uitgaven 2015 2016 2017 2018 2019 1 Op andere wijze kijken naar subsidies en bijdragen 0 50.000 100.000 200.000 300.000 2 Bezuiniging op nieuw beleid Raadskaders (50%) 75.000 75.000 75.000 75.000 75.000 3 verhoging ozb 10% extra (1% = 42.000) 420.000 420.000 420.000 420.000 420.000 4 inzet suppletieuitkering ( 912.000) 450.000 300.000 162.000 0 0 5 a.invoering parkeerbelasting / opbrengst 0 0 250.000 500.000 500.000 b.invoering parkeerbelasting / kosten 0-100.000-150.000-150.000-150.000 6 inzet reserves ter verlichting exploitatie (totaal 1,7 miljoen) 600.000 500.000 400.000 200.000 0 7 Heroriëntatie op de verantwoordelijkheden van de gemeente 200.000 300.000 Totaal 1.545.000 1.245.000 1.257.000 1.445.000 1.445.000 Te dekken tekort 1.400.000 1.100.000 1.400.000 1.400.000 1.400.000 Toelichting bij scenario 3B In dit scenario komen we tot een structureel sluitende begroting waarbij: Tijdelijk reserves worden ingezet ter verlichting van de exploitatie; Direct na de begrotingsvaststelling gestart wordt met een traject om nà deze periode te komen tot een structureel sluitende begroting (oriëntatie op de verantwoordelijkheden van de gemeente); De invoer van parkeerbelasting is in dit scenario een jaar opgeschoven vanuit de gedachte dat de invoering ervan in samenhang met voorstellen over de subsidies en bijdragen en de heroriëntatie op de verantwoordeijkheden moet worden bezien. Deze drie voorstellen zijn allen optioneel; afhankelijk van de opbrengst van de haalbaarheid van de afzonderlijke voorstellen, kunnen de andere opties in meer of mindere mate als alternatief worden ingezet; De extra OZB-verhoging door deze maatregelen beperkt kan worden tot 10%. Dekking incidentele posten 2015-2018 De vier hierboven toegelichte scenario s beschrijven mogelijkheden het structurele tekort van 1,4 miljoen te dekken. In de begroting 2015-2018 is (onderdeel Financiële begroting) ook een incidenteel tekort voor deze jaren gespecificeerd. Totaal gaat het om een bedrag van 9.031.800, gespecificeerd als volgt: Incidenteel tekort 2015-2018 2015 2016 2017 2018 totaal Incidenteel tekort 3.971.800 3.010.000 1.550.000 500.000 9.031.800 Omdat het incidentele posten zijn, kunnen deze uit incidentele middelen gedekt worden. Concreet kunnen hiervoor de reserves ingezet worden. Voorwaarde hiervoor is wel dat er binnen de reserves voldoende vrij te besteden ruimte is. Dit maken we inzichtelijk in de nota Reserves en voorzieningen 2014 die we op 21 oktober a.s. aan uw raad voorleggen. Hierin zal duidelijk moeten worden of en zo ja welke vrije ruimte er is. JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 6
Via een herschikking van de reserves kan de raad deze vrije ruimte bestemmen voor inzet voor de incidentele posten. Deze herschikking maakt onderdeel uit van de komende nota. Bij de begrotingsbehandeling op 28 oktober a.s. kunt u hierover vervolgens besluiten. Risico s Als de gemeente er niet in slaagt met het dekkingsplan te voldoen aan de voorwaarden voor repressief toezicht, kan de provincie besluiten tot preventief toezicht (toezicht vooraf). Financieel Dit onderwerp is toegelicht in de verschillende scenario s. Uitgangspunt daarbij is het invullen van een structureel tekort van 1,4 miljoen. Communicatie/Participatie Op 22 september 2014 is een avond gepland waarin we de scenario s voorleggen aan een burgerpanel. Bedoeling is dat aan de hand van de conceptbegroting 2015-2018 wordt meegedacht over de vraag hoe we kunnen komen tot een structureel sluitende begroting Relatie met Toekomstvisie De Toekomstvisie 2030, de Raadskaders van 27 mei 2014 en de Agenda van Oirschot vormen de basis voor de onderliggende begroting en de voorstellen voor het dekkingsplan. Planning 17 september 2014 Verzending voorstel scenario s naar raad (tegelijk met begroting) en burgerpanel 22 september 2014 Discussieavond met burgerpanel 7 oktober 2014 Begrotingsmarkt 14 oktober 2014 Opiniërende raadsvergadering met terugkoppeling resultaten burgerparticipatie 28 oktober 2014 Besluitvormende raadsvergadering Bijlagen n.v.t. Oirschot, 16 september 2014 burgemeester en wethouders, Dolf Haank, Secretaris plv. Ruud Severijns, burgemeester JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 7
Raadsbesluit Vergadering: Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 28 oktober 2014 Registratienummer: 2014/44 De raad der gemeente Oirschot; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 16 september 2014; gegeven de agendering door het Presidium d.d. 7 oktober 2014; besluit: Voor het dekkingsplan bij de begroting 2015-2018 te kiezen voor scenario 1/2/3A/3B. Aldus besloten in de openbare vergadering van de gemeenteraad van Oirschot van 28 oktober 2014, De gemeenteraad, Han Struijs, griffier Ruud Severijns, voorzitter JVS.Raadsvoorstel scenario s dekkingsplan begroting 2015-2018/blz. 8