DEEL I WAT ZIJN KEN- EN STUURGETALLEN? 1. Inleiding...3 2. Waarom is kwantificering noodzakelijk?...6 3. Ken- en stuurgetallen als instrument van personeelsmanagers...7 4. Enkele begripsomschrijvingen...10 5. De praktijk in andere vakgebieden...12 5.1 Productiemanagement...12 5.2 Financieel management...14 6. Ken- en stuurgetallen als basis voor personeelsbeleid...16 6.1 Doelstellingen...16 6.2 Ken- en stuurgetallen...17 6.3 Activiteitenplan...17 6.4 Middelenplan...18 6.5 Stuur- en evaluatieplan...18 7. Informatievoorziening...22 7.1 Basisgegevens...23 7.2 Organisatie van de informatievoorziening...24 7.3 Keuze van een softwaresysteem...24 7.4 Aanschaf van een softwaresysteem... 26 8. Werkopdrachten...27 Literatuurlijst...28
DEEL II HET GEBRUIK VAN PERSONELE KEN- EN STUURGETALLEN 1. Historie van het vergelijkend onderzoek...3 2. De signalerende functie van kengetallen...5 2.1 Voordelen van kengetallen... 5 2.2 Beperkingen van kengetallen... 6 3. De relatie tussen benchmarking en ken- en stuurgetallen...8 3.1 De antennefunctie van het netwerk... 8 3.2 De verdiepingsslag met ken- en stuurgetallen... 8 3.3 Benchmarking: inhoudelijke begripsvorming... 9 4. Benchmarking als oorzakelijke benadering...12 4.1 Soorten benchmarking...12 4.2 Waarom P&O-benchmarking?...13 4.3 Professionalisering van de P&O-functie...14 4.4 P&O onder druk...16 4.5 Externe gerichtheid van P&O...16 5. Methodiek en fasering van P&O-benchmarking...17 5.1 Wat gaan we benchmarken?...17 5.2 Identificeren van benchmarkpartners... 20 5.3 Informatieverzameling...21 5.4 Analyse van informatie: op zoek naar kritische succesfactoren en leerzame praktijkervaringen...22 5.5 Implementatie: benchmarking en verandering... 26 6. Randvoorwaarden voor een succesvol benchmarkproces...29 7. Werkopdrachten...32 Literatuurlijst...33
DEEL III VAN PLANNING EN CONTROL NAAR CONTINUE MONITORING 1. Inleiding...4 2. De traditionele benadering van jaarlijkse planning en evaluatie...6 3. Model van richtingzoekende planning...9 4. De kernelementen van het proces van richtingzoekende planning...10 4.1 Verbindende schakel tussen strategie en operatie...11 4.2 Verbindende schakel tussen weten, kunnen, willen en doen...12 5. Ken- en stuurgetallen als centrale sturingselementen in het planningsproces...14 6. Monitoring en forecasting als belangrijke ondersteunende technieken...16 6.1 Technieken van monitoring...16 6.2 Planning van monitoring...18 6.3 Technieken van forecasting...19 6.4 Planning van forecasting...25 6.5 Forecasting en monitoring ter ondersteuning van beleidsvorming.. 26 6.6 Betrokkenheid van degenen die onderwerp van monitoring en forecasting zijn... 28 7. Lijst van ken- en stuurgetallen voor het beleidsvormingsproces...30 8. Ken- en stuurgetallen bevorderen de flexibiliteit van organisaties...32 9. Werkopdrachten...33 Literatuurlijst...35
DEEL IV DOELSTELLINGEN VAN HET MANAGEMENT VERTALEN NAAR KEN- EN STUURGETALLEN 1. Inleiding...3 2. Ontwikkeling van een streefprofiel...5 2.1 Kritische succesfactoren en dominante thema s... 5 2.2 Samenstellen van een set kengetallen... 9 3. Het personeelsbeleidsplan...12 3.1 Ontwikkelen van een personeelsbeleidsplan...13 4. Afleiden van stuurgetallen...17 4.1 Eisen aan stuurgetallen...19 4.2 Normeren van stuurgetallen...19 5. Control...24 5.1 De rapportagelijnen...25 5.2 De rapportage-inhoud... 26 5.3 Presentatie...27 5.4 Rapportagefrequentie...27 6. Het Human Resource Measurement-model...29 7. Invoeringsscenario...30 8. Adviezen inzake het gebruik van ken- en stuurgetallen...31 9. Werkopdrachten...32 Literatuurlijst...34
DEEL V DEFINITIES VAN KEN- EN STUURGETALLEN 1. Inleiding...3 2. Begripsverwarring en discussie over de definities van kenen stuurgetallen...5 3. Definitie van ken- en stuurgetallen...8 4. Veelgebruikte ken- en stuurgetallen...10 4.1 Personele gegevens (A)...11 4.2 Werkterreinen van personeelsmanagement (B)...17 4.3 Personele functie (C)...19 4.4 Overige ken- en stuurgetallen (D)... 20 5. Het kiezen van de juiste categorieën...22 6. Tussentijdse wijziging van definities van ken- en stuurgetallen...26 7. Werkopdrachten...29 Literatuurlijst...30
DEEL VI TOEPASSING VAN STATISTIEK OP KEN- EN STUURGETALLEN 1. Inleiding...4 2. Variabelen...7 2.1 Discrete en continue variabelen... 7 2.2 Het meetniveau van gegevens... 7 2.3 Steekproef of populatie... 9 3. Frequentieverdelingen...12 3.1 Absolute frequentie...13 3.2 Relatieve frequentie...14 3.3 Cumulatieve frequentie...15 4. Maatstaven voor ligging en spreiding...17 4.1 Maatstaven voor ligging bij afzonderlijke waarnemingen...18 4.1.1 Rekenkundig gemiddelde...18 4.1.2 Mediaan... 20 4.1.3 Modus...21 4.1.4 Gewogen rekenkundig gemiddelde...22 4.2 Maatstaven voor ligging bij frequentieverdelingen...24 4.2.1 Rekenkundig gemiddelde...24 4.2.2 Mediaan...25 4.2.3 Kwartielen...27 4.2.4 Modus...27 4.3 Maatstaven voor spreiding bij afzonderlijke waarnemingen... 28 4.3.1 Spreidingsbreedte... 28 4.3.2 Gemiddelde absolute afwijking (G.A.A.)... 28 4.3.3 Halve kwartielafstand... 29 4.3.4 Variantie en standaarddeviatie... 29 4.4 Maatstaven voor spreiding bij frequentieverdelingen...31 5. Verschillen...35 5.1 Bepalen van de juiste statistische test voor verschillenanalyse...35 5.2 Het analyseren van verschillen met behulp van steekproeven... 36 5.2.1 Afhankelijke variabele op ratio- of intervalniveau...37 5.2.2 Afhankelijke variabele op ordinaal niveau... 38 5.2.3 Afhankelijke variabele op nominaal niveau... 38 5.3 Het interpreteren van testresultaten in het geval van steekproeven... 39
6. Testen van samenhang tussen variabelen...42 6.1 Enkelvoudige regressie... 43 6.2 Covariantie en correlatiecoëfficiënt... 46 6.3 Factoranalyse...51 7. Hulpmiddelen...53 8. Vragen en antwoorden...54 8.1 Vragen... 54 8.2 Antwoorden... 58 Literatuurlijst...65
DEEL VII PRESENTATIEVORMEN VAN KEN- EN STUURGETALLEN 1. Inleiding...3 2. Presentatievormen van ken- en stuurgetallen...4 2.1 Tabellen... 4 2.2 Grafieken... 8 3. Keuze van ken- en stuurgetallen voor presentatiedoeleinden...19 3.1 Relatie van ken- en stuurgetallen met het personeelsbeleid...19 3.2 Doelgroepen onderscheiden...19 3.3 Concretiseren van thema s...21 4. Het opstellen van een managementrapportage...22 4.1 Soorten managementrapportages...22 4.2 Opbouw van de managementrapportage...23 4.3 Momenten van rapportage...24 4.4 De vormgeving van de rapportage... 26 5. Het voorbereiden en uitvoeren van een presentatie...27 5.1 Voorbereiding van de presentatie...27 6. Werkopdrachten...29 Literatuurlijst...30
DEEL VIII PRAKTIJKERVARING ERICSSON 1. Inleiding...4 2. Beschrijving van het bedrijf...5 2.1 Bedrijfstypering... 5 2.2 Strategie van de organisatie... 6 2.3 Organisatiestructuur en formatie... 7 2.4 Primaire processen... 8 3. De rol van de P&O-functie...10 4. Sturing van personele ontwikkelingen...11 4.1 Scenario s en streefwaarden...11 4.2 Competence planning...12 4.3 Opleidingsmanagement...13 4.4 Beloningsmanagement...15 5. Ken- en stuurgetallen...16 5.1 Index gemiddeld salaris per divisie...16 5.2 Gemiddeld salaris en aantal medewerkers per salarisgroep per divisie...16 5.3 Relatieve salarispositie...17 5.4 Gemiddelde loonkosten per medewerker...18 5.5 Promotie/demotie...18 5.6 Verhouding kosten/sales...19 5.7 Overwerk...19 5.8 Kosten/afstand woon-werkverkeer... 20 5.9 Kosten lease-auto s... 20 5.10 Flex salaris...21 5.11 Positionering loonbeleid...21 5.12 Pensioenkosten...22 5.13 Ziekteverzuimpercentage...23 6. Algemene opmerkingen bij de lijst kengetallen...24 Literatuurlijst...27
DEEL IX PRAKTIJKERVARING GEMEENTE ROTTERDAM 1. Inleiding...3 2. Beschrijving van de organisatie...4 2.1 Korte typering van de gemeentelijke organisatie... 4 2.2 Primaire processen... 7 2.3 Het strategisch beleid... 8 2.4 Gemeentelijke planning & control... 8 3. Gemeentelijk P&O-beleid...11 3.1 Taken- en bevoegdhedenverdeling tussen (de)centrale niveaus...11 3.2 Het beleidskader van de concerndirectie P&O...12 3.3 Sturing van personele ontwikkelingen...14 4. Lijst van ken- en stuurgetallen...17 4.1 Kengetallen organisatie...18 4.2 Kengetallen medewerkers...19 4.3 Kengetallen mobiliteit...24 4.4 Kengetallen loonkostencomponenten... 26 4.5 Kengetallen voormalig personeel...27 4.6 Kengetallen I/D-banen... 28 5. Van P&O-kengetallenblad naar P&O-profiel...30 Eindnoten...33 Appendix Format van het P&O Profiel...34