Actualiteitendag Platform Deelnemersraden Risicomanagement

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Actualiteitendag Platform Deelnemersraden Risicomanagement"

Transcriptie

1 Actualiteitendag Platform Deelnemersraden Risicomanagement Benne van Popta (voorzitter Detailhandel) Steffanie Spoorenberg (adviseur Atos Consulting)

2 Agenda 1. Risicomanagement 2. Risicomanagement vanuit bestuurder 3. Risicomanagement aanpak 4. Risicomanagement raamwerk 5. Discussie

3 1. Risicomanagement - definitie Wat is risico? Risico is de kans op een schade die kan optreden als gevolg van externe dan wel interne omstandigheden en die een negatief effect heeft op het resultaat van een organisatie. Wat is risico management? Het identificeren, kwantificeren en het beheersen van risico's d.m.v. een continu proces Het uitsluiten, afwentelen, delen, terugdringen of accepteren van de effecten die het gevolg zijn van het optreden van een bepaalde gebeurtenis. Kans op een event terugdringen en/of het gevolg verkleinen Proces dat wordt toegepast bij het formuleren van de strategie en ontworpen om potentiële gebeurtenissen die invloed kunnen hebben op de onderneming te identificeren en om risico s te beheren zodat deze binnen de risico-acceptatiegraad vallen, om een redelijke zekerheid te bieden ten aanzien van het behalen van de doelstellingen

4 1. Risicomanagement - doelstellingen en kader Waarom risico management? Reduceren van ongewenste variaties in de prestatie van de organisatie door een systematische en methodische aanpak van risico s. Het voor de organisatie als geheel op een gestandaardiseerde wijze ontsluiten en beschikbaar stellen van benaderingen voor het managen van risico s waardoor risicomanagement een integraal en multidisciplinair karakter krijgt De organisatie leren anticiperen op toekomstige gebeurtenissen die van invloed zijn op het al dan niet behalen van succes. Het creëren van transparantie Wettelijk kader? Governance (Pension Fund Governance) Richtlijnen uitbesteding FIRM Commissie Frijns

5 1. Risicomanagement - voorbeeldrisico s FIRM Doelstelling of focus analyse Solvabiliteit Liquiditeit Organisatie & beheersing - Financiële risico's Organisatie & beheersing Niet financiële risico's Integere bedrijfsvoering Risico categorie Solvabiliteitsrisico Liquiditeitsrisico Matching-/renterisico Marktrisico Kredietrisico Verzekeringstechnisch risico Omgevingsrisico Operationeel risico Uitbestedingrisico IT risico Integriteitrisico Juridisch risico Integriteitrisico Risico items Rente, valuta, inflatie Prijsvolatiliteit, markliquiditeit, concentratie & correlatie Default probability, given default, exposure at default Sterfte, arbeidsongeschiktheid, schade Concurrentie, afhankelijkheid, reputatie, ondernemingsklimaat Informatie, productontwikkeling, kosten, personeel, fraudegevoeligheid Continuïteit bedrijfsvoering, integriteit, kwaliteit dienstverlening Strategie en beleid, beveiliging, beheersbaarheid, continuïteit Benadeling derden, voorwetenschap, witwassen, onoorbaar handelen Wet- en regelgeving, naleving, aansprakelijkheid

6 2. Risico management vanuit bestuurder Benne van Popta aan het woord

7 3. Risicomanagement aanpak - uitgangspunten Pragmatische en resultaatgerichte aanpak gebaseerd op theoretische en praktijkgerichte modellen voor risicobeheersing (COSO ERM en FIRM) Proces en organisatie als belangrijkste bouwstenen van de aanpak, resulterend in een Risico Management Raamwerk (RMR) Risico management proces bestaat uit een aantal logische stappen gericht op: Opstellen en onderhouden RMR (jaarlijks) Monitoren RMR (continue) De kwaliteit van het proces is gewaarborgd een adequate risico management organisatie:rollen en verantwoordelijkheden zijn duidelijk belegd

8 3. Risicomanagement aanpak - proces Monitoren RMR (continue) Opstellen en onderhouden RMR (jaarlijks) 5.1 Testen 5.2 Rapporteren 5. Monitoren 1. Externe & interne omgeving 2. Scoping 3. Risico analyse 4. Beheers activiteiten 1.1 Analyseren externe omgeving 1.2 Analyseren governance 1.3 Analyseren deskundigheid 2.1 Analyseren strategisch raamwerk 2.2 Definiëren doelstellingen 2.3 Identificeren processen 3.1 Identificeren risico's 3.2 Classificeren risico s 4.1 Bepalen risico respons 4.2 Bepalen maatregelen 4.3 Implementeren maatregelen 5.3 Repareren 1.4 Analyseren cultuur 4.4 Opstellen testplannen 1.5 Vaststellen aanpak

9 3. Risicomanagement aanpak - interne omgeving De interne omgeving is het fundament van het RMR. Het zorgt ervoor dat de randvoorwaarden worden geschapen om effectieve beheersing ( In Control zijn ) van de organisatie mogelijk te maken. Het bevat checks en balances die ervoor zorgen dat juist op de niveaus waar het ter zijde schuiven van beheersmaatregelen tot de mogelijkheden behoort, dit waar mogelijk wordt tegengegaan. Onderdelen interne omgeving conform COSO ERM: Organisatie structuur Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Bestuur Management stijl Integriteit en Ethiek Risico Management Filosofie Risico voorkeur Deskundigheid Personeelsbeleid

10 4. Risicomanagement raamwerk - inhoud In het risicomanagement raamwerk (RMR) is het volgende vastgelegd: Kritische succesfactoren en doelstellingen Processen Risico(classificatie) Beheersmaatregelen Test(instructies) Een voorbeeld

11 5. Discussie Tijd voor vragen en discussie

Risico s identificeren. Drs P.A.M. (Patrick) Kremers RC 20 juni 2012

Risico s identificeren. Drs P.A.M. (Patrick) Kremers RC 20 juni 2012 Risico s identificeren Drs P.A.M. (Patrick) Kremers RC 20 juni 2012 Integraal risicomanagement 2 Integraal risicomanagement 3 Risicomanagement proces 4 Risicomanagement proces 5 6 Risico identificatie

Nadere informatie

Risk & Compliance Charter Clavis Family Office B.V.

Risk & Compliance Charter Clavis Family Office B.V. Risk & Compliance Charter Clavis Family Office B.V. Datum: 15 april 2013 Versie 1.0 1. Inleiding Het Risk & Compliance Charter (charter) bevat de uitgeschreven principes, doelstellingen en bevoegdheden

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Analyse van de inherente risico s. 5.1 Inleiding

Hoofdstuk 5: Analyse van de inherente risico s. 5.1 Inleiding Hoofdstuk 5: Analyse van de inherente risico s 5.1 Inleiding Het doel van de analyse van inherente risico s is het bepalen van de waarschijnlijkheid dat de verschillende risico s waaraan een instelling

Nadere informatie

Hoofdlijnen inhoud INTEGRITEITPLAN

Hoofdlijnen inhoud INTEGRITEITPLAN Hoofdlijnen inhoud INTEGRITEITPLAN Mei 2009 Hoofdlijnen inhoud integriteitplan De wettelijke verplichting voor integer handelen bij een pensioenfonds is opgenomen in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit

Nadere informatie

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen SAP Risk-Control Model Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen Agenda 1.Introductie in Risicomanagement 2.SAP Risk-Control Model Introductie in Risicomanagement Van risico s naar intern

Nadere informatie

Compliance Charter. Voor uitvoeringsorganisaties

Compliance Charter. Voor uitvoeringsorganisaties Compliance Charter Voor uitvoeringsorganisaties September 2008 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 1 2 Definitie en reikwijdte 2 3 Missie van compliance 6 4 Belangrijkste taken en verantwoordelijkheden compliance

Nadere informatie

Compliance Charter. Voor pensioenfondsen met pensioenadministratie en vermogensbeheer in eigen beheer

Compliance Charter. Voor pensioenfondsen met pensioenadministratie en vermogensbeheer in eigen beheer Compliance Charter Voor pensioenfondsen met pensioenadministratie en vermogensbeheer in eigen beheer September 2008 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 1 2 Definitie en reikwijdte 2 3 Missie van compliance 6 4 Belangrijkste

Nadere informatie

Risico s in beeld. Wat nu? Door Ilona Hoving 1

Risico s in beeld. Wat nu? Door Ilona Hoving 1 Risico s in beeld. Wat nu? 29-9-2015 Door Ilona Hoving 1 Even voorstellen Ilona Hoving 29-9-2015 Door Ilona Hoving 2 Wat gaan we DOEN? Korte introductie op thema Aan de slag met risico s Hoe waardeer je

Nadere informatie

Compliance risicoanalyse

Compliance risicoanalyse Compliance risicoanalyse Leergang Compliance Professional 10 januari 2018 dr. mr. ir. Richard Hoff 1 2 3 4 Organisatie - een geheel van mensen en middelen dat bepaalde doelen wenst te bereiken doelen stellen

Nadere informatie

Compliancerapportageformat

Compliancerapportageformat Compliancerapportageformat voor middelgrote fondsen en uitvoeringsorganisaties Mei 2009 1 Inleiding In deze periodieke compliancerapportage over de periode rapporteert de Compliance

Nadere informatie

Strategisch Risicomanagement

Strategisch Risicomanagement Commitment without understanding is a liability Strategisch Risicomanagement Auteur Drs. Carla van der Weerdt RA Accent Organisatie Advies Effectief en efficiënt risicomanagement op bestuursniveau Risicomanagement

Nadere informatie

Bestuur en management in control

Bestuur en management in control 29 mei + 4 juni 2019 Bestuur en management in control E D U C AT I E S E S S I E Agenda Korte inleiding in risicomanagement Gastspreker: Alvin Zievinger (SETAR) Pauze: 15.15 15.35 Paneldiscussie Emily

Nadere informatie

Workshop Pensioenfondsen. Gert Demmink

Workshop Pensioenfondsen. Gert Demmink Workshop Pensioenfondsen Gert Demmink 13 november 2012 Integere Bedrijfsvoering Integere bedrijfsvoering; Bas Jennen Bestuurderstoetsingen; Juliette van Doorn Integere bedrijfsvoering, beleid & uitbesteding

Nadere informatie

OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw

OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT Groningen, maart 2016 Wim Pauw Risicomanagement Risicomanagement is steeds meer een actueel thema voor financiële beleidsbepalers, maar zij worstelen vaak met de bijbehorende

Nadere informatie

Advies inzake Risicobenadering

Advies inzake Risicobenadering dvies inzake Risicobenadering Het afstemmen van modellen op uitdagingen PRIMO heeft binnen haar organisatie een divisie opgericht die zich geheel richt op het effectief gebruik van risicomanagementmodellen.

Nadere informatie

Towers Watson. Integraal risicomanagement

Towers Watson. Integraal risicomanagement Towers Watson Integraal risicomanagement Een helder perspectief op uw risicobeheersing 2 towerswatson.nl Als pensioenfondsbestuurder wordt er van u verwacht dat u volledig op de hoogte bent van alle risico

Nadere informatie

Commitment without understanding is a liability

Commitment without understanding is a liability Commitment without understanding is a liability Accent Organisatie Advies Risicocultuur tastbaar maken Propositie van Accent Organisatie Advies Frank van Egeraat Januari 2017 Nederlandse Corporate Governance

Nadere informatie

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system! Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!! Tom Veerman! Triple A Risk Finance B.V.! 1! Programma! Solvency II stand

Nadere informatie

SEMINAR PRAKTISCH RISICOMANAGEMENT d.d. 1 juni 2010 in De Meern

SEMINAR PRAKTISCH RISICOMANAGEMENT d.d. 1 juni 2010 in De Meern SEMINAR PRAKTISCH RISICOMANAGEMENT d.d. 1 juni 2010 in De Meern Programma 13.30 uur Opening 13.40 uur Risicomanagement in het onderwijs door Marien Rozendaal RA 14.30 uur Pauze 15.00 uur Risicomanagement

Nadere informatie

ICAAP Bewust van uw risico s. Alex Poel 18 mei 2010

ICAAP Bewust van uw risico s. Alex Poel 18 mei 2010 ICAAP Alex Poel 18 mei 2010 Inhoud 1. ICAAP algemeen 2. De uitgangspunten (vertaald) 3. Het ICAAP uitvoeren 4. De risico s 5. Enkele voorbeelden 6. Wat kan ICAAP voor u betekenen 1. ICAAP algemeen (1)

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 3. Wat is uw risico identiteit?

RiskTransparant, deel 3. Wat is uw risico identiteit? RiskTransparant, deel 3 Wat is uw risico identiteit? In deze derde serie uit een reeks van zeven delen, delen wij graag onze kennis met u over risicomanagement. Dit keer staat het dossier: Uw risico identiteit

Nadere informatie

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II AG Commissie ERM Leidraad: overzicht wetgeving en vereisten Introductie In dit document is een overzicht opgenomen van de vereisten aan de risicomanagement

Nadere informatie

Aon Actualiteitenseminar

Aon Actualiteitenseminar Aon Actualiteitenseminar Risico's voor herverzekerde pensioenfondsen Erik Jan Jansen Van de website Brief Donner 17 sept 2010 Daarna gaat Erik Jan Jansen in op risico s bij herverzekerde pensioenfondsen.

Nadere informatie

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact?

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? Educatiesessie 19 september 2018 Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact? N A T H A L I E H O U W A A R T Programma 1. Wat zegt IORP over risicomanagement? 2. Hoe

Nadere informatie

Visie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s

Visie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s Visie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s Wettelijk kader In het Waterschapsbesluit (2009) is vastgelegd wat de voorschriften zijn voor de paragraaf weerstandsvermogen in de meerjarenraming,

Nadere informatie

Compliance Charter. Pensioenfonds NIBC

Compliance Charter. Pensioenfonds NIBC Compliance Charter Pensioenfonds NIBC Vastgesteld in bestuursvergadering 9 december 2016 Inleiding Pensioenfonds NIBC voert de pensioenregeling van NIBC Bank N.V. uit. Het pensioenfonds is een stichting

Nadere informatie

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Hoofdindeling: Leidraden Opgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM) Vastgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM)

Nadere informatie

Goed mkb-bestuur en de rol van de accountant

Goed mkb-bestuur en de rol van de accountant Goed mkb-bestuur en de rol van de accountant Agenda Voor de pauze: introductie en een ondernemer over het Diamond model Pauze: 17.30-18:30 uur Na de pauze toepassing van het Diamond model in de praktijk

Nadere informatie

Module 7: Inrichting risicomanagement en inleiding risicoanalyse

Module 7: Inrichting risicomanagement en inleiding risicoanalyse Module 7: Inrichting risicomanagement en inleiding risicoanalyse Mr drs. Peter Steenwijk Nederlands Compliance Instituut Docent Risicomanagement /Onderzoeker IFC Haagse Hogeschool Even voorstellen: Peter

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Ecolab. Compliance Charter. Voorwoord

Stichting Pensioenfonds Ecolab. Compliance Charter. Voorwoord Stichting Pensioenfonds Ecolab Compliance Charter Voorwoord Het Compliance Charter beschrijft de definitie, doelstellingen, scope, en taken en verantwoordelijkheden van de betrokkenen in het kader van

Nadere informatie

TRAINING Risk Management

TRAINING Risk Management TRAINING Risk Management www.inputsupport.nl Training & Opleiding, Consultancy, Coaching en Interim Management TRAINING RISK MANAGEMENT In deze ééndaagse groepstraining Risk Management of Risico- management

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT Prins Willem-Alexanderlaan 651 Postbus 700 7300 HC Apeldoorn Telefoon (055) 579 39 48 www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in het kader van

Nadere informatie

Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s. Ronald Hamaker 13 juni 2018

Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s. Ronald Hamaker 13 juni 2018 Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s Ronald Hamaker 13 juni 2018 Triple A Risk Finance ONZE MEDEWERKERS Circa 90 medewerkers Achtergrond: financiële

Nadere informatie

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur 1. Algemeen Deugdelijk ondernemingsbestuur is waar corporate governance over gaat. Binnen de bedrijfskunde wordt de term gebruikt voor het aanduiden van hoe een

Nadere informatie

Informatiebeveiligingsbeleid

Informatiebeveiligingsbeleid Stichting Werken in Gelderland Versiebeheer Eigenaar: Review: Bestuur juni 2019 Versie Status Aangepast Datum Door 0.1 Concept Versiebeheer 31-5-2018 Privacyzaken, Michel Rijnders 1.0 Vastgesteld Vastgesteld

Nadere informatie

RISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES

RISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES Together you make the difference RISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES Deel 1 van een drieluik over het belang van goed risicomanagement in de corporatiesector Auteur Drs. Frank van Egeraat RC. Frank

Nadere informatie

RISICOMANAGEMENT VOOR WONINGCORPORATIES

RISICOMANAGEMENT VOOR WONINGCORPORATIES INTEGRAAL RISICOMANAGEMENT VOOR WONINGCORPORATIES Together you make the difference RISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES Deel 2 van een drieluik over het belang van goed risicomanagement in de corporatie

Nadere informatie

Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn?

Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn? Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn? 7 september 2017 Erik Breijer 1 Waarom Risicomanagement? Wat is aanleiding om met risicomanagement te starten:

Nadere informatie

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016 Inspiratiedag Workshop 1: Risicogestuurde interne controle 15 september 2016 Programma Inleiding Risicomanagement Interne beheersing Relatie met de externe accountant Van interne controle naar beheersing

Nadere informatie

De onbekende vijand. 25 september 2014 Roger J.M.G. Coenen M.Sc CFA

De onbekende vijand. 25 september 2014 Roger J.M.G. Coenen M.Sc CFA De onbekende vijand 25 september 2014 Roger J.M.G. Coenen M.Sc CFA 1 2 Introductie Risico: wat is risico? Risicosoorten Operationeel risico (OR): Definitie, soorten, gevolgen & voorbeelden van debacles

Nadere informatie

Deelnemersvergadering

Deelnemersvergadering Deelnemersvergadering Venray, 8 november 2018 Breukelen, 15 november 2018 Stichting Pensioenfonds Xerox Agenda 1. Opening 2. Wijzigingen Xerox Pensioenbureau 3. Financiële positie/beleggingen 4. Risicomanagement

Nadere informatie

Compliance Charter. Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed

Compliance Charter. Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed Compliance Charter Voor pensioenfondsen die pensioenadministratie en/of vermogensbeheer geheel of gedeeltelijk hebben uitbesteed September 2008 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 1 2 Definitie en reikwijdte 2 3

Nadere informatie

GOVERNANCE, RISK & COMPLIANCE WHITEPAPER

GOVERNANCE, RISK & COMPLIANCE WHITEPAPER GOVERNANCE, RISK & COMPLIANCE De wereld van vandaag wordt gekenmerkt door de snelle ontwikkeling van nieuwe technologieën en disruptieve marktomstandigheden. Deze ontwikkelingen hebben verregaande gevolgen

Nadere informatie

Het succes van samen werken!

Het succes van samen werken! White paper Het succes van samen werken! Regover B.V. Bankenlaan 50 1944 NN Beverwijk info@regover.com www.regover.com Inleiding Regover B.V., opgericht in 2011, is gespecialiseerd in het inrichten en

Nadere informatie

Risicomanagement en toezicht DNB

Risicomanagement en toezicht DNB Risicomanagement en toezicht VBA seminar risicomanagement voor kleine en middelgrote pensioenfondsen en verzekeraars Boudewijn van Zijl, Toezichthouderspecialist, RALM, Utrecht, 27 september 2012 Misverstand?

Nadere informatie

Stip aan de horizon. Prioriteiten voor het pensioentoezicht in 2014

Stip aan de horizon. Prioriteiten voor het pensioentoezicht in 2014 Stip aan de horizon Prioriteiten voor het pensioentoezicht in 2014 Prof. Dr. Olaf Sleijpen Instituut voor Pensioeneducatie Divisiedirecteur Den Haag, 11 december 2013 Agenda Prioriteiten voor 2014 in een

Nadere informatie

Risicomanagement in de gemeente Rotterdam

Risicomanagement in de gemeente Rotterdam RPO bijeenkomst 22 maart 2019 Risicomanagement in de gemeente Rotterdam Winfried Houtman 20 december 2012 22 maart 2019 Context Rotterdam 13 fracties, 45 raadsleden, 10 wethouders Budget: ongeveer 3,4

Nadere informatie

De effectieve directie

De effectieve directie Studiedag - Journée d études De interne audit en het auditcomité Walgraeve M. Hoofd interne audit NVSM 17.10.2008 Verslag over: De effectieve directie - Financiële, operationele en strategische risico

Nadere informatie

LCOZ M2 Monitoring & handhaving. Cora Wielenga, 8 februari 2018

LCOZ M2 Monitoring & handhaving. Cora Wielenga, 8 februari 2018 LCOZ M2 Monitoring & handhaving Cora Wielenga, 8 februari 2018 Programma Compliancecyclus: terugblik op CRM Compliancecyclus: Monitoring Compliancecyclus :Handhaving Casuïstiek Compliancecyclus Regels

Nadere informatie

Integriteitbeleid. December 2011

Integriteitbeleid. December 2011 Integriteitbeleid December 2011 1 Inhoudsopgave A. Inleiding A.1 Waarom Integriteitbeleid A.2 Doelgroep Integriteitbeleid A.3 Definitie Integriteitrisico B. Doel en methodiek analyse integriteitrisico

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds KAS BANK

Stichting Pensioenfonds KAS BANK Stichting Pensioenfonds KAS BANK Compliance Charter Januari 2017 Inhoudsopgave 1 Voorwoord... 2 2 Definitie en reikwijdte... 2 3 Missie van compliance... 2 Integriteit van het bestuur... 3 Integere bedrijfsvoering...

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT Prins Willem-Alexanderlaan 651 Postbus 700 7300 HC Apeldoorn www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in het kader van Pension Fund Governance

Nadere informatie

Informele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein. Heerenveen, 17 oktober 2013

Informele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein. Heerenveen, 17 oktober 2013 Informele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein Heerenveen, 17 oktober 2013 Programma over risico s 3D s - Welkom. Door Frederike Gossink. - Wat zijn risico

Nadere informatie

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek 1 Algemeen Deugdelijk ondernemingsbestuur is waar corporate governance over gaat. Binnen de bedrijfskunde wordt de term gebruikt voor het aanduiden van hoe

Nadere informatie

Risicomanagementbeleid Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Risicomanagementbeleid Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Signalering en inschatten risico s In de onderstaande tabel worden de financiële en niet financiële risico s en de mate van beheersing benoemd zoals relevant geacht voor het beleid van het PVL. Interpretatie

Nadere informatie

Programma 14 november middag. Risicomanagement Modellen. Strategisch risicomanagement

Programma 14 november middag. Risicomanagement Modellen. Strategisch risicomanagement Programma 14 november middag Risicomanagement Modellen Strategisch risicomanagement Kaplan 1www.risicomanagementacademie.nl 2www.risicomanagementacademie.nl Risicomanagement modellen Verscheidenheid normen

Nadere informatie

Nota Risicomanagement Echt-Susteren 2015

Nota Risicomanagement Echt-Susteren 2015 Nota Risicomanagement Echt-Susteren 2015 Datum : 19 februari 2015 Afdeling: ConcernController - 1 - Nota Risicomanagement INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2 Waarom doen we aan risicomanagement?

Nadere informatie

IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018

IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018 IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018 Ontwikkeling in wetgeving Wft Solvency 2 Basel 3 (3.5) Wtk/ Wtv Basel 2 IORP I (2005) PW/FTK (2007) nftk (2015) IORP II (2017) PSW

Nadere informatie

Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam

Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam Robert t Hart / Geert Haisma 26 september 2013 r.hart@risicomanagement.nl / haisma@risicomanagement.nl 1www.risicomanagement.nl Visie risicomanagement Gemeenten

Nadere informatie

Generieke systeemeisen

Generieke systeemeisen Bijlage Generieke Systeem in kader van LAT-RB, versie 27 maart 2012 Generieke systeem NTA 8620 BRZO (VBS elementen) Arbowet Bevb / NTA 8000 OHSAS 18001 ISO 14001 Compliance competence checklist 1. Algemene

Nadere informatie

Continuous auditing and continuous monitoring: continuous solutions? J. Jacobs en M. Hoetjes

Continuous auditing and continuous monitoring: continuous solutions? J. Jacobs en M. Hoetjes Continuous auditing and continuous monitoring: continuous solutions? J. Jacobs en M. Hoetjes Introductie Jacco Jacobs E-mail: jacco.jacobs@nl.ey.com Internet: www.ey.com Meta Hoetjes E-mail: meta.hoetjes@csi4grc.com

Nadere informatie

STRATAEGOS CONSULTING

STRATAEGOS CONSULTING STRATAEGOS CONSULTING EXECUTIE CONSULTING STRATAEGOS.COM WELKOM EXECUTIE CONSULTING WELKOM BIJ STRATAEGOS CONSULTING Strataegos Consulting is een strategie consultancy met speciale focus op strategie executie.

Nadere informatie

TRAINING Risk Management

TRAINING Risk Management TRAINING Risk Management www.inputsupport.nl Training & Opleiding, Consultancy, Coaching en Interim Management TRAINING RISK MANAGEMENT In deze ééndaagse groepstraining Risk Management of Risico- management

Nadere informatie

Controller Huisvesting

Controller Huisvesting Profielschets Controller Huisvesting Centraal Orgaan opvang asielzoekers ERLY the consulting company Opdrachtgever: COA Datum: juni 2014 Adviseur: Lilian Vos Centraal Orgaan Opvang asielzoekers Het Centraal

Nadere informatie

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking

Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Nedlloyd Pensioenfonds Beter in control bij alternatieve vastrentende waarden door samenwerking Financial Investigator Zeist 19 juni 2017 Frans Dooren directeur Agenda Introductie Nedlloyd Pensioenfonds

Nadere informatie

Corporaties In Control

Corporaties In Control Corporaties In Control D A T U M : 3 0 M E I 2 0 1 3 Leonie van Meel & Frank Bieleman Agenda 1. Speelveld 2. Risicomanagement / Governancecode 3. Projectfasering ICS 4. Onafhankelijke rol / verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Raamwerk Risicomanagement

Raamwerk Risicomanagement Raamwerk Risicomanagement Op basis van het Enterprise Risk Management van COSO heeft Olde Bijvank advies in samenwerking met Quintis een raamwerk voor risicomanagement ontwikkeld. Specifiek voor Nederlandse

Nadere informatie

Risicomanagement in SWV PO en VO. Bé Keizer (expert passend onderwijs) Rick de Wit (Infinite Financieel)

Risicomanagement in SWV PO en VO. Bé Keizer (expert passend onderwijs) Rick de Wit (Infinite Financieel) Risicomanagement in SWV PO en VO Bé Keizer (expert passend onderwijs) Rick de Wit (Infinite Financieel) Aanleiding Kwaliteit Jaarverslagen 2014 o.a. Risicoparagraaf Financiële resultaten 2014 en 2015 -

Nadere informatie

IT risk management voor Pensioenfondsen

IT risk management voor Pensioenfondsen IT risk management voor Pensioenfondsen Cyber Security Event Marc van Luijk Wikash Bansi Rotterdam, 11 Maart 2014 Beheersing IT risico s Het pensioenfonds is verantwoordelijk voor de hele procesketen,

Nadere informatie

BARRIER DENKEN, BARRIER DOEN! PRAGMATISCH EN PROAC TIEVE RISICOANALYSE DOOR MARTIN HOOGERWERF, SENIOR BUSINESS CONSULTANT

BARRIER DENKEN, BARRIER DOEN! PRAGMATISCH EN PROAC TIEVE RISICOANALYSE DOOR MARTIN HOOGERWERF, SENIOR BUSINESS CONSULTANT WHITEPAPER BARRIER DENKEN, BARRIER DOEN! PRAGMATISCH EN PROAC TIEVE RISICOANALYSE DOOR MARTIN HOOGERWERF, SENIOR BUSINESS CONSULTANT RISICOMANAGEMENT IN BALANS Ondernemen betekent risico s nemen om de

Nadere informatie

De rol en inrichting van CLM in het onderwijs! Hogeschool Arnhem Nijmegen

De rol en inrichting van CLM in het onderwijs! Hogeschool Arnhem Nijmegen De rol en inrichting van CLM in het onderwijs! Hogeschool Arnhem Nijmegen Contractmanagementdag 2018 Petra Kolman & Loudmilla Kok-Oomen 22 maart 2018 Pagina 1 Even voorstellen Petra Kolman is als contractmanager

Nadere informatie

Profielschets. Manager Financiën. Omnivera GWZ. ERLY the consulting company Datum: februari 2016 Opdrachtgever: Omnivera GWZ

Profielschets. Manager Financiën. Omnivera GWZ. ERLY the consulting company Datum: februari 2016 Opdrachtgever: Omnivera GWZ Profielschets Manager Financiën Omnivera GWZ ERLY the consulting company Datum: februari 2016 Opdrachtgever: Omnivera GWZ Adviseurs ERLY: drs. Lilian Vos Telefoonnummer: 035 543 00 88 Omnivera GWZ Omnivera

Nadere informatie

EXAMENPROGRAMMA. Vakopleiding Bedrijfsadministratie & Accountancy (VBA ) Examen Accounting Information Systems niveau 6 Niveau

EXAMENPROGRAMMA. Vakopleiding Bedrijfsadministratie & Accountancy (VBA ) Examen Accounting Information Systems niveau 6 Niveau EXAMENPROGRAMMA Diplomalijn(en) Financieel-Administratief Diploma('s) Vakopleiding Bedrijfsadministratie & Accountancy (VBA ) Eamen Accounting Information Systems niveau 6 Niveau Vergelijkbaar met hbo

Nadere informatie

Missie We zijn een maatschappelijke vastgoedonderneming, die met en voor bewoners samenwerkt aan krachtige wijken met toekomstwaarde.

Missie We zijn een maatschappelijke vastgoedonderneming, die met en voor bewoners samenwerkt aan krachtige wijken met toekomstwaarde. Governance handboek Besturingsmodel Havensteder Inleiding Het besturingsmodel van woningcorporatie Havensteder maakt de verbanden zichtbaar tussen missie, visie en strategie. En de daarvan afgeleide doelstellingen,

Nadere informatie

Rechtmatigheidsverantwoording Annemarie Kros RA (PWC) & Marieke Wagemakers RA (gemeente Uden)

Rechtmatigheidsverantwoording Annemarie Kros RA (PWC) & Marieke Wagemakers RA (gemeente Uden) Rechtmatigheidsverantwoording Annemarie Kros RA (PWC) & Marieke Wagemakers RA (gemeente Uden) Planning & control Samenwerken Verbinder Adviseren sportief Pro-actief Register- Accountant ruim 10 jaar ervaring

Nadere informatie

Ruimte voor vernieuwing, in control veranderen?

Ruimte voor vernieuwing, in control veranderen? Ruimte voor vernieuwing, in control veranderen? ZKN Congres, 5 juni 2013 drs. F.H. (Erik) Drenth, directeur VvAA Risicomanagement voor de gezondheidszorg Inhoud 1. VvAA in het kort 2. De sector in de media:

Nadere informatie

PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE COMMODITY DISCOVERY FUND Bijgewerkt tot 8 juli 2014

PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE COMMODITY DISCOVERY FUND Bijgewerkt tot 8 juli 2014 PRINCIPLES OF FUND GOVERNANCE COMMODITY DISCOVERY FUND Bijgewerkt tot 8 juli 2014 Principles of Fund Governance Pag. 1/5 1. INLEIDING Commodity Discovery Management B.V. (de Beheerder ) is de beheerder

Nadere informatie

Reglement RvC Bijlage C: profielschets bestuur

Reglement RvC Bijlage C: profielschets bestuur Reglement RvC Bijlage C: profielschets bestuur Versie: 2019.01 Vastgesteld door RvC: oktober 2016 Opnieuw vastgesteld: 6 maart 2019 Gezien door de bestuurder: 6 maart 2019 Inhoudsopgave 1. Profielschets

Nadere informatie

Nota risicomanagement 2014

Nota risicomanagement 2014 Nota risicomanagement 2014 Opgesteld door: Afdeling concerncontrol D.d.: Februari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Wettelijk kader en doelstellingen... 6 2.1 BBV... 6 2.2 Doelstellingen... 6 3 Risicomanagement...

Nadere informatie

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij

Nadere informatie

HANDBOEK BESTUUR IN CONTROL PENSIOENFONDS XYZ

HANDBOEK BESTUUR IN CONTROL PENSIOENFONDS XYZ HANDBOEK BESTUUR IN CONTROL PENSIOENFONDS XYZ 16 FEBRUARI 2011 PENSIOEN ASSET MANAGEMENT GOVERNANCE Inhoudsopgave 1. Inleiding... 4 2. Procedures voor beheersing matchings- / renterisico... 6 2.1. Cashmanagement...

Nadere informatie

Introductie OHSAS 18001

Introductie OHSAS 18001 Introductie OHSAS 18001 OHSAS 18001 -in het kort OHSAS 18001 is een norm voor een managementsysteem die de veiligheid en gezondheid in en rondom de organisatie waarborgt. OHSAS staat voor Occupational

Nadere informatie

RISK MANAGEMENT. Hinrich Slobbe

RISK MANAGEMENT. Hinrich Slobbe RISK MANAGEMENT Hinrich Slobbe Info@wizfiz.nl 11-05-19 Wat is een risico? Wat is Risk Management? Case De Efteling Risico analyse model Risicobeheersing en - financiering Risk Management versus verzekeren

Nadere informatie

BluefieldFinance. BluefieldFinance. Toegevoegde waarde vanuit inhoud

BluefieldFinance. BluefieldFinance. Toegevoegde waarde vanuit inhoud Toegevoegde waarde vanuit inhoud De Organisatie 1 De Organisatie Bluefield Finance is als onderdeel van Bluefield Partners in 2007 opgericht door 2 ervaren financials met een uitgebreide expertise in business-

Nadere informatie

Beleids- en BeheersCyclus. Cursus beleidsplanning, -monitoring en evaluatie: Inleidend hoofdstuk

Beleids- en BeheersCyclus. Cursus beleidsplanning, -monitoring en evaluatie: Inleidend hoofdstuk Beleids- en BeheersCyclus Cursus beleidsplanning, -monitoring en evaluatie: Inleidend hoofdstuk Inhoud cursus Rode draad 1.2 Inleiding 1.3 Definities 1.4 Model strategisch 1.5 Belang strategisch 1.6 Belang

Nadere informatie

Organisatie principes

Organisatie principes Organisatie principes Een overzicht van organisatie principes die als richtsnoer dienen bij het vormgeven van flexibele, innovatieve organisaties. Deze principes zijn gebaseerd op de Moderne Sociotechniek.

Nadere informatie

Financiële instellingen in beeld

Financiële instellingen in beeld Het toezicht op financiële instellingen heeft de laatste jaren belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt. Eén daarvan is een verschuiving in de richting van een meer risico georiënteerde aanpak van het toezicht.

Nadere informatie

Integraal risicomanagement

Integraal risicomanagement Samenvatting Integraal risicomanagement in 40 Nederlandse ziekenhuizen Inhoud Inleiding 3 Onderzoeksvragen 3 Integraal risicomanagement onvoldoende beschreven 4 Aanbevelingen 5 Over VvAA 7 2 VvAA Risicomanagement

Nadere informatie

Inhoudsopgave. BLANCO SPACES ZUIDAS - 6TH FLOOR BARBARA STROZZILAAN HN AMSTERDAM T. +31 (0)

Inhoudsopgave. BLANCO SPACES ZUIDAS - 6TH FLOOR BARBARA STROZZILAAN HN AMSTERDAM T. +31 (0) Inhoudsopgave Inleiding... 2 1. Compliance Charter... 3 1.1. Definitie, missie en doel... 3 1.1.1. Definitie... 3 1.1.2. Missie en doel... 3 1.2. Reikwijdte... 3 1.2.1. Binnen scope... 3 1.2.2. Buiten

Nadere informatie

Curriculum Vitae. Maas Simon. Bestuurder, toezichthouder, Xudoo Pensioenfondsbestuur,

Curriculum Vitae. Maas Simon. Bestuurder, toezichthouder, Xudoo Pensioenfondsbestuur, Bestuurder, toezichthouder, Xudoo Pensioenfondsbestuur, 3 februari 1960 In de transparante samenleving van vandaag wordt er van alle kanten ingezoomd op het thema Pensioen. Niet alleen wet- en regelgeving,

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Wolters Kluwer Nederland. Compliance program. Vastgesteld en gewijzigd in de bestuursvergadering van 12 februari 2014

Stichting Pensioenfonds Wolters Kluwer Nederland. Compliance program. Vastgesteld en gewijzigd in de bestuursvergadering van 12 februari 2014 Stichting Pensioenfonds Wolters Kluwer Nederland Compliance program Vastgesteld en gewijzigd in de bestuursvergadering van 12 februari 2014 1 Inleiding In dit Compliance Program is de inrichting van de

Nadere informatie

WWW.CAGROUP.NL COMPLIANCE RADAR HET MEEST COMPLETE BESTURINGSSYSTEEM VOOR GEMEENTEN.

WWW.CAGROUP.NL COMPLIANCE RADAR HET MEEST COMPLETE BESTURINGSSYSTEEM VOOR GEMEENTEN. WWW.CAGROUP.NL COMPLIANCE RADAR HET MEEST COMPLETE BESTURINGSSYSTEEM VOOR GEMEENTEN. COMPLIANCE RADAR De Compliance Radar helpt gemeenten een brug te slaan tussen beleidsdoelstellingen en uitvoering. Door

Nadere informatie

[Cursus Risicomanagement in onderhoud en beheer]

[Cursus Risicomanagement in onderhoud en beheer] [Cursus Risicomanagement in onderhoud en beheer] Bestemd voor: Managers die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud, het (installatie)beheer of de bedrijfsvoering van technische systemen. Technici die

Nadere informatie

DE AFDELING STRATEGIE MANAGEMENT VAN STRATEGIE NAAR EXECUTIE STRATAEGOS.COM

DE AFDELING STRATEGIE MANAGEMENT VAN STRATEGIE NAAR EXECUTIE STRATAEGOS.COM DE AFDELING MANAGEMENT VAN NAAR EXECUTIE STRATAEGOS.COM VERANDERING CRUCIAAL IN TURBULENTE OMGEVINGEN 1 Bedrijfstakken worden continue verstoord door start-ups, nieuwe technologieën, veranderde consumenten

Nadere informatie

Inleiding 11 DEEL 1 BESCHRIJVING VAN DE RISICO S 23

Inleiding 11 DEEL 1 BESCHRIJVING VAN DE RISICO S 23 Inhoud Inleiding 11 Risicomanagement, een selectie van toepassingen in ondernemingsbestuur 13 Theorie? 15 Bekende toepassingen 17 Risicomanagement in de financiële sector 18 Risico s in verband met ondernemingsbestuur

Nadere informatie

IT Beleid Bijlage R bij ABTN

IT Beleid Bijlage R bij ABTN IT Beleid Dit document heeft 8 pagina s Versiebeheer Versie Auteur Datum Revisie V1.0 Bestuur 18 december 2018 Nieuwe bijlage i Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Scope van het IT Beleid 1 3. IT risico s

Nadere informatie

Doel Samenstelling en vergaderingen Taken en bevoegdheden Rapportage aan de RvC Diversen Herzieningstermijn...

Doel Samenstelling en vergaderingen Taken en bevoegdheden Rapportage aan de RvC Diversen Herzieningstermijn... Doel... 3 Samenstelling en vergaderingen... 3 Taken en bevoegdheden... 4 Rapportage aan de RvC... 4 Diversen... 5 Herzieningstermijn... 5 Doel De Risicocommissie is een permanente commissie van de RvC.

Nadere informatie

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen.

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. RiskTransparant, deel 6 Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen. In deze zesde serie uit een reeks van zeven, delen wij graag onze kennis met

Nadere informatie