Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam-VU 11 november 2009 Volkshogeschool Breda 1
Enorme kosten zijn gemoeid met de consequenties van verkeerd kiezen 2
Nodig: kennis, structuur, inspiratie 3
4
De hersen- en neuropsychologische ontwikkeling loopt door tot na het 20e jaar 5
De hersenscan laat ons de structuur van de hersenen zien. Maar ook de activiteit! Hersenstructuur rijpt door tot ver na het 20e jaar Omgeving (leraar, ouders, emoties, stress, cultuur) bepalend voor efficiëntie van hersenrijping Forse individuele verschillen afhankelijk van zowel biologie (bv jongens-meisjes) als omgeving (taalstimulatie) Kiezen, beoordelen, beslissen, sociaal leren:...ze ontwikkelen tot ver na 20e jaar 6
Totaal hersenvolumen Volumen grijze stof Blauwe:Jongens Rood:Meisjes Resultaten Meisjeshersenen zijn op zijn grootst op 10.5 jaar, jongens op 14.5 jaar Binnen de hersenen sommige structuren voor 10e op maximum, andere na het 15e En aan de zijkant van de hersenen zijn er delen die pas rond 16-17 jaar op zijn grootst zijn 7
In de adolescentie forse verschillen in rijpheid bij jongens en meisjes Westenberg & Drewes 2006) Talenten ontwikkelen zich onder invloed van de omgeving en door ervaringen 8
Onderwijzende en ouder zijn een FRUITTELER: ze snoeien en mesten 9
Leeftijd Onvoldoende wordt gebruik gemaakt van andere strategiën van informatieverwerking Verbaal Ruimtelijk Haptisch Handelingsgericht Fijnmotorisch Lichaamsschema Ontwikkel en gebruik leerstof gericht op andere leer-strategieën Wiskunde talent gebruikt meer gebieden en meer strategieën Groen: gebieden bij rekenen door normale persoon en wiskunde-talent gebruikt Oranje: gebieden alleen door wiskunde-talent gebruikt Conclusie: bij talent meer gebieden die rol spelen bij werkgeheugen en episodisch geheugen Gebruik materiaal waarmee ALTERNATIEVE ROUTES geleerd kunnen worden 10
Dus: alleen maar met woorden werken is beslist NIET altijd goed Zeker niet voor jongens En alleen praten en het samen uitzoeken is NIET altijd aan te raden 11
Essentiele rol van: - Peer group - Ouders - De leraar! 12
Omdat de psychosociale rijpheid veel later piekt dan de intellectuele rijpheid Steinberg 2007 De voorhersenen leren action monitoring, zelf-evaluatie, persoon perceptie, mentalizeren en outcome monitoring Adolescent leert de consequenties van zijn handelen; kortemidden- en langetermijn, met/zonder emotie/motivaties 13
De verhalenverteller (inleven, leren van scenario s) Muziek, drama (leren invoelen van emoties) Hangen! (leren van je plaats in de hierarchie, emotionele gewaarwording, leren van doelen en intenties 14
1) Een jeugdige die niet presteert zoals de ouder of leerkracht graag ziet, is niet zomaar een dommertje. Adolescent, jij kunt net die traaggroeiende boom zijn!! 2) Eis meer differentiatie in lesmethoden, 3) Eis meer steun en sturing, meer motivatie, meer kennis 4) Eis dat er meer naar talent-ontwikkeling wordt gekeken. Voor schoolse vaardigheden is ook sociaal gedrag, nieuwsgierigheid nodig 5) Het brein heeft honger; cognitieve en sociale honger. Eis om meer strategieën, meer verschillende infoverwerking 6) Kiezen moet je leren; eis een omgeving waarin dat kan 7) Adolescent, ken jezelf. Ken de rol van je leeftijdgenoten, ken je attitude tegen ouderen. Ken je impulsen; je taal en handelen zijn nog niet optimaal gekoppeld Kind en adolescent moeten worden gefaciliteerd, zodat hun talenten zich optimaal ontwikkelen! www.hersenenenleren.nl www.hersenenenleren.nl 15