Bijlage 1 Vrbeeld van een checklist vr brstveding in de kraamtijd De meder heeft tijdens de kraamtijd vrlichting gekregen ver: Zrgvuldig aanleggen Vedingshudingen zittend p twee manieren liggend He vaak veden He lang veden Belang van veden p verzek (vraag en aanbd) Rmingin Nachtvedingen Herkennen van de teschietreflex Plasluiers (nat/zwaar) Ontlastingspatrn (kleur) Wegen Stuwing Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Nadelen van (fp)spenen Bijveding: waarm en he Afklven welke methde:...... Extra vitamine D K Regeldagen, tijdelijk niet geneg melk Afvallen / dieet vlgen Herkennen en preventie van beginnende brstntsteking Tt zes maanden alleen medermelk Brstvedingsrganisaties flder/landelijk adres en telefn namelijk: plaatselijke cntactgrep/telefn namelijk:. Cntact met wijkverpleegkundige JGZ telefn:.. Mgelijkheid van lactatiekundige hulp Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Bijznderheden: Bijlage 2 Vrbeeld van een evaluatiefrmulier vr cliënten Het evaluatiefrmulier kan dienen als basis vr verleg met andere rganisaties en disciplines. Laat ns weten he nze Zrg vr Brstveding u bevallen is! ja nee? 1. Vr de bevalling heb ik infrmatie gekregen ver: de vrdelen van brstveding, he brstveding geven gaat. 2. Deze infrmatie, vóór de bevalling, heb ik gekregen van (meerdere antwrden mgelijk): de verlskundige de kraamzrg de gynaeclg de verpleegkundige in het ziekenhuis de brstvedingsrganisatie de lactatiekundige 3. De verlskundige heeft me tijdens de zwangerschap gewezen p de brstvedingsgrep (Brstveding Natuurlijk f LLL), namelijk: landelijk telefnnummer cursus/cntactpersn in de regi 4. Meteen na de bevalling kreeg ik mijn baby bij me, blt tegen me aan en z lang als we dat wilden. 5. Ik heb mijn baby krt na de bevalling vr het eerst de brst gegeven. 6. Ik ben ged gehlpen bij het aanleggen van mijn baby. 7. Mijn verlskundige heeft me aangeraden de baby dag en nacht bij me p de kamer te huden. 8. Mijn baby heeft alleen maar medermelk gekregen. Indien nee, graag telichten: Wat kreeg de baby extra en waarm? Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
... Wie beslt daarte?... 9. Mijn verlskundige heeft ns aangeraden bijveding niet met een flesje te geven. 10. Mijn verlskundige heeft ns aangeraden de baby z weinig mgelijk een fpspeen te geven. ja nee? 11. Ik heb van de verlskundige reclamemateriaal van een flesvedingfabrikant f een gratis verpakking flesveding gekregen. 12. Het advies van de verlskundige heeft me gehlpen een brstvedingsprbleem ged p te lssen. nvt 13. Over het algemeen ben ik tevreden ver de begeleiding bij brstveding dr de verlskundige praktijk. 14. In het kraambed heb ik advies gekregen waar ik met vragen ver brstveding terecht kan. 15. Ik geef nu uitsluitend brstveding. Ik geef nu brstveding in cmbinatie met kunstmatige zuigelingenveding. Ik geef nu uitsluitend kunstmatige zuigelingenveding. Mijn baby is weken ud. Heeft u ng pmerkingen? Hartelijk dank vr uw medewerking! Met uw pmerkingen kunnen we ns beleid ng beter maken. Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Bijlage 3 Vrbeeld van inhud en fasering van de prenatale vrlichting ver brstveding 1. Bij de tweede cntrle krijgt de zwangere van de assistente: Flder 2 x 10 dingen die je met weten ver brstveding Flder van een van de brstvedingrganisaties, nl:.. Vragenlijst vr aanstaande uders De assistente vraagt haar de vragenlijst samen met haar partner dr te lezen bij het vlgende bezek aan de verlskundige mee te nemen. Als ze daarp aangeeft waarver ze meer zu willen weten, krijgt ze vrlichting p maat. 2. Een keuze maken Bij de derde cntrle bespreekt de verlskundige: Heeft de meder al nagedacht ver wat vr veding haar baby zal krijgen? Wat is de pvatting van de vader? Deze gegevens wrden krt genteerd in het dssier. De verlskundige maakt duidelijk dat brstveding eerste keus is en waarm dat z is. De ingevulde vragenlijst vr aanstaande uders wrdt in het dssier bewaard (zie verder B.2). Afhankelijk van de situatie vlgt hierna een van beide scenari s, rute A f rute B. Rute A A.1 Als de zwangere geen brstveding gaat geven, twijfelt ver brstveding en nzeker is f het wel zal lukken, gaat de verlskundige daarp in met begrip vr haar bedenkingen. De zwangere (en haar partner) met zich eerst helemaal gehrd velen in haar bedenkingen, alvrens zij zich kan penstellen vr iets anders. Brstveding geven is een heel gewn natuurlijk prces waarp je bent gebuwd Slechts ngeveer 2% van de vruwen die een kind krijgen heeft niet geneg medermelk Brstveding geven hrt geen pijn te den Het vraagt in het begin tijd en aandacht (maar je hebt dan k de tijd vr je pasgebren baby), maar daarna is het veel makkelijker dan veden met de fles De baby heeft minder kans p ziekten De vader kan k znder de fles een band met zijn baby pbuwen Een eerdere negatieve ervaring betekent niet dat het deze keer weer niet zal lukken: nu betere vrbereiding en begeleiding Veden kan heel npvallend gebeuren Er zijn gede wettelijke regels vr de cmbinatie brstveding en werken. De verlskundige wijst de zwangere p de brstvedingrganisatie in de mgeving, p beken (nl. ) en p internetsites ver brstveding. Tensltte geeft zij (hij) aan dat er bij een van de vlgende cntrles p de keuze wrdt teruggekmen. A.2 Bij de cntrle rnd weken vraagt de verlskundige aan de zwangere die ng twijfelde f ze heeft nagedacht en he ze er nu tegenver staat. Bij een keuze vr brstveding ndersteunt zij (hij) deze dr de gezndheidseffecten van brstveding Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
(B.1) te benemen (zie verder rute B). Bij twijfel bespreekt de verlskundige f de zwangere ng andere infrmatie f misschien gewn meer tijd ndig heeft. Er wrdt vastgelegd in het dssier f en wanneer pnieuw p brstveding zal wrden teruggekmen. A.3. Als pnieuw p de keuze vr de veding zu wrden teruggekmen, vraagt de verlskundige f de zwangere een keuze heeft gemaakt. Bij de keuze vr kunstmatige zuigelingenveding wrdt dit vastgelegd in het dssier. Bij keuze vr brstveding wrdt rute B gevlgd. Rute B B.1 Als de meder ervan vertuigd is dat ze brstveding gaat geven, ndersteunt de verlskundige deze keuze dr de gezndheidseffecten van brstveding ng eens te benemen, eventueel aan de hand van de flder 2 x 10 dingen die je met weten ver brstveding : De juiste samenstelling, afgestemd p de baby Altijd vldende in vrraad dr het vraag en aanbd principe Bescherming tegen ziekten: minder risic p klachten van maag, darmen, ren, urinewegen, luchtwegen Minder allergische klachten, eczeem Minder risic p vergewicht k p termijn Optimale hersenntwikkeling Ok de meder is gebaat bij brstveding geven: Minder bledverlies na de bevalling Meestal langer uitblijven van de menstruatie, hetgeen dr veel vruwen als prettig wrdt ervaren Sneller terug p het ude gewicht Bescherming tegen bepaalde vrmen van kanker (bij langdurig veden) Sterkere btten p latere leeftijd De verlskundige wijst de zwangere p de brstvedingrganisatie in de mgeving, p beken (nl. ) en p internetsites ver brstveding. Tensltte geeft zij (hij) aan dat er bij een van de vlgende cntrles p de praktijk van brstveding geven wrdt teruggekmen. B.2 Bij de cntrle rnd weken vraagt de verlskundige aan de zwangere die brstveding gaat geven f er p basis van de vragenlijst aanstaande uders (zie 1) nderwerpen zijn waarver ze meer wil weten. De betreffende vragen wrden beantwrd, z mgelijk met ndersteuning van schriftelijk materiaal. De verlskundige praktijk beschikt daarte ver de vlgende flders: Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Praktische vrlichting Degenen die de keuze vr brstveding hebben gemaakt, krijgen na de eerste ndersteunende vrlichting ver de gezndheidseffecten en de beantwrding van specifieke vragen, met name ng praktische vrlichting. Deze vrlichting vindt ver het algemeen plaats tijdens het en het cnsult, maar in ieder geval vr week 30/32. De praktische vrlichting is ingedeeld in twee delen: vrbereiding en de eerste dagen (B.3) he gaat brstveding in het leven van alledag (B.4) B.3 Deze vrlichting vindt bij vrkeur plaats in een persnlijk gesprek, mdat dat effectiever is; dit geldt zeker vr vruwen uit risicgrepen. Als dat nmgelijk blijkt, kan de verlskundige een keuze maken en de cliënt k gedeeltelijk van schriftelijke infrmatie vrzien. Vrbereiding en de eerste dagen De verlskundige bespreekt f de zwangere vragen heeft ver de maat f vrm van haar brsten en tepels, nderzekt deze desgewenst en geeft eventueel een advies ver de verzrging. De verlskundige vraagt f de zwangere cntact heeft gelegd met een brstvedingrganisatie en f ze infrmatie heeft ingewnnen via beken en/f internet. De verlskundige legt uit dat de baby (mits in gede cnditie) meteen nadat hij gebren is aan de meder zal wrden gegeven en dat ze hem dan blt tegen zich aan mag huden. Huidphuidcntact stimuleert de baby en bevrdert de (hrmnale) reactie van de meder. Het beleid van de verlskundige is dat beide uders in alle rust de tijd meten nemen vr de eerste kennismaking met hun kind. Zij (hij) raadt aan de grtuders en andere familieleden pas na dat eerste rustige uur f anderhalf uur p de hgte te stellen. De pasgebren baby is meestal wakker en alert en zal zelf p zek gaan naar de brst. Met wat hulp zal hij waarschijnlijk dan al gaan drinken, al heft dat niet per se. De eerste dagen drinkt de baby ng maar kleine heveelheden; medermelk heeft dan juist extra beschermende stffen vr een veilige start buiten de baarmeder. Baby s drinken naar behefte en de melkprductie past zich aan die behefte aan. Meder en kind blijven z veel mgelijk bij elkaar. De meder geeft dus vaak en lang geneg de brst, maar ze met er zelf k vr zrgen dat ze ged gehlpen wrdt met aanleggen. Veden det geen pijn, al is het in de eerste week wel gevelig terwijl de baby de tepel en tepelhf diep in de mnd neemt. De kans p last van stuwing is veel kleiner als ze de eerste dagen vaak vedt/efent met veden. B.4 He gaat brstveding in het leven van alledag Na de bevalling kmt de melkprductie vanzelf p gang, maar de veding met k ged gaan lpen : de teschietreflex. De meder met de tijd en de rust nemen vr de veding, vral in het begin. Later gaat het tussen de bedrijven dr. Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Of de baby geneg krijgt is nder meer te zien aan de luiers: zes tt acht keer per etmaal kletsnat; de kraamverzrgende geeft meer uitleg ver huilen en slapen. De verlskundige zal adviseren f de baby bijveding ndig heeft, maar meestal is dat niet het geval. Flessen aanschaffen is zeker niet ndig. Eventueel wrdt bijveding met een lepeltje, vedingsspuitje f een kpje gegeven. Veel vruwen vinden dat ze makkelijker wennen aan het leven met een kind mdat ze brstveding geven. Het geeft k een bijznder gevel van bij elkaar hren. Veden kan liggend p bed maar k zittend; het is praktisch m allebei te prberen. Er is een gede regelgeving m brstveding en werken te cmbineren; daarver zijn flders beschikbaar,.a. van het ministerie van SZW. Overleg met de werkgever vr de bevalling. Belangrijke aandachtspunten; bij aanstaande uders die resluut kunstveding kiezen na vlledige uitleg van het belang van brstveding, wrdt deze welverwgen keuze uiteraard gerespecteerd; dan k geen schriftelijke brstvedingsinfrmatie meegeven. geen uitgebreide infrmatie standaard (mee)geven aan vruwen die al een psitieve ervaring met brstveding hebben en bij wie veel bekend blijkt te zijn; checken wat ng nuttig is: vrlichting p maat Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Naam cliënte: Datum aantal wkn zwanger interventie 1. meegeven: flder 2 x 10 dingen flder brstvedingsrganisatie vragenlijst as uders 2. kiezen de uders brstveding? nee f twijfel > rute A ja > rute B keuze aangetekend in dssier A.1. waarm geen brstveding f twijfel? aangetekend in dssier inhudelijke infrmatie 2.1 geven verwijzen naar bv rg. internet, cursus, beken, vide (lenen) A.2. gekzen vr brstveding? ja: infrmatie B.1 geven twijfel f nee: ng p terugkmen? desgewenst: wanneer? gedaan ja/nee bijznderheden A.3. gekzen? flesveding: aangetekend in dssier brstveding: vlg rute B B.1. infrmatie ver gezndheidseffecten kind meder verwijzen naar brstvedingsrganisaties. internet, cursus, beken B.2. bespreken vragenlijst as uders (1) er zijn vragen besprken ver: flders meegegeven B.3. praktische vrlichting: vrbereiding de eerste dagen B.4. praktische vrbereiding brstveding in het leven van alledag weer aan het werk Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Bijlage 4 Vragenlijst ver brstveding vr aanstaande uders Vrdat uw baby gebren wrdt, neemt u als uders heel wat beslissingen. Een daarvan is de keuze van de veding: wrdt het brstveding f kunstmatige veding (flesveding)? Onze ervaring is dat het vergrte deel van de vruwen brstveding wil geven, maar dat ze er vaak ngal wat vragen ver hebben. U kunt deze vragenlijst gebruiken m de nderwerpen aan te kruisen waarver u meer wilt weten. Dan kunnen wij u beter van dienst zijn met nze vrlichting f verwijzen naar geschikte infrmatiebrnnen. Kennis Als u brstveding gaat geven, is het belangrijk daar van te vren het een en ander ver te weten. Kruis aan waarver u infrmatie wenst. de baby mag binnen één uur na de bevalling aan de brst, blt huidphuid cntact aanleggen en vedingshudingen veden p verzek, verwennen? he lang duurt een veding? rmingin (wiegje p uderslaapkamer) herkennen van vedingssignalen van de baby verschillen tussen medermelk en kunstmatige zuigelingenveding he weet ik f ik geneg veding heb? bijveding, waarm, he? fpspeen? uitsluitend brstveding tt de baby ngeveer zes maanden is wat bieden de brstvedingrganisaties? Werken en brstveding Als u na het bevallingsverlf weer buitenshuis gaat werken f studeren, krijgt u te maken met specifieke vragen. Kruis aan waarver u infrmatie wenst. mgelijkheden van cmbinatie brstveding en werk de Arbeidstijdenwet: het recht m ¼ van de werktijd (drbetaald) te besteden aan veden en/f klven, tt het kind negen maanden is wat met je regelen vr veden en/f klven p het werk? Overleg tijdens de zwangerschap met de werkgever infrmatie ver he klven gaat en wat vr apparaten er zijn; medermelk bewaren Verwachtingen ver brstveding geven Twijfelt u f u brstveding zult geven? Kruis aan waarver u infrmatie wenst. grte f kleine brsten, vlakke f ingetrkken tepels negatieve brstvedingservaring bij een eerder kind negatieve brstvedingservaringen gezien bij anderen tepelklven f brstntsteking, kun je dat vrkmen? gebndenheid de rl van mijn partner en steun van de mgeving gêne/verlegenheid m te veden waar anderen bij zijn medicijngebruik, rken en alchl wat mag je eten en drinken tijdens de brstvedingsperide? anticnceptie de kwaliteit van medermelk, verntreinigende stffen heeft het gevlgen vr mijn figuur als ik weer phud met brstveding? Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
veden na een brstperatie bijlage 5 Vrlichtingspster vr cliënten Wat kun je verwachten van nze zrg vr brstveding? 1. Tijdens de zwangerschap begint k de vrbereiding p brstveding. We geven infrmatie ver de verschillen tussen brstveding en flesveding. Z kun je samen met je partner je keuze maken. Maak k gebruik van de infrmatie van de brstvedingsrganisaties. 2. Meteen na de gebrte ligt je baby lekker blt tegen je aan. We zrgen vr rust, zdat jullie alle tijd hebben m te genieten van dat bijzndere eerste uur met elkaar. 3. Je pasgebren baby velt je warme huid en gaat vaak al tijdens het eerste cntact p zek naar de brst. Als je kindje ngestrd zijn gang gaat, zal er een grte kans zijn dat hij de brst vindt en meteen ged kan drinken. 4. Die eerste kleine slkjes zijn van grt belang. 5. Je baby mag dag en nacht bij je blijven en we geven uitleg en ndersteuning, zdat jullie allebei wennen aan drinken aan de brst. Praktisch alle vruwen kunnen in de lp van de tijd meer dan geneg medermelk prduceren. 6. De baby mag drinken naar behefte en dat is de eerste weken heel vaak. 7. Bijveding is haast nit ndig als je baby geznd en vldragen is en daarbij effectief drinkt. 8. We leggen uit welke huding prettig is m te veden en he de baby ged aan de brst drinkt. Pijn hrt er niet bij. 9. Sms heeft een baby bijzndere zrg ndig en kunnen jullie tijdelijk niet bij elkaar zijn en/f je baby is ng niet in staat m ged te drinken. We helpen dan met afklven. 10. Jnge baby s kunnen in de war raken dr een fpspeen. Ze drinken dan niet z ged meer aan de brst. Het kan k zijn dat ze minder vaak brstveding krijgen mdat ze vedingen missen f te me zijn m te drinken. We adviseren daarm m vrlpig liever geen fpspeen en k ng geen fles te geven. 11. Na aflp van de kraamtijd kun je vr begeleiding bij brstveding terecht bij het cnsultatiebureau. We geven je k infrmatie ver de brstvedingsrganisaties. Daar zijn vruwen actief die zelf hun kinderen geved hebben en na een extra training allerlei vragen kunnen beantwrden. Deze hulp is gratis, je vindt ze p www.brstveding.nl 12.Na een tijdje is brstveding geven vr de meeste vruwen makkelijk en plezierig. We raden je aan m de eerste zes maanden alleen medermelk te geven. Daarna heeft je baby k ander vedsel ndig. Je kunt brstveding blijven geven z lang als jij en je baby willen. Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Bijlage 6 (vr het steekprefsgewijs verzamelen van brstvedingscijfers) Zrg vr brstveding certificering vraagt bij (re) certificering naar de brstvedingscijfers. Op deze wijze kunt u samen met ns mnitren in heverre uw beleid effectief is. Veel instellingen werken met digitale patiënten f cliëntendssiers. Mgelijk kunt u (een deel van) de gevraagde items in uw dssier vegen. Wanneer u met een papieren dssier werkt, kunt u p de vlgende wijze gebruik maken van de frmulieren: De kraamzrg nteert de veding tt en met de 8 s te dag. De verlskundige praktijk registreert de veding tt en met de nacntrle. In de Jeugdgezndheidszrg krijgen alle kinderen die gedurende twee peenvlgende maanden zijn gebren de vragenlijst zuigelingenveding in hun dssier. Als alle kinderen van deze grep zes maanden ud zijn wrden de gegevens verwerkt. De namen zijn bij inlevering nleesbaar gemaakt. Vragenlijst zuigelingenveding naam kind naam vr inleveren m redenen van privacy verwijderen gebrtedatum naam verpleegkundige JGZ gemeentelijk werkgebied en pstcde... algemene gegevens, meder gaat weer buitenshuis werken ja nee aantal uren per week: hgste vltide schlpleiding van de meder (een item aankruisen) (geen) lagere schl vb/lb (huishudschl, lts, lea), mav hav, vw, mb hb, universiteit, hgeschl afgernde vervlgpleiding in buitenland verig srt melkveding wens na gebrtden 8 dagen 4 weken 8 weken 3 maan 6 maanden veding BV kv BV KV GV BV KV GV BV KV GV BV KV GV BV KV GV BV KV GV Vr elke leeftijd aankruisen welke melkveding gegeven wrdt; niet meer dan één mgelijkheid aankruisen. Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding
Categrieën: BV = brstveding znder enige bijveding (water, glucse, kunstmatige zuigelingenveding, enz.) k als afgeklfde medermelk met lepeltje, kpje, fles enz, wrdt gegeven KV = uitsluitend kunstmatige zuigelingenveding GV = gemengde veding: brstveding gecmbineerd met kunstmatige zuigelingenveding, water, glucse enz. Tijdstippen: Na de gebrte = de veding waarmee gestart is p dag 0 f 1 8 dagen = eind kraamperide 4, 8, 12, 24 weken = de veding p die leeftijd; wanneer het kind een f meer weken later p het cb kmt, terugvragen naar de veding p dat tijdstip; is het kind ng jnger, dan bij vlgend cntact navragen. Belangrijkste reden(en) vr het stppen met brstveding Facultatief. In te vullen als de meder van geheel f gedeeltelijk brstveding is vergegaan p vlledig kunstmatige zuigelingenveding. Meerdere antwrden zijn mgelijk Factren bij het kind 1. Drinktechniek van het kind was niet ged 2. Prblemen met de gezndheid van het kind Brstvedingsfactre n 3. Brstveding kwam niet p gang 4. Brstveding werd minder, te weinig 5. Brstveding was te pijnlijk (tepelklven/brstntsteking) Factren bij de meder 6. Slechte eerdere ervaring met brstveding 7. Te druk, geen tijd vr brstveding 8. Beter te cmbineren met werk 9. Zdat anderen k flesveding kunnen geven 10. Prblemen met de gezndheid van de meder Anders 11. Andere reden n.l... 12. Weet niet/nbekend Cpyright Zrg vr brstveding certificering WHO/UNICEF/Stichting Zrg vr Brstveding