VERTROUWELIJK MAANDOVERZIG No BINNENLANDSE VEILIG H,r.. <~«ENST 729724
16 V E R T R O U W E L IJ K Maandoverzcht no._3 - maart ^5 _. ( -Tjdvak. 1-5-1938-31-3-1958 )l. ' L," ' ' "" ~" _ "~~ l., -... I_N_ _Q_U=D " j... ] I» Communsme Int ernat'önaal. ' ' ' '. - - - blz. 1-11 Het doorvoeren van de agrarsche hervormngen n de Sowjet-Une....... *\ 2 De verkezng van de Opperste Sowjet; 'foo.ooo "stemmen van onwaarde"........,....... Boelgann ut de polteke ledng; Chroestsjow voortaan ook eerste mnster; Worosjlow herkozen als "staatshoofd" der USSR. k Staln's fouten en verdensten... k - 5 Neuw communstsch nternatonaal blad zal verschjnen... 5 Gomulka verwjdert enge "stalnsten"... 6 Ee zuverng n Oost-Dutsland; verheerljkng van de macht. 7-11 II. Actvteten van de CPN en haar hulporgansates, 1 1-5 8 Internatonale actvteten van de CPN......,..... 11-1^- Cntwkkelng van het conflct n de partj... 1*f - 1? Wagenaar neemt stellngtegen De Groot.... 15-16 Ie Statenverkezngen 1958; verlezen der communsten voornamel js: n de grote steden.... 1 7-2 0 Nederlandse Vredesraad zoekt n de acte tegen de raketbases net-communstsche medestanders...... 21-23 De (opgeheven) WOKS n een neuwe verschjnngsvorm.... 23-2^ ïet Vlle ANJV-congres voorbered...... 2^-26 De NVB en de Internatonale Vrouwendag...... 27-28 Verdere afbraak van. de EVC... 29-31 De "putsch" n"de Metaal/EVC".......... 31-32 "Voorlopge commsse" tegenover het EVC-secretaraat... 32-3^ De krachtsverhoudng n het conflct tussen CPN/EVC... j& - 36 KVC en WVV............. 36-30 2 - k - 2 -
- 2 - III, Overge groeperngen. 38 - Het st smbussucc'es van de Pacfstsch Socalstsche Partj,..38-39 "Hnag"'~actvtët vndt gernge weerklank n de krng van oud-polteke delnquenten-...,....,,. 39 IV Actvteten van Indonesërs etc. ', ^0 - *f1 Aanhouende onzekerheden voor Indonessche studenten n Nedsrland........../* >... De agtate onder Surnamers n ons land.. *... «".'."...^fo - ^f1 Agenda. Stakng'so'/ér zcht'. Bjlage I. * * *
VERTROUWELIJK HOOFDSTUK. I.- COMMUNISME INTERNATIONAAL. 2ïï J^t-Une Vorderende reorgansate op het platteland. De ngrjpende hervormngen n de agrarsche sector van de USSR verkregen end maart het (formele) fat van de pas ";gekoz'en Opper st:ê Sowjet» Het tot deze reorgansate strekkende ntatef van Chroestsjow - op 22-1-58 te Mnsk voor het eerst openljk.aangekondgd - kreeg, zoals bekend, de.goedkeurng van het centraal comté van de CPSU n zjn plenare zttng van 25 en 26 februar jl. Bj deze zaak staan kenneljk grote natonaal-economsche belangen op het spel. Vooral de eerste partjsecretars heeft de betekens ervan belcht n een utvoerge rede tjdens de vorengenoemde plenumzttng. Hj heeft nmddels terzake eveneens als rapporteur aan -de : Opperste Sowjet gefungeerd. Chroestsjow 's argumenten voor deze veranderngen betreffen zowel de.doelmatghed als de theoretsch-communstsche grondslagen. Kort voor zjn dood wees Staln een reorgansate van de landbouw af, de n de rchtng gng van het thans aanvaarde Chroestsjowp'oject. Hj zag destjds een overdracht van het MTS-matereel aan de collecteve boerderjen als een stap terug omdat daardoor de omvang Van de staatsegendom zou vermnderen ten gunste van de "coöperateve" egendom. ' ' - ' '.. De MTS f de machne- en tractorenstatons, zullen "n hun hudge vorm" gaan verdwjnen. De kolchozen, de collecteve boerderjen, verwerven - zj het geledeljk - het MTS-matereel n coöperateve egen- ^ - ' '. '. - dom, waarvoor overgens gepeperde bedragen aan de staat zullen moeten worden betaald. De pletbezorger van effcency, dé Chro est s jo_w bovenal, wl zljn, probeert zch de "orthodoxen" onder de communsten leerstellg van het ljf te houden, met een van oudsbeprpefd beroep op Lenn. Er ZDU herbj geen sprake zjn van eng.e verwjderng van het communstsche deaal, de "egendom van f het gehele volk", de ook Chroestsjow de hoogste beztsvorm -acht. Naar zjn menng mogen er geen tegenstellngen worden geforceerd. Hj vndt het onjust de "coöperateve egendom", dus de kolchozen, te plaatsen tegenover de hoogste vorm van socalstsch bezt: " de egendom van het gehele volk". 1: ' - Lenn -
'-_ 2 - 'VERTROUWELIJK Lenn had, naar Chroestsjow beweer-t, bede... vormen (.c. de collecteve boerderjen en de staatsboerderjen) socalstsch genoemd en gesteld, dat kolchozen en sowchozen bede de belangen van het volk denen en voeren naar het enddoel: de communstsche gemeenschap. In zdjn rede hernnerde Chroestsjow er v.erd.er aan, dat enge kameraden de vraag hadden geopperd of de collecteve boerderjen net n staatsboerderjen behoorden te worden omgezet. Een zodange formulerng var. het probleem achtte hj n wezen verkeerd en verwarrend. Naar zjn zeggen was het dudeljk dat er geen beduchthed behoeft te zjn om de egendom van de kolchozen ut te breden. Al drect na Chroestsjow's rede te Mnsk had de "Prawda" (kenneljk weer eens spreekbus van het partj-secretaraat) opgemerkt, dat er met de her beoogde reorgansate geenszns tot een utbredng van het aantal staatsboerderjen (sowchozen) dende te worden overgegaan. Chroestsjow maakte n de C.C.-zttng van 25 en 26 februar verder de opmerkng dat ten enenmale de noodzaak had opgehouden te bestaan op ;en stuk grond twee heren te hebben en wel de kolchozen en de MTS, waarloor de kostprjs van landbouwprodukten aanzenljk stjgt. Een groot deel van de twee mljoen werkers n de machne- en tractorenstatons zal bljkene Chroestsjow's rapport overgaan naar de kolchozen. In sommge gevallen zullen drecteuren van de MTS het beheer overnemen van de kolchozen, de net beschkken over effcënt ledend personeel. De toepassng van het reorgansate-plan s afgestemd op plaatseljke stuates en er zal rekenng worden gehouden met de uteenlopende graad van ontwkkelng van de collecteve boerderjen, Deze omstandgheden bepalen n welke streken de agrarsche reorgansate reeds terstond zal kunnen worden doorgevoerd. De Ogperste Sow^et gekozen. In de USSR bestaat geen wetteljke stemplcht voor' de verkezngen van de twee Kamers van de Opperste Sowjet. Nochtans wordt van partjwege sterke morele druk utgeoefend op de bevolkng om zch van deze "patrottsche taak" te kwjten. Bljkbaar werkt dt systeem tot volle tevredenhed van de Russsche macht h'ebbers. Ook bj de verkezngen van 16 maart jl. was de opkomst weer -vrjwel unanem. Net mnder dan 130 mljoen stemgerechtgden - 10 mljoen meer dan n 195^» hoofdzakeljk als gevolg van de bevolkngsaanwas - verschenen n - de -
._ 3 -..VERTROUWELIJK do stemlokalen. Dtmaal zouden- 4oO'.000";.personen.' een stem van onwaarde hobben utgebracht. Just deze-laatste mededelng van:.'de offcële nstantes n Moskou dent t' r Worden getoetst: aan de Sowjet-Russsohe vorkezngspraktjk. In de stembureaus'wordt aan e^ke kezer een stembljet utgerekt, waarop utslutend eenhedscanddaten:prjken. Het "normale" gebruk n de USSR wl, "'dat'de-stemgerechtgde het just.. ontvangen bljet drect daarna n- ;dê. vèrzamelbus w rpt, Zulk een gebaar wordt dan utgelegd als een-openljk';--bljk van loyaltet en van: vertrouwen n het regme. -..: ' : '. Inden alles regular s Verlopen moeten de verhonderdduzend- "jtemmers van onwaarde" zch afwjkend hebben gedragen. Zj zouden z:ch n een van de beschkbare stemhokken hebben moeten afzonderen om op het bljet dudeljk te maken, dat zj Jet accoord gaan met: de emhedscanddatuur. Voor- het geval de gang van zaken aldus s geweest hebben zj nog maar weng meer kunnen doen dan de namen van de gestelds canddaten door te strepen... Zjn de'"onthoudngen" van deze kledne half. mljoen kezers een roëele handelng geweest dan sorteren zj n:de utendeljke samen-, spellng van de Opperste Sowjet generle praktsch resultaat. De affare van deze "stemmen van onwaarde" kan eens temeer accentueren hoe passef de poste s waarn het gehele Sowjet-kezerseorps n fete verkeert. De Sowjet-pers;had verzekerd.dat de stemgerechtgden zelf' n de vóór 16 maart alom n het land.gehouden.verkezngsvergaderngen utdrukkeljk zouden hebben.gewenst utslutend.eenhedscanddaten te snellen..,., Het s nog altjd mogeljk dat deze vertonng een makelj van bovenaf s met de vooropgestelde bedoelng om aan de Sowjet-verke-...; zngen een "democratsch" accent te verlenen. Het Sow jet-"-parlement" s nmddels.- op..27 maart - voor het :- e<3rst n zjn neuwe samenstellng bjeen geweest, : Onder de klene. T'-fOO afgevaardgden bevnden 'zch' vele honderden "neuwe,.gezchten"-, D'Sze vertegenwoordgers komen voornameljk ut de krng.van tec'hnc, a,pronomen,- stachanow-helden en geleerden, de het toekomstge-'beled van de machtge 1e partjsecretars ''parlementare" ruggesteun..kunnen g'sven, Met weng plchtplegngen heeft de Opperste Sowjet, n deze. ;. o;?enngszttng bewllgd n het vervangen- van maarschalk -Eoslgann als voorztter van de raad van mnsters der Sowjet-Une. door, '.. C^roestsj-ow. Hermede heeft de part-jleder zch nu ook offceel - aan -
- k - VERTROUWELIJK aan het hoofd geplaatst van de regerng, een combnate van sleutelfunctes zoals Staln n 19^1 voltrok en Malenkow n maart 1953) terstond na d) dood van de Russsche dctator. De omstandgheden waaronder Malenkow Oseer kortstondg) en thans Chroestsjow de eerste plaats be-. zetten, z.jn sterk uteenlopend. Voorlopg zou kunnen worden vastgesteld, dat er maar weng s overgebleven van de sedert Staln's dood zo hoog geprezen collecteve ledng. Het afdanken van; Boelgann als premer rnoït, volgens vele waarnemers, geenszns als een verrassng zjn gekomen. Reeds gerume tjd was Chroestsjow de feteljke leder, de de gro"e beslssngen stmuleerde of zelf nam. In d'3 zttng van de Opperste Sowjet van donderdag 2? maart heeft maarschalk Worosjlow, de als nomnaal staatshoofd s herkozen, daarvan ondubbelznng getugd. Hj verklaarde, dat alle belangrjke besluten, de de laatste jaren zjn genomen, waren utgegaan van kameraad Chroestsjow: de reorgansate van de grote ndustreën, de ontgnnng van de woeste gronden n het verre Kazakhstan en de jongste landbouwhervormngen. Presdent Worosjlow bracht hulde aan het talent en de onutputteljke energe van Chroestsjow. Een voorafschaduwng van de polteke degradate van premer Boelgann kon reeds n het vorge maandoverzcht worden gesgnaleerd. De maarschalk werd, zoals bekend, n het dstrct Moskou net meer canddaat gesteld. Waarschjnljk s dt het begn geweest van een afrekenng voor de aarzelngen, de Boelgann aan de: dag moet hebben gelegd toen Molotow, Malenkow en anderen n.jun 1957 de aanval op Chroestsjow openden. De_Staln-fguur. In het begn van maart was het preces vjf jaar geleden dat Staln overleed. Kort voor deze herdenkngsdag kwam, zoals n.het vorge maandoverzcht gememoreerd, het A-Oste deel van de tweede edte der Grote Sowjet Encyclopede ut met een beknopte beschrjvng van Staln's leven en werken, waarn goede en kwade egenschappen en prestates van de gestorven heerser tegen elkaar zjn a-fgewogen. Alsnog verdent een ander deel van deze encyclopede, het vjftgste, te worden vermeld dat eveneens naast waarderende utspraken. zeer tastbare krtek bevat. Het gaat n dat deel vooral om de nadelge gevolgen van de persoonsverheerljkng rondom Staln op de economsche, wetenschappeljke en artsteke prestates n de. Sow jet-une., specaal - gedurende -
.--: _ 5 - ' - VERTROUWELIJK gedurende Staln's laatste levensjaren. Althans, n deze neuwe publr.cates hebben de hudge leders van de USSR afstand genomen van verschllende opvattngen van Stalh, specaal n de culturele en wetenschappeljke sfeer. Het behoeft nauweljks te verbazen dat het partj-orgaan van Joegoslavë, het te Belgrado verschjnende blad "Borba", nog eens van deze gelegenhed gebruk heeft gemaakt om, nu op gezag van de jongste Stalnbografen, de fouten van het stalnsme opneuw te etaleren. Tto en zjn medestanders hadden er reeds sedert de breuk van 19^8 de strjd tegen aangebonden. Neuw nternatonaal orgaan op komst. Op 7 en 8 maart kwamen n Praag vertegenwoordgers van vermoedeljk de voornaamste 'communstsche partjen bjeen en namen het "eenstemmge" beslut een theoretsch en voorlchtend maandblad ut te geven,met de Tsjechoslowaakse hoofdstad als zetel. Talrjke partjen, waaronder vermoedeljk ook de CPN, waren net vertegenwoordgd. De ntatefnemers gaven een communqué ut, De'n Praag net vertegenwoordgde zusterpartjen zullen bljkens, deze publcate n de gelegenhed worden gesteld zch op voet van geljkhed bj hen aan te sluten of aan het tjdschrft mede te werken op de wjze, de hun het beste past. '; - :. -.,: In de bedoelde bekendmakng ontbreekt welke partjen er nu.precss 'deelnamen aan het Praagse overleg :van maart jl. Waarschjnljk staat Joegoslavë, met terugblk op de- ervarngen met het-komnform opgedaan, afwjzend tegenover deze utgave. Het heeft aan het overleg n Praag vermoedeljk net deelgenomen. - -' '-- Op de conferente van de 6^ communstsche -en arbederspartjen n november 1957 te Moskou was reeds gesproken over de wenseljkhed een neuw nformatef nternatohaal-communstsch blad te 'gaan.utgeven. Het Komnform-weekblad "V-oor 'een duurzame Vrede,. v.oor Volksdemocrate" kwam op 27 aprl 1956 voor het-laatst.ut. Naden had men plannen geopperd om tot een ander orgaan te komen maar,.dé- menngen; bnnen het communstsche kamp ten aanzen van de wenseljkhed, van een neuw blad onder nternatonale redacte bleken' verdeeld te zjn. - Een -
- 6 - VERTROUWELIJK Een nederlaag van de "dogmatc" n Polen. Sedert Goraulka n oktober 1956 aan de macht kwam, stutte hj bnnen de Poolse Verengde Arbeders Partj op de afwsselend meer of mnder krachtge opposte van nvloedrjke "stalnsten". Zj zjn als Natoln-groep bekend, genoemd naar een vllawjk n Warschau, waar zj voorheen gewoonljk beraadslaagden Het slepende conflct n de ledng van de Poolse partj kwam tot utbarstng tjdens een dredaagse bjeenkomst van het centraal comté. Tot n de nacht van zaterdag 1 maart jl. was n bedoelde elfde plenare C.C.-zttng voornameljk gesproken over de aanhoudende economsche moeljkheden, waarn Polen verkeert. Daarbj bracht de scherpe krtek van enge "dogmatc" de poste en de verantwoordeljkhed van Gomulka voor de hudge gang van zaken opneuw n het gedng. Zogenaamd n het belang van de arbedersklasse verzetten deze oppostonele fguren zek. tegen de drastsche versoberngsplannen op economsch terren en tegen de onvermjdeljk geachte massa-ontslagen van overtollg gebleken fabrekspersoneel. Gomulka en anderen, onder we Jedrychowsk, de voorztter van het Poolse natonale plan, zjn overtugd van de noodzaak om thans krachtg n te gr;pen. Zj schjnen herbj de steun te hebben verworven van de overgrote meerderhed van het 75 wan sterke centraal comté..slechts zes Natollnsten zouden daarbj hardnekkg hebben tegengestemd. In de houdng van hun voornaamste woordvoerder, Wktor Klosewcz, vond het elfde plenum aanledng genoemde functonars als ld.van het centraal comté te verwjderen en van hartjwege te doen berspen. Klosewcz werd enke-.e dagen daarna eveneens ontheven van.zjn post als plv. mnster van arbed, de hj n de loop van 1957 bj de polteke herschkkngen had verkregen. Klo >ewcz was n., oktober/november 1956 als ld van het Poltburo der Poolse partj afgezet en mede ontheven van het voorztterschap van het Poolse vakverbond. Hém werd daarbj verweten de arbedersbelangen te hebben opgeofferd aan een overjlde en veel te zware ndustralsate van Polen (naar het stalnstsche voorbeeld), De betrokkene, de nu als een soort beschermheer van de arbedersklasse tegen het regem van Gomulka poseerde, moet n brede krngen der werkende bevolkng zeer gehaat zjn. -.Op -
- 7 - VERTROUWELIJK Op' 6 maart 195$ klonk de.nagalm van deze zuverng, het afzetten van de eveneens "stalnstsche" Stefan Mat.uszewsk als voorztter van d«r partj-controlecommsse Matusz.ewsk had eertjds zttng n de door' de Sowjet-Russen gedrgeerde "Regerng van Lubln", als mnster van voorlchtng en verwerf naden,een plaats n de Poolse regerng, d:.e te Warschau werd geïnstalleerd. ; D<; zuverng n de SED. ' " ' "' 'De "harde poltek" van Walter :Ulbrcht voert thans n;,oost-, Dutsland onverbloemd de boventoon en steunt*';onmskenbaar op de gepantserde vust van de "partj van het -neuwe; type" (de SED) en; pp-... do Sow jet-ba jonetten.' Zoals bekend werden n^ de top van de..oost--dutso communstsche partj n februar jl. enge vooraanstaande fguren weggezuverd, t.w. Karl Schrdewan en Ernst Wollweber,' beden wegens "fracte-vormng" ut het centraal comté gestoten en'fred OelsF'ucr', op grond van "vergrjpen tegen de partjdscplne" verwjderd als ld van het T?oltburo. Te den aanzen had "Neues Deutschland" van 8-2-'58 utvoerge publcates gedaan "over het fractonele optreden van 'de groep Schrdewan, Wollweber en anderen". Een klener partj-orgaan van de SED, d'2 "Marksche Volksstmme" dagblad voor het dstrct Potsdam, lchtte : zjn nummer van 19-2-58 ten aanzen van de' "anderen" een tpje: v,n de sluer op door de naam Gerhardt Zïler te vermelden, Het gaat herbj om een vrj belangrjke fguur, d'e'ld van' hat secretaraat van het centraal comté van de SED was. Zlï'ér heeft.a december 1957 zelfmoord gepleegd, nadat Walter Ulbrcht hem mét polteke ongenade en zuverng zou hebben gedregd, De tragsche "dood van Zïler moet de opposte tegen Ulbrcht destjds aanzenljk hebben verscherpt. Tot de recente zuverng n de top der SED hebben o.m'.""de volgende factoren geled: 1. de brede averse tegen de persoon Ulbrcht als "heerser"; ' '' 2. de menngsverschllen bnnen de SED-partjledhg over het vraag-.. stuk van de Dutse herengng, (waarb''j-' de öpp6fel3.ël'keïn-è'l(jk feèred scheen voor het bereken van een oplossng Ulbrcht'als le'der te laten vallen); 3. de strjd of een meer. of mnder straffe economsche poltek gevoerd moest worden, annex de geschllen over het; landbouwbeled-; - waarbj -
- 8 - VERTROUWELIJK waarbj Oelszner het opheffen van sommge collecteve bedrjven (Landee Produkt Genossenschaften) voorstond; *f. het pledoo voor een soepeler beled, 'dat meer geesteljke vrjhed ze u kunnen beden (waarbj Schrdewan meer toegeefljkhed van bovenaf jegens dé massa verlangde). De voorstanders van een straffe bewndsvoerng ztten n de Sowjet-z6ne wederom hoog te paard hoewel de jongste zuverng de opposte geenszns kan hebben utgeschakeld. Achter Ulbrcht staat thans als tweede :man de n Moskou geschoolde "stalnst" Erch Honecker, de n 19!>6 ut de USSR terugkeerde ;om n de SED belast te worden met het algemjne toezcht op de bnnenlandse velghed. Hj ledde de agtate tegen de weggezuverde functonarssen, Karl Schrdewan wordt thans publekeljk gehoond vanwege zjn advezen ara de polteke teugels net te hard aan te halen en lerng te-trekken ut de gebeurtenssen n Polen. De felle agtate tegen het "revsonstsche" gevaar loopt parallel.net de door Moskou gevoerd. Zj s de logsche consequente van de houdng, de Ghroestsjow n augustus 1957 ^j zjn bezoek aan de DDR jegens Ulbrcht n acht nam. Zoals bekend heeft de Russsche partjsecretars daarbj n het openbaar de lof van de Oost-Dutse partjdctator Ulbrcht verkondgd. Momenteel trachten fguren de n het verleden n poltek ongenade velen bj de Oost-Dutse partjleder n het gevle te komen en soms bljkbaar met succes. Zo heeft bjvoorbeeld een hunner, de vroeger weggezuverde Franz Dahlem, n zjn n 1957 herwonnen hoedanghed van C.C.-ld, de onvoorwaardeljke aanhankeljkhed aan Ulbrcht geproklameerd. Ir. een toespraak zjnerzjds tjdens het 35ste plenum beweerde hj, dat edere partjgenoot moet worden beoordeeld op zjn houdng jegens Ulbrcht gedurende de novemberdagen van 1956, want n de persoon van Ulbrcht valt de mperalstsche--vjand de partj aan. Alü bjzonderhed kan worden vermeld< dat Dahlem er zelf n zjn rede voor het centraal comté aan hernnerde n oktober 1956 a Polen getuge te zjn geweest v*a de daar plaatsgevonden poltek ontwkkelnjj. Hj keerde toen jlngs naar Oost-Dutsland terug en vond bj Ulbrcht persoonljk gehoor om alarm te slaan en te advseren tot onwrkbaar en poltek hard optreden. Vrj kort daarna werd Franz Dahlem W'Ser opgenomen n het centraal comté van de SED. - In -
- 9 - - VERTROUWELIJK In de 55ste plenumzttng heeft de;oost-dutse plv. premer He.lnrch Rau op zjn beurt Kar l Schrdewan heftg geattacqueerd. Hj nsnueerde, daarbj, dat deze "van een of andere kant" hulp had verwacht opdat hj n de partj-strjd kon. zegeveren..volgens Rau had Scrdewan "pas n de laatste twee dagen" ongeljk bekend, toen hj bemerkte dat deze verwachtngen!:jdel waren. (De toespelng van...d e plv,. premer Rau. over de hulp van buten af houdt, msschen,verband met het vrj onverwachte terugroepen na,ar Mo-skou van, Pushkn, :tot -dan bj de DD:R geaccredteerd als Sowjet-ambass^deur en kort daarna op de plaats vervangen, door Pervuchn). <-... Poltek verhelderend en mengmaal onthullend waren de utlatngen en utvoerge mededelngen n het partjdagblad "Weues Deutschland" geaan over da verhandelngen bnnen het Poltburo, het 35ste Plenum van heb centraal comté der SEDenopwle andere bjeenkomsten van de Oost- Dutse partj en staat. Het dctaat van de macht. Steeds drester etaleren de machthebbers van Pankow, dat zj n het hudge stadum zo nodg zullen toeslaan om de Dutse Democratsche Republek, de "boeren- en arbedersstaat", tegen aanvallen te verdedgen. Opvallend zjn daarbj de elementen van vreesaanjagng en terreur, de thans bljkbaar de voornaamste mddelen zjn om de rust en orde te handhaven. Deze machts-polteke sfeer s nog onlangs dudeljk naar voren gekomen n een toespraak van het Poltburo-ld Hermann Matern. "Neues Deutschland" van 18 maart gaf over twee pagna's verslag van een conferente tussen "SPD-functonarssen en functonarssen van de SED en van de FDGB". De besprekngen beoogden het versterken van de zogenaamde lnfe»jt arbedersvleugel n (West-) Dutsland. De conferente werd ook, bjgewoond door andere vooraanstaande fguren van de Oost-Dutse partj en vakbewegng, alsmede door Max Remann, de eerste secretars van het Centraal Comté der KPD. Hermann Matern bleek bered aan een hem geateld verzoek te voldoen om ets mede te delen over de "kweste Schrdewan en Wollweber". Hj merkte o,m. op: "Wj denken er net aan de arbeders- en boerenmacht weer prjs te geven. Bj ons laten wj net toe, dat emand zch bj de verkezngen - canddaat -
- 10 - VERTROUWELIJK canddaat stelt, de het kaptalsme weer wl opbouwen. Het gaat mmers'om de macht en de macht s geen klenghed, begrjpt U? Ik ken geen geval n de geschedens van de arbedersbewegng, waarn de arbedersklasse de macht heeft veroverd door het stembljet11.».,,, Volgens Matern zou het van de arbeders stumperachtg zjn als zj aan de bourgeose en haar partjen door mddel van het stembljet de gemeenschappeljk veroverde macht weer zouden verspelen. Dt s dus een ndrecte bekentens van gezaghebbende communstsche kant, dat de macht n de Dutse Democratsche Republek wordt utgeoefend tegen de wl van de meerderhed der bevolkng n.
- 11 - ~ " VERTROUWELIJK HOOFDSTUK II - ACTIVITEITEN VAN DE 'CPN EN HAAR HULPORGANISATIES. Internatonale actvteten. De CPN nam de laatste tjd deel aan beraadslagngen buten Nederland, nl. end februar met de Franse :Communjstsche Partj (PCF) n Parjs en begn maart met de vertegenwoordgers.van de communstsche partjen ut Belgë, Luxemburg en Frankrjk n Luxemburg, Verder werd de CPN utgenodgd twee afgevaardgden te zenden ;, naar het congres van de Lga van Joegoslavsche Communsten, dat 22 aprl a.s. zal worden gehouden. Conferente CPN-PCF. Vertegenwoordgers van de CPN en de PCF kwamen op 27 en 28 februar n de Franse hoofdstad bjeen. De CPN-delegate bestond ut Marcus Bakker, ld van het dageljks bestuur, Anne Avernk, ld van het partjbestuur en Jaap WOLFF, hoofdredacteur van het theoretsch tjdschrft "Poltek & Cultuur", De Franse partj-delegate stond onder ledng van Léon Fex, ld van het poltek bureau (dageljks bestuur), de vergezeld was van Yvonne Dumont en.paul Courteu, leden van het centraal comté (partjbestuur). Een communqué over deze conferente verscheen n "De Waarhed" en n "l'humanté" van 4 maart. Hern spreken de delegates zch ut tegen het herleven van het Dutse mltarsme en het vestgen van bases voor het lanceren van Amerkaanse raketten n West-Europa. Verder bevestgen de partjen op grond van het proletarsch ;' - - '.1. :. " - nternatonalsme hun ondersteunng van de rechtmatge strjd van de volkeren van Algerje en Indonesë voor hun onafhankeljkhed hun natonale souverentet. De delegates wjzen het dogmatsme af en'het revsonsme veroordelen zj met grote kracht. Het revsonsme, zo wordt gesteld, verloochent de lennstsche organsate-prncpes!. Het wl van de 1 -.. '.. " ' j partj een soort dscusseclub maken. De strjd tegen deze opvattngen staalt en versterkt de communstsche partjen. Het communqué maakt een vrj magere ndruk.j Slechts n een enkele passage kan de algemewvpartjsecretars De Grjoot de steun - de, hj ongetwjfeld gezocht heeft - vnden voor de moeljkheden waar en
- 12 - VERTROUWELIJK hj n de CPN-ledng op het ogenblk mee te kampen heeft. In een commentaar op het communqué, geleverd door delegateleder Mercus Bakker ("De Waarhed" 6-3-'58), wordt betoogd, dat - aangezer de toestand n bede landen zeer verschllend s, - er slechts een enkele zn aan de vakbewegng n;het communqué gewjd wordt nl "dat bede partjen: onverpoosd voor de eenhed n< de vak- ' l bewegng verder zullen arbeden". Na utgewed te hebben óver de kracht VEn de communstsch geor'ênt eerde vakbond GGT'LÊehree;f"Bakker "dat er ook n Frankrjk een tjd s geweest dat er een klene lnkse vakorgansate bestond naast de grote door socaal-democraten overheerste CGT". Herut valt op te maken dat van CPN-zjde s gepoogd een dudeljker utspraak over de noodzaak van de eenhed n de vakbewegng - dus opheffen van de EVC - n het communqué opgenomen te krjgen, maar dat de Franse communsten zch daar, gezen hun egen verleden, net mee hebben kunnen verengen. Grotere overeenstemmng konden de partjen vnden n hun afwjzen van het revsonsme, waartegen bede n hun egen gelederen moeten strjden. "De communsten worden door deze strjd gestaald", aldus het communqué. Marcus Bakker tekende herbj aan: "Deze utspraak s net ms te verstaan. Ze rcht zch tegen degenen, de nets anders doen dan de strjd tegen rechtse groeperngen en opvattngen "betreuren", de praten over "msverstanden" sn lefst alle prncpële menngsverschllen met de mantel der lefde zouden bedekken. Zelfs op een ogenblk dat Reuter en Brandsen proberen het hus van ver kanten n brand te steken zjn er, de hen lefst bnnen zouden vragen om de zaak nog eens bj een kopje thee en een koekje te bespreken". En vervolgens: "Een partj, de op het juste ogenblk de strjd tegen de ondermjners van de partj en van haar begnselen weet te voeren en deze consequent doorzet, kan'daarvan alleen maar sterker worden. Het gaat daarbj net om personen de men al dan net mag, het gaat er om dat men zch ontdoet van een stromng, de een belemmerng vormt voor de massa-acte. Voor de kameraden,de nog genegd zjn deze strjd ut de weg te gaan,s daarom het overdenken van de aangehaalde passage dubbel en dwars waard". - Ut -
- 13 -. VERTROUWELIJK Ut het voorgaamde bljkt.dat de strjd., van de CPN-ledng zch op dat ogenblk - begn maart -.net meer n de eerste plaats rchtte tegen de openljke opposte van Keuter en Brandsen, de volgens haar zonder veel verdere omhaal gelqudeerd moest worden. De aanval werd nu vooral gercht tegen degenen, de enerzjds de houdng van Brandsen c.s. net goedkeurden:maar anderzjds de tegen! hen.genomen maatregelen afwezen en n het algemeen veel erotek op! Paul de Groot en zjn naaste medewerkers hadden. : Tot deze groep behoorden toen o.a. de Tweede Kamerleden, tevens, leden van het partjbestuur mevr. Lps-Qdnot, partjvoorztter Gerben Wagenaar en H. Gortzak. De laatste twee hebben zch nmddels, zoals nader zal worden gereleveerd, openljk bj Reuter en Brandsen aangesloten. Bjeenkomst van de vertegenwoordgers van de communstsche_partjen van_frankrjk en de Beneluxlanden. Tjdens de herdenkng van de Öktoberrevolute n november 1957 te Moskou werd een verklarng utgegeven door de vertegenwoordgers van de twaalf partjen ut de landen waar de communsten de staatsmacht n handen hebben. In deze verklarng zeggen zj het nuttg te achten naast de tweezjdge bjeenkomsten van partjvertegenwóordgers conferentes van een groter aantal communstsche partjen te beleggen. Zulks om vraagstukken te bestuderen, ervarngen ut te wsselen, ekaars nzchten te bespreken en acte voor gemeenschappeljke doelenden te coördneren. Voor West-Europa vond voor het eerst:een 'dergeljke regonale conferente plaats op 't en 5 maart, tpen n Luxemburg de vertegenwoordgers van de communstsche,.partjen ut frankrjk en de Beneluxlanden bjeenkwamen.....,,.. De Belgen en de Luxemburgers verschenen her met een sterke delegate, de Fransen stuurden afgevaardgden de vooral n de departementea aan Belgë en Luxemburg grenzend, belangrjke postes nnemen. De CPN was slechts doof het partjbëstuursld Nco Lurnk vertegenwoordgd. De Franse en Nederlandse delegates stonden op'aanzenljk lager nveau dan bj. A -S-ér- 'we'ek eerder geho,uden conferente van de CPN en de PCF. De CPN verwachtte bljkbaar net veel van deze besprekngen. - Het -
. - 1/f _ - VERTROUWELIJK Het na afloop utgegeven communqué rcht zch tegen de Dutse herbewapenng en het plan om raketbases n Nederland en de Ardennen te vestgen. De'besprekng van deze onderwerpen slut geheel aan bj de zgn. verklarng over de strjd voor de vrede van de 6^ partjen n november 1957 te Moskou. De znsnede ut het communqué: "De delegates hebben met grote voldoenng kenns genomen van de ervarngen verkregen n de actes, de n elk land n de afgelopen tjd zjn gevoerd", kan, voorzover het de CPN betreft, o.a', slaan op de pette tegen het vestt gen van rafcetbases, de thans op ntatef van de Nederlandse Vredeeraad - één van de mantelorgansates van de CPN - ondernomen wordt, In een commentaar bj het communqué schreef de leder van de Franse delegate Arthur Ramette n "l'humanté" van 7 maart: "Op de bjeenkomst n Luxemburg hebben de deelnemers verschllende gemeenschappeljke ntateven en actes bekeken, de voorgelegd zullen worden aan de respecteveljke partjledn-... gen om een defnteve overeenstemmng te bereken". Lurnk zal zeker geen volmacht gehad hebben om welk plan dan ook namens de CPN goed te keuren. De algemeen secretars van de CPN Paul de Groot, moet ongetwjfeld n al dergeljke zaken eerst gekend worden. Ovor een veroordelng van het revsonsme valt n het communqué nuts te bespeuren. Paul de Groot kan er dus n zjn strjd tegen de opposte geen enkele steun n vnden. Ontwkkelng van het conflct n de CPN. Met. betrekkng tot het conflct n de ledng van de CPN kwam gedurendo de eerste weken van de maand maart weng neuws ut de krng van het partjbestuur. De strjd werd v.oornamel jk n de ËVC voortgezot. Op de zttng van het dageljks bestuur van de CPN van 1? ; maart werd besloten op de eerstvolgende zttng van het partjbestuur de houdng van Reuter en Brandsen te bespreken.. In het bjzonder zal hun ntatef besproken worden'bm de hulp van polte en klassejustte n te roepen.ter afwkkelng en oplossng van nwendge organsatorsche zaken van de EVC. (Reuter en. Brandsen hadden nl. met poltehulp weer bezt genomen van het EVC- - kantoor -
- 15 - - ' - VERTROUWELIJK ke.ntoor op de Prnsengracht, waar.een tegenbestuur van de, EVC-Metaal zjn ntrek had genomen)..,.. -.... Verwacht mag worden dat op de partjbestuurszttng Reuter e.n. Brandsen geroyeerd zullen worden..... Gerben Wagenaar contra Paul de Groot-.......!, Op 20 maart deed zch een gebeurtens voor, waardoor de onenghed n de CPN-ledng opneuw openljk naar voren.kraam,gerben Wagena.ar had medo 1957 bj het utbreken van het conflct aanvankeljk de zjde van Reuter en Brandsen gekozen. Ut het fet dat hem op 30 september 1957 een plaats n het toen neuw samengestelde dageljks bestuur van de parlj werd toegewezen, kon afgeled worden, dj.t Wagenaar het hoofd voor De Groot had gebogen. Sndsden had de pe.rtjvoorztter zch geheel afzjdg van het conflct gehouden. Groot opzen baarde dan ook Wagenaar's optreden n een op 20 ms.art gehouden ledenvergaderng van de afdelng Amsterdam van de BNOP/EVC (Bond van Nederlands Overhedspersoneel), waarn hj nadrukkeljk het door De Groot nzake da EVC gevoerdebeld.d( het oprcht e-n--- vs. een schaduw-bestuur) veroordeelde» '. -'.-. -...,.,. Dt optreden van Wagenaar kwam :op ee.n voor de partj.bjzonder ongelegen tjdstp, aangezen hj CPN-ljstaanvoerder..was bj de verkezngen van-de Provncale.Staten n Noord-Holland. Met een verklarng van het dageljks bestuur,. gepublceerd n "De Waarhed"., van 21 maart, trachtte Paul de Groot-'de :.s.chadeljke ge- volgen van dt optreden van Wagenaar zoveel mogeljk te beperken. Hetgeen Wagenaar gezegd heeft moet, aldus de verklarng,.als zjn persoonljke.menng beschouwd worden.. Een dergeljke menng s doo' hem noot n de bjeenkomsten van het dageljks.bestuur naar voren gebracht, ook net op 17 maart toen de ontwkkelng n.,de EVC nfor-» me/tef werd besproken. Het dageljks bestuur betreurt het, dat Wagenear zjn menng ten beste heeft.gegeven zonder eer.st overleg te plegen met het dageljks- en het partjbestuur. Door een ndvdueel optreden als bovenomschreven - en wel enkele dagen voor de verkezngen - wordt de reacte de gelegenhed gegeven hervan profjt te trekken voor haar ant-communstsche opht sng, aldus wordt verder opgemerkt» - Het --
- 16 - --VERTROUWELIJK Het dageljks bestuur vertrouwt er tenslotte op, dat de dom-' munstscle kezers zch herdoor net n verwarrng zullen laten brengen. De bewerng als zou het dageljks bestuur geheel onkundg van het oppostonele standpunt van Wagenaar zjn gebleven klnkt net geloofwaardge Het s onwaarschjnljk dat hj.zch stlzwjgend pp de.bjeeromst van het dageljks bestuur van 1? maart bj de beraamde maatregelen tegen de EVC heeft neergelegd. Terstond na het optreden van Wagenaar zorgde Henk Gort zak voor een tweeds verrassng. Openljk en zonder enge reserve verdedgde hj Reuter en Brandsen een dag later - 21 maart jl. - n een vergaderng va: de afdelng Amsterdam van de ABWB, de bj de EVC aangesloten Bond van Werkers n het Bouwbedrjf, bekend als het bolwerk van Paul de Groot onder de EVC-bonden. Gorbzak deelde reeds lange tjd beder opvattngen. Begn februar was hj herover door het partjbestuur berspt. Meerderhed CPN Tweede Kamerfracte contra De Groot? Bertus Brandsen komt het eeret n aanmerkng het onlangs afgetreden Tweede Kamerld Frts Reuter op te volgen. Als Brandsen zjn benoemng tot ld van de Tweede Kamer aanvaardt'kan, aangezen Mevr. Lps-Odnot tot dusver één ljn getrokken heeft met Gortzak c.s., de merkwaardge stuate ontstaan, dat de o pp o s t.e n de partj de meerderhed n de GPN-Kamerfracte zal krjgen. Tot de oppostonele groep n de Kamerfracte zouden dan behoren: G. Wagenaar, H. Gortzak, Brandsen en Mevr. Lps. Het moet zelfs net utgesloten geacht worden dat ook C.' Borst zch bj de opposte zal aansluten. Aan de kant van 'de CPN-ledng staan dan slechts Paul de Gro-otr. en.mareus Bakker; *) Dt s nmddels gebeurd. ï)e opposte og grond van de lennstsche theore door Jaap Wolff veroordeeld. Aan Jaap Wolff s, als redacteur van "Poltek & Cultuur", de taak toegevallen n het nummer van maart 1958 van dt theoretsche maandblad van de CPN, het optreden van de opposte op theoretsche gronden te veroordelen. Ut de aard der zaak s Wolff herbj' n de eerste plaats te rade gegaan bj de grote leermeester Lenn. Zjn - artkel -
, - 17 -. - VERTROUWELIJK artkel bestaat dan ook voor een, groot gedeelte ut aanhalngen van en ctaten ut Lenns werken. Het optreden van de rechtse fracte Eeuter-Brandsen bevestgt, zo betoogt Wolff,. eens te meer de justhed van de prncpes van Lenn,,de de door de fracte vertoonde klenburgerljke egenschappen al n het begn van deze eeuw als het "herenanarchsme" aandudde.... ' j Reuter en Brandsen: stelden zch boven de patftj-dscplne en beschouwden de lennstsche.organsate-methoden als een onverdraagljke aantastng van hun "autortet". Zj hebben ook gepoogd zch te beroepen op de autortet en de steun van het Wereldvakverbond, naar, aldus Wolff,.het s dudeljk, dat het WVV zch net kan en zal mengen n partjzaken. Op grond van Lenns theore est Wolff dat de opposte buten staat gesteld zal worden nog meer achade aan te rchten. Hj beslut zjn artkel met een ctaat ut de zgn. "Moskouse verklarng" van de twaalf communstsche en arbederspartjen (november 1957)» ludende: "De gehele ervarng van de nternatonale communstsche bewegng leert, dat de vastbesloten verdedgng van de marxstschlennstsche eenhed n de rjen van de communstsche partjen en het net toelaten van fractes en groepjes, de deze eenhed ondernjnen, de noodzakeljke voorwaarden zjn om de taken van de socalstsche revolute en de opbouw van het socalsme en communsme net succes op te lossen". Pe Statenverkezngen 195 «Het conflct n de ledng van de CPN - aan de vooravond van c.e verkezngen sterk manfest geworden door het zch van De Gróót afwenden van Wagenaar en Gortzak - heeft het van de CPN zeer nadelg benvloed. Zonder deze conflct-stuate verkezngsresultaat had de CPN wellcht- :gezen de bestedngsbeperkng," de gestegen werklooshed en de Sowjetsuccessen met de Spoetnk-kunstmanen-op een handhavng van haar poste, zo el net op een klene stjgng van haar stemmenpercentage mogen re-, kenen. ;arje - nu bjna \e nvloed van het bloedge s 1-J- jaar geleden - s waarschjnljk net meer van g;rote nvloed geweest op het kezersvolk, j \ - In -
- 18 - VERTROUWELIJK In een laatste, engszns vertwjfeld aandoende pogng de door het conflct n de partjledng veroorzaakte verwarrng tegen te gaan publceerde "Dé Waarhed" van 2k maart een dretal oproepen om op de CPN te stemmen, resp. afkomstg van Veteranen ut de Arbedersbewegng, van fguren de een grote rol gespeeld hebben'bj de februaretakng 19^1 en van oud-verzetsstrjders. Het moét echter wel opgevallen zjn dat personen als de partjvoorztter en oudverzetsstrjder Wagenaar, de februarstaker Brandsen en de veteraan Gortzak net tot de ondertekenaars behoorden. Bljkens de verkezngsutslag s de CPN, vergeleken met haar teruggang' n 1956, nog ets sterker achterut gelppen'. Het stemmenpercentage bedraagt thans k,-\k% n 1956 was dt 4,?5% en n 195^ 5132%. Hoewel landeljk een verles genoteerd werd van 0.61% boekte Lmburg enge wnst en bleven Overjssel en Noord-Brabant procentueel geljk. Kenneljk s de doorwerkng van het conflct n de partj buten het Westen des lands mnder'groot geweest. De'verlezen'werden voorname].jk geleden n de grote steden. '. Van het totale aantal van 590 Statenzetels bezet de CPN ef'thans nog 18, zoal» n het volgende overzcht geïllustreerd wordt: aantal zetels aantal zetels verles 1958: Gronngen Fresland Drente Overjssel Gelderland Utrecht Noord-Ho.Lland Zud-Holland Zeeland 3 1 1 2 1 1 11 k 3 1 1 2 ' 8 3 3 1 Noord-Br.abant Lmburg Totaal 18! - De -
- 19 - VERTROUWELIJK De grote steden. Van de bjna 33*000 stemmen, de de CPN n vergeljkng met 1956 landeljk verloor nam Amsterdam er 12.500 voor zjn rekenng (verles van 2,7 %}\m 6.900 (verles van 1,7 %); Den Haag 3,600 (verles van 0.7 %} en Utrecht 1:.050 (verles van 0.8.%).. In Noord-Holland s zonder twjfel een belangrjk deel van de vroegere CPN-stemmen ten góéde gekomen 'aan de Pacfstsch Socalstsche Partj. Opvallend s dat het aantal blarco stemmen sterk s' toegenomen: r. Amsterdam steeg dt aantal van 1^.000 n 1956 tot 23-000. De poste van de CPN n Amsterdam s de laatste jaren sterk verslechterd. Van 21.4% n 195^ daalde het stemmenpercentage tot 16.1%. Ee>n verschl van 5.3%. De teruggang n Den Haag, Rotterdam en Utrecht mnder opvallend. Deze bljft echter wel boven het landeljk gemddelde. Lmburg en Fnsterwolde. De voorutgang n Lmburg, waar een stemmenwnst van 1.0^9 werd behaald (0,2%), s vermoedeljk ontstaan ten gevolge van de communstsche agtate rond de arbedsonrust n het mjngebed n 1957* \e comm n 1956 was teruggelopen tot 51,^% s bj deze verkezngen percents- j gewjs bedudend gestegen nl. tot 57»6% (een wnst van 78 stemmen). * * ) In bjlage I. s een beknocpt overzcht van de verkezngsutslag opgenomen. Nabeschouwng. Hoewel de partjledng alles n het werk had gesteld om een fcrse verkezngscampagne te voeren, s zj daarn net geslaagd. Het psrtjconflct heeft n vele gevallen remmend gewerkt op de verkezngsactvtet. De verspredng van de veelsoortge pamfletten, vlugschrften, brochures en affches verlep uterst traag. Het bezoek aan de openbare vergaderngen was evenmn bemoedgend, Zo trok een vergaderng n Haarlem, waareaulde Groot sprak, slechts 150 personen. F.Schoonenberg, de n Leden voor slechts 2k personen - een -
- '- - - 20 - VERTROUWELIJK een toespraak moest houden,vergeleek deze groep met de 'eerste-chr-&-- tengemeents, d.e tenslotte ook klen was begonnen. De commentator n "De Waarhed" van 27 maart concludeert dat de verkezngsutslag op een opdrngen van de reacte wjst'. Volgens dt ongesgneerde commentaar, mogeljk van de hand van1 Paul de Groot, s t een.gevolg van de ant-communstsche Hongar je.-terreur. De a:gstaan jagerj s vooral n het Westen nog net overwonnen als gevolg van het optreden van wat genoemd wordt: de saboterende rechtse groep van Reuter, Brandsen c.s. n de CPN en van hun pogngen om het apparaat van de EVG tot een werktug van de CPN te maken. Deze groep had n het Westen pok de meeste verbndngen en draagt de drecte verantwoordeljkhed voor het stemmenverles van de CPN. De partj moe: de saboteurs onschadeljk maken en zal zch herstellen door de ee;hed van acte tegen het rechtse gevaar te smeden.
- 21 _., VERTROUWELIJK Mantelorgansates. : VREDESBEWEGING. Wsreldvredescongres 1958. Medo januar 1958 vond n de Zweedse hoofdstad een bjeenkomst plaats van functonarssen van de vredesraden van de Scandnavsche landen, alsmede de van Fnland, Nederland en West-Dutsland. Daarbj was Els de Smt-Kruyt, secretaresse van de Nederland- S3 Vredesraad, mede aanwezg. Besloten werd het "Volkerencongres voor Ontwapenng en Internatonale Samenwerkng" van 16-22 jul van dt jaar n Stockholm te houden. Het te Wenen geïnstalleerde nternatonaal voorberedngscdmté wordt bj de noodzakeljke technsche toeberedselen voor hst congres bjgestaan door een n Stockholm werkend sub-comté. De Wereldvredesraad hoopt van de bjeenkomst n jul een nternatonale manfestate voor vreedzame coëxstente te maken. In dt kader wl men een onderzoek naar de nadelge nvloed van de steeds verder opgeveerde bewapenngs-budgetten op de economsche gesteldhed, der dverse landen. : Ook de Nederlandse Vredesraad zal een aantal afgevaardgden van uteenlopende overtugngen naar het congres moeten zenden* Daar de -... fnancële poste van de NVR echter nogal wat te wensen overlaat, s het net utgesloten, dat aan de Wereldvredesraad om een bjdrage n de res- en verbljfkosten van de Nederlandse gedelegeerden zal worden gevraagd. ". Het Bureau van de WVR kwam van 22-2^ maart 1958 te New Delh bjeen. Ook deze bjeenkomst stond n het teken van het komende wereldvredescongres. Met nadruk werd gesteld, dat men streeft naar de breedst mogeljke deelname, zodat op de regerngen nog sterkere druk dan thans kan worden utgeoefend. ' ' Fette tegen raketbases... -..... -. Op 15 januar 195& nam de Nederlandse Vredesraad het beslut een landeljke handtekenngen-acte te voeren tegen het vestgen van 'Amerkaanse raketbases" op Nederlandse bodem. Gedurende februar kon net worden waargenomen,^dat aan het genomen b!eslut reeds een. - defnteve -
- 22 -..,.VERTROUWELIJK defnteve vorm.van utvoerng was gegeven. Vermoedeljk, he.bb.e,n de organsatoren n de laatste maanden de te volgen werkwjze besproken. De ledng van de NVR oordeelde het nuttg de Vrede.sraa-d; net - als ntatefnemer van de pette bekend te maken. Mede herdoor '. ' :!.... - hoopt men de voorwaarde te scheppen de acte r zo breed mogeljke - krng weerklank te doen vnden. Net strokend met deze klaarbljkeljke opzet s echter de dzz. reeds vorg.baal gesgnaleerde publcate n het blad "Vrede" van.end-januar. Hern werd toch vermeld, dat de NVR het ntatef tot- het organseren van:.een "volksutspraak" over de vestgng van raketbases had genomen» Ook n een perscommunqué, dat begn maart'door he;t NVR-secretaraat.aan de. dagbladen werd gezond.en, wordt de NVR met name genoemd. Tenende de acte een natonaal karakter te verlenen, aldus het persbercht,.s op voorstel van er.ge ondertekenaars besloten de pette te doen utgaan van een aar:tal personen van uteenlopende levensbeschouwngen. ("De Waarhed" 7-3-'58). Een zelfde gelud werd vernomen van partjbestuurder Nco Lu-. rnk, de ld van de NVR s. Hj sprak tjdens een openbare bjeen-,: komst, ter gelegenhed van de Internatonale Vrouwendag door de NVB op 9 maart te Amsterdam georganseerd, en spoorde de, aanwezgen aan hun beste krachten te geven tot het welslagen van de ant-raketbasesacte,-: waar.toe, naar zjn zeggen, de NVR het ntatef had genomen. De oorzaak van deze veranderde gedragsljn van de Vredesraad s mogeljk, dat met name de communsten n de vredesbewegng een openljk optreden van de NVR wensten. Dt kan verschllende redenen hebben. In de eerste 'plaats houdt het komendo nternatonale volkerencongres te Stockholm nauw verband met de hudge campagne tegen de vestgng van raketbases..: Tot 'nu toe s er geen pogng gedaan het ntatef van.de Wereïdvredesraad n dt opzcht te camoufleren. Een ontkennen van de rol van de Nederlandse Vredesraad bj de organsate van het pettonnement zou het toch al geleen wantrouwen veeleer kunnen doen toe- dan -r. f nemen, Anderzjds zen de communsten n deze 'campagne -wellcht e:en--:- neuwe karn om enger mate ut het polteke solement te kome.n. Het s dudeljk geworden, dat sommge net-communsten wel bered zjn op dt terren met de Nederlandse.Vredesraad samen te werken, mts dt op voet van geljkhed geschedt en net onder de ledng van een communstsche (mantel)-organsate. - Wllen -
- 25 - VERTROUWELIJK Wllen de communsten zulk een mogeljkhed van samenwerkng r.et n de kem smoren, dan dent wel de naam van de Vredesraad te vorden genoemd, doch dan zal tevens moeten worden voldaan aan de vensen van de toekomstge net-communstsche partners. Op de defnteve handtekenngenljsten,waarvan de tekst een onderdeel vormde van het vorengenoemde perscommunqué, wordt dan ook net over de NVR gerept. Als secretaraat wordt het adres verneld van de communstsch georënteerde mevrouw A.'M. Weber-de Hondt, de geen deel utmaakt van-de NVR.., Het duurde tot medo maart voor er.enge tekenng kwam n de te volgen gedragsljn bj het nzamelen van de handtekenngen. Waarschjnljk zal het accent gelegd worden op plaatseljke actes,waarbj locaal vooraanstaande personen vooraf zullen worden benaderd. De namen van deze personen zullen dan worden gebrukt om n de gemeente hunner nwonng propaganda voor de acte te maken. Verengng^"Nederland-USSR". Expo 1958. De aandacht van de Verengng "Nederland-USSR" s op het ogenblk vooral gercht op de aanstaande openng van het Sowjet-Russsche pavljoen op de Wereldtentoonstellng n Brussel. "De regerng van de USSR beschouwt de Brusselse Wereldtentoonstellng net alleen als een gelegenhed, om het beste en mooste van haar land te doen zen, maar bovenal als een krachtg mddel, om de goede verstandhoudng en het begrp der volken onderlng te denen" - aldus beslut een artkel over de Expo 1958 n het februarnummer van het maandblad "Nederland-USSR". In een aantal afdelngen van de verengng worden dagrezen per autobus naar de tentoonstellng voorbered. Zo men er dan al net n slaagt een levendge utwsselng tot stand te brengen tussen de Sowjet-Une en Nederland, dan wl men toch' trachten een propaganda-graant je mee te pkken van de Sowjet-Russsche manfestates n de Belgsche hoofdstad. '.! " ' Ogheffng van de- WOKS". j, - In de Sowjet-Une heeft ntussen een nogal ngrjpende wjzgng plaats gevonden, waarbj de organsate van de WOKS, de Sowjet- ; - Russsche -
_ 2k - VERTROUWELIJK Russsche verengng voor culturele betrekkngen met het -butenland op de hel].ng kwam, De WOKS s 32 jaar geleden opgercht en onderheld snc.sden va de Sowjet-Russsche dplomateke vertegenwoordgngen culturele betrekkngen met een groot aantal landen. Alleen al door de: centrale plaats van de WOKS - van waarut Verbndngen naar dverse landen lepen - stond zj boven de verengngen of nstantes: n het butenland, waarmee contact werd onderhouden. Moskou wl.nu klaarbljkeljk een ende maken aan de "bevoogdng" van deze betrekkngen door de WOKS. Derhalve hebben de Russen besloten de WOKS op te heffen onder geljktjdge oprchtng van een aantal blaterale "verengngen van vrendschap en culturele relates met het bxtenland". Wanneer de Sowjet-Russsche autorteten nu n het kader van de vreedzame coëxstente tegenover het butenland wllen tonen dat zj bj de culturele utwsselng prjs stellen op onderlnge geljkwaardghed, dan kunnen aj.o-ra. -hgtbestaan van de neuwe blateralt) verengngen wjzen. Een en ander mplceert echter net, dat Moskou de bevoorrechte poste van de WOKS zonder meer heeft prjsgegeven. Op de- conferente nameljk, waar zogenaamd door de neuwe op blaterale bass opgerchte verengngen unanem werd besloten tot opheffng van de WOKS, kwam het tevens tot de oprchtng van een overkoepelende "Une van Sowjetverengngen van vrendschap en culturele relates met het butenland", De verschllende sectes, bezttngen en de nventars van de WOKS zullen naar de neuwe Une overgaan. Een en ander komt erop neer, dat de Une net anders s dan een neuwe verschjnngsvorm van de oude WOKS'. JEUGDBEWEGING. Het VIIe_ANjy-Congres,, Het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond heeft nu wel. de laatste hand gele.jd aan de voorberedende werkzaamheden voor. het met Pasen te houden congres. Van begn 1958 af s er n bestuurskrngen hard aan gewerkt, temeer waar Joop Wolff en dens echtgenote Catren Butje aaa de voorberedng geen deel namen. Bede "veteranen" verbljven nmers als gerume tjd n de Sow jet-ure...''.: Het maart/aprl nummer van het AN J V-maandblad "Jeugd!' brengt een aan de dscussegrondslag gewjd hoofdartkel. Na goedkeurng - door -
.- - 25 - VERTROUWELIJK door het hoofdbestuur s deze n de afdelngen besproken» In gevolge hot communstsche parool zal ook het ANJV congres bjzondere aandacht besteden aan de acte tegen het aanleggen yan raketbases n Nederland. In me a.s. zal, zo kondgt het hoofdbestuur aan, een grote campagne onder de Nederlandse jeugd begnnen. Op het congres komt ook het ntatef aan de orde om met Kerstms 1958 een groot natonaal festval voor vrede en vrendschap te organseren. De bedoelng s zoveel mogeljk deelnemers te requreren u:lt net-communstsche bevolkngsgroepen, met name jeugdge socaaldemocraten. De dscussegrondslag bevat dan ook nstructes aan de loden om met spoed te proberen n de krngen contacten teleggen. Het ANJV-paascongres zal zch voorts bezg houden met een neuwe bognsel-verklarng en met de verkezng van een neuw hoofdbestuur. Het congres krjgt een dretal rapporten voorgelegd, respecteveljk handelend over de mltare denst, de plattelandsjeugd en de vakopledng van jongeren. Geenszns betekent dt, dat het ANJV.. zch n het verleden ntensef met deze aangelegenheden heeft bezggehouden. Nog onlangs werd er bjv. over geklaagd, dat de ANJV-ledng zo goed als geen contacten onderhoudt met denstplchtgen. Hït ANJV en de glattelandsjeugd. Snds de Internatonale Conferente van Plattelandsjeugd (Wenen 195*0 heeft het ANJV aan de plattelandsjeugd maar weng maefr dan theoretsch» aandacht besteed.'in februar jlr echter werden : een tweetal plaatsen n Fresland flmvoora't.allngön'-'voor jonge werklozen georganseerd. Namens het hoofdbestuur sprak Wm S'vart daar utvoerg over de gevolgen van de bestedngsbeperkng voor ds plattelands jeugd. Het maandblad "Jeugd"', waarn een en ander werd vsrmeld, gewaagde hervan een aarzelend begn'.'de redacte hoopte evenwel, dat dt soort bjeenkomsten een grote campagne tegen de werklooshed van de plattelandsjeugd zou nluden. Hoewel ongetwjfeld het platteland voor het ANJV net zonder batekens s, denen déze flmvoorstellngen toch n de eerste plaats gezen te worden als een "opfrssertje" voor het' congres. - Het -