Interventie Controle Uitkomstmaten (prinair, secundair, andere)



Vergelijkbare documenten
Nonrespons en ernstige klachten bij OCD: richtlijnen herzien? Else de Haan PhD Lidewij Wolters PhD Amsterdam, the Netherlands

Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial

Wat werkt bij jeugdigen met angststoornissen?

Comorbiditeitspatronen bij OCD. Resultaten van de NOCDA studie

Diagnostische instabiliteit van terugval bij angststoornissen en depressie

Angst en de ziekte van Parkinson. te veel of te weinig controle. Annelien Duits Harriët Smeding.

Jeugdigen met angststoornissen. Wat werkt?

Farmacotherapie bij sociale fobie, gegeneraliseerde angststoornis en separatieangststoornis bij kinderen en adolescenten

Individuele of Gezins CGT voor kinderen met angststoornissen. Denise Bodden, Universiteit Utrecht

Angststoornissen bij kinderen: welke psychosociale behandeling is bewezen effectief?

Nederlandse samenvatting

Beloop van angst en depressie. belang voor de klinische praktijk

100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD

Autisme spectrum stoornissen en angst

Dr. D.C. Cath, GGZ Drenthe/UMCG; C.N.W. Geraets MSc, UMCG

DE DWANGSTOORNIS BIJ KINDEREN EN ADOLESCENTEN. Else de Haan AMC/ de Bascule 23 januari 2009

Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn

Depressie en behandeling

Gedragsmatige activatie en antidepressiva voor (ernstige) depressie: een behandelstudie uit Iran

Disclosure belangen Dyllis van Dijk

Disclosure belangen Dyllis van Dijk

ANGSTSTOORNISSEN FEBRUARI 2015

Preventie en behandeling van angst. Wat werkt?

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Verslaving en comorbiditeit

Masterscriptie Orthopedagogiek, Pedagogische en Onderwijskundige Wetenschappen, Universiteit van Amsterdam

Samenvatting van de standaard Angststoornissen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap

Cognitieve gedragstherapie voor kinderen en jongeren met een angststoornis. In groepen of individueel

De plaats van medicatie in de behandeling van gedragsproblemen

Kinderen met Internaliserende Problemen. The Effectiveness of Psychodynamic Play Group Therapy for Children. with Internalizing Problems.

De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn

! "! " #)% Lichamelijke Klachten Lichamelijk Onverklaarde Klachten (LOK) Somatoforme stoornissen

Samenvatting Tussen januari 2002 en december 2005 is er een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar de kosten-effectiviteit van gezins cognitieve gedra

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Psychologische behandeling van depressie; een systematisch overzicht van meta-analysen

Het programma is bedoeld voor kinderen van 7 tot en met 11 jaar en jongeren van 12 tot en met 16 jaar.

Cognitive Bias Modification (CBM): "Computerspelletjes" tegen Angst, Depressie en Verslaving

De invloed van persoonlijkheid op de effectiviteit van cognitieve therapie en interpersoonlijke therapie voor depressie

Maaike Nauta (UHD RuG / GZ Accare)

Denkstijl, Responsstijl en Comorbiditeit bij. Jongeren met Externaliserende Problematiek in. Residentiële Behandelcentra

Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5)

Stepped care behandeling voor paniekstoornis

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg

Wat werkt bij jeugdigen met angststoornissen?

Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe

Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys

prof dr Else de Haan De Bascule/AMC/UvA Amsterdam 7 0tober 2010

Depressie bij ouderen Herstel als voorwaarde voor rehabilitatie?

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Kikker is bang. Angststoornissen in DSM 5. Angst bij kinderen: een casus. Angststoornis Prevalentie 6/19/2015

Voorspellers van behandelresultaat bij patiënten met SAS-stoornissen. Rivierduinen SAS symposium. Inhoud. Introductie.

Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts

November Update evidentie medicatieprotocol ODD/CD bij kinderen en jeugdigen. 1

Stop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap.

Door dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast

Controle/verge lijking (incl. duur, dosering) Effectiviteit: Gedrag volgens SKAMP (Swanson, Kotkin, Agler, M-Flynn, Pelham) - houding - aandacht

Appendix Hoofdstuk 13 Tabellen wetenschappelijke onderbouwing farmacotherapie van ouderen met een bipolaire stoornis

AGED: Amsterdam Groningen Elderly Depression Study

Angst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater

Als de richtlijnen zwijgen. Harold J.G.M. van Megen en Neeltje M. Batelaan

De effectiviteit van psychologische interventies voor angst en angststoornissen op latere leeftijd

Prevalentie en behandeling van ADHD bij patiënten met een verslaving

Toepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn. Christine van Boeijen

ADHD bij volwassenen met een angststoornis

Hallucinaties en dwangmatig gedrag bij een kleuter met autismespectrumstoornis: een diagnostisch vraagstuk

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressie, doen we wat we weten? Weten we wat we doen?

Stop or Go? TerugvalprevenBe training bij het begeleid ahouwen van anbdepressiva in de zwangerschap.

Pillen en praten bij de behandeling en preventie van depressie

De Dappere kat. Interventie. Samenvatting Doel

DAG VAN DE INHOUD. ROTTERDAM. 29 SEPTEMBER, uur Engels Conference Center Stationsplein AK Rotterdam

Angst en depressie. Multistage assessment. Denise Bodden

Zimmerman, Sheeran, & Young. Beoordelen van de aanwezigheid van depressie

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD


Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht

Wie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014

Cognitief gedragstherapeutische schrijftherapie voor kinderen met een posttraumatische stress stoornis.

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB

Van universiteit naar klinische praktijk

De behandeling van angststoornissen: hoe te handelen bij co-morbiditeit? Dr. Marleen Rijkeboer

Samenhang tussen angststoornissen van ouders en kinderen

Is herziening nodig van de richtlijn angststoornissen voor wat betreft de obsessieve compulsieve stoornis?

Deze online versie bevat alle beschikbare updates over de aanpak van angststoornissen, gevolgd door de Transparantiefiche van juli 2008.

Online CGT voor Adolescenten?

Anxiety disorders in children with autism spectrum disorders: A clinical and health care economic perspective van Steensel, F.J.A.

Depressie bij ouderen. Filip Bouckaert Dienst ouderenpsychiatrie

EMOTIEREGULATIE & AUTISME SPECTRUM STOORNISSEN

Voorspellers van terugval bij angststoornissen. Najaarsconferentie Vgct 8 november 2012 Willemijn Scholten

Voorspellen ASS symptomen de effectiviteit van een cognitief gedragstherapeutische angstbehandeling bij kinderen met ASS?

Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct

Autisme Spectrum Stoornissen en Vitamine D

De effectiviteit van cognitieve gedragstherapie voor angst bij kinderen. met en zonder een autisme spectrumstoornis. Maarten van Dijk

Depressie bij jeugd: Ook een dip in het IQ?

Oorzaken van angststoornissen

Deze online versie bevat alle beschikbare updates over de aanpak van angststoornissen, gevolgd door de Transparantiefiche van juli 2008.

Transcriptie:

Beidel 2007 A2 3-, 6- en 12 mnd Primaire diagnose: ADIS ouder/kind versie => 4 op Clinical Severity Rating Scale (social phobia) N=139; 122 geanalyseerd Uitval:: 15 bij fluoxetine, 8 bij (incl. pretreatment uitval) 80 DSM-IV SP, 48.9% meisjes, no MDD, gemidd lft: 11.6 jr Fluoxetine 10 mg/d (wk 1 & 2), 20 mg/d (wk 3 & 4), 30 mg/d (wk 5 & 6) - 40 mg/d (wk 7+) versus Social Effectiveness Therapy for Children (SET-C) x 12 weken - CGI-I, - absence of SAD diagnosis, - functioning Secondair: - clinician-rated (CGI-S, CGAS, BARS), - self-rated (SPAI-C, MASC, CDI, loneliness scale, EPQ-junior), - parent-rated (CBCL); - behavioural assessment adverse effects Na 12 wk (posttreatment): CGT vs Fluox 2.73 [ 1.66, 4.51] 3.12 [1.52, 6.43] 2.71 [ 1.30, 5.65 ] Fluox vs 5.16 [ 1.23, 21.59 ] 6.02 [0.78, 46.73] 6.02 [ 0.78, 46.73 ] fluoxetine en SET- C zijn beide effectief voor de sociale fobie, SET- C blijkt extra baat op te leveren ten aanzien van verbeteringen in sociale vaardigheden. Geen informatie over de specifieke kenmerken van sub die meer baat hebben bij medicatie. CGT vs 14.11 [ 3.64, 54.73 ] 18.81 [2.68, 132.17] 16.31 [2.31, 115.13]

Walkup 2008 A2 : posttreatment (12 weken) Primaire diagnose: ADIS Comorbiditeit: Onduidelijk 488 uitval: 57 significant minder uitval in CGT groep dan in sertraline en groep 488 DSM-IV-TR SP, SAD of GAD, 362 van ITT sample (488): kinderen (7-12 years) en 126 adolescenten (13-17 years), gemidd lft: 10.7 jr, 246 (50.4%) jongens, vaakst voorkomende comorbiditeit: andere internaliserings stoornissen, specifieke fobieen (43.6%), baseline ernst op PARS: sertraline (18.8), (19.6) Sertraline 25-200 mg/d (gemidd dosis op laaste bezoek: 133.7 mg/d) versus CBT (14 60- min. sessies obv Coping Cat protocol) versus combination van sertraline and CBT x 12 weken 50-200 mg/d (gemidd dosis op laatste bezoekt: 175 mg/d) CGI-I, PARS Secondair: CGI-S, CGAS Adverse effects Na 12 wk (posttreatment): Combi vs CGT 1,35 [1.15, 1.58] Combi vs sertr 1,47 [1.24, 1.75] Combi vs 3,41 [2.26, 5.14] CGT vs Sertr 1,09 [0.89, 1.34] CGT vs 2,52 [1,65, 3,86] Sertr vs 2.32 [ 1.50, 3.57 ] Cognitieve gedragstherapie en sertraline in combinatie of als monotherapie zijn effectief voor de kinderen met separatie- en gegeneraliseerde angstoornissen en sociale fobieen. Volgens de auteurs kunnen alle 3 de behandelingen worden aanbevolen, rekening houdend met voorkeur van de familie, beschikbaarheid, kosten en tijd. De auteurs stellen dat voor het identificeren van kinderen die meer baat hebben bij bepaalde behandeling ten opzichte van andere behandelingen, eerst verder onderzoek naar de predictoren en moderatoren van behandelingsrespons nodig is.

Ipser 2009 A1 Review Duur: gemidd 11 wk (range: 4-16 wk). 22 s (total n=2519) Range steekproefgrootte n=15-322 (gemidd = 110; SD = 103). 11 trials: OCD 2 trials: GAD (N 3 trials: SP 1 trial: overanxious and avoidant disorders 1 trial: selective mutism 3 trails: diagnosed with either SP, GAD or SAD (or their combination), 1 trial: variety Gemidd lft 12 j Gemidd. 52.1% jongens, 47.9% meisjes SSRIs in 15 trials SNRIs in 5 trials Benzodiazepines in 2 trials TCAs in 1 trial treatment response CGI-I in 13 trails CY-BOCS in 9 trials Secundiar: - Levels of Comorbid Depression (Childhood Depression Rating Scale) - Kwaliteit van Leven - acceptibility of medication: drop-out rates; adverse effect in relatie tot specifiek middel - lange termijn effecten SSRIs (N = 12, RR = 2.07, 95%CI = 1.73, 2.47, n = 1496) SNRI venlafaxine (N = 2, RR = 1.46, 95%CI -=1.25, 1.71, n = 606) Symptom severity (N = 9, SMD= -0.69, 95%CI = - 0.94, -0.44, n = 810). Co-mordid depression SSRIs (N = 4, SMD= -0.29, 95%CI = -0.88, 0.3, n = 250) (SMD=standardised mean differences) Medicatie dmv SSRI s had geen waarneembaar effect op de mate van comorbide depressie bij kinderen met angststoornissen (4 trials); Er was een sterk positief effect in de enige trial met sertraline. Cochrane sytematische review; geen resultaten naar type stoornis

Rynn 2007 B, zie opmerkingen 8 weken GAD (DSM-IV); geen info over comorbiditeit. 2 trials: 6-11 jr en 12-17 jr 313 Gemidd lft 11.3 jr 57.5% jongens Venlafaxine 37.5mg/dag (+ verhoging afh van lichaamsgewicht) C-KIDDIE- SADS GAD (9 items) Secundair o.a. CGI-I RR 1.44, 95%CI: 1.19 1.75 Extendedrelease venlafaxine is mogelijk effectief en veilig (korte termijn) voor kinderen en jeugdigen met GAD. Beperkingen: Korte duur van de trials, representativiteit (weinig comorbiditeit),. Deze was ook geincludeerd in Ipser 2009; De randomisatieprocedure en blindering zijn echter onduidelijk, want niet beschreven in het artikel.

Referenties Beidel DC, Turner SM, Sallee FR, Ammerman RT, Crosby LA, Pathak S. SET-C versus fluoxetine in the treatment of childhood social phobia. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2007 Dec;46(12):1622-32. Dieleman GC, Ferdinand RF. Farmacotherapie bij sociale fobie, gegeneraliseerde angststoornis en separatieangststoornis bij kinderen en adolescenten. Tijdschr Psychiatr. 2008;50(1):43-53. Hidalgo RB, Tupler LA, Davidson JR. An effect-size analysis of pharmacologic treatments for generalized anxiety disorder. J Psychopharmacol. 2007 Nov;21(8):864-72. Ipser JC, Stein DJ, Hawkridge S, Hoppe L. Pharmacotherapy for anxiety disorders in children and adolescents. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009, Issue 3 Reinblatt SP, DosReis S, Walkup JT, Riddle MA. Activation adverse events induced by the selective serotonin reuptake inhibitor fluvoxamine in children and adolescents. J Child Adolesc Psychopharmacol. 2009 Apr;19(2):119-26 Rynn MA, Riddle MA, Yeung PP, Kunz NR. Efficacy and safety of extended-release venlafaxine in the treatment of generalized anxiety disorder in children and adolescents: two -controlled trials. Am J Psychiatry. 2007 Feb;164(2):290-300. Walkup JT, Albano AM, Piacentini J, Birmaher B, Compton SN, Sherrill JT, Ginsburg GS, Rynn MA, McCracken J, Waslick B, Iyengar S, March JS, Kendall PC. Cognitive behavioral therapy, sertraline, or a combination in childhood anxiety. N Engl J Med. 2008 Dec 25;359(26):2753-66 White SW, Oswald D, Ollendick T, Scahill L. Anxiety in children and adolescents with autism spectrum disorders. Clin Psychol Rev. 2009 Apr;29(3):216-29. Epub 2009 Jan 25.