Mechanisme vr het beheer van het evenwicht van de zne dr ELIA Publicatie p de website Samenvatting Dit dcument beschrijft de werkingsregels van het aankp- en gebruiksmechanisme m.b.t. de middelen die Elia aanwendt vr de cmpensatie van het kwartuurnevenwicht Versie v1.9 Datum 01/10/2012 Status Draft Finale versie Vrige versies Versie Datum Auteur Samenvatting wijzigingen v1.0 5/07/06 Market Mechanisms Initial versin v1.1 17/07/06 Market Mechanisms Mechanisme 2006 (MRP = APX) V1.3 18/12/07 Patrick Martin Aanpassing vr mechanisme 2008 V1.4 19/12/07 Hans Vandenbrucke Aanpassing vr mechanisme 2008 V.1.5 22/7/09 Emeline Spire Verduidelijkingen V.1.6 25/01/11 Pieter-Jan Marsbm Aanpassing vr mechanisme 2011 (publicatielijst) V.1.7 30/11/11 Bb Hebb Aanpassing vr mechanisme 2012 V.1.8 25/06/12 Bb Hebb Aanpassing vr activatie ndcntracten V 1.9 01/10/12 Anna Tsikans Aanpassing vr het IGCC Netting Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 1 de 8
Inhud Inhud...2 Beschikbare middelen vr evenwichtshandhaving...3 IGCC Een mechanisme die het nevenwicht van de Belgische regelzne vermindert...5 Activeren van de beschikbare middelen...5 Transparantie...7 Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 2 de 8
Beschikbare middelen vr evenwichtshandhaving Als netbeheerder staat ELIA nder meer in vr het beheer van het evenwicht van de regelzne waarver het de cntrle heeft. Daarte beschikt ELIA ver een bepaald aantal middelen: de secundaire reserve; het aanbd aan tertiaire regelingen via de prductie-eenheden, waarnder: de gecntracteerde tertiaire prductiereserve de niet-gecntracteerde tertiaire prductiereserve (I/D-bids, CIPU-cntract De tertiaire reserve via de afschakelbare klanten; De ndcntracten met de naburige TNB s. De secundaire reserve bestaat uit twee cmpnenten: een cntractueel vastgelegde secundaire reserve en vrije biedingen van secundair regelvermgen. De cntractueel vastgelegde secundaire reserve is het vrwerp van Annex 2 «Cntract vr secundaire regeling». De reservering van het vermgen vr de secundaire regeling vr het jaar 2012 wrdt enerzijds uitgeverd aan de hand van de publicatie van een ministerieel besluit van 23/12/2011, dewelke vrwaarden vr de prijs en levering plegt vr gebruik in 2012 van deze secundaire regeling dr verschillende prducenten. Anderzijds werden na cmmerciële nderhandelingen cntracten vr bijkmende vlumes afgeslten met andere prducenten. Prducenten die een cntract met ELIA aangaan, meten het in het cntract gespecificeerde gereserveerde vermgen permanent kunnen leveren en wrden verged vr deze terbeschikkingstelling. Elke dag dienen zij bij Elia biedingen vr de activering van deze reserve in. Deze biedingen wrden per paar (p - en afregeling) ingediend, waarbij de vlumes een veelvud van 0,1 MW met een minimum van 5 MW zijn en waarbij de prijzen meten vlden aan de vlgende regels: De pregelprijs is maximaal gelijk aan het maximum van de marktreferentieprijs (Belpex) en de specifieke brandstfkst vermeerderd met 5 per MWh. De afregelprijs mag maximaal 10 per MWh lager zijn dan de pregelprijs. Elke dag mgen aanvullende biedingen vrij wrden ingediend buiten elk cntract van reservering dr prducenten die aan de specifieke technische vereisten van ELIA vlden. Dat kunnen prducenten zijn die al een cntract met Elia hebben fwel andere prducenten die extra regelvermgen kunnen aanbieden. Deze biedingen wrden eveneens per paar (p- en afregeling) en veelvud van 0,1 MW met een minimum van 5 MW ingediend dch hebben ze geen maximumprijs. Gezien deze biedingen niet het vrwerp zijn van een jaarlijkse reservering van vermgen, vergedt ELIA enkel hun activering. De mededeling van deze biedingen (vlumes en prijzen) vr dag D wrdt p dag D-1 ten laatste m 15u aan ELIA bezrgd. ELIA selecteert de biedingen p ecnmische basis tt de vereiste graad van secundair regelvermgen is verkregen. Daarbij wrden bepaalde biedingen die prblemen p het gebied van de veiligheid van het net stellen en rekening hudend met de technische beperkingen van de activering, p vrhand uitgeslten. De selectie geschiedt afznderlijk vr de biedingen vr p- en afregeling. Na aflp van de selectie wrden de prducenten ervan p de hgte gebracht f hun biedingen in het kader van de secundaire reserve werden aangenmen dr ELIA f niet. De biedingen die niet wrden aangenmen vr de secundaire reserve, wrden bij de biedingen van tertiaire reserve gevegd in het kader van het CIPU-cntract (zie hierna). Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 3 de 8
De tertiaire reserve via prductie-eenheden mvat twee cmpnenten: een cntractueel vastgelegde tertiaire reserve en biedingen in het kader van het CIPU-cntract. De cntractueel vastgelegde reserve is het vrwerp van «cntracten vr tertiaire reserve». Zij wrdt tegekend via een jaarlijkse aanbesteding. De terbeschikkingstelling van deze tertiaire reserve wrdt verged. De activeringsprijzen vr de cntractueel vastgelegde tertiaire reserve wrden berekend p basis van een cntractuele frmule waarbij rekening wrdt gehuden met de brandstfprijs en met het rendement van de prductie-eenheid. Gezien haar aard kan deze reserve uitsluitend vr pregeling wrden geactiveerd. De biedingen in het kader van het CIPU-cntract zijn het resultaat van de verplichting vr de prducent m de vermgensreserve (p- en afregeling) van elke prductie-eenheid aan Elia ter beschikking te stellen. De biedingen van de prducenten vr de activering van deze vermgensreserve, zijn vrij vr p- en afregeling. Zij zijn psitief vr activeringen van een pregeling (ELIA vergedt de prducent vr hun activering) en kunnen psitief (de prducent vergedt ELIA vr hun activering) f negatief (ELIA vergedt de prducent vr de verlaging van de prductie) zijn vr activeringen van een afregeling. De tertiaire reserve via de afschakelbare klanten wrdt eveneens cntractueel vastgelegd («nderbrekingsvereenkmst») via een aanbesteding. Het betreft industriële klanten die hun afname p vraag van ELIA meten verminderen tt nder een cntractueel vastgelegde drempel. In het cntract is slechts een beperkt aantal activeringen per jaar vrzien. De vergeding vr een activering bedraagt 108% van de day-ahead-prijs p de energiebeurs BELPEX met een minimum van 75 /MWh. ELIA beschikt k ver ndcntracten met de naburige TNB s. Deze cntracten kunnen wrden geactiveerd vr de imprt f de exprt van energie. Het vlume en de prijs wrden gedefinieerd en kunnen wrden herzien dr de respectievelijke TNB s; zij huden rekening met de prductiemiddelen die kunnen wrden geactiveerd (vlume en activeringsprijs) in de regelzne in kwestie. Een activering van het ndcntract zal als vlgt verrekend wrden in de nevenwichtsprijzen: In geval van imprt f exprt p vraag van een naburige TNB zal de activatie geen impact hebben p de nevenwichtstarieven. In geval van imprt p vraag van Elia zal de cntractuele activatieprijs in aanmerking wrden genmen vr de bepaling van de hgste geactiveerde pregelprijs. In geval van exprt p vraag van Elia zal het minimum van -100 /MWh en de cntractuele activatieprijs in aanmerking wrden genmen vr de bepaling van de laagste geactiveerde afregelprijs. Indien de situatie zich vrdat dat een exprt p vraag van Elia ndig is, maar p dat mment er geen ndvermgen beschikbaar is, zal een frfaitaire prijs van - 100 /MWh in aanmerking wrden genmen vr de bepaling van de laagste geactiveerde afregelprijs. Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 4 de 8
IGCC Een mechanisme die het nevenwicht van de Belgische regelzne vermindert De Internatinal Grid Cntrl Cperatin is een samenwerking tussen verschillende naburige TSOs waarbij nevenwichten in een tegenvergestelde richting uitgewisseld wrden. Hierdr vermindert het resterende nevenwicht dat hersteld met wrden per regelzne. Bij het uitwisselen van nevenwichten wrdt enkel gebruik gemaakt van de resterende capaciteit p de grenzen na de allcaties van de intradaymarkten. Verder mag p elk mment per regelzne het uitgewisselde vlume niet grter zijn dan het gecntracteerde vlume van secundaire reserve mdat de IGCC netting p elke mment nderbrken kan wrden. Net zals de verige ndersteunende diensten die beschreven wrden in dit dcument heeft IGCC een impact p de nevenwichtstarieven: Bij de bepaling van het Nett Regelvlume (NRV) wrdt er rekening gehuden met de IGCC-vlumes aangezien deze bijdragen tt het herstellen van het evenwicht van de regelzne. Vr de bepaling van de nevenwichtstarieven zal bij een IGCC-imprt gebruik wrden gemaakt van dezelfde prijs als de pwaartse secndaire regeling. Bij een IGCC-exprt zal gebruik wrden gemaakt van dezelfde prijs als de afwaartse secndaire regeling. Na IGCC netting zal het resterende nevenwicht p de Belgische regelzne dr Elia hersteld wrden dr gebruik te maken van de verschillende beschikbare regelmiddelen cnfrm dit dcument. Activeren van de beschikbare middelen. ELIA heeft de vlgende middelen ter beschikking m een negatief nevenwicht in de zne te cmpenseren (ARP s injecteren minder energie in het net dan dat zij ervan afnemen): De secundaire pregeling; De niet-cntractueel vastgelegde tertiaire reserve met de prductie-eenheden (incrementals CIPU); De cntractueel vastgelegde tertiaire reserve met de prductie-eenheden; De cntractueel vastgelegde tertiaire reserve met afschakelbare klanten; Ndcntracten met naburige TNB s. Vr een psitief nevenwicht in de zne (ARP s injecteren meer energie injecteren dan dat zij er nemen af) beschikt ELIA evenwel ver: De secundaire afregelreserve; De niet-cntractueel vastgelegde tertiaire reserve met de prductie-eenheden (decrementals CIPU); Ndcntracten met naburige TNB s. Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 5 de 8
De secundaire reserve is de belangrijkste regelmgelijkheid van de Belgische zne. Omdat zij autmatisch kan wrden ingeschakeld, biedt zij de mgelijkheid m snel in te spelen p een nevenwicht in de zne en beperkt zij p deze manier de behefte aan een algemene regeling. De secundaire regeling, die p een bepaald mment vereist is, brengt een autmatisch signaal p gang dat m de 10 secnden wrdt gestuurd naar de leveranciers van de secundaire reserve en waarvan het aanbd p D-1 werd geselecteerd vr het betreffende kwartuur. Indien de secundaire reserves nvldende 1 wrdt ingeschat, wrden de tertiaire regelmgelijkheden manueel geactiveerd in de vlgende vlgrde: niet-cntractueel vastgelegde tertaire reserves p basis van een technischecnmische merit-rder. Tertiaire reserves met prductie-eenheden en afschakelbare klanten Ndcntracten met naburige TNB s Hierbij kunnen verscheidene elementen de vlgrde wijzigen, bijvrbeeld: het risic p cngestie p het net waardr smmige aanbiedingen niet kunnen wrden geactiveerd mwille van de veiligheid van het net. het beperkt aantal tegelaten activeringen (4 per jaa r) van de gecntracteerde reserve bij de afschakelbare klanten het niet-gewaarbrgde karakter van de slidariteit tussen TNB s Het vlume aan geactiveerde biedingen hangt af van de grtte van het nevenwicht in de Belgische regelzne. De richting van het nevenwicht in deze zne bepaalt het type van te activeren biedingen (pregeling in geval van een negatief nevenwicht f afregeling in geval van een psitief nevenwicht). Het del daarbij is te prberen m de zne permanent in evenwicht te huden. 1 Vr het betrkken kwartier Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 6 de 8
Transparantie Beschikbaar regelvermgen ELIA publiceert sinds 2006, p elke dag D, de vlumes vr dag D+1 van de pregel- en afregelbiedingen die in een tijdsspanne van 15 minuten kunnen wrden geactiveerd, vlgens type van reserve en vr elk kwartier van de dag alsk een grafiek met de marginale prijs van de biedingen die kunnen wrden geactiveerd vr bepaalde pregelen afregelvlumes, p kwartuurbasis. Actueel Systeemnevenwicht Elia publiceert tevens (sinds 27/10/2009), met een update van elke t wee minuten, de genblikkelijke NRV geactiveerd dr Elia alsk de geaggregeerde waarde van het NRV vanaf het begin van het huidige kwartier. Vanaf 01/01/2012 zal Elia tevens de genblikkelijke en geaggregeerde waarde van het systeemnevenwicht publiceren. Het systeemnevenwicht ( SI ) wrdt berekend dr het verschil te nemen tussen het resterende nevenwicht (ACE) en het nett regelvlume (NRV). Het resterende systeemnevenwicht ( ACE ) wrdt berekend dr het verschil te nemen tussen de geprgrammeerde waarden en de metingen van de uitwisselingen p de grenzen van de Belgische regelzne. Inzet van regelvermgen ELIA publiceert p zijn website k de vlgende activeringsgegevens p kwartuurbasis: Vr de geactiveerde vlumes per prductcategrie: de sm van de geactiveerde p- en afregelvlumes; vr pregelvlumes de hgste prijs die betaald werd dr Elia gedurende het desbetreffende kwartier; vr afregelvlumes de laagste prijs die ntvangen werd dr Elia gedurende het desbetreffende kwartier. Vr alle geactiveerde pregelvlumes samen: het Brut Opregelvlume («GUV»): de sm van de dr ELIA geactiveerde pregelvlumes. de Marginale Incrementele Prijs («MIP»): de hgste geactiveerde pregelprijs vr het aanschaffen van pregelvermgen dr Elia in het kader van de evenwichtsregeling van de Belgische regelzne, gedurende een gegeven kwartier. Vr alle geactiveerde afregelvlumes samen: het Brut Afregelvlume («GDV»): de sm van de dr ELIA geactiveerde pregelvlumes. de Marginale Decrementele Prijs («MDP»): de laagste geactiveerde afregelprijs vr het aanschaffen van afregelvermgen dr Elia in het kader van de evenwichtsregeling van de Belgische regelzne, gedurende een gegeven kwartier. Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 7 de 8
het Nettregelvlume («NRV»), wat vereenkmt met het verschil tussen het brut pregelvlume en het brut afregelvlume. Vr deze berekening wrdt enkel rekening gehuden met de activeringen vr het regelen van de zne. Elke activering in het kader van het beheer van de natinale f internatinale cngesties f de levering van een reserve aan de naburige TNB s wrdt in dit kader genegeerd. Onevenwichtsprijzen Wat de prijzen betreft, publiceert Elia p kwartuurbasis: De hgste geactiveerde pregelprijs («MIP») staat vr de hgste geactiveerde pregelprijs vr het aanschaffen van pregelvermgen dr Elia in het kader van de evenwichtsregeling van de Belgische regelzne, gedurende een gegeven kwartier. De laagste geactiveerde afregelprijs («MDP») staat vr de laagste geactiveerde afregelprijs vr het aanschaffen van afregelvermgen dr Elia in het kader van de evenwichtsregeling van de Belgische regelzne, gedurende een gegeven kwartier De α cmpnent die wrdt berekend p basis van het gemiddelde systeemnevenwicht van de laatste acht kwartieren. De psitieve en negatieve nevenwichtsprijzen die berekend werden p basis van de vrige 3 cmpnenten. Al deze gegevens wrden gebruikt vr de berekening van de prijs van het nevenwicht. Versin v1.9 Date 01/10/2012 Page 8 de 8