Rekenregels Inhoud 1 GEBRUIK VAN FACTOREN EN HULPVARIABELEN... 1 1.1 WIJZIGEN NUTRIËNT:... 1 1.2 WIJZIGEN GRONDSTOF:... 2 1.3 WIJZIGEN MATRIXWAARDEN:... 3 1.4 KOPIËREN GRONDSTOFFEN EN MATRIX:... 4 2 CREATIE EN WIJZIGEN VAN EEN REKENREGEL... 5 2.1 ALGEMEEN... 5 2.2 SYNTAXIS... 7 3 VERGELIJKEN VAN DE BEREKENDE WAARDEN MET DE ORIGINELE WAARDEN.... 11 3.1 WERKWIJZE... 11 3.2 FACTOREN EN HULPVARIABELEN... 13 3.3 REKENREGELS TONEN... 14 3.4 AFHANKELIJKHEDEN AANDUIDEN... 15 4 SERIEBEREKENING... 16 5 REKENREGELS OP FORMULES... 17 6 IMPORTEREN VAN LIBRAQC HISTORIEKEN IN HET VERGELIJK REKENREGEL -SCHERM... 17 6.1 CONFIGURATIE... 17 6.2 AFDRUKKEN EN SELECTIE LIBRAQC HISTORIEKEN... 18 6.3 INLEZEN ANALYSERESULTATEN... 22 1 Gebruik van factoren en hulpvariabelen De factoren en hulpvariabelen zijn nutriënten die enkel gebruikt worden in rekenregels. Daarom zijn deze ook enkel beschikbaar indien men de module rekenregels heeft. De SFR en CVB rekenregels maken hier veel gebruik van. Factoren hebben een matrixwaarde die gebruikt wordt in rekenregels. Hulpvariabelen worden altijd berekend met een rekenregel waarvan de waarde meteen gebruikt wordt in een andere rekenregel. De waarde van de hulpvariabele wordt niet opgeslagen in de matrix. 1.1 Wijzigen nutriënt: In het scherm «wijzigen nutriënt» kan men nu aanduiden wanneer een nutriënt een factor of een hulpvariabele is. Als dit het geval is, dan is dit nutriënt niet meer zichtbaar in de keuzelijsten van de nutriënten. Een hulpvariabele is ook niet meer zichtbaar in een grondstof, matrix en specificatie. Een hulpvariabele heeft immers geen matrixwaarde. Een nutriënt kan of een factor zijn of een hulpnutriënt, maar nooit beide tegelijk.
1.2 Wijzigen grondstof: Bij de grondstoffen bestaat er nu een optie om grondstoffen aan te wijzen als factor grondstof. Een factor grondstof kan gekoppeld worden aan andere grondstoffen die dan op hun beurt de factoren van deze factor grondstof zullen gebruiken. Hiermee beperkt men de ingave van de factorwaarden in de matrix tot de factor grondstoffen en moet dit niet meer voor iedere grondstof apart ingegeven worden. In het scherm wijzigen grondstof is het enkel mogelijk deze optie te raadplegen. Wijzigen is enkel mogelijk in parallelle wijziging.
1.3 Wijzigen matrixwaarden: In het scherm voor het wijzigen van een matrix (per grondstof of per nutriënt), bestaat er een optie om al of niet de factoren te tonen: De factoren zijn alleen wijzigbaar voor die grondstoffen waartoe deze factoren behoren. Bij de grondstoffen die gekoppeld zijn aan een factor grondstof, zullen de factoren wel getoond worden, maar zijn ze niet wijzigbaar, omdat het de waarden zijn van de factor grondstof.
Uitvinken «toon factoren» geeft een nutriëntenlijst zonder factoren (467 411) 1.4 Kopiëren grondstoffen en matrix: - Kopieer naar 1 grondstof: Is de grondstof die men kopieert een factor grondstof, dan kan men de factoren mee kopiëren. Is de grondstof geen factor grondstof, dan kan men de factoren niet kopiëren, ze zijn zelfs niet zichtbaar in de nutriënten keuzelijst. Hulpvariabelen worden nooit mee gekopieerd. - Kopieer meerdere: Een extra optie is toegevoegd in het selectiescherm: Toon factor nutriënten. Dit bepaalt of de factoren kunnen geselecteerd worden in de nutriëntenlijst. Deze optie wordt ook opgeslagen in het schermprofiel. Worden factoren gekopieerd van een niet-factor grondstof, dan worden de factoren van de betreffende factor grondstof gekopieerd. Hulpvariabelen worden nooit gekopieerd. - Kopieer matrix: Idem aan vorige (kopieer meerdere grondstoffen).
2 Creatie en wijzigen van een rekenregel Menu Gegevens Rekenregels Wijzig (of Creëer) 2.1 Algemeen Geeft aan of deze rekenregel actief is binnen Libra en/of binnen Libra QC. Wanneer binnen Libra uitgevinkt wordt, is de rekenregel niet meer te zien in Libra. Grondstof en matrix waarmee de rekenregel getest wordt + berekende waarde. Hier slepen om de grootte van het tekstveld te wijzigen. Omschrijving van grondstoffen (groepen) die gebruikt zijn in de rekenregel. Omschrijving van de nutriënten gebruikt in de rekenregel. Omschrijving van de nutriënten waarvan de waarde berekend wordt met deze rekenregel. Zoals gebruikelijk kan de functietoetsen F8 en F7 gebruiken om van het ene naar het andere vensteronderdeel te gaan. Binnen het grote tekstveld waar men de rekenregel ingeeft, is de werking van de functietoetsen verschillend. De functietoetsen F7/F8 en Esc werken, maar de
functietoetsen F10, Ctrl-O, Ctrl-P, Ctrl-F2 et andere werken niet. Gebruik de menu s of druk eerst F7 om deze functietoetsen te kunnen gebruiken. Wanneer men F9 drukt in het tekstveld, dan verschijnt de nutriëntenkeuzelijst. Als men een nutriënt selecteert, zal een link naar dit nutriënt (vb. N1234) gelegd worden. Als men eerst een «G» (voor Groepen) ingeeft en vervolgens op F9 drukt, verschijnt de keuzelijst van grondstoffen en groepen. LET WEL: Wanneer men een nieuwe rekenregel heeft ingevoerd en vervolgens in een ander veld klikt, wordt deze rekenregel niet gecontrolleerd op syntaxfouten (zoals wel gedaan wordt, wanneer men op F7 drukt).
2.2 Syntaxis Voorbeeld 1 # PV Inter # METHIONINE V999:=N50061/100*N1104 N:=[V999==0]*N10100+V999 # commentaar: commentaar, opmerkingen worden na een spoorwegteken geplaatst (elke lijn na # wordt door berekning genegeerd) := dit is het =-teken voor het toekennen van een rekenregel. Enkel binnen een conditie (zie verder) wordt dit == + optelling - aftrekking / deling * vermenigvuldiging ** exponent Gebruik van variabelen (V met een cijfer achter): een variabele heeft enkel een waarde binnen de rekenregel. Dit kan een constante zijn of een deel van een rekenregel. Nutriënten worden aangeduid met N (of gebruik F9 om de keuzelijst te openen van nutriënten). Grondstoffen worden aangeduid met G (of zet de cursor na een hoofdletter G en gebruik F9 om de keuzelijst te openen van de grondstoffen). Variabelen worden aangeduid met V N:= dit is de uiteindelijke uitkomst van de rekenregel Condities worden altijd tussen vierkante haakjes geplaatst. De uitkomst van een conditie is altijd - 0 wanneer de test niet voldaan wordt - 1 wanneer de test voldaan wordt In het voorbeeld wordt getest op de uitkomst van variabele V999. Indien V999 gelijk is aan 0, dan is de test voldaan en dus gelijk aan 1. Gevolg is dus dat wanneer V999 nul is, de waarde van nutriënt N10100 toegekend wordt. Indien niet gelijk aan nul dan is de test negatief en dus 0. De waarde van 10100 wordt dus geannuleerd door een vermenigvuldiging met 0 en de uitkomst wordt uiteindelijk gelijk aan V999.
Voorbeeld 2 #Fetch matrix values: V20005 := N20005 V13 := N13 V30302 := N30302 V38 := N38 V30005 := N30005 V30004 := N30004 V35 := N35 V32 := N32 V33 := N33 V2 := N1100 V30006 := N30006 V342 := N342 #Test: V20000:=[max(N20005,N20006) <> 0] #S-totaal deel 1 V0 := V20000*(min(min([V20005<>8100 ],[ V20005<>200 ]),[ V20005<>100])) V38 := V20000*(ROUND([V0==1]*(V13+V30302),4) +[V0==0]*V38) #S-totaal deel 2 V0 := V20000*(max([V20005==8100 ],[ V20005==200])) V38 := V20000*(ROUND([V0==1]*(.531+.00507*V30005+.02221* V30004-.1986*V35-.2984*V32+.547*V33),4) +[V0==0]*V38) #S-totaal deel 3 V0 := V20000*([V20005==8101]) V38 := V20000*(ROUND([V0==1]*(13.86-.003458*V2+.01342*V30005-.01576*V30006-.01871*V30004-.0728*V342),4) +[V0==0]*V38) #assign N: N := V20000*V38+(1-V20000)*N38 In dit voorbeeld worden nutriënten toegekend aan variabelen (niet verplicht maar kan helpen alles overzichtelijk te houden bij grote rekenregels). V20000 is 1 wanneer N20005 OF N20006 niet gelijk is aan nul. De rekenregel bestaat uit drie delen, afhankelijk van een bepaalde conditie. Deze condities worden aan V0 toegekend.! Eenzelfde variabele kan meer dan 1 maal toegelaten worden indien de optie aanstaat (in Extra Opties Categorie RR ) De condities zijn complementair en dienen om de berekening te laten verschillen voor verschillende grondstoffen. Voor een bepaalde grondstof zal deel 1 van toepassing zijn, voor een ander deel 2 In de uiteindelijke toekenning van de rekenregel zal de juiste V38 genomen worden afhankelijk van de condities V0. Hier keert de initiële conditie V20000 terug. Indien gelijk aan 0, dan behoud de uitkomst de huidige waarde van N38. Indien gelijk aan 1, dan wordt de berekende V38 toegekend.
Voorbeeld 3 Indien het eerste deel van een term nul is, dan wordt de rest genegeerd. Dit zorgt voor eenvoudiger testen voor delen door nul. In het voorbeeld wordt V1 gewoon 0 als N5 nul is. De deling door nul wordt niet uitgevoerd. Variabelen mogen geherdefinieerd worden indien deze optie aanstaat (Extra Opties categorie RR (rekenregel) en de optie Toestaan om variabelen te herdefiniëren binnen een rekenregel? aanvinken). Het is niet meer nodig een 0 te zetten voor het decimaalteken. Zo wordt.25 gelezen als 0.25. Syntaxis N nutriënt G grondstof V variabele # commentaar. decimaalteken E exponent ** exponent := is gelijk aan == is gelijk aan in conditie <> is niet gelijk aan < kleiner dan <= kleiner of gelijk aan > groter dan >= groter of gelijk aan + plus - min * maal / gedeeld door ( linkerhaakje ) rechterhaakje [ linkerhaakje conditie ] rechterhaakje conditie ABS absolute waarde vb. abs(v1) MIN minimum van een reeks argumenten vb. min(n100,v1,999) MAX maximum van een reeks argumenten vb. max(n100,v1,999) ROUND afronding vb. round(2.156,2) = 2.16
TRUNC truncation vb trunc(2.156,2) = 2.15 EXP exponentieel (e) LN vb. ln(n100) LOG vb. ln(n100) COS ACOS SIN ASIN TAN ATAN PI getal pi
3 Vergelijken van de berekende waarden met de originele waarden. 3.1 Werkwijze Menu Gegevens Rekenregels Vergelijk In het scherm dat men bekomt, kan men de grondstof kiezen waarvan men de waardes wil berekenen alsook de matrix waarmee de berekening uitgevoerd wordt. Vervolgens zijn er 2 keuzelijsten voor de nutriënten. In de eerste lijst kan men de nutriënten waaraan een rekenregel gekoppeld is (Gegevens Nutriënten Wijzig) selecteren. Is de optie «Automatische selectie» geactiveerd, dan zal Libra de rekenregels die gekoppeld zijn aan de geselecteerde nutriënten, lezen en automatisch alle nutriënten die gebruikt worden in de rekenregels, selecteren. Als het een nutriënt is waaraan geen rekenregel gekoppeld is, dan verschijnt deze in de 2 e keuzelijst. Als het een nutriënt is waaraan wel een rekenregel gekoppeld is, dan wordt deze in de eerste keuzelijst geselecteerd. Alle nutriënten die in de rekenregel gebruikt worden, worden ook geselecteerd. Door deze optie te activeren krijgt men bijgevolg een coherent geheel van nutriënten. In de 2 e nutriëntenlijst kan men ook nutriënten die in geen enkele rekenregel gebruikt worden, selecteren. Men zal de waarde van deze nutriënten kunnen wijzigen, maar dit heeft geen enkele invloed op de andere nutriënten. Wanneer men vervolgens op OK drukt, krijgt men het volgende scherm waarin men nieuwe waarden voor de nutriënten waaraan geen rekenregel gekoppeld is, kan ingeven. Men kan de huidige waarde vergelijken met de nieuwe, berekende waarde van de nutriënten waaraan een rekenregel hangt:
Als men de module Brijvoeders heeft, dan verschijnt het nutriënt vocht altijd bij de berekende nutriënten, en wordt berekend vanuit nutriënt Droge Stof (of omgekeerd), ook al bestaat er geen rekenregel. Nutriëntwaarden handmatig ingegeven. Berekende nutriëntwaarden. Deactiveer hier als de berekening te traag gaat. Voor de berekening, druk dan F5. Na de wijziging van de waarde van zetmeel ziet men meteen de gevolgen bij de berekende nutriënten. Wanneer men alle wijzigingen aangebracht heeft drukt men «OK» of F10 om deze wijzigingen op te slaan. Het volgende scherm wordt getoond:
Hier kan men nog beslissen om de wijzigingen niet te bewaren, of om de nieuwe waarden te bewaren in een andere matrix of bij een andere grondstof. Men kan ook een afdruk vragen met de vergelijking tussen de oude en de nieuwe waarden. Kies een bestaand profiel (NL$) of maak een eigen profiel. Voorbeeld van een afdruk: 3.2 Factoren en hulpvariabelen In het selectiescherm van Gegevens Rekenregels Vergelijk, zal men kunnen aanduiden of men al dan niet factoren wil inladen in het scherm. Hulpvariabelen verschijnen in de keuzelijst net als de gewone nutriënten. De hulpfactoren, waar een rekenregel aan hangt, zijn in de eerste lijst te zien. Deze worden altijd getoond. De factoren kunnen zichtbaar gemaakt worden in de keuzelijst andere nutriënten indien de optie toon factor nutriënten aan staat. De factorwaarden van de factor grondstof gekoppeld aan de geselecteerde grondstof worden ingeladen. Deze factor grondstof wordt in het linker schermgedeelte getoond. De factorwaarden zijn alleen wijzigbaar indien de factor grondstof zelf geselecteerd wordt. In het schermgedeelte met de berekende nutriënten is er een nieuwe kolom Hulpvariabele, die standaard verborgen is. Via profielen kan deze zichtbaar gemaakt worden. Deze kolom laat toe de nutriënten hierop te sorteren.
In het schermgedeelte met de gebruikte nutriënten is er een nieuwe kolom Vermenigvuldigingsfactor, die standaard verborgen is. Ook hierop kan gesorteerd worden, waardoor de factoren onderaan komen te staan. 3.3 Rekenregels tonen Door te dubbelklikken op een lijn van berekende nutriënten, wordt de gebruikte rekenregel getoond. Let wel, het is vooralsnog enkel mogelijk de rekenregel te tonen en niet te wijzigen.
3.4 Afhankelijkheden aanduiden Om afhankelijkheden tussen nutriënten en rekenregels te laten zien, is het eerst nodig de optie te activeren. Dit doet men via Extra Opties categorie rekenregels en de optie Toon gebruikte nutriënten in ander kleur in scherm Rekenregel vergelijken te activeren. Is deze optie geactiveerd, dan zal Libra een scan doen van de geselecteerde rekenregel (linkermuisknop de lijn te klikken) en alle rekenregels en nutriënten die een invloed hebben op het resultaat in een gele achtergrond afbeelden. Rekenregels en nutriënten die rechtstreeks in de rekenregel gebruikt worden, worden in het donkergeel afgebeeld. De lichter gekleurde nutriënten en rekenregels worden niet rechtstreeks gebruikt hebben wel een invloed op de berekening.
Voor de berekening van NEv worden o.a. ruwe celstof, ruwe as, etc. gebruikt. Droge stof zit niet rechtstreeks in de rekenregel voor NEv, maar wordt wel aangewend voor de berekening van DS factor. Dit nutriënt wordt op zijn beurt gebruikt voor de berekening van NEv. 4 Serieberekening In de plaats van de waarden per grondstof te berekenen, kan men ook een serieberekening uitvoeren voor meerdere grondstoffen tegelijk. Kies de menuoptie «Gegevens Rekenregels Bereken». Selecteer de matrix, de te berekenen grondstoffen en de te berekenen nutriënten (men ziet enkel de nutriënten waaraan een rekenregel gekoppeld is). Eventueel kan men een afdruk vragen waarop de oude en de nieuwe waarden naast elkaar staan. De afdrukprofielen zijn gemeenschappelijk met «Rekenregels Vergelijken», en de afdruk heeft exact dezelfde opmaak. In de keuzelijst van de nutriënten worden de hulpvariabelen altijd getoond, de factoren nooit. Voor de berekening worden altijd de factoren van de bij de geselecteerde grondstoffen horende factor grondstoffen ingeladen.
5 Rekenregels op formules Indien men een rekenregel gekoppeld heeft aan een nutriënt in een formule, dan wordt deze rekenregel ook gebruikt om de etiketwaarde van dit nutriënt te berekenen. Dit is niet beschikbaar voor «online» berekeningen. (= vanuit Integra). 6 Importeren van LibraQC historieken in het vergelijk rekenregel - scherm Menu: Gegevens Rekenregels Vergelijk Via het vergelijk regenregels -scherm kan men nu gemakkelijk vanuit Libra analysewaarden van LibraQC oproepen, afdrukken en importeren in de Libramatrices. Voor dit doeleinde zijn er twee knoppen toegevoegd onderaan het scherm: Knop Historiek LibraQC Knop Inlezen Historiek LibraQC Via de knop Historiek LibraQC maakt men een rapport van de analysewaarden voor een bepaalde grondstof. Tegelijkertijd worden de gemiddelde waarden en standaarddeviaties van de analyses ingelezen in speciaal daar voorziene matrices. Vervolgens kunnen deze waarden ingelezen worden in het rekenregelscherm (knop Inlezen Historiek LibraQC ). De rekenregels worden automatisch berekend en de resultaten zijn direct zichtbaar. Door op OK te klikken of F10, worden de nieuwe waarden opgeslagen in de geselecteerde matrix. 6.1 Configuratie Vooreerst moeten er twee matrices gedefinieerd worden waarin de gemiddelde waarden en standaarddeviaties opgeslaan zullen worden. Dit doet men via Menu: Extra Opties en vervolgens uit de keuzelijst LA_QL (koppeling Libra <-> LibraQC) kiezen:
Hier worden de matrices gedefinieerd die gebruikt worden door Libra om de historiek (gemiddelden plus variaties) van de LibraQC waarden op te slaan. Opgelet! Kies hier geen matrix die al actief gebruikt wordt want de waarden zullen overschreven worden door de LibraQC historieken. Om deze matrices te creëren: Menu: Gegevens Matrix Creëer (zie Hoofdstuk Gegevens van de handleiding om matrices te creëren en editeren). Men kan dit vóór of na de toekenning van de LibraQC historiek matrices doen. 6.2 Afdrukken en selectie LibraQC historieken Door op de knop Historiek LibraQC te drukken komt men in het volgende scherm terecht waar men een aantal filters kan toepassen op de analyseresultaten die men wil laten inlezen in Libra.
Men kan de volgende filters toepassen: Producten: dit gedeelte heeft enkel toepassing binnen LibraQC. Dit gedeelte staat immers in het grijs en is onveranderbaar. Libragrondstoffen en specificaties: o Selecteer op Libraproduct: vinkt men dit af, dan wordt het gedeelte Producten wijzigbaar en selecteert men niet verder op basis van Libra, maar op basis van LibraQC. o Libra grondstoffen: in de meerkeuzelijst is de grondstof die gekozen is geweest in het selectiescherm van vergelijk rekenregels geselecteerd. Filters: o Datum van en tot o Labo s
o Enkel monsters die op alle geselecteerde labo s onderzocht zijn: staat dit niet aangevinkt, dan zullen alle monsters van alle labo s geselecteerd worden. o Monsterplaats o Systeem o Leverancier o Class o Grade o Klant o Te factureren klant o Handelaar o Buitendienstmedewerker o Monstertype o Monsterplan o Contract o Transport o Lotnummer o Innamenummer Conformiteit o Print volledig conforme resultaten o Print resultaten met niet conformiteit Aankoopnorm Wettelijke norm Externe wettelijke norm Interne kwaliteitsnorm Externe kwaliteitsnorm Preselectie: al deze filters kan men snel aanpassen door het kiezen van een preselectie Afdrukcommentaar: commentaar dat op de controleafdruk kan verschijnen Profiel voor opmaak afdruk: kies hier een opmaakprofiel voor de controleafdruk Opmaak wijzigen: deze optie aanvinken indien men het gekozen opmaakprofiel nog wil wijzigen van de controleafdruk. Hier bepaal je ook of de LibraQC Historiek matrix moet gevuld worden! Eens men op OK drukt in dit venster, dan zullen de filters toegepast worden op de analyseresultaten van de grondstof. Er zal geen rekening gehouden worden met analyses die uitgefilterd zijn. Vervolgens kan men een controleafdruk laten afdrukken alvorens de gegevens in Libra in te lezen. Heeft men her vinkje Opmaak wijzigen aangevinkt, dan zal het configuratiescherm van deze afdruk verschijnen.
Interessant is dat men de resultaten kan laten groeperen volgens twee gekozen criteria (volgens labo, oorsprong, etc. ). Ook totalen per groep en som van deze totalen kan men afdrukken. Er is ook de mogelijkheid om grafieken te tonen. Belangrijk zijn de 2 opties: - Exporteer naar LibraQC matrix - Andere nutriënten verwijderen uit LibraQC matrix De eerste optie moet geactiveerd zijn. De tweede optie is een aanrader; Eens men hier bevestigt (of in het selectiescherm waar de optie Opmaak wijzigen niet aangevinkt staat) zullen de gegevens in de respectievelijke LibraQC matrices ingelezen worden. Het is dus niet noodzakelijk de gegevens te laten afdrukken.
6.3 Inlezen analyseresultaten Eens de LibraQC matrices gevuld zijn, kan men de gegevens overzetten naar de Libra matrix. Dit kan men doen op twee manieren. 1. Manueel via wijzigen grondstof Gegevens Grondstoffen Wijzigen Huidige matrixwaarde Analysewaarde Standaard deviatie Op deze manier kan men handmatig (of via ctrl+c en ctrl+v) de waarden overnemen vanuit het labo. 2. Automatisch via het vergelijk-rekenregel -scherm Drukt men op de knop Inlezen LibraQC historieken dan worden de analyseresultaten ingeladen in de kolom Nieuwe waarden. Het verschil tussen de geanalyseerde waarden (gedeelte onderaan) en berekende waarden via de rekenregels (gedeelte bovenaan) is meteen zichtbaar. Men kan het verschil laten zien in percent of in absolute waarden (knop Profielen Wijzigen en vervolgens Bewaren / Bewaren als ). Drukt men op OK, dan worden de analysewaarden overgebracht naar de huidige standaardmatrix (opletten dus!). Wil men de waarden niet overnemen, dan kan men dit doen door op Cancel te drukken. De kolom Nieuwe waarden is op alle ogenblikken wijzigbaar.