- - DE JUISTE ZONWERING Het binnenkmend znlicht tijdens de zmer beperken en prfiteren van de warmte tijdens de winter PRINCIPES BENADERING Het znlicht dat binnenkmt in een gebuw mag dan wel het verwarmingsverbruik den dalen, tch kan dit tijdens de zmer f vanaf het tussenseizen leiden tt ververhitting en een danig gebrek aan cmfrt. Znwering is dus een belangrijk element in de kudestrategie. Het is dus ndig dat de bltstelling van de peningen aan het znlicht tijdens de seizenen kunnen wrden gewijzigd. Er bestaan veel srten znwering: permanente (speciale glasgrdijnen, zelfklevende films), vaste (afdaken, architecturale uitsteeksels), en mbiele (buitenstres, luiken). Een znwering met wrden gekzen, afhankelijk van de riëntatie van het venster. Indien mgelijk wrdt het best gekzen vr een znwering die ng vldende natuurlijk licht drlaat. De belangrijkste indicatr vr de efficiëntie van een znwering is de znnefactr. Die geeft het deel van de invallende energie weer die werkelijk drheen de znwering en de beglazing gaat. Een andere indicatr, te vinden in de Franse reglementering RT2000, is het ROSEcriterium (Rati d Ouverture Slaire Equivalent). Dit betreft de vlgende rati: Waarbij : ROSE-criterium = pening x FS x masker de pening, het glazen gedeelte van de gevel is, FS (f znnefactr), de fractie invallende znne-energie die in een lkaal binnenkmt drheen het glas en de znwering. Vr de beglazing alleen betreft het de waarde die ver het algemeen g wrdt genemd (tussen 0,6 en 0,7 vr een heldere dubbele beglazing, en tussen 0,25 en 0,40 vr een selectieve beglazing). Vr een buitenscherm (screen) alleen bedraagt de g-waarde vaak tussen 0,2 en 0,6 afhankelijk van de samenstelling. De cmbinatie van dubbel glas en een heel ndrzichtige stre geeft dus een FS-waarde van 0,65*0,2=0,13. het masker is een cëfficiënt die de schaduw die p het venster valt beschrijft. Een nauwkeurige evaluatie van deze cëfficiënt vereist een vrij cmplexe gemetrische berekening. Standaard bepaalt de RT2000 deze waarde p 0,75 vr een afdak. Andere waarden vr het masker, alsk een detail van de berekening van ROSE, kunnen wrden gevnden in artikel 18 van het besluit van 22 december 2003, fficieel blad van de Franse Republiek, 7 februari 2004, pagina's 2628 tt 2630. BLZ 1 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010 PRAKTISCHE HANDLEIDING VOR DE DUURZAME BOUW EN RENOVATIE VAN KLEINE GEBOUWEN
In het Brussels Hfdstedelijk Gewest bestaat er geen specifieke indicatr m de znnesystemen te beschrijven, deze zijn immers geïntegreerd in de berekening van een indicatr van het risic p ververhitting in wningen, hetgeen meespeelt bij de evaluatie van het glbaal energetisch perfrmantieniveau E (zie fiche ENE03 Een kudestrategie ntwikkelen). DOELSTELLINGEN Minstens: Schaduw geven aan de glazen ppervlakken die ververhitting kunnen verrzaken dat wil zeggen een vlledige glazen ppervlakte in het sten, het zuiden f het westen die meer bedraagt dan 20 % van de vlerppervlakte van een lkaal, dr middel van een systeem aangepast aan de hgte van de zn vr de desbetreffende riëntering. Respecteren van de EPB-eisen inzake de beperking van ververhitting en van aircnditiningverbruik (zie hfdstuk in de praktijk ). Aangeraden: pteren vr een vldende efficiënte znwering: znnefactr < 0,45 indien de vensters pen kunnen (mgelijkheid van intensieve luchtverversing), en < 0,25 in het andere geval. De znnefactr wrdt vral pgegeven dr leveranciers van znnegrdijnen en ramen, en geeft de fractie znnestraling weer die dr de znwering dringt. fwel Rse < 0,3 in het zuiden, < 0,45 in het sten, < 0,55 in het westen. Dit met gebeuren znder dat men raakt aan de mgelijkheid m veel natuurlijk licht binnen te laten. Men met er dus in alle gevallen naar streven m de lichttransmissiewaarde van de beglazing p minstens 50 % te huden (dubbele beglazing vereist een lichttransmissie tussen 0,6 en 0,7). Ft 1 en 2: mbiele buitenznwering, ft 3: vaste znwering aan de buitenkant, Brunner, Wenen 2003 BLZ 2 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
KEUZE-ELEMENTEN TECHNISCHE ASPECTEN > Bltstelling aan de zn Al naargelang de datum, het uur en de riëntatie is de bltstelling aan het znlicht anders. De grafiek hiernder tnt de stand van de zn p elk mment: > Schaduw gebden dr de mgeving In de stad zrgen de mliggende gebuwen vaak vr schaduw. De beste manier m deze schaduw te visualiseren, is vr elk venster een znnegrafiek te tekenen waarp de hgte van de aanpalende gebuwen wrdt weergegeven. Bijvrbeeld vr een westelijk gerichte pening: Met deze grafiek kan de rsprng van de straling van de zn wrden gevisualiseerd, en dus k het type en de plaatsing van de. Aan de hand van deze grafiek kan k rekening wrden gehuden met het schaduwbereik van de bmen tijdens de zmer. BLZ 3 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
> Srten znwering Men maakt een nderscheid tussen: Mbiele znwering: buitenstres, claustra s, schuifpanelen, enz. Deze wrden gebruikt vlgens de beheften, en zrgen vr een efficiënte 's zmers, terwijl ze tijdens de winter vldende znlicht drlaten. Advcatenkantr Röthis Ostenrijk (arch. Reinhard, Drexel en Hhenhems) Znwering die wrdt geplaatst aan de binnenkant van een gebuw (grdijnen, vergrdijnen, enz.) is weinig efficiënt: de zn kan in de ruimte binnen en de straling wrdt mgezet in warmte. Wel kunnen rechtstreekse znnestralen p mensen hiermee wrden vermeden. Ok al heeft deze znwering geen invled p de temperatuur, tch heeft ze een invled p het cmfrt dat wrdt geveld. Permanente znwering. Er zijn twee srten permanente znwering: afdaken, architecturale uitsteeksels, enz.: zij zrgen vr een andere al naargelang de stand van de zn. De meting met dus crrect verlpen pdat het systeem efficiënt zu kunnen zijn. Om bijvrbeeld een venster dat naar het zuiden is gericht vlledig met een afdak af te schermen wanneer de zn tijdens de langste zmerdagen zeer hg staat, met de diepte van dat afdak minstens evenveel bedragen als de helft van de hgte van het venster. znwerend glas f zelfklevende films p de beglazing. Zij beperken de znneenergie zwel tijdens de winter als tijdens de zmer, en ze beperken de heveelheid natuurlijk licht aan de binnenkant. De tabel hiernder vat alle factren samen van het cmprmis dat met wrden gevnden tussen de lichttransmissie van de beglazing en de znnefactr. He meer licht de beglazing drlaat, he grter de lichttransmissiefactr, en He meer de beglazing isleert, he lager de verliesfactr zal zijn, en Energiebesparing he lager het verbruik van de elektrische verlichting. Het verwarmingsverbruik zal hier nrmal niet dr veranderen. he minder warmteverlies via het glasppervlak tijdens de winter. Visueel en thermisch cmfrt he meer de verlichting natuurlijk is en het cntact met buiten aangenamer. Maar het risic p verblinding is des te grter indien geen enkele vrm van znwering vrzien is. he warmer het binnenppervlak van het glas, en he minder cndensatierisic s p dat ppervlak. BLZ 4 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
Energiebesparing he warmer de beglazing zal zijn aan de binnenkant en he minder de binnentemperatuur zal meten wrden pgedreven m het cmfrt tijdens de winter te garanderen. Visueel en thermisch cmfrt he meer warmtecmfrt er tijdens de winter in het lkaal is. He beter de beglazing het binnenkmend znlicht cntrleert, he kleiner dus de znnefactr is, en De juiste keuze he minder de ksten vr eventuele aircnditining tijdens de zmer. Maar, he minder de aanver van gratis energie tijdens de winter. he minder het risic p ververhitting te wijten aan het breikaseffect in het lkaal. he minder natuurlijk znlicht er binnenkmt in het lkaal. Idealiter zal men kiezen vr een degelijk geïsleerde beglazing met een gede lichttransmissie, en een externe schaduw die ls staat van de beglazing, liever dan een beglazing die het znlicht filtert dat aan de rsprng ligt van de ververhitting, maar die k de natuurlijke verlichting beperkt. Met bepaalde srten beglazing, de zgenaamde selectieve beglazing, is een cmprmis mgelijk dr het znlicht te filteren en een bepaalde lichttransmissie te behuden die in de buurt ligt van "nrmale" beglazing. Men kan k ng de znwering dr plantengrei vermelden, die kan vrkmen p vrgevels f daken (zie aparte fiches). ECONOMISCHE ASPECTEN > Ksten van de verschillende srten znwering Permanente : de meerkst dr de keuze vr een znwerende beglazing bedraagt ngeveer 80 /m²; een znwering met kader in aluminium en platte klepjes in aluminium kst 60 tt 120 /m² gevel; reflecterende films m aan te brengen p beglazing ksten ngeveer 60 /m². Het aanbrengen van gemtriseerde buitenstres aan alle peningen van een gevel kst 88 tt 115 /m² uitgeruste ppervlakte. Permanente (selectieve beglazing f flie) is iets gedkper dan mbiele znwering f afdaken, maar leidt wel tt meer energieverbruik (verwarming en verlichting) dr de beperking van de znwinst tijdens de winter. Bvendien beperken deze flies en deze selectieve beglazing de lichttransmissie (meer f minder naargelang de prducten) en dus de lichtkwaliteit in het lkaal. Bepaalde flies kleuren het glas, wat de perceptie van de mgeving buiten wijzigt. Deze plssingen hebben dus niet de vrkeur. > Levensduur en nderhud van de verschillende srten beglazing Permanente f vaste znweringen vergen geen specifiek nderhud en hebben een lange levensduur. Mbiele znweringen daarentegen zijn vaak minder stevig. Smmige mdellen kunnen wrden beschadigd dr frse wind. Om die systemen te beschermen kunnen ze wrden uitgerust met autmatische winddetectiesystemen, maar een dergelijke dmticatepassing kmt zelden vr in wningen. Mbiele en in stf zijn k geveliger vr vandalisme BLZ 5 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
(scheuren, breekbaarheid van de prlsystemen, enz.), en meten wrden afgeraden p een gelijkvlerse verdieping. Er bestaan echter k stevige mbiele znweringsystemen, metalen rlluiken bijvrbeeld f blinden met scharnieren. MAATSCHAPPELIJKE EN CULTURELE ASPECTEN > Sturing van de znwering Als er in het gebuw een dmtica-installatie is, dan zal men er belang bij hebben m de znwering te integreren. Dit zal de mgelijkheid bieden m via een anemmeter, die wrdt geplaatst p het dak, autmatisch de stres p te halen als er veel wind staat. Het aflaten kan eveneens wrden geprgrammeerd in functie van het seizen en het uur. Vr lkalen die permanent bezet zijn, is een manuele regeling efficiënt indien de aanwezige persn beseft dat men zich met beschermen tegen de zn van zdra ze verschijnt. Er met niet wrden gewacht tt het te warm is m de stre af te laten. Vr lkalen waar verdag niemand aanwezig is, zal het tijdens de zmer vlstaan m erp te te zien dat de blinden geslten zijn f dat de stres s mrgens vr vertrek wrden neergehaald, m zdende te vermijden dat de temperatuur in de lkalen verdag begint te stijgen. > Verbinding met de penbare ruimte Het venster is een belangrijk element van de interface tussen het gebuw en de penbare ruimte, en mag niet enkel wrden samengesteld in functie van het gebuw. Vensters spelen bijvrbeeld een belangrijke maatschappelijke functie qua cntrle en veiligheid van de penbare ruimte. Het is dus belangrijk m daar rekening mee te huden vr het ntwerp van de znwering. De fiche TER02 Het vetgangersverkeer bevrderen biedt meer uitleg ver dit aspect. DE JUISTE KEUZE Afhankelijk van de riëntatie en de vrm van het venster zal het srt znwering anders zijn: Zuiden Permanente type znwerende beglazing Vaste type afdak Vaste type verticale uitsteek Mbiele aan de buitenkant Mbiele binnen Zmercmfrt Znnewinst 's winters en in het tussenseizen Indien het venster niet te hg is. Duurzaamheid Ged indien geautmatiseerd, zwak indien niet. Uitgeslten p de gelijkvlerse verdieping. Ksten Maar verwarmingsm eerkst. Behalve indien geïntegreerd in de architectuur. Behalve indien geïntegreerd in de architectuur. BLZ 6 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
Osten en westen Permanente type znwerende beglazing Vaste type afdak Vaste type verticale uitsteek Mbiele aan de buitenkant Mbiele aan de binnenkant Zmercmfrt Znnewinst 's winters en in het tussenseizen Duurzaamheid Ged indien geautmatiseerd, zwak indien niet. Uitgeslten p de gelijkvlerse verdieping. Ksten Maar meerkst vr verwarming. Behalve indien geïntegreerd in de architectuur. Behalve indien geïntegreerd in de architectuur. Samengevat: znwering plaatsen zals laterale uitsteken en buitenstres aan de st- en westzijde: in het sten en het westen staat de zn vlak bij de grnd in de zmer, wanneer de zn ververhitting dreigt te verrzaken. Daarm kunnen enkel buitenstres en in zekere mate laterale uitsteken dit ngemak vermijden. Vr deze riëntaties is de efficiëntie van de hrizntale afdaken heel beperkt tijdens de zmer. znwering plaatsen zals vaste afdaken f architecturale uitsteken (balkn, daken, enz.) aan de zuidkant: in het zuiden staat de zn hg tijdens de zmer wanneer de zntever vr ververhitting dreigt te zrgen en laag tijdens de winter wanneer de znne-inbreng eerder heilzaam is. Afdaken f architecturale uitsteken zijn dus efficiënt m warmtetever te vermijden tijdens de zmer, terwijl men het rechtstreeks znnelicht, dat heilzaam is tijdens de winter, laat binnendringen. BLZ 7 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
IN DE PRAKTIJK Er meten maatregelen wrden genmen tijdens de verschillende ntwikkelings- en realisatiefasen van het prject: SCHETS > Oppervlakte van de peningen Om vldende natuurlijk licht te garanderen, legt de Gewestelijke Stedenbuwkundige Verrdening een minimale glasppervlakte p die vereenkmt met 20% van de vlerppervlakte van het lkaal. In het zuiden is het 's winters nuttig m te beschikken ver een grtere ppervlakte, maar znwering zal nntbeerlijk zijn (theretisch is er een efficiënte znwering ndig vanaf 15% zuidelijk gerichte glasppervlakte). In het sten en in het westen is een grter ppervlak vanuit energiestandpunt ngunstig, zwel tijdens de winter als tijdens de zmer. > Oriëntatie van de peningen Kiezen een adequate riëntatie vr elk lkaal: lkalen met een hge interne belasting (vergaderzalen, lkalen met cmputers, enz.) meten z wrden gericht dat ze weinig znlicht krijgen. Er met in het bijznder aandacht wrden besteed aan zuidelijk en westelijk gerichte ppervlakken, en in mindere mate aan die naar het sten. Gespreid ver een hele dag zullen grte ramen een grtere impact hebben p de ververhitting indien ze gericht zijn: naar het zuiden: de znne-inbreng is grter tijdens de winter, mdat de zn lager aan de hrizn staat. Tch zal de znne-inbreng 's zmers dubbel wrden geveld, mdat deze bvenp een hgere mgevingstemperatuur kmt; naar het westen: de inbreng is maximaal p het einde van de namiddag. Dit is het meest kritieke geval mdat de mvangrijke tever van zn te wijten aan de geringe hgte van de zn gevegd wrdt bij de warmte die zich verdag heeft pgestapeld; naar het sten: de znnetever is maximaal in de vrmiddag. BLZ 8 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
VOORONTWERP > De vaste znwering dimensineren Vaste znwering heeft architecturaal een grte impact. Ze met dus al in de eerste schetsen mee wrden getekend. Het principe van de znnefactr is meilijk te te passen tijdens het dimensineren van de afdaken, gezien hun variabel is drheen de tijd. Een meetmethde vr vaste znwering is terug te vinden p de cd-rm Energie+. Die methde is gebaseerd p de znnegrafiek die hger is weergegeven. In een eerste dimensinering kan men zich baseren p de vlgende tabel: Hgte van de zn (zie Verhuding tussen de diepte van het afdak en de hgte van het venster znnegrafiek begin fiche) 20 % 40 % 60 % 80 % 100 % 0 Nul Nul Nul Nul Nul 10 Nul 0,1 0,1 0,1 0,2 20 0,1 0,1 0,2 0,3 0,4 30 0,1 0,2 0,3 0,5 0,6 40 0,2 0,3 0,5 0,7 0,8 50 0,2 0,5 0,7 Ttaal Ttaal 60 0,3 0,7 Ttaal Ttaal Ttaal 70 0,5 Ttaal Ttaal Ttaal Ttaal Gedeelte van het venster dat wrdt beschermd dr het afdak Men met prberen een ttale van het venster te verkrijgen die vereenstemt met de hgste znnestand in mei (55 in het zuiden, wat vereenstemt met een verhuding van 70 % tussen de diepte van het afdak en de hgte van het venster). Z zal de 's zmers efficiënt zijn. Een dergelijke znwering is vral deltreffend in het zuiden, maar vr riëntaties naar het sten en naar het westen vereist de lagere znnestand veel diepere afdaken vr een efficiënte werking. UITVOERINGSPROJECT, DOSSIER VOOR DE BOUWVERGUNNING > Kiezen vr een mbiele znwering Een mbiele znwering (type stre) zal z wrden gekzen dat de vlgende znnefactr wrdt verkregen: Kalme zne: intensieve luchtverversing mgelijk, hetgeen de behefte aan znwering beperkt Drukke zne: luchtverversing nmgelijk en behefte aan meer znwering Verticale beglazing < 0,45 < 0,25 Schuine f hrizntale beglazing < 0,25 < 0,15 Deze waarde is het prduct van de znnefactren van de znwering en van de beglazing. Verkpers van stffen stres f van zelfklevende films geven de znnefactr van het prduct drgaans in cmbinatie met een heldere dubbele beglazing. Indien men pteert vr een beglazing die de zn filtert, dan prbeert men dezelfde waarden te bereiken. Nteer, zals we hiervr hebben uitgelegd, dat deze plssing niet aan te raden BLZ 9 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
is. He geringer de znnefactr, he minder de znne-inbreng (die gunstig is tijdens de winter en ngunstig tijdens de zmer) het lkaal binnendringt. Wel heeft een kleine g-factr het nadeel dat de schaduw p de beglazing cnstant is, ngeacht het uur f het seizen. Het lkaal prfiteert dus maar weinig van de znne-inbreng tijdens de winter, wanneer dat heilzaam kan zijn. Een efficiënte mbiele znwering is dus veel interessanter dan een gede g-factr. > Naleven van de EPB-vereisten Vr individuele wningen (nieuwbuw f gelijkgestelde wningen) met de ververhittingsfactr wrden berekend vr de EPB-eenheid die het meest aan ververhitting is bltgesteld. De berekening kan gemakkelijk gebeuren met de EPB-sftware Brussel, beschikbaar p de website van het BIM: www.ibgebim.be > Prfessinelen > Energie > EPB en interieurklimaat > Werkzaamheden EPB. De ververhittingsindicatr, berekend dr de EPB-sftware Brussel, hudt rekening met: de warmte-inbreng dr de zn; de warmte-inbreng dr de bezetting; het warmteverlies dr transmissie (via muren, vensters, enz.); het warmteverlies via de ventilatie (te wijten aan hygiënische verluchting en te wijten aan het ngecntrleerde verlies dr luchtaanver en -afver; de thermische capaciteit (inertie). U dient in de EPB-sftware parameters in te geven zals vlume, de warmtevraag, de kenmerken van de wanden, de dikte van de islatie, de g- en U-waarden van de beglazing, enz., m de ververhittingsfactr te berekenen. De ververhittingsfactr kan een aanzienlijke impact hebben p het E-peil van de EPBeenheid. Vr een individuele wning hudt het E-peil vanaf een ververhittingsfactr van 8.000 Kh rekening met het elektriciteitsverbruik vr de actieve keling zelf, k al hebt u geen aircnditining vrzien f geïnstalleerd. Dat verbruik zal het E-peil van de EPB-eenheid aantasten. Het E-peil wrdt vermeld p het energieprestatiecertificaat. Er wrdt daarm sterk aangeraden m nder het niveau van 8.000 Kh te blijven. Indien een wning niet vldet aan de limietwaarde vr de ververhittingsfactr, kan een bete 1 wrden pgelegd. Die bete zal in verhuding zijn tt het verschil tussen het vereiste niveau en het werkelijk bereikte niveau aan het einde van de werkzaamheden. Vr kantrruimtes, diensten- en nderwijsruimtes (nieuwbuw f gelijkgesteld) bestaat er daarentegen geen ververhittingsfactr: de kelingsvereisten afhankelijk van het risic p ververhitting hebben een negatieve impact p het E-peil van uw EPB-eenheid. Het E-peil hudt hierbij rekening met de nett kelbeheften, m de energie te berekenen die ndig is vr die keling. Die beheften, die representatief zijn vr het risic p ververhitting, hangen af van de interne winst, de znnewinst, het ventilatieverlies en het transmissieverlies. Indien er daadwerkelijk kelinstallaties aanwezig zijn, wrdt het E-peil ng meer aangetast want een factr van 1,5 wrdt tegepast p de kelbeheften. Krtm, indien de kelbeheften tenemen, stijgt het E-peil van de EPB-eenheid. Maar indien een actief kelsysteem is geïnstalleerd, dan zal de stijging van het E-peil ng grter zijn. Dit ngunstige E-peil zal k wrden vermeld p het energiecertificaat van uw EPB-eenheid, dat wrdt uitgereikt na vltiing van de werkzaamheden. 1 Bepaling van de bete: als de maximale waarde wrdt verschreden, dan gebeurt de berekening van de administratieve bete in eerste instantie dr de verschrijding van de ververhittingsfactr te vermenigvuldigen met het vlume van het energiegedeelte. Elke verschrijding met 1.000 Khm³ stemt dan vereen met een primair energieverbruik van 2 MJ/jaar. De betes zijn daarp gebaseerd. In tweede instantie wrden de (eventuele) betes pgeteld van elke energiesectr, m z tt de ttale bete te kmen vr de wneenheid. BLZ 10 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
> Verbuwingen plannen Indien het niet duidelijk is f znwering ndig is, en indien een preventieve investering niet kan gebeuren, dan met men de z vensters tekenen dat achteraf gemakkelijk een mbiele kan wrden aangebracht aan de buitenkant. Cncreet zal men dus een lege caissn plaatsen van 10 x 10 cm p de plaats waar de tekmstige znwering zal kmen. TOEZICHT OP DE WERKZAAMHEDEN De aansluiting tussen raam- en metselwerk is een detail dat met wrden verzrgd m thermische en akestische bruggen te vermijden. (Zie fiche ENE09 Beperking van kudebruggen en CSS05 Akestisch cmfrt ). De aanwezigheid van een caissn vr een prlbare stre kan dat detail ingewikkeld maken. De architect zal er dus bij zijn tezicht p de werkzaamheden meten p letten dat de islatie drlpt. ONDERHOUD Om de duurzaamheid te garanderen met de mbiele aan de buitenkant wrden gekzen zdanig dat ze uitznderlijk sterke wind kan verdragen. Daarm mag dit type van (mbiele aan de buitenkant) enkel wrden tegepast indien het gebuw is uitgerust met een autmatiseringsysteem en een weerstatin. In de andere gevallen zal men als mbiele znwering aan de buitenkant de vrkeur geven aan stevigere elementen, zals schuifelementen, scharnierende blinden f metalen rlluiken. BLZ 11 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010
AANVULLENDE INFORMATIE ANDERE AANDACHTSPUNTEN In de vlgende fiches wrdt k gesprken ver zmercmfrt: ENE03 - Een kudestrategie ntwikkelen ENE06 - Optimaal ntwerpen van vensters ENE07 - Zrgen vr een intensieve luchtverversing ENE08 - Zrgen vr thermische inertie TER06 - Een grene dakbedekking realiseren TER07 - Een grene gevel realiseren BIBLIOGRAFIE Infrmatiebrnnen ver znwering: Energie+ : http://energie.wallnie.be/energieplus/entree.htm SEBTP, Guide de la prtectin slaire, SEBTP, 2001. JM Hauglustaine, F.Simn, La fenêtre et l énergie Guide pratique pur architecte, Ministerie van het Waalse Gewest, Namen, 2001. Gratis te bestellen p de website: www.energie.wallnie.be BLZ 12 VAN 12 DE JUISTE ZONWERING JULI 2010