INHOUD. WOORD VOORAF... v REGISTRATIERECHTEN I. INLEIDING: KENMERKEN EN TOEPASSINGSGEBIED... 3

Transcriptie

1 INHOUD WOORD VOORAF v REGISTRATIERECHTEN I. INLEIDING: KENMERKEN EN TOEPASSINGSGEBIED Formaliteitsbelasting Belasting op het rechtsverkeer onder de levenden Indirecte belasting Contantbelasting Gewestelijke belasting II. REGISTRATIEVERPLICHTING Overzicht Registratieverplichting wegens de aard van de akte Akten van notarissen Akten van gerechtsdeurwaarders Vonnissen en arresten Registratieverplichting wegens het voorwerp van de akte Akten houdende overdracht of aanwijzing in eigendom of vruchtgebruik van in belgië gelegen onroerende goederen Akten houdende verhuring, onderverhu ring of overdracht van huur van in belgië gelegen onroerende goederen Processen-verbaal van openbare verkopingen van lichamelijke roerende voorwerpen Akten houdende inbreng in een Belgische vennootschap met rechtspersoonlijkheid Verrichtingen bedoeld in artikel 11 WBTW Protesten Registratieverplichting omwille van een latere gebeurtenis Aanhechting Neerlegging onder de minuten van de notaris Hypothecaire registers Registratie van verklaringen vii

2 III. DE REGISTRATIEFORMALITEIT Voorafbetaling van de rechten Termijnen voor de aanbieding ter registratie Wijze van berekening Termijnen voor wat betreft akten, verplicht te registreren omwille van hun vorm Termijnen voor wat betreft akten, verplicht te registreren omwille van hun voorwerp Termijnen voor wat betreft verklaringen Personen verplicht tot aanbieding ter registratie Notarissen Gerechtsdeurwaarders Griffiers Bestuursoverheden Partijen Personen gehouden tot betaling van de rechten Openbare ambtenaren en officieren Partijen Plaats van de registratie De registratie concreet Gevolgen van de registratie Sancties Boete wegens niet-tijdige registratie Boete wegens niet-tijdige consignatie inzake notariële testamenten Boete wegens aanhechting of neerlegging onder de minuten zonder voorafgaande registratie Boete wegens niet-tijdige registratie van vonnissen of arresten Boete wegens niet-tijdige betaling van de registratierechten verschuldigd op vonnissen of arresten Gedeeltelijke kwijtschelding van de boetes IV. GRONDBEGINSELEN I.V.M. DE HEFFING VAN DE REGISTRATIE- RECHTEN Akte die strekt tot titel Vereisten opdat een akte geldt als titel Handtekening Het geschrift als bewijs van een getarifeerde rechtshandeling viii

3 De bedoeling een titel te verstrekken Bijzondere situaties Aanbod en aanvaarding in twee afzonderlijke geschriften Titel onder handtekening van derden Verkrijging door een handelsvennootschap in oprichting Volmaakte en niet-geveinsde rechtshandeling Rechtshandeling Volmaakte rechtshandeling; invloed van de nietigheid Niet-bestaande of onvolmaakte rechtshandelingen Nietige rechtshandelingen Niet-geveinsde overeenkomst Verkeerd gekwalificeerde overeenkomst Geveinsde overeenkomst Prijsbewimpeling Onvolledige akten Antimisbruikbepaling Actuele rechtshandeling Rechtshandeling onder opschortende voorwaarden: bepaling en kenmerken Opschortende voorwaarde versus verwante begrippen Goedkeuring door de openbare overheid De vervulling van de opschortende voorwaarde Bedingen van aanwas of terugvalling tontines Afhankelijke en onafhankelijke beschikkingen Afhankelijke beschikkingen Onafhankelijke beschikkingen Non bis in idem Verschillende geschriften Bekrachtiging, uitvoering, bevestiging, aanvulling of voltrekking van een geregistreerde vroegere akte Hermaakte rechtshandelingen V. SOORTEN REGISTRATIERECHTEN Algemeen vast recht Specifieke vaste rechten Protesten ix

4 2.2. Open brieven van adeldom en vergunning tot naamverandering Minnelijke ontbinding koopovereenkomst Evenredige rechten VI. DE EVENREDIGE RECHTEN Overdrachten onder bezwarende titel van in belgië gelegen onroerende goederen Principes en voorwaarden Overdragende overeenkomst onder bezwarende titel Overdracht van eigendom of vruchtgebruik Overdracht van onroerende goederen Gelijkstelling met een door artikel 44 W.Reg. geviseerde overeenkomst Heffingsgrondslag De overeengekomen waarde A. De prijs B. De lasten C. De overeengekomen waarde bij ruil en dergelijke De verkoopwaarde Forfaitaire waarde A. Vruchtgebruik B. Blote eigendom C. Vervreemding van de blote eigendom met voorbehoud van vruchtgebruik D. Vereniging van vruchtgebruik met blote eigendom Verlaagde tarieven en vrijstellingen Klein onroerend bezit A. Verkopen aan bouwmaatschappijen tot nut van het algemeen B. Verkopen aan met regeringspremie begunstigde kopers C. Verkopen van kleine eigendommen Begunstiging van de concentratie van landgoederen Ruimtelijke ordening De handel in onroerende goederen A. De verkopen aan handelaars in onroerende goederen x

5 B. De verkopen met commandverklaring C. Herveiling wegens rouwkoop of prijsverhoging D. Wederverkoop binnen korte tijd De verkrijgingen door bepaalde openbare organismen De vlaamse registratierechten op de overdrachten te bezwarenden titel van onroerende goederen Overdrachten waarop de nieuwe regeling van toepassing is Ratione loci Ratione temporis De vermindering van het algemene tarief van het mutatierecht en van het ver laagde tarief voor kleine landeigen dommen, bescheiden woningen en bouw gronden voor bescheiden woningen De vermindering van de belastbare grondslag (het abattement) Algemeen Voorwaarden Sancties De meeneembaarheid Opzet De keten van verrichtingen Berekening van de meeneembare rechten De meeneembaarheid kan nooit de rechten op de nieuwe aankoop overschrijden Voorwaarden voor de toepassing van de meeneembaarheid Sancties bij het niet-naleven van voorwaarden of bij het afleggen van onjuiste verklaringen Minnelijke ontbinding koopovereenkomst Tijdelijke vrijstelling voor brownfields De brusselse registratierechten op de overdrachten te bezwarenden titel van onroerende goederen Overdrachten waarop de nieuwe regeling van toepassing is Ratione loci Ratione temporis Het algemeen tarief van het mutatie recht, de gunstregeling voor bescheiden woningen en kleine landeigendommen en het tarief voor verkopingen aan beroeps verkopers De vermindering van de heffings grondslag (het abattement) Algemeen Voorwaarden Sancties xi

6 3.4. De wijzigingen aan de teruggaafregeling De openbare verkopingen van lichamelijke roerende goederen Begrip Bijzondere oorzaak van eisbaarheid van het evenredig recht Heffingsgrondslag Tarief Vrijstellingen Huurovereenkomsten van in belgië gelegen onroerende goederen Begrippen Heffingsgrondslag Vrijstellingen Erfpacht gevolgd door verkoop tréfonds Vestiging en overdracht van hypotheek, inpandgeving van een handelszaak en landbouwvoorrecht Begrippen De kenmerken van de gewaarborgde verbintenis Maatstaf van heffing Vrijstellingen De verdelingen en de met verdeling gelijk staande afstanden van in België gelegen onroerende goederen Overzicht Belastbare rechtshandeling Het voorafbestaan van een onverdeeldheid A. Gemene rechten op eenzelfde zaak of boedel B. Rechten van dezelfde aard C. Gemene rechten op grond van dezelfde titel Overeenkomst onder bezwarende titel Onroerende verrichting Verrichting tussen deelgenoten Heffingsgrondslag Einde van de onverdeeldheid of niet De overeengekomen waarde en de verkoopwaarde Afhankelijke en onafhankelijke bepalingen Verrichtingen die niet onderworpen zijn aan het evenredige verdelingsrecht Verkrijging van een onverdeeld part door een derde-verkrijger Uitvoering van bedingen van aangroei of terugvalling Omzetting van vruchtgebruik van de langstlevende echtgenoot xii

7 7.6. Tijdelijke vrijstelling voor Brownfields Vennootschappen Regime van toepassing t.e.m. 31 december Overzicht Vereisten A. Voor inbreng vatbare goederen B. Inbreng in een vennootschap C. Vergoeding door toekenning van maatschappelijke rechten D. Inbreng in Belgische vennootschappen Gemengde inbreng Andere verrichtingen die aan het evenredige inbrengrecht onderworpen worden A. Verhoging van het maatschappelijk kapitaal zonder nieuwe inbreng B. Overbrenging van de zetel naar België Vrijstellingen A. Inbreng van algemeenheid of van bedrijfstakken door een vennootschap B. Omzetting van vennootschap C. Wijziging van het doel van de vennootschap D. De overbrenging van de zetel in sommige gevallen E. Nieuwe inbreng in een beursgenoteerde vennootschap F. Fusie à l anglaise G. Bijzondere vennootschappen van algemeen belang en beleggings vennootschappen H. Vennootschappen van economisch belang Heffingsgrondslag A. Inbreng van geldsommen B. Inbreng in natura C. Andere inbrengen dan in geld of in natura Regime van toepassing vanaf 1 januari Verkrijging door vennoten van onroerende goederen voortkomend van de vennootschap Principes en toepassingsgebied Personenvennootschappen, andere dan coöperatieve vennootschappen Regel Afwijkingen xiii

8 A. Uitstel van de regeling B. Uitzonderingen Vennootschappen op aandelen en coöperatieve vennootschappen Schenkingen Begrip en verplichting tot registreren Handgift Onrechtstreekse schenking Toepassingsvoorwaarden Schenking onder de levenden van tegenwoordige goederen Kosteloze verrichting Verarming van de schenker Heffingsgrondslag Verkoopwaarde, zonder aftrek van de lasten Bijzondere regels A. Openbare effecten B. Forfaitaire waardering Tarief Algemene regeling Bijzondere regimes A. Schenking van bouwgronden (Vlaams Gewest) B. Schenking van woningen (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) C. Schenking van roerende goederen (Vlaams en Brussels Hoofd stedelijk Gewest) D. Schenking van onroerend goed met last bestaande uit geld, rente of pensioen (Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) E. Schenking van het vruchtgebruik of de blote eigendom van roerende goederen (Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) Verminderingen en vrijstellingen (Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) Vermindering wegens kinderlast Tariefverlaging ten bate van bepaalde rechtspersonen Vermindering bij schenking van een onderneming of van aandelen van een onderneming (Vlaams Gewest) xiv

9 Vermindering bij schenking van een onderneming of van aandelen van een onderneming (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) Vrijstellingen Vonnissen en arresten Overzicht Veroordelingsrecht Bijzondere aard van het veroordelingsrecht Toepassingsvoorwaarden A. Rechterlijke uitspraak B. Een geschilzaak C. Hoven en rechtbanken D. Veroordeling, vereffening of rangregeling E. Sommen en roerende waarden Heffingsgrondslag Non bis in idem Titelrecht Toepassingsvoorwaarden Bijzonderheden in verband met artikel 147 W.Reg A. Gerechtelijke tenietdoening B. Tenietgedane overeenkomst VII. VERPLICHTINGEN MET HET OOG OP HET VERZEKEREN VAN HET HEFFEN VAN DE RECHTEN Vermeldingen op te nemen in bepaalde akten Voorschriften betreffende het uitreiken van uitgiften Repertorium van de akten Verplichting van inzageverlening Verplichtingen opgelegd aan openbare ambtenaren ter verzekering van de invordering van de registratierechten VIII. BEWIJS Bewijslast Bewijsmiddelen Proces-verbaal Wettelijk vermoeden van artikel 187 W.Reg Wettelijk vermoeden van artikel 188 W.Reg Controleschatting xv

10 Algemeen Procedure Gevolgen van de controleschatting IX. SANCTIES X. TERUGGAVE Gevallen waarin teruggave kan worden verkregen Onregelmatig geheven rechten Niet vermelde omstandigheden (art. 209, 1 W.Reg.) Vals verklaarde of vernietigde akte Minnelijke ontbinding koopovereenkomst (Vlaanderen) Ontbinding of herroeping van de akte Nietigverklaring door hogere overheid Beursgenoteerde vennootschappen Vernietiging van een vonnis of arrest Wederverkoop binnen korte tijd Bouwmaatschappijen tot nut van het algemeen Klein onroerend bezit Kind, verwekt bij schenking Modaliteiten van de teruggave XI. VERVOLGINGEN EN GEDINGEN Administratieve procedure Gerechtelijke procedure XII. VERJARING Algemeen Verjaringstermijnen Invordering Teruggave Stuiting van de verjaring Invordering Teruggave xvi

11 SUCCESSIERECHTEN I. INLEIDING: KENMERKEN EN TOEPASSINGSGEBIED Kenmerken Indirecte belasting Belasting op de overgang van goederen door overlijden Ontstaan van de fiscale schuld op het moment van het overlijden Verkrijgingsbelasting Progressieve belasting Fiscale saisine Gewestelijke belasting Onderscheid successierecht recht van overgang bij overlijden Onderscheid overgang door het overlijden overgang naar aanleiding van het overlijden II. AAN DE BELASTING ONDERWORPEN VERKRIJGINGEN De wettelijke erfopvolging Algemeen Bijzonderheden Verwerping Onwaardigheid Inkorting en inbreng Terugkeer Erfrecht van de Staat Testamentaire erfopvolging Het bestaan van een testament en de geldigheid Herroeping Verwerping Opschortende en ontbindende voorwaarde; tijdsbepaling; machtiging van de overheid Alternatief en facultatief legaat Beding van aangroei of van terugvalling van legaat en erfstelling over de hand Dadingen met betrekking tot de erfopvolging Ten gunste van derden bedongen lasten Inbreng en inkorting Contractuele erfstellingen xvii

12 4. Met verkrijgingen door overlijden gelijkgestelde verkrijgingen onder de levenden III. MET VERKRIJGINGEN DOOR OVERLIJDEN GELIJKGESTELDE VERKRIJGINGEN De afwezige Schuldbekentenissen Alleen bij testament erkende schulden Schuldbekentenis onder de levenden Sommige schenkingen van roerende goederen onder opschortende voorwaarde Huwelijksovereenkomsten Schenkingen in de loop van de drie jaar voor het overlijden Algemeen Toepassingsvoorwaarden Schenking Schenking binnen de drie jaar voor het overlijden Schenking niet onderworpen aan het evenredig schenkingsrecht Geen andere fictiebepaling van toepassing Begiftigde nog in leven Bewijs van de schenking Schuldenaar van de rechten Bedingen ten behoeve van een derde Algemeen Toepassingsvoorwaarden Voorwaarden in hoofde van de bedinger Voorwaarden in hoofde van de derde-verkrijger A. De derde-verkijger moet bepaald of bepaalbaar zijn, B. De verkrijger moet uiteraard nog in leven zijn: een dode komt niet tot de nalatenschap C. In principe is de verkrijger geen partij bij de overeenkomst Tijdstip van opeisbaarheid van het beding Gratis voordeel Sommen, renten of waarden Uitzonderingen Evenredig schenkingsrecht xviii

13 Wettelijke verplichting Groepsverzekeringscontract of voorzorgsfonds Derde persoon als bedinger Levenslange rechten beschouwd als volle eigendom Algemeen De bedoelde handelingen nader bekeken Verkrijgingen onder bezwarende titel van roerende of onroerende goederen of inschrijving van effecten, door de overledene voor het vruchtgebruik en door een derde voor de blote eigendom Verdeling of met verdeling gelijkstaande akte, waarin aan de overledene een vruchtgebruik, een rente of elk ander levenslang recht wordt toebedeeld Verkoping of afstand te bezwarenden titel door de overledene met voorbehoud van vruchtgebruik of een ander levenslang recht De medecontractant van de overledene Medecontractant nog in leven Erfgenaam, legataris, begiftigde of tussenpersoon Tegenbewijs Tempering IV. SAMENSTELLING VAN DE BELASTBARE GRONDSLAG Successierecht Actief Begrip en overzicht Implicaties van het huwelijksvermogensrecht Voorwaardelijke, betwiste en eventuele rechten A. Voorwaardelijke goederen B. Betwiste goederen C. Eventuele rechten Achtereenvolgende overgangen door overlijden Overige specifieke bepalingen Passief De op de dag van het overlijden bestaande schulden van de overledene A. Begrip en overzicht B. Voorwaardelijke, betwiste en eventuele schulden. 283 C. Schulden die voor onbestaande worden gehouden 283 xix

14 D. Bijzonder geval: belastingschulden Begrafeniskosten Recht van overgang bij overlijden V. RAMING VAN HET ACTIEF EN HET PASSIEF Principe: verkoopwaarde Voorafgaande schatting Uitzonderingen Waarde op het moment van een latere gebeurtenis Bijzondere waarderingsregels Officiële raming van effecten Forfaitaire raming Nominale waarde VI. AANGIFTE Verplichting tot aangifte en vorm Termijn voor het indienen van de aangifte Personen die de aangifte moeten indienen Overlijden van een rijksinwoner Overlijden van een niet-rijksinwoner Bijkomende aangifte Bijzondere gevallen Bevoegd kantoor Overlijden van een rijksinwoner Overlijden van een niet-rijksinwoner Bijzondere gevallen Inhoud van de aangifte Identificatie van de overledene De aangevers Woonstkeuze Huwelijksvermogensstelsel Weergave van de devolutie Wettelijke devolutie Testament of contractuele erfstelling Opgave van het actief en passief van de nalatenschap Indeling Actief xx

15 A. Principe: individuele aangifte B. Uitzondering: globale aangifte C. Afzonderlijke opgave van handels-, nijverheidsof landbouwbedrijf bij grote nalatenschappen D. Artikel 60bis W.Succ Passief Schenkingen binnen drie jaar voor het overlijden Fictiebepalingen Vruchtgebruik of fideï-commis Verzekeringspolissen met betrekking tot lichamelijke roerende goederen Onregelmatigheden in de aangifte VII. VEREFFENING VAN DE RECHTEN Vlaams Gewest algemeen Vlaams gewest bepaling van de netto-grondslag Omslag van het passief Bijdrage in het passief De regel van het netto-overschot De omslag van het passief concreet Lasten die als legaten te beschouwen zijn De waarde van renten, pensioenen, vrucht gebruik en blote eigendom die van de nalatenschap afhangen Schenkingen binnen drie jaar voor het overlijden Overlijden van de verkrijger van een vruchtgebruik, rente of pensioen De verwerping van de nalatenschap Vlaams Gewest Tarief Algemeen Tarief in rechte lijn, tussen echtgenoten en samenwonenden Tariefstructuur Verkrijgingen waarvoor dit tarief geldt A. In rechte lijn B. Gehuwden C. Samenwonenden D. Stiefouders en stiefkinderen E. Sommige gewezen partners F. Zorgkinderen Toepassing van dit tarief xxi

16 3.3. Tussen broers en zussen Tussen anderen Bijzondere regels Vlaams Gewest Vrijstellingen en verminderingen Vrijstelling van de nettowaarde van de gezinswoning Algemeen Opmerkingen Vrijstelling voor bepaalde gehandicapte verkrijgers Omschrijving van de gehandicapte persoon Bedrag van de vrijstelling Aanvraag van de vrijstelling Legaten aan het vlaamse gewest en de vlaamse gemeenschap Maatschappelijke rechten in vennoot schappen opgericht met als doel het financieren en realiseren van serviceflats De vrijstelling van VEN-gronden De vrijstelling voor bossen De vrijstelling voor familiale ondernemingen en familiale vennootschappen Begrippen Voorwaarden voor de toepassing van het verlaagd tarief De verminderingen voor kleinere nalatenschappen en jonge erfgenamen In rechte lijn en tussen echtgenoten en samenwonenden Tussen broers en zusters Alle anderen Vermindering wegens nieuwe overdracht binnen het jaar Vermindering wegens legaten aan welbepaalde besturen, instellingen en rechtspersonen Vermindering wegens elders betaalde sucessierechten Brussels Hoofdstedelijk Gewest Algemeen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Tarief Overzicht Belangrijkste verschillen inzake de toepassing van de tarieven Brussels hoofdstedelijk gewest vrijstellingen en verminderingen Vrijstellingen Abattementen en bij-abattementen (art. 54, 1 W.Succ.) Vrijstelling voor legaten aan bepaalde instellingen Verminderingen xxii

17 Vermindering wegens kinderlast Artikel 60bis: de vermindering voor de KMO Artikel 60ter: het bijzondere tarief voor de verkrijging van de woning van de overledene VIII. BETALING VAN DE RECHTEN EN BOETEN Verplichting en bijdrage Verplichting Bijdrage Termijn van betaling Regel Uitzonderingen Moratoire interesten Wijze van betaling Algemeen Bijzondere wijze van betaling IX. WAARBORGEN VAN DE STAAT Algemeen voorrecht Wettelijke hypotheek Borgstelling X. AAN DERDEN OPGELEGDE VERPLICHTINGEN TENEINDE DE JUISTE HEFFING VAN DE RECHTEN TE VERZEKEREN Verplichting tot kennisgeving Verplichting tot informatie verstrekking Verplichtingen in hoofde van houders van gesloten koffers, omslagen of colli s en de verhuurders van brandkasten Het bijhouden van registers Inventarisatie Verplichtingen opgelegd aan de gemeenten XI. BEWIJS- EN CONTROLEMIDDELEN Bewijslast Bewijsmiddelen xxiii

18 2.1. Algemeen Proces-verbaal Overlegging van handelsboeken Wettelijke vermoedens van eigendom van roerende en onroerende goederen Artikel 108 W.Succ Artikel 109 W.Succ Artikel 110 W.Succ Controleschatting Bewijs van de schulden Algemeen Uitzonderingen XII. SANCTIES Fiscale boeten Correctionele straffen XIII. TERUGGAVE Gevallen waarin teruggave kan worden verkregen Onregelmatig geheven rechten Bewijs van schulden Terugkeer van een afwezige In het buitenland betaalde rechten Ten onrechte aangegeven goederen Vermindering van de actieve samenstelling van de nalatenschap Verandering in de devolutie Misslag in de aangifte Onzekerheid overeenkomstig artikel 49 W.Succ Familiale ondernemingen of vennootschappen (Vlaams Gewest) Attest van gehandicapte erfgenaam Bepaling van het bedrag van schuldvorderingen Ambtshalve begroting Kind, verwekt bij het overlijden Nieuw overlijden binnen het jaar Toepassing van artikel 67 W.Succ Modaliteiten van de teruggave xxiv

19 XIV. VERVOLGINGEN EN GEDINGEN Administratieve procedure Gerechtelijke procedure XV. VERJARING Algemeen Verjaringstermijnen Invordering Termijn van twee jaar Termijn van vijf jaar Termijn van 10 jaar Gemeenrechtelijke verjaringstermijn Teruggave Stuiting van de verjaring Invordering Teruggave XVI. TAKS TOT VERGOEDING VAN DE SUCCESSIERECHTEN Begrip en belastingschuldigen Belastbare grondslag Aangifte Tarief Betaling Diverse XVII. TAKS OP DE COLLECTIEVE BELEGGINGSINSTELLINGEN, KREDIETINSTELLINGEN EN VERZEKERINGSONDERNEMINGEN XVIII. TAKS OP DE COÖRDINATIECENTRA TREFWOORDENREGISTER xxv