HOOFDSTUK 1. PLICHT TOT INDIENING VAN EEN AAN- GIFTE VAN NALATENSCHAP Afdeling 2. Overgang door overlijden (aard van de overgang)...

Transcriptie

1 Inhoud HOOFDSTUK 1. PLICHT TOT INDIENING VAN EEN AAN- GIFTE VAN NALATENSCHAP Afdeling 1. Een persoon overlijdt (welke persoon?) Afdeling 2. Overgang door overlijden (aard van de overgang) Afdeling 3. Overgang van zijn goederen (welke goederen?) Bij een rijksinwoner Bij een niet-rijksinwoner Afdeling 4. Taxatie door successierechten (soort van belasting) Het successierecht Tarief Heffing volgens verwantschap Vrijstellingen Verminderingen Betaling Wijze van betaling Gehoudenheid tot de betaling Betaling door wie? Termijn voor de betaling Uitstel van betaling Nalatigheidsinterest Waarborgen van de Staat tot inning van het successierecht Voorrecht en occulte hypotheek Borgstelling voor buitenlandse erfgenaam Informatieverplichtingen opgelegd aan derden Bewijsmiddelen voor de fiscus Motiveringsverplichting Strafbepalingen Administratieve of fiscale boete Correctionele straffen Antimisbruikbepaling Kluwer Notarieel Fiscaal Recht VII

2 9. Teruggave van successierecht Verjaring Vervolgingen en gedingen Inlichtingen te verstrekken door de ontvanger Compenserende taks tot vergoeding van het successierecht Afdeling 5. Door de erfgenamen, legatarissen of begiftigden (belastingplichtigen) Wettelijk erfrecht Testamentaire devolutie Contractuele erfstellingen Dading na een geschil Afdeling 6. Die daartoe een aangifte moeten indienen (wie?) Afdeling 7. Op het bevoegd kantoor (waar?) Afdeling 8. Binnen vijf maanden na overlijden (wanneer?) Aangiftetermijn Afdeling 9. Volgens een daartoe bestemd formulier (vorm inhoud).. 96 HOOFDSTUK 2. OPSTELLING VAN DE AANGIFTE VAN NALATENSCHAP Afdeling 1. Vermelding van de identiteit van de overledene Afdeling 2. Vermelding van de identiteit van de aangevers (erfgenamen en legatarissen) Afdeling 3. Vermelding van de erfopvolging Eventuele vermelding van het huwelijksstelsel Wettelijke erfopvolging, testamentaire devolutie of gift tussen echtgenoten Met legaat gelijkgestelde verkrijgingen VIII Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

3 Afdeling 4. Aanduiding van het erfrechtelijk actief en passief Algemeen Actief Onroerende goederen a. Beschrijving (1) Algemeen (2) Stedenbouw (3) Aparte Globale aangifte (4) Familiaal vermogensrecht (5) Vrijstellingen Verminderingen (6) Onroerend goed in het buitenland (7) In Belgie gelegen onroerend goed van een nietrijksinwoner (8) Bijzondere situaties b. Waardebepaling (1) Algemeen (2) Hulpmiddelen (3) Al dan niet beı nvloedbare elementen (4) Onroerend goed in het buitenland (5) Een in Belgie gelegen onroerend goed van een nietrijksinwoner c. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden Meubelen en meubilaire voorwerpen a. Beschrijving (1) Algemeen Globale beschrijving (2) Familiaal vermogensrecht b. Waardebepaling c. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden Kledingstukken, juwelen, boeken en alle voorwerpen tot persoonlijk gebruik van de overledene a. Beschrijving (1) Algemeen Globale aangifte (2) Familiaal vermogensrecht b. Waardebepaling c. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden Tegoeden bij financie le instellingen en andere(n) a. Beschrijving Bedrag (1) Algemeen (2) Familiaal vermogensrecht Kluwer Notarieel Fiscaal Recht IX

4 b. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden 168 (1) Art. 96 e.v. W. Succ (2) Art. 108 W. Succ (3) Art. 100 W. Succ. Bankonderzoek (4) Art. 110 W. Succ. Opening van een kluis (5) Tegenbewijs c. Lot van de rekeningen, spaarboekjes en termijnrekeningen Liggende gelden a. Beschrijving Bedrag b. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden 177 (1) Art. 108, tweede lid B.W (2) Wederbelegging (3) Loutere beweringen (4) Wegschenking (5) Natuurlijke verbintenis (6) Tegenbrieven (7) Levensonderhoud (8) Inkomsten (9) Art. 105 W. Succ (10) Tegenbewijs (11) Concubinaat Aandelen, obligaties, kasbons, tantièmes, bezoldigingen en rekening-courant a. Beschrijving (1) Gewone aandelen of andere effecten (2) Effecten van de crisislening (3) A.F.V.-aandelen (K.B. nr ) (4) Aandelen in grote familievennootschappen (art. 48, 2 W. Succ.) (5) Familiale vennootschap in Vlaanderen (art. 60bis W.Succ.) (6) Tantie` mes, bezoldigingen, pensioenen en rekeningcourant (7) Familiaal vermogensrecht (8) Successieplanning b. Waardebepaling (1) Genoteerde effecten (2) Niet-genoteerde effecten X Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

5 c. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden 217 (1) Art. 108 en 105 W. Succ (2) Art. 96 W. Succ (3) Art. 100 W. Succ. Bankonderzoek (4) Art. 110 W. Succ. Bankkluis (5) Kennisgeving Commisie Bank- en Financiewezen Handelszaak, nijverheidsbedrijf, landbouwbedrijf en vrije beroepen a. Beschrijving (1) Algemeen (2) Familiaal vermogensrecht (3) Handels-, nijverheids-, ambachts- of landbouwbedrijf bij grote nalatenschappen (art. 48, 2 W. Succ.) (4) Familiale bedrijven en vrije beroepen (art. 60bis W. Succ.) b. Waardebepaling c. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden Auto s, caravans, boten, enz Huur- en pachtgelden a. Overleden verhuurder b. Overleden huurder c. Constructies d. Verbeteringen e. Controlemiddelen van de fiscus Hypothecaire of andere schuldvorderingen a. Beschrijving en waardebepaling (1) Algemeen (2) Schuldvordering op een erfgenaam (3) Waardevermindering (4) Schuldvorderingen zonder of tegen verlaagde interest (5) Schuldvordering met annuı teiten (6) Onbepaalde, onzekere en betwiste schuldvordering 244 (7) Schuldvordering met wederbeleggingsverplichting. 245 (8) Verbintenis om iets te doen b. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden 247 (1) Hypothecaire schuldvordering (2) Andere schuldvorderingen Kluwer Notarieel Fiscaal Recht XI

6 11. Renten (Lijfrenten) Erfpachten a. Beschrijving en waardebepaling (1) Altijddurende rente Erfpachten voor onbepaalde tijd gevestigd (2) Lijfrenten (3) Tijdelijke renten b. Bewijsmiddelen van de fiscus Informatiemogelijkheden Bijzondere goederen a. Loterijbiljet b. Mijn c. Verbintenis om iets te doen i.v.v. de overledene d. Erfpacht en opstalrecht e. Aankoopoptie f. Onteigening ten algemenen nutte g. Notariskantoor h. Verzekeringsportefeuille i. Cliente` le j. Uitvindingsoctrooien, literaire, artistieke, handels- en nijverheidseigendom k. Uitgesteld loon in land- en tuinbouw l. Overlijden van een btw-belastingplichtige De btw-schuldvordering m. Vergoeding voor de schade ontstaan door overlijden ten gevolge van een onrechtmatige daad of arbeidsongeval Elke andere schadevergoeding n. Som uitbetaald door een gefailleerde aan de erfgenamen van de overleden schuldeiser o. Schuldvermenging p. Wedden en pensioenachterstallen van ambtenaren q. Schadeloosstelling wegens beroepsziekte r. Schadevergoeding wegens natuurrampen s. Kwijting inzake directe belastingen t. Voorwaardelijke, eventuele betwiste rechten en geheelde goederen 258 u. Waarborgsom bij de Regie voor telefoon v. Aandeel in het werkkapitaal bij een appartementsgebouw w. Volgrecht bij een kunstwerk x. Maatschap y. Onverdeeld aandeel in een feitelijke vereniging Vzw Private stichting z. Terrein met wooncaravan XII Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

7 13. Principieel niet aan te geven goederen a. Rust- en overlevingspensioenen b. Begrafenisvergoedingen of daarmee verwante uitkeringen 260 c. Terugkering voor gezondheidszorgen d. Vergoeding voor gewone ongevallen of voor arbeidsongeval e. Achterstallen van sociale vergoedingen f. Vergoedingen of uitkeringen aan welbepaalde personen naar aanleiding van het overlijden g. Grafsteen h. Vorderingen ontstaan ten gevolge van na het overlijden voorgevallen feiten i. Oorlogsrente j. Melk of andere quota s Bijzondere situaties a. In te brengen schenkingen (en legaten) b. In te korten schenkingen (en legaten) c. Inkorting van huwelijksvoordelen door kinderen uit eerste huwelijk d. Door sterkmaking verkregen goederen e. Geschonken goederen bezwaard met een beschikkingsrecht t.v.v. de overledene Voorwaardelijke, eventuele en betwiste rechten Nietigheden Heling a. Algemeen b. Opschortende voorwaarde c. Ontbindende voorwaarde d. Eventuele rechten e. Betwiste goederen f. Nietigheden g. Heling Gestolen goederen Vruchtgebruik en blote eigendom a. Levenslang vruchtgebruik b. Tijdelijk vruchtgebruik c. Gelijkstelling Vruchten d. Blote eigendom Terugnemingen en vergoedingen (verwijzing) Passief A. Schulden op datum van overlijden Huishoudelijke uitgaven Kluwer Notarieel Fiscaal Recht XIII

8 a. Beschrijving (1) Algemeen (2) Familiaal vermogensrecht (3) Huishoudelijke uitgaven betaald door een derde b. Schatting c. Bewijs Belastingschulden a. Beschrijving (1) Algemeen (2) De onroerende voorheffing (3) Personenbelasting (4) Gemeentetaksen (5) Btw-schuld (6) In het buitenland betaald successierecht (7) Familiaal vermogensrecht b. Schatting c. Bewijs Leningsschulden a. Beschrijving (1) Hypothecaire of andere leningsschuld (2) Schuld waarvoor de overledene zich borg stelde (3) Schuld waartoe de overledene hoofdelijk gehouden was (4) Familiaal vermogensrecht b. Schatting c. Bewijs Schulden of verplichtingen i.v.m. het beroep, de handelszaak of vennootschap a. Beschrijving (1) Algemeen (2) Verbintenis om iets te doen (3) Btw-schuld (4) RSZ-schulden (5) Vergoeding verschuldigd aan het personeel wegens verlies van werk door stopzetting van bedrijvigheid 300 (6) Vakantiegeld verschuldigd aan personeel (7) Uitgesteld loon in land- en tuinbouw (8) Onbeperkt (en hoofdelijk) aansprakelijke vennoot. 301 (9) Niet-volgestort aandeel in een vennootschap (10) Familiaal vermogensrecht XIV Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

9 b. Schatting c. Bewijs Verbintenis om iets te doen of niet te doen a. Beschrijving b. Schatting c. Bewijs Uitkeringen tot levensonderhoud a. Beschrijving (1) Algemeen (2) Familiaal vermogensrecht b. Schatting c. Bewijs Verrijking zonder oorzaak a. Beschrijving b. Schatting c. Bewijs In te brengen schenking door de overledene en schenking onderworpen aan een conventioneel beding van terugkeer. 307 a. Beschrijving (1) Algemeen (2) Familiaal vermogensrecht b. Schatting c. Bewijs Betwiste schulden a. Beschrijving b. Schatting c. Bewijs Voorwaardelijke of eventuele schulden a. Beschrijving b. Schatting c. Bewijs Schuld aangegaan voor effecten van de crisislening of tot verkrijging van FV-aandelen a. Beschrijving b. Bewijs B. Begrafeniskosten Beschrijving Bewijs C. Niet-aftrekbare schulden Schulden die uitdoven bij overlijden Kluwer Notarieel Fiscaal Recht XV

10 2. Uitgesloten schulden a. Schulden alleen bij testament erkend b. Schuldbekentenissen die een bevoordeling vermommen Schulden jegens erfgenamen D. Bijzondere legaten (verwijzing) E. Terugnemingen en vergoedingen (verwijzing) F. Omslag van het passief Afdeling 5. Balans Afdeling 6. Vergoedingen Toepassing van art. 16 W. Succ. Verwaarlozing van de vergoedingen Voorwaarden Algemeen Enkele voorbeelden Toepassingsvoorwaarden Ratio legis Geen toepassing van art. 16 W. Succ. Rekening houdend met de vergoedingen Algemeen Nieuwe en oude vergoedingsregeling Concrete toepassing met voorbeelden Afdeling 7. Bijzondere legaten Toebedeling van het gemeenschappelijk vermogen aan de langstlevende Ongelijke verdeling Vooruitmaking Keuzebeding Toepassing van art. 5 W. Succ Algemeen a. Taxatie boven de helft b. Niet bij scheiding van goederen c. Geen verzaking mogelijk na het overlijden d. Voorwaarde van overleving Sterfhuisbeding e. Mildering of neutralisatie van art. 5 W. Succ. door een keuzebeding of door een verblijvings- of zelfs keuzebeding met last Voorbeelden met toepassing van art. 5 W. Succ Art. 7 W. Succ. Schenkingen drie jaar vo o r overlijden Algemeen Ratio legis XVI Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

11 2. Toepassingsvoorwaarden a. Schenking b. Tijdens de drie jaar vo o r overlijden c. Niet onderworpen aan het registratierecht d. De begiftigde mag niet vooroverleden zijn Bewijs van de schenking Verdedigingsmiddelen van de erfgenamen Heffing Art. 8 W. Succ. Bedingen ten behoeve van een derde Algemeen Ratio legis Toepassingsvoorwaarden a. Overeenkomst met een beding ten behoeve van een derde 379 b. Uitzondering: beding in eigen voordeel door een onder een gemeenschapsregime gehuwde echtgenoot c. Beding uitgaande van de overledene of een ander persoon 383 d. Tijdstip van opeisbaarheid van het beding e. Sommen, renten of waarden f. Kosteloosheid van het beding ten behoeve van een derde Vier uitzonderingen op art a. Onderworpen aan het schenkingsrecht b. Wettelijke verplichting c. Groepsverzekeringscontract of voorzorgsfonds d. Kosteloos beding uitgaande van een ander persoon i.v.v. een derde Beschrijving in de aangifte Grondslag Schematisch overzicht van voorbeelden bij toepassing van art. 8 W. Succ a. In de categorie van de levensverzekeringen b. In de categorie van de rentevestigingen c. Andere bedingen ten behoeve van een derde Art. 9 W. Succ. Verkrijgingen (doorgaans aankopen) door de overledene voor het vruchtgebruik en door een erfgenaam, legataris of begiftigde voor de blote eigendom Algemeen Ratio legis Toepassingsvoorwaarden a. Verkrijging van roerende of onroerende goederen b. Onder bezwarende titel (en inschrijving van effecten) c. Datum van de verrichting d. Gezamenlijke verkrijging van vruchtgebruik e n blote eigendom Kluwer Notarieel Fiscaal Recht XVII

12 e. Verkrijging van vruchtgebruik f. Schenker-overledene g. Erfgenaam, legataris, begiftigde of tussenpersoon Tegenbewijs Mildering van art. 12 W. Succ Bijzondere incidenties Grondslag Berekening a. Staat en waarde t.t.v. overlijden b. Huwelijksgoederenstelsel van de overledene van de erfgenaam c. Aanwas of terugvalling van vruchtgebruik d. Eventuele mildering volgens art. 12 W. Succ e. Gebouwen op het goed Verbeteringswerken f. Vervreemding van het goed vo o r overlijden of verzaking aan vruchtgebruik g. Nog niet betaalde aankoopprijs op datum van overlijden 426 h. Tenietgaan van het goed Beschrijving in de aangifte Praktisch voorbeeld Art. 10 W. Succ. Verdelingen met een vruchtgebruik, rente of een ander levenslang recht voor de overledene Algemeen Ratio legis Toepassingsvoorwaarden a. Verdeling van roerende en onroerende goederen b. Onder bezwarende titel c. Datum van de verrichting d. Toekenning van vruchtgebruik, lijfrente of elk ander levenslang recht e. Schenker-overledene f. Erfgenaam, legataris, begiftigde of tussenpersoon Tegenbewijs a. Gelijkwaardigheid van prestaties b. Werkelijke uitvoering van de prestaties c. Bewijs door alle middelen Mildering van art. 12 W. Succ Bijzondere incidenties Grondslag Berekening a. Toetsing van de gelijkwaardigheid van de prestaties b. Berekening van de bevoordeling op datum van de verdeling c. Eventuele mildering volgens art. 12 W. Succ XVIII Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

13 d. Omrekening in cijfers op datum van overlijden e. Bemerking f. Voorbeelden Art. 11 W. Succ. Verkopen en andere vervreemdingen onder bezwarende titel door de overledene met een voorbehoud van vruchtgebruik of een ander levenslang recht Algemeen Ratio legis Toepassingsvoorwaarden a. Verkoop (of andere vervreemding) van roerende of onroerende goederen b. Onder bezwarende titel c. Datum van de verrichting d. Voorbehoud van vruchtgebruik, lijfrente of elk ander levenslang recht e. De overledene-schenker f. Erfgenaam, legataris, begiftigde of tussenpersoon Tegenbewijs a. Gelijkwaardigheid van prestaties b. Werkelijke uitvoering van de prestaties c. Bewijs door alle middelen Mildering van art. 12 W. Succ Bijzondere incidenties Grondslag Berekening a. Toetsing van de gelijkwaardigheid van de prestaties b. Berekening van de bevoordeling op datum van overlijden 450 c. Eventuele mildering volgens art. 12 W. Succ d. Omrekening in cijfers op datum van overlijden e. Aftrek van het vroeger geheven registratierecht f. Voorbeeld g. Bijzondere gevallen: levenslange rechten met beding van terugvalling of van aanwas Schulden alleen bij testament erkend en schuldbekentenissen onder levenden Art. 4 W. Succ Schulden alleen bij testament erkend a. Betekenis b. Toepassingsvoorwaarden (1) Schuldbekentenis (2) Testament (3) Alleen bij testament erkend c. Tegenbewijs Kluwer Notarieel Fiscaal Recht XIX

14 2. Schuldbekentenissen die een bevoordeling vermommen a. Betekenis b. Toepassingsvoorwaarden Roerende schenkingen onder opschortende voorwaarde van overlijden (art. 4, 38 W.Succ.) Andere vormen van bijzondere legaten Algemeen Legaat met last i.v.v. een derde (art. 64 W. Succ.) Legaat met mogelijkheid een erfgoed te kopen of te huren tegen betaling van een som Legaat tot verdeling van de prijs na verkoop van goederen Lezen van missen Vergoeding aan testamentuitvoerder Legaten onder opschortende of ontbindende voorwaarde Legaat onderworpen aan een machtiging van overheidswege Legaat met tijdsbepaling Alternatief en facultatief legaat Aangroei van een legaat Terugvalling van legaat Erfstelling over de hand (fideı -commis) enfideı -commis de residuo of restlegaat Het duo-legaat Het verdeeltestament (divide et impera-testament) Ik-opa testament Afdeling 8. Slotbepalingen Verzekering van de lichamelijk roerende goederen Schenkingen gedurende de laatste drie jaar Ophouden van vruchtgebruik en erfstelling over de hand HOOFDSTUK 3. INDIENING VAN EEN NIEUWE AANGIFTE. 497 Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Verschillende situaties Opeisbaarheid van een in opschorting gehouden recht Vermeerdering van de actieve samenstelling van de nalatenschap 498 XX Notarieel Fiscaal Recht Kluwer

15 3. Verandering in de devolutie Aanwas of terugvalling Overdracht van met erfstelling over de hand bezwaarde goederen Afdeling 3. Tot indiening gehouden personen Afdeling 4. Termijn van indiening Afdeling 5. Heffing HOOFDSTUK 4. BIJZONDERE GEVALLEN VAN BEREKE- NING, VRIJSTELLING OF VERMINDERING VAN SUCCESSIERECHT Afdeling 1. Een nieuwe overdracht bij overlijden binnen het jaar Betekenis Toepassingsgebied Formaliteiten om de vermindering te bekomen Berekening Afdeling 2. Overlijden van de verkrijger van een vruchtgebruik of levenslang recht binnen zes maanden Betekenis Toepassingsgebied Formaliteiten Afdeling 3. Aanwas of terugvalling Erfstelling over de hand Betekenis Voorbeelden Afdeling 4. Verwerping van een nalatenschap, legaat of contractuele erfstelling Gevolgen Betekenis Berekeningen Kluwer Notarieel Fiscaal Recht XXI

16 Afdeling 5. Op elkaar volgende overgangen bij voorwaardelijke of betwiste rechten Art. 78 W. Succ Algemeen Toepassingsgebied Afdeling 6. Op elkaar volgende overgangen van een goed in blote eigendom Art. 58 W. Succ. en ophouding van vruchtgebruik Art. 44 W. Succ Algemeen Toepassingsgebied Ophouding van vruchtgebruik Art. 44 W. Succ MODEL VAN AANGIFTE VAN NALATENSCHAP MET CHECKLIST BIBLIOGRAFIE ZAAKREGISTER XXII Notarieel Fiscaal Recht Kluwer