hoofdstuk 12 Conclusie

Transcriptie

1 hoofdstuk

2

3 Tot slot vindt u een samenvattend overzicht met de belangrijkste verschilpunten tussen huwen, wettelijk samenwonen en feitelijk samenwonen binnen de verschillende domeinen die doorheen dit boek aan bod gekomen zijn. Welke samenlevingsvorm een koppel uiteindelijk zal kiezen, is uiteraard afhankelijk van de eigen specifieke wensen en behoeften. Er bestaat nu eenmaal geen best choice. De keuze zal altijd gebaseerd zijn op verschillende criteria zoals bijvoorbeeld het feit of er al dan niet al kinderen zijn, of er één of twee inkomens zijn bij het koppel, of één van de partners al dan niet al een woning bezit Elk koppel moet bijgevolg in functie van zijn persoonlijke situatie bekijken wat prioritair is bij de keuze van hun samenlevingsvorm. Bovendien kan een samenlevingsvorm ook evolueren doorheen de tijd, bijvoorbeeld van feitelijk naar wettelijk samenwonen en nog later naar huwen. De wetgever tracht om de discriminatie tussen samenwonenden en gehuwden weg te werken en is daar voor een groot deel in geslaagd wat de gelijkschakeling tussen gehuwden en wettelijk samenwonenden betreft. De feitelijk samenwonenden bevinden zich echter nog vaak in een rechtsvacuüm. De gelijkschakeling van wettelijk samenwonenden en gehuwden gebeurt echter niet altijd aan dezelfde snelheid binnen de verschillende domeinen. Bovendien blijven er nog een groot aantal discriminaties bestaan. Al te vaak gaat men bij het samenwonen onbezonnen en impulsief te werk omdat men vooral zijn emoties volgt. Toch is het nuttig om ook eens stil te staan bij wat er zou gebeuren als er een discussie ontstaat, indien de relatie niet standhoudt of indien één van de partners komt te overlijden. Goeie afspraken maken goeie vrienden, zegt men wel eens en dat geldt meer dan ooit bij het samenwonen. Heel wat toekomstige discussies, problemen en rechtzaken kunnen vermeden worden als men het samenwonen op voorhand duidelijk regelt. Een grondige analyse van alle voor- en nadelen van elke samenlevingsvorm is zeker noodzakelijk vooraleer men de grote stap zet om samen te gaan wonen. Dit boek kan daarbij zeker een handig hulpmiddel zijn. 251

4 Burgerrechtelijk Verplicht twee personen. Verplicht twee personen. Meer dan twee personen mogelijk. Bezwaar mogelijk door naaste familieleden. Geen bezwaar mogelijk. Geen bezwaar mogelijk. Voorwaarden: min. 18 jaar aangifte doen van geplande huwelijk huwelijksvoltrekking op het gemeente- of stadhuis Verbod op aanwezigheid van een te nauwe bloedband tussen de partners. Rechtsgevolgen: samenwoningsplicht trouw wederzijdse hulp en bijstand hoofdelijke aansprakelijkheid ten opzichte van schuldeisers bescherming van de gezinswoning en het huisraad Huwelijksvermogensstelsels: scheiding van goederen algehele gemeenschap van goederen wettelijk stelsel Huwelijkscontract is een notariële akte waarin de echtgenoten hun huwelijksvermogensstelsel kunnen vermelden. Huwelijkscontract mag geen clausules bevatten die ingaan tegen het primair huwelijksstelsel. Beëindiging door overlijden of door echtscheiding: echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting echtscheiding met onderlinge toestemming Voorwaarden: gemeenschappelijke woonplaats verklaring afleggen van wettelijke samenwoning bij de burgerlijke stand handelingsbekwaam zijn niet verbonden door een huwelijk of een andere wettelijke samenwoning Nauwe bloedband is niet verboden. Rechtsgevolgen: bijdrageplicht hoofdelijke aansprakelijkheid ten opzichte van schuldeisers bescherming van de gezinswoning en het huisraad Eigendomsverdeling: elke partner blijft eigenaar van zijn goederen. Mogelijkheid om samenlevingscontract op te maken. Dit moet gebeuren via de notaris. Samenlevingscontract mag geen clausules bevatten die de individuele vrijheid van de partners beperken (bv. trouw). Beëindiging door overlijden, onderlinge toestemming of eenzijdige beslissing. Eenzijdige of gezamenlijke stopzetting moet gebeuren door middel van een schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van burgerlijke stand. Geen voorwaarden, gemeenschappelijke woonplaats en huishouding volstaan. Nauwe bloedband is niet verboden. Rechtsgevolgen: geen beschermingsregels enkel aansprakelijkheid ten opzichte van de schuldeiser met betrekking tot zijn deel Eigendomsverdeling: elke partner blijft eigenaar van zijn goederen. Mogelijkheid om samenlevingscontract op te maken. Dit kan onderhands of via de notaris. Samenlevingscontract mag geen clausules bevatten die de individuele vrijheid van de partners beperken (bv. trouw). Beëindiging door overlijden, onderlinge toestemming of eenzijdige wijziging van domicilie. 252

5 Erven Wettelijk erfrecht echtgenoot: indien er nakomelingen zijn: het vruchtgebruik over de totale nalatenschap indien er geen nakomelingen zijn maar erfgenamen tot de vierde orde: volle eigendom over het gemeenschappelijk vermogen en vruchtgebruik over de eigen goederen indien er geen erfgenamen tot de vierde orde zijn: volle eigendom over de nalatenschap Gewaarborgd erfrecht partner: het vruchtgebruik over de helft van de nalatenschap met als minimum het vruchtgebruik over de gezinswoning en het huisraad. Afwijken van het wettelijk erfrecht is mogelijk in een huwelijkscontract. Laagste tarieven van successierechten tussen gehuwden. Vrijstelling successierechten op de gezinswoning. Bescherming van de gezinswoning: omzetting van het vruchtgebruik op de gezinswoning kan niet gevorderd worden zonder toestemming van de langstlevende echtgenoot. Schenkingen tussen echtgenoten zijn herroepbaar. Beperkt wettelijk erfrecht partner: vruchtgebruik over de gezinswoning en het daarin aanwezige huisraad. Geen gewaarborgd erfrecht en bijgevolg ook geen minimumreserve. Afwijken van het wettelijk erfrecht is niet mogelijk in een samenlevingscontract. Laagste tarieven van successierechten tussen wettelijk samenwonenden. Vrijstelling successierechten op de gezinswoning. Bescherming van de gezinswoning: omzetting van het vruchtgebruik op de gezinswoning kan niet gevorderd worden zonder toestemming van de langstlevende partner. Schenkingen tussen wettelijk samenwonenden zijn niet herroepbaar. Geen wettelijk erfrecht. Geen gewaarborgd erfrecht en bijgevolg ook geen minimumreserve. Afwijken van het wettelijk erfrecht is niet mogelijk in een samenlevingscontract. Laagste tarieven van successierechten tussen feitelijk samenwonenden indien ze minimum één jaar feitelijk samenwonen, anders tarief andere personen. Vrijstelling successierechten op de gezinswoning indien ze minimum drie jaar feitelijk samenwonen, anders geen vrijstelling. Geen bescherming van de gezinswoning. Erven via testament. Schenkingen tussen feitelijk samenwonenden zijn niet herroepbaar. 253

6 Huren De gehuurde gezinswoning is beschermd. Beide echtgenoten hebben gelijke rechten en plichten met betrekking tot de huurovereenkomst. Bij het overlijden van de echtgenoot kan de langstlevende in de huurwoning blijven op basis van het huurrecht. Indien een echtgenoot alleen een huurovereenkomst heeft ondertekend, is de gehuurde gezinswoning beschermd. Bij een echtscheiding moet de echtgenoot die de huurovereenkomst niet heeft ondertekend de woning verlaten. Voorlopige maatregelen in afwachting van de echtscheiding zijn weliswaar mogelijk. Bij het overlijden van de echtgenoot verkrijgt de langstlevende-nietondertekenaar als enige het recht op de huur van de gezinswoning en het vruchtgebruik op het huisraad. SAMEN ONDERTEKEND De gehuurde gezinswoning is beschermd. Beide partners hebben gelijke rechten en plichten met betrekking tot de huurovereenkomst. Bij het overlijden van de partner kan de langstlevende in de huurwoning blijven op basis van het huurrecht. ALLEEN ONDERTEKEND Indien een wettelijk samenwonende partner alleen een huurovereenkomst heeft ondertekend, geldt de bescherming van de gezinswoning zolang de samenwoning duurt. Door de wettelijke samenwoning wordt de andere partner medehuurder en heeft die bijgevolg dezelfde rechten en plichten met betrekking tot de huurovereenkomst. De niet-ondertekenaar zal bij een relatiebreuk de woning moeten verlaten, doch met de mogelijkheid voorlopig maatregelen te voorzien. Bij overlijden van de partner verkrijgt de langstlevende-nietondertekenaar als enige het recht op de huur van de gezinswoning en het vruchtgebruik op het huisraad. De gehuurde gezinswoning is niet beschermd. Partners hebben elk individuele rechten en plichten met betrekking tot de huurovereenkomst. In principe betalen zij elk voor de helft de huur. Bij het overlijden van de partner gaan zijn rechten en plichten met betrekking tot de huurovereenkomst over naar zijn erfgenamen. Indien een feitelijk samenwonende partner alleen de huurovereenkomst heeft ondertekend, is enkel de ondertekenende partner gebonden. De andere partner heeft noch rechten noch plichten. De niet-ondertekenaar zal bij een relatiebreuk de woning moeten verlaten, doch met de mogelijkheid voorlopig maatregelen te voorzien. Bij het overlijden van de feitelijk samenwonende partner-huurder die alleen de huurovereenkomst heeft ondertekend, kan de ver huurder de huurovereen komst opzeggen of in samenspraak met de erfgenamen op naam van de overlevende partner plaatsen. Een overdracht van het huurrecht kan ook geregeld worden in een testament. 254

7 Kopen Bescherming van de gezinswoning ook voor de echtgenoot niet-eigenaar. Wettelijk erfrecht: vruchtgebruik over de gezinswoning, wat een gewaarborgd erfrecht is. Bescherming van de gezinswoning ook voor de partner niet-eigenaar. Wettelijk erfrecht: vruchtgebruik over de gezinswoning, maar dit is geen gewaarborgd erfrecht en er kan bijgevolg van worden afgeweken. De partner niet-eigenaar heeft geen rechten op de woning. Noch wettelijk noch gewaarborgd erfrecht over de gezinswoning. Indien de partners elkaar willen beschermen m.b.t. de gezinswoning moeten zij een beroep doen op andere technieken zoals tontine, beding van aanwas of testament. 255

8 Lenen Solidaire aansprakelijkheid indien men samen een lening aangaat of indien één van partners gehuwd met gemeenschap een lening aangaat. Fiscale aftrek enige en eigen woning ook voor de echtgenoot gehuwd met gemeenschap die geen eigenaar is maar wel medeontlener. Gehuwden die samen een hoofdelijke en onverdeelde hypothecaire lening hebben aangegaan, kunnen het gezamenlijk betaalde bedrag aan kapitaalsaflossingen, intresten en premies voor de aan het krediet gekoppelde verzekering(en) vrij verdelen onder elkaar. Intresten kunnen bij echtgenoten gehuwd met gemeenschap vrij worden verdeeld (in principe 50/50). Echtgenoten gehuwd met scheiding van goederen mogen de intresten vrij verdelen indien beiden eigenaar zijn. Solidaire aansprakelijkheid indien men samen een lening aangaat. Geen aansprakelijkheid voor de niet-ondertekenaar indien de andere partner de lening alleen aangaat. De niet-eigenaar-medeontlener heeft geen recht op de fiscale aftrek enige en eigen woning. Wettelijk samenwonenden die samen een hoofdelijke en onverdeelde hypothecaire lening hebben aangegaan, kunnen het gezamenlijk betaalde bedrag aan kapitaalsaflossingen, intresten en premies voor de aan het krediet gekoppelde verzekering(en) vrij verdelen onder elkaar. Wettelijk samenwonenden mogen de intresten vrij verdelen indien beide partners eigenaar zijn. Enkel aansprakelijkheid met betrekking tot zijn deel (tenzij anders bedongen). Geen aansprakelijkheid voor de niet-ondertekenaar indien de andere partner de lening alleen aangaat. De niet-eigenaar-medeontlener heeft geen recht op de fiscale aftrek enige en eigen woning. Feitelijk samenwonenden kunnen het gezamenlijk betaalde bedrag aan kapitaalsaflossingen, intresten en premies voor de aan het krediet gekoppelde verzekering(en) niet vrij verdelen onder elkaar. De betaalde bedragen worden verdeeld volgens het eigendomsaandeel. Feitelijk samenwonenden mogen de intresten niet vrij verdelen onder elkaar. 256

9 Belastingen Gemeenschappelijke belastingaangifte. Geen extra bijkomende belastingvrije som voor een kind ten laste. Inkomensgrens waarover een kind ten laste mag beschikken ligt lager dan bij feitelijk samenwonenden. Saldo van belastingvrije sommen kan toegerekend worden aan de echtgenoot. Aansprakelijk voor elkaars belastingschuld indien gehuwd met gemeenschap. Toepassing huwelijksquotiënt en toekenning aan meewerkende echtgenoot mogelijk. Fiscale vrijstelling op spaarrekening op naam van beide echtgenoten tot 2 x euro*. * Voor inkomstenjaar Gemeenschappelijke belastingaangifte. Geen extra bijkomende belastingvrije som voor een kind ten laste. Inkomensgrens waarover een kind ten laste mag beschikken ligt lager dan bij feitelijk samenwonenden. Saldo van belastingvrije sommen kan toegerekend worden aan de partner. Niet aansprakelijk voor elkaars belastingschuld. Toepassing huwelijksquotiënt en toekenning aan meewerkende partner mogelijk. Fiscale vrijstelling op spaarrekening op naam van beide partners tot 2 x euro*. Afzonderlijke belastingaangifte. Feitelijk samenwonenden worden fiscaal als alleenstaanden beschouwd. Extra bijkomende belastingvrije som voor een kind ten laste. Inkomensgrens waarover een kind ten laste mag beschikken ligt hoger dan bij gehuwden en wettelijk samenwonenden. Saldo van belastingvrije sommen kan niet toegerekend worden aan de partner. Niet aansprakelijk voor elkaars belastingschuld. Geen toepassing huwelijksquotiënt en toekenning aan meewerkende partner mogelijk. Fiscale vrijstelling op spaarrekening op naam van beide partners tot euro*. 257

10 Verzekeringen Mogelijkheid om elkaar als begunstigde bij overlijden aan te duiden in het kader van een fiscaal vrijgestelde pensioenspaarverzekering of een levensverzekering in het kader van het langetermijnsparen. Bij een uitkering van een levensverzekering afgesloten door de echtgenoot op zijn of haar hoofd met als begunstigde de echtgenoot, gehuwd met gemeenschap, zijn successierechten verschuldigd op de helft van de uitgekeerde prestatie. Indien gehuwd met scheiding van goederen zijn successierechten verschuldigd op de totaliteit. Vrijstelling van successierechten bij uitkering van een groepsverzekering bij overlijden van de werknemer indien uitkering aan de echtgenoot. Aanvullend pensioen dat kan worden opgebouwd in de tweede pensioenpijler is hoger dan bij feitelijk samenwonenden. Mogelijkheid om elkaar als begunstigde bij overlijden aan te duiden in het kader van een fiscaal vrijgestelde pensioenspaarverzekering of een levensverzekering in het kader van het langetermijnsparen. Bij een uitkering van een levensverzekering afgesloten door de partner op zijn of haar hoofd met als begunstigde de partner, zijn successierechten altijd verschuldigd op de totaliteit van de uitgekeerde prestatie. Geen vrijstelling van successierechten bij uitkering van een groepsverzekering bij overlijden van de werknemer indien uitkering bij overlijden van de werknemer aan de wettelijk samenwonende partner. Aanvullend pensioen dat kan worden opgebouwd in de tweede pensioenpijler is gelijk aan dat van gehuwden. Geen mogelijkheid om elkaar als begunstigde bij overlijden aan te duiden in het kader van een fiscaal vrijgestelde pensioenspaarverzekering of een levensverzekering in het kader van het langetermijnsparen. Bij een uitkering van een levensverzekering afgesloten door de partner op zijn of haar hoofd met als begunstigde de partner, zijn successierechten altijd verschuldigd op de totaliteit van de uitgekeerde prestatie. Geen vrijstelling van successierechten bij uitkering van een groepsverzekering bij overlijden van de werknemer indien uitkering bij overlijden van de werknemer aan de feitelijk samenwonende partner. Aanvullend pensioen dat kan worden opgebouwd in de tweede pensioenpijler is lager dan bij wettelijk samenwonenden of gehuwden. 258

11 Sociale zekerheid Echtgenoot heeft recht op een eenmalige uitkering van de sociale zekerheid bij een dodelijk arbeidsongeval van zijn echtgenoot. Echtgenoot heeft recht op een uitkering van een rente door de arbeidsongevallenverzekering via de werkgever in geval van een dodelijk arbeidsongeval van zijn echtgenoot. Recht op gezinspensioen indien slechts één van de echtgenoten heeft gewerkt. Indien een echtgenoot niet gewerkt heeft tijdens het huwelijk heeft hij als gescheiden echtgenoot recht op een pensioen voor de periode dat ze gehuwd waren. Komen in aanmerking voor een overlevingspensioen. Bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid wordt berekend op het gemeenschappelijk inkomen. Wettelijk samenwonende heeft recht op een eenmalige uitkering van de sociale zekerheid bij een dodelijk arbeidsongeval van zijn partner. Wettelijk samenwonende heeft recht op een uitkering van een rente door de arbeidsongevallenverzeke-ring via de werkgever in geval van een dodelijk arbeidsongeval van zijn partner indien notarieel samenlevingscontract met verplichting tot bijstand. Geen recht op gezinspensioen indien slechts één van de partners heeft gewerkt. Na een relatiebreuk heeft de ex-partner geen recht op een pensioen. Komen niet in aanmerking voor een overlevingspensioen. Bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid wordt berekend op het gemeenschappelijk inkomen. Feitelijk samenwonende heeft geen recht op een eenmalige uitkering van de sociale zekerheid bij een dodelijk arbeidsongeval van zijn partner. Feitelijk samenwonende heeft geen recht op een uitkering van een rente door de arbeidsongevallen-verzekering via de werkgever in geval van een dodelijk arbeidsongeval van zijn partner. Geen recht op gezinspensioen indien slechts één van de partners heeft gewerkt. Na een relatiebreuk heeft de ex-partner geen recht op een pensioen. Komen niet in aanmerking voor een overlevingspensioen. Bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid wordt berekend op de aparte inkomens. 259

12