TROUWEN OF SAMENWONEN? Geachte heer / mevrouw,

Transcriptie

1 TROUWEN OF SAMENWONEN? Geachte heer / mevrouw, De laatste jaren zijn de diverse wetgevers in dit land druk doende geweest met regelgeving teneinde de rechten en de plichten van gehuwden en (wettelijk) samenwonenden gelijk te schakelen, maar toch blijven er nog belangrijke verschillen bestaan. Wettelijk samenwonen zijn samenwonenden die op het gemeentehuis van hun gemeenschappelijke woonplaats samen een verklaring van wettelijke samenwoning heeft afgelegd (hetgeen kosteloos is). Heeft u dat niet gedaan en woont u toch op hetzelfde adres, dan bent u feitelijk samenwonend. De grote vraag is welke samenlevingsformule het interessantste is voor u. Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen de 3 formules : gehuwd, wettelijk en feitelijk samenwonend. Op het vlak van inkomstenbelastingen zijn wettelijk samenwonenden en gehuwden gelijkgeschakeld sedert aanslagjaar 2005 (inkomsten 2004). Zijn jullie getrouwd of wettelijk samenwonend, dan moeten jullie samen één aangifte indienen en ontvangen jullie één aanslagbiljet. Toch worden de belastingen niet voor het gezin, maar individueel berekend in hoofde van de genieter van deze inkomsten. Men spreekt belastingtechnisch van de decumul. Men wordt dus sedert enkele jaren niet langer gestraft omdat men gehuwd of wettelijk samenwonend is door een samentelling van de inkomsten, wat vóór aanslagjaar 2005 nog wél het geval was. Feitelijk samenwonenden worden voor de fiscus als alleenstaanden beschouwd : ieder vult zijn eigen aangifte in en krijgt zijn eigen aanslagbiljet. Gehuwden of wettelijk samenwonenden hebben de mogelijkheid, indien één van de partners geen of slechts beperkte beroepsinkomsten heeft, aan fiscale optimalisatie te doen door gebruik te maken van het huwelijksquotiënt. Daarmee hevelt u een stuk van het inkomen van de ene partner over naar de andere. Daardoor verdwijnt een deel van de inkomsten uit de hoogste belastingschijven en worden ze aan een lager tarief belast. Met het huwelijksquotiënt kan tot 30 procent van het totale gezinsinkomen, met een maximum van euro (aanslagjaar 2016), van de partner met het hoogste gezinsinkomen doorgegeven worden aan de andere partner. Op analoge manier kunnen zelfstandigen een stuk van hun inkomen toestoppen aan hun medewerkende 1

2 echtgenoot. Dat is meteen ook de reden waarom samenwonende eenverdiengezinnen er alle belang bij hebben om zich te laten registreren als wettelijk samenwonend. De belastingbesparing kan hierdoor oplopen tot euro per jaar. Verdeel uw inkomsten optimaal. De beste keuze? Het juiste huwelijksstelsel. Bent u voorstander van een huwelijk, dan moet u goed nadenken over uw huwelijksstelsel. Uw belastingsfactuur is afhankelijk van uw keuze. Dat is bijvoorbeeld het geval als u naast beroepsinkomsten ook nog onroerende inkomsten heeft. De verdeling ervan gebeurt op basis van het huwelijksvermogensstelsel. Bent u gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen (of bent u wettelijk samenwonend), dan moet elk van de partners belastingen betalen op de zaken die hij bezit. Bent u gehuwd onder het wettelijk stelsel, dan zijn de inkomsten uit onroerende goederen gemeenschappelijk en zijn ze voor de helft belastbaar bij elke echtgenoot. Let op bij werkloosheid. De beste keuze? Feitelijk samenwonen. Heeft u beiden een beroepsinkomen maar krijgt een van u een werkloosheidsuitkering van meer dan euro, dan bent u beter af als u feitelijk samenwoont. Dat komt omdat de belastingvermindering voor werkloosheidsuitkeringen voor gehuwden en alleenstaanden anders worden berekend. Als u feitelijk samenwoont, bespaart u jaarlijks al gauw à euro belastingen. Geniet extra vrijstelling voor kinderen. De beste keuze? Feitelijk samenwonen. Iedereen heeft recht op een belastingvrije som. Die bedraagt voor alle belastingplichtigen euro (aanslagjaar 2016) ongeacht de samenlevingsvorm. Op die schijf van inkomsten bent u helemaal geen belastingen verschuldigd. De belastingvrije som wordt opgetrokken als u kinderen heeft. Bent u gehuwd of wettelijk samenwonend, dan worden die kinderen aangegeven op de gemeenschappelijke aangifte. Feitelijk samenwonenden worden door de fiscus als alleenstaanden beschouwd. Alleenstaanden en dus ook feitelijk samenwonenden met één of meer kinderen ten laste krijgen een extra verhoging van de belastingvrije som van euro. Bent u feitelijk samenwonend, dan kunt u kiezen bij wie van u tweeën het kind of de kinderen aangeeft en wie u van de hogere belastingvrije som laat genieten. De enige voorwaarde is dat de partner die de kinderen fiscaal ten laste neemt ofwel de natuurlijke ouder is ofwel minstens de helft bijdraagt in de onderhoudskosten van dat kind. U kunt ook kinderen waarvan uw partner natuurlijke ouder is, ten laste nemen. Het is voor feitelijk samenwonenden doorgaans het interessantst om de kinderen aan te geven bij de partner met het hoogste beroepsinkomen. U doet er ook goed aan om de kinderen te groeperen als er meerdere zijn. Door dat te doen speelt u in op de progressiviteit van de belastingvrije toeslagen voor kinderen ten laste. Als er maar 2 2

3 kinderen zijn, is het meestal interessanter om elk kind ten laste te nemen door de extra belastingvrijstelling van euro (aanslagjaar 2016). Laat uw kinderen bijverdienen. De beste keuze? Feitelijk samenwonen. Opgroeiende kinderen willen al wat bijverdienen. Kinderen van gehuwden en wettelijk samenwonenden worden daarbij benadeeld. Ze mogen een stuk minder bijverdienen dan kinderen van alleenstaanden of feitelijk samenwonenden. De netto bestaansmiddelen van een kind ten laste van gehuwden of wettelijk samenwonenden mogen de grens van euro (aanslagjaar 2016) niet overschrijden. Kinderen van alleenstaanden mogen netto euro (aanslagjaar 2016) in hun portefeuille stoppen. Verdienen uw kinderen meer bij dan de hierboven vermelde grenzen, dan kunt u ze niet langer fiscaal ten laste nemen, zodat u uiteindelijk meer belastingen moet betalen. Bepaalde inkomsten worden deels niet meegeteld als bestaansmiddel. Dat is zo voor onderhoudsuitkeringen en lonen als jobstudent. Verdeel de leninglasten. De beste keuze? Huwen of wettelijk samenwonen. Een lening voor de aankoop of bouw van een woning levert fiscaal voordeel op. In de praktijk is dat meestal de aftrek voor enige woning. Bent u feitelijk samenwonend en gingen u en uw partner samen een lening aan, dan worden de kapitaalaflossingen en intresten verdeeld in functie van het eigendomsaandeel. Dat is ook de werkwijze als u gehuwd of wettelijk samenwonend bent en slechts een van de partners aan de voorwaarden van de aftrek voor de enige woning voldoet. Dat is bijvoorbeeld het geval als u of uw partner al en andere woning bezit. Wettelijk samenwonenden en gehuwden kunnen hun leningslasten fiscaal optimaliseren als beide partners aanspraak maken op de aftrek voor de enige woning. U kunt binnen bepaalde grenzen vrij bepalen wie welk bedrag van de leninglasten aangeeft. Daarbij moet u rekening houden met het maximumbedrag van euro tijdens de eerste 10 jaar van de lening (aanslagjaar 2015) voor elke echtgenoot (of wettelijk samenwonende) en moet bij elke echtgenoot (of wettelijk samenwonende) minstens 15 procent van de uitgaven worden aangegeven. Voor nieuwe leningen, afgesloten vanaf 1 januari 2015, is het maximumbedrag van de woonbonus in Vlaanderen euro per jaar tijdens de eerste 10 jaar voor elke partner. Minder sociale zekerheid. De beste keuze? Afhankelijk van inkomenssituatie. Naast de personenbelasting moet u een bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid betalen. Die wordt voor gehuwden en wettelijk samenwonenden berekend op basis van het gezamenlijk belastbaar inkomen van het gezin. Wanneer het gezinsinkomen boven euro stijgt, moet die bijdrage betaald worden. Gehuwden en wettelijk 3

4 samenwonenden zullen daardoor sneller de bijzondere bijdrage moeten betalen dan hun feitelijk samenwonende collega s die betalen de bijdrage op basis van hun eigen inkomsten. Maar het is een zwaard dat aan twee kanten snijdt. Boven euro is de bijdrage niet meer verschuldigd. Gehuwden en wettelijk samenwonenden raken sneller boven die grens. Let op uw levensverzekering. De beste keuze? Huwen of wettelijk samenwonen. De premies die u betaalt voor een levensverzekering leveren enkel een belastingsvermindering op als de begunstigde bij overlijden uw echtgenoot of wettelijk samenwonende partner is. U kunt het kapitaal ook laten uitkeren aan uw feitelijk samenwonende partner, maar dan kunt u geen aanspraak maken op de belastingsvermindering. Rechten en plichten. De beste keuze? Feitelijk samenwonen. Huwen of wettelijk gaan samenwonen brengt plichten met zich mee. U en uw partner zijn verplicht elkaar te helpen en het nodige te verschaffen. Iedere partner moet bijdragen in de lasten van de samenwoning afhankelijk van zijn mogelijkheden. Maar er zijn niet alleen de verplichtingen tegenover de partner. U kunt na het overlijden van uw partner een onderhoudsplicht tegenover de kinderen en (groot)ouders van uw partner. Bent u wettelijk samenwonend, dan blijft uw onderhoudsplicht tegenover de kinderen beperkt tot wat u van uw partner heeft geërfd of geschonken kreeg. De onderhoudsplicht ten gunste van de (groot)ouders is er enkel als uw overleden partner geen kinderen nalieten als de (groot)ouders behoeftig zijn. Bovendien is uw verantwoordelijkheid begrensd tot de erfrechten die de (groot)ouders verliezen door giften die u van uw partner kreeg. Woont u feitelijk samen, dan heeft u die verplichtingen helaal niet. U bent uw partner dan geen hulp verschuldigd. U moet uw partner niet financieel steunen of bijdragen tot de lasten van het gemeenschappelijk huishouden. Laat uw gezinswoning beschermen. De beste keuze? Huwen of wettelijk samenwonen. De gezinswoning en de huisraad van gehuwden en wettelijk samenwonenden genieten een duidelijke bescherming. Geen enkele partner kan zonder toestemming van de andere de gezinswoning schenken, verkopen, verhuren of met een hypotheek bezwaren. Dat kan zelfs niet als de gezinswoning de eigendom is van een van de partners. Feitelijk samenwonenden hebben geen enkele zekerheid op dat vlak. Is een van beide partners de eigenaar, dan kan die zonder pardon zijn partner van de ene dag op de andere op straat zetten. 4

5 Draai niet op voor de schulden. De beste keuze? Feitelijk samenwonen. Bent u gehuwd of woont u wettelijk samen, dan kan het dat u moet opdraaien voor de schulden die uw partner aanging (tenzij buitensporige schulden) om uw gezin te onderhouden. U kunt ook verantwoordelijk worden gesteld voor fiscale schulden. Bent u feitelijk samenwonend, dan heeft u die aansprakelijkheid niet. Zelfs al heeft u als feitelijk samenwonende partners gezamenlijk schulden aangegaan, u kunt slechts voor uw eigen aandeel in de schuld aangesproken worden. Uw nalatenschap. De beste keuze? Huwen. Niemand denkt er graag over na, maar het is toch de harde realiteit. Ooit zal een van beide partners overlijden en zal de nalatenschap verdeeld moeten worden. Op dat moment speelt de samenlevingsvorm een cruciale rol. Gehuwden en wettelijk samenwonenden erven automatisch van elkaar. Wat gehuwden aan elkaar nalaten hangt in grote mate af van het gekozen huwelijksstelsel. Voor wettelijk samenwonenden bestaat er sinds 18 mei 2007 een beperkt erfrecht. Wettelijk samenwonenden erven het vruchtgebruik van de gezinswoning en de aanwezige huisraad. Vruchtgebruik betekent dat u de gezinswoning mag blijven bewonen of verhuren en de huurinkomsten opstrijken. Als wettelijk samenwonenden kunt u uw partner wel meer toestoppen. Zo kunt u tijdens uw leven giften doen aan uw partner of door een testament op te stellen de volledige nalatenschap overmaken. U moet daarbij wel rekening houden met het reservatair deel van de erfenis dat wettelijk voorbehouden is voor uw eventuele kinderen. Toch is er nog een belangrijk verschil tussen gehuwden en wettelijk samenwonenden. Gehuwden zijn sowieso reservataire erfgenamen van elkaar. Als gehuwde heeft u altijd recht op een stuk van de nalatenschap van uw partner. Dat betekent dat gehuwden elkaar, tenzij in heel uitzonderlijke omstandigheden, niet kunnen onterven. Voor wettelijk samenwonenden bestaat die bescherming niet. Samenwonende partners kunnen elkaar volledig onterven. U kunt zelfs zonder medeweten van uw partner een ontervend testament opmaken en hem het vruchtgebruik van de gezinswoning en de huisraad ontnemen. Woont u feitelijk samen, dan is het verhaal relatief kort. Er bestaat geen automatisch erfrecht. Heeft u niets geregeld, zoals met een testament, dan krijgt de langstlevende partner helemaal niets. Bij het verdelen van de nalatenschap moet u bovendien rekening houden met het door de wet voorziene voorbehouden deel voor uw kinderen en ouders. Vermijd hoge erfbelasting. De beste keuze? Afhankelijk van het gewest. 5

6 Op een erfenis moet erfbelasting betaald worden. Deze verschilt van gewest tot gewest. In alle gewesten betalen gehuwden lagere erfbelasting. Ook samenwoners kunnen van die gunstige tarieven genieten, maar de definitie van samenwonen verschilt van gewest tot gewest. In Vlaanderen wordt u vanaf de dag van de registratie bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van uw woonplaats als wettelijk samenwonend beschouwd. Bent u feitelijk samenwonend, dan moet u minstens 1 jaar samenwonen om van de lagere erfbelasting te kunnen genieten. Ook in Brussel genieten wettelijk samenwonende partners vanaf de dag van hun verklaring van samenwoning van lagere successierechten. Bent u feitelijk samenwonend, dan kunt u nooit van verlaagde erfbelasting genieten. In Wallonië kunnen de wettelijk samenwonende partners aan dezelfde tarieven erven als gehuwden dat doen op voorwaarde dat de wettelijke samenwoning al minstens 1 jaar duurt. Is dat niet het geval of is er enkel een feitelijke samenwoning, dan gelden de hoogste tarieven. Geniet van lagere schenkingsrechten. De beste keuze? Wettelijk en feitelijk samenwonen. In de successieplanning is een schenking tijdens het leven een veel gebruikte techniek. Gehuwden en samenwonenden genieten daarbij lagere schenkingstarieven. Voor feitelijk en wettelijk samenwonenden gelden de hierboven vermelde voorwaarden (zie : successieplanning) om aanspraak te maken op die lagere schenkingstarieven. Toch is er nog een ander belangrijk verschil tussen gehuwden en samenwonenden als het om schenkingen gaat. Schenkingen tussen gehuwden kunnen altijd herroepen worden. Enige uitzonderling op die regel zijn schenkingen opgenomen in het huwelijkscontract en contractuele erfstellingen Bij niet-gehuwden liggen de zaken anders. Daar geldt de regel : gegeven is gegeven. Betaal geen erfbelasting op de gezinswoning. De beste keuze? Huwen of samenwonen in Vlaanderen. In Vlaanderen moet de langstlevende partner sinds 1 januari 2007 geen erfbelasting betalen op het deel van de gezinswoning dat hij erft. Wettelijk samenwonenden genieten van dat voordeel zodra ze hun verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd. Bent u feitelijk samenwonend, dan moet u al minstens 3 jaar samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding voeren vooraleer u ontsnapt aan 6

7 de erfbelasting. In Brussel en Wallonië bestaat zo n vrijstelling niet. Er gelden wel tariefverlagingen voor de gezinswoning. Denk aan uw groepsverzekering. De beste keuze? Huwen. Met een groepsverzekering kunt u een stevig kapitaal opbouwen voor na uw pensioen. Daarbij kunt u zonder probleem uw partner aanduiden als begunstigde bij overlijden. Fiscaal is er een belangrijk onderscheid tussen gehuwden en samenwoners. Overlijdensuitkeringen van een groepsverzekering van werknemers betaald aan de langstlevende echtgenoot zijn vrijgesteld van erfbelasting. Samenwoners zijn niet vrijgesteld. Pro s en contra s van het huwelijk. + Tot euro belastingbesparing per jaar door toepassing van het huwelijksquotiënt. + Minder belastingen door goede keuze van huwelijksstelsel. + Fiscale optimalisatie van de leningsuitgaven. + Belastingvermindering voor levensverzekering. + Bescherming van de gezinswoning. + Automatisch erfgenaam van uw partner. + U kunt niet onterfd worden. + Lage successie- en schenkingsrechten. + Uitkering van groepsverzekering bij overlijden vrij van erfbelasting. + Geen erfbelasting op het deel an de gezinswoning dat u erft à euro meer belastingen als een van de partners werkloos is. - Geen extra vrijstelling voor kinderen. - Uw kinderen mogen minder bijverdienen. - U moet bijdragen in de lasten van het samenwonen. - onderhoudsplicht na overlijden van uw partner. - U bent verantwoordelijk voor de schulden van uw partner. - Schenkingen kunnen herroepen worden. 7