Hogeschool Zeeland, Vlissingen Opleiding: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD), hbo-bachelor; Croho: Varianten: voltijd en deeltijd

Transcriptie

1 Hogeschool Zeeland, Vlissingen Opleiding: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD), hbo-bachelor; Croho: Varianten: voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 12 september 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 10 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 17 Onderwerp 3 Inzet van Personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 33 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 39 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 56 Bijlage 5: Domeinspecifieke competenties 58 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 3/59

4 4/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

5 Deel A: Onderwerpen NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 5/59

6 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) van de hogeschool Zeeland heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in juli 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 12 september Het panel bestond uit: De heer drs. J. Loovers (domeinpanellid); Mevrouw A. Timmermans-Kuiken (domeinpanellid); Mevrouw K. Dirks (studentpanellid); Mevrouw drs. M.J.J. van Beers (NQA auditor); Mevrouw A.H.F. Klandermans (NQA junior-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De hogeschool Zeeland (HZ) heeft ongeveer 4000 studenten en ruim 300 medewerkers in de locaties Vlissingen en Terneuzen. Ongeveer 10 procent van de studentenpopulatie is afkomstig uit het buitenland. De HZ biedt 24 bachelor opleidingen aan in voltijd en een aantal ook in deeltijd en duaal. De HZ is sinds september 2004 georganiseerd in Departments: Maritime Operations; Engineering; Information and Communication; Health and Welfare; Education; Business Administration; Environment & Applied Science; en Professional Core. 6/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

7 Onder dit laatste Department vallen programmaonderdelen als taal-, communicatieve vaardigheden, onderzoeksvaardigheden, wiskunde en statistiek. De Departments staan onder leiding van een Head. Naast de verschillende Departments is er een aantal ondersteunende diensten. Tot 1 januari 2002 was de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) onderdeel van de hogeschool INHOLLAND. MWD was één van de samengestelde delen van de SOSA (Sector Opleidingen Sociale Arbeid), die op een aantal locaties, waaronder Vlissingen, deeltijdopleidingen aan volwassenen aanbood, volgens het concept Werkend Leren Leren. In september 2004 is voor het eerst gestart met het aanbieden van voltijdopleidingen volgens het onderwijsmodel van INHOLLAND. Vanwege de overname door de hogeschool Zeeland is de structuur van het programma aangepast. De lopende deeltijdcohorten hebben hun programma in het oude model afgemaakt. Cohort (zowel voltijd als deeltijd) is overgestapt naar het onderwijsmodel van de hogeschool Zeeland (HZ Onderwijskompas). Op het moment van visitatie zijn de laatste SOSAstudenten afgestudeerd. De opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening maakt samen met de opleidingen Management in de Zorg, Personeel en Arbeid, Verpleegkunde, en Sociaal Pedagogische Hulpverlening deel uit van het departement Health and Welfare. De opleiding wordt aangeboden in een voltijd- en deeltijdvariant. Het aantal voltijdstudenten bedraagt in De totale omvang van het team Social Work hbo is 13,9 fte. Gezien de studentenpopulatie in september 2007, is de docent/student ratio 1:29. Studenten vanaf cohort (zowel voltijd als deeltijd) zijn ingestroomd in het onderwijsmodel van de hogeschool Zeeland, zoals beschreven in het HZ Onderwijskompas. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in augustus 2007 inhoudelijk voor op het bezoek 12 september Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 7/59

8 prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in oktober 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in oktober 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in november Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; 8/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

9 generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk is gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 9/59

10 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding MWD Voltijd Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Voldoende 2.4 Studielast Onvoldoende Onvoldoende 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Goed Goed alumni en het beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 10/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

11 Doelstellingen opleiding Het facet domeinspecifieke eisen is beoordeeld als voldoende, de andere twee facetten als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten instroom en afstemming tussen vormgeving en inhoud zijn beoordeeld als goed, het facet duur als voldaan, het facet studielast als onvoldoende en de overige facetten als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten worden beoordeeld als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen De beide facetten van dit onderwerp zijn beoordeeld als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het facet maatregelen tot verbetering is beoordeeld als voldoende, de overige facetten als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten De beide facetten van dit onderwerp zijn beoordeeld als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 11/59

12 12/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

13 Deel B: Facetten NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 13/59

14 14/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Beroependomein Maatschappelijke Dienstverlening (1996) zijn de beroepskwalificaties beschreven die vereist worden om het beroep juist te kunnen uitoefenen. Dit beroependomeinprofiel ligt ten grondslag aan het landelijk door alle opleidingen MWD vast gestelde Opleidingsprofiel Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (1998). Op basis van de landelijke Profilering Agogisch Domein (PAD) (2004) heeft de opleiding een vertaling gemaakt naar beroepscompetenties (Startcompetenties Social Work hbo, 2007). In het PAD (2004) wordt geen internationale vergelijking gemaakt van de kerncompetenties. Vanaf studiejaar 2008 zal PSAO (Profilering Sociaalagogische Opleidingen) de basis voor de opleiding worden. Dit document wordt ook wel PAD II genoemd en zal het PAD uit 2004 gaan vervangen. In PAD II is aansluiting gezocht met de beroepenstructuur voor zorg en welzijn, Klaar voor de toekomst (2005) en wordt gewerkt aan de internationale vergelijking met de kerncompetenties. Zowel PAD als PAD II is tot stand gekomen in overleg met het landelijke beroepenveld. De opleiding baseert zich voor de acht kerncompetenties op het landelijke PAD (2004). Deze kerncompetenties zijn Social Work breed geformuleerd en worden binnen de hogeschool Zeeland zowel voor MWD, als voor SPH gehanteerd (Startcompetenties Social Work hbo, 2007). Het regionale werkveld heeft ingestemd met het document Startcompetenties Social Work hbo (2007). Het panel concludeert dat door het formuleren van Social Work brede kerncompetenties er geen specifieke MWD profilering in de competenties naar voren komt. Dit komt echter wel terug in de onderwijscontext. Tevens zijn de kerncompetenties uitgewerkt in drie niveaus, het hoogste niveau (startcompetenties) is uitgewerkt in deeltaken. Het werkveld geeft in het gesprek met het panel aan de keuze van de opleiding om breed op te leiden te ondersteunen. Op basis van PAD II (2008) is een werkgroep voor het hbo bezig met de ontwikkeling van onderwijsgerichte eindtermen op het gebied van kerntaken, kernopgaven en competenties. De hogeschool anticipeert op deze ontwikkelingen en maakt in haar opleiding het onderscheid tussen SPH en MWD door de keuze (contextspecifiek leren) van de stageplaats en de selectie van de keuzevakken in de hoofdfase van de opleiding (Opleidingsspecifieke deel van de OER SW hbo ). Vanwege het ontbreken van de internationale vergelijking komt het panel tot het oordeel voldoende. NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 15/59

16 Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De curriculumbreakdown van Social Work is gebaseerd op het Onderwijskompas (2004), waarin het te bereiken niveau hogeschoolbreed is vastgelegd. Hierin worden de kerncompetenties uitgewerkt in drie segmenten (niveaus), te weten niveau propedeuse, niveau Associate Degree en startniveau (hbo-niveau). Door aan de competenties in opklimmende moeilijkheidsgraad te werken kan een student aan de eisen van zijn toekomstige beroep voldoen en het hbo-niveau bereiken. De curriculumbreakdown is beschreven in Startcompetenties Social Work hbo (2007). De niveaus komen als volgt terug in het programma. Het eerste jaar is voornamelijk gericht op oriëntatie op het beroep en het werkveld, het ontwikkelen van beroepshouding en kennisverwerving. Het tweede jaar wordt dit verdiept, door een combinatie van theorie en praktijk. In het derde jaar volgt de theoretische verdieping op majorniveau en wordt een minor gekozen. In het vierde jaar wordt gewerkt aan specifieke majorcompetenties en de integratie van de competenties. In de dekkingsmatrix Social Work worden kerncompetenties en het niveau per deeltaak weergegeven. In het Specifieke OER SW ( ) geeft de opleiding in een matrix weer hoe de Dublin-descriptoren zijn gekoppeld aan de kerncompetenties. Een voorbeeld hiervan is de Dublin-descriptor kennis en inzicht die terug te vinden is in de kerncompetenties: methodisch werken, professionaliseren, belangen behartigen, onderzoeken en legitimeren. Het panel stelt op basis hiervan vast dat er een adequate koppeling is gemaakt tussen de kerncompetenties en de Dublindescriptoren. Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het beroepsprofiel en de landelijke opleidingskwalificaties zijn in samenspraak met het landelijke beroepenveld vastgesteld. Daarnaast is het beroepsprofiel besproken in de regionale werkveldcommissie en is met het profiel ingestemd (Verslagen werkveldcommissie Social Work). De ontwikkelingen in het beroep worden beschreven in het beroepsprofiel en in de visie van Social Work. Voorbeelden van 16/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

17 ontwikkelingen zijn de verbreding binnen het werkveld, de ontwikkeling van kwaliteitszorg en kwaliteitsborging en het toegenomen belang van ondernemerschap. Het panel stelt op basis van de gesprekken vast dat het niveau en de inhoud van de opleiding wordt afgestemd met de regionale werkveldcommissie. Werkveldvertegenwoordigers worden ook inhoudelijk bij de opleiding betrokken, onder andere bij het afstuderen. Het doel van de opleiding is om startbekwame maatschappelijk werkers af te leveren, die al enige ervaring hebben opgedaan in de praktijk, die professioneel en ethisch verantwoord kunnen handelen. Praktijkvorming en de ontwikkeling van een professionele houding nemen een belangrijke plaats in binnen het curriculum. Beroepsbeoefenaars houden zich binnen het beroepsterrein Maatschappelijk Werk bezig met vragen, tekorten en problemen die samenhangen met de wijze waarop mensen in hun sociale omgeving functioneren. Het beroep wordt uitgeoefend binnen een veelvoud aan werkvormen en voorzieningen. Onder andere bij adviesbureaus voor jeugd, gezin en opvoeding, crisisopvang, bedrijfsmaatschappelijk werk, begeleid-wonen projecten, consultatiebureaus voor alcohol en drugs, de gemeentelijke sociale dienst, justitiële behandel- en opvanginrichtingen, ouderenwerk en vluchtelingen werk. De opleiding stelt zich ten doel een brede opleiding op te zetten in overleg met het werkveld. De werkveldvertegenwoordigers geven in het gesprek met het panel aan dat zij liever generalisten willen dan specialisten. Het panel stelt vast dat de opleiding dan ook aansluit bij de wensen vanuit het werkveld. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleent studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het didactisch concept van de hogeschool komt in de courses tot uitdrukking door de combinatie informatie-student-praktijk volgens het ISP model, waarbij de volgorde door de docent wordt bepaald. In het begin van de opleiding ligt de nadruk op informatie en student, de praktijk komt aan bod via simulaties en groepsopdrachten. Het leerproces wordt vooral gestimuleerd door een verbinding te leggen tussen wat een student al weet en kan en de theorie en praktijk. Studenten leren hoe zij uit NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 17/59

18 informatie en ervaringen kennis construeren en hoe hun eigen leerproces het beste verloopt. De literatuur is in elke coursebeschrijving opgenomen en wordt jaarlijks geëvalueerd door de docent en zo nodig aangepast. Het panel heeft de vakliteratuur bekeken en is van mening dat de gebruikte literatuur beperkt actueel en weinig vakinhoudelijk/ MWD specifiek is. Het merendeel van de literatuur die wordt gebruikt is Nederlandstalig. Het opleidingsmanagement geeft in het gesprek aan geen Engelstalige literatuur toe te voegen, omdat uit ervaring is gebleken dat de Engelstalige literatuur het vakgebied onvoldoende dekt. In het binnenschoolse onderwijs wordt zoveel mogelijk gewerkt met praktijkgeoriënteerde situaties of beroepsproducten die studenten in de praktijk tegenkomen. Een aantal courses is samen met het werkveld ontwikkeld. Studenten volgen onder andere een course 'Huiselijk Geweld', waarin simulaties worden gegeven en ze volgen een course 'Trauma en rouwverwerking' waarin een cliënt met een traumatische ervaring wordt begeleid. In de course 'Inleiding Methodisch Werken' wordt een training gegeven aan de hand van de interculturele problematiek van een cliënt. In de trainingen wordt gebruik gemaakt van deskundigen uit de praktijk. Studenten doen voldoende vaardigheden op in het studieprogramma, onder andere doordat er gewerkt wordt met echte cliënten. De opdrachten en casussen die in het onderwijs worden gebruikt zijn voldoende actueel. Het panel is van mening dat studenten in de brede zin agogische technieken krijgen, maar te weinig MWD specifiek. Praktijkoriëntatie heeft een belangrijke plaats in het curriculum, onder andere via workshops en de werkveldoriëntatie. Tijdens de werkveldoriëntatie (vrijwilligerswerk) van 120 uur lopen studenten bij drie verschillende instellingen in het eerste jaar een oriënterende stage. Met het regionale werkveld vindt overleg plaats over de praktijkvorming en stages. Voltijdstudenten lopen, naast de werkveldoriëntatie, in het tweede en vierde jaar 20 uur per week stage (SOB stage oriëntatie en begeleiding 2007). Uit het gesprek met studenten komt naar voren dat zij positief zijn over de praktijkoriëntatie in het programma en dit voldoende in het programma vinden terug komen. Studenten krijgen de mogelijkheid een stage te volgen in het buitenland, ze gaan op studiereis naar het buitenland en er worden twee courses Engels aangeboden. Binnen de courses is aandacht voor interculturele communicatie en het omgaan met cliënten met andere culturele achtergronden. Studenten doen in het vierde jaar een praktijkgericht onderzoek, waarvan de resultaten worden verwerkt in afstudeerscripties. Het praktijkgericht onderzoek houdt in dat de student op een methodologisch verantwoorde wijze een vraagstelling van de eigen organisatie onderzoekt en op basis daarvan oplossingen formuleert om het gewenste doel in die organisatie te bereiken. Deeltijdstudenten hebben vanaf het eerste jaar een werk- of stageplaats van minimaal 20 uur in de week. De opleiding eist dat deeltijdstudenten aantonen dat ze competenties behalen in hun werk. Als dat in hun werk niet kan, dan moet dat door middel van een aanvullende stage. Hier wordt een goede koppeling gelegd tussen de leeractiviteiten in de authentieke setting van de student en de leeractiviteiten op 18/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

19 school. Het verband tussen theorie en praktijk wordt gelegd door uitwisseling van opdrachten die studenten aan de hand van de uitgereikte literatuur in de praktijksituatie uitvoeren. Die uitwisseling vindt plaats door onderlinge presentaties of in werkgroepen waarover de docent feedback geeft. In deze setting kan de actualiteit van de beroepspraktijk eenvoudig in de lessen worden ingebracht. Tijdens een Studium Generale vertellen deskundigen uit de praktijk over hun ervaringen. Dit gebeurt in samenwerking met beide ROC s in Zeeland en de Brabants-Zeeuwse werkgeversvereniging (BZW) (brochure Studium Generale ). Het panel is van mening dat docenten voldoende voorbeelden uit de praktijk in het onderwijs inbrengen, waardoor het programma actueel blijft. Tevens levert het lectoraat voldoende input, onder andere door middel van toegepast onderzoek, voor de opdrachten die studenten dienen te maken. Uit het gesprek met docenten komt naar voren dat er voldoende casuïstiek uit het werkveld gebruikt wordt. Tevens wordt door het werkveld ook casuïstiek aangeleverd. Studenten worden gestimuleerd binnen de vrije studieruimte (vrije compositie course) deel te nemen aan conferenties en symposia. Tevens volgen studenten PC-courses (Professional Core) waarbij hun onderzoeksvaardigheden, het presenteren en het rapporteren getraind worden. Het panel is van mening dat de casuïstiek goed is en dat studenten voldoende praktijk in de opleiding krijgen. Tevens doen zij toegepast onderzoek. Echter concludeert het panel dat de literatuurlijst beperkt actueel en weinig vakinhoudelijk is en komt hierdoor op het oordeel voldoende. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De hogeschool Zeeland heeft de ambitie om in 2008/2009 het onderwijsconcept Koersbepalend Leren (KBL) over alle vier de studiejaren van alle opleidingen te hebben ingevoerd. Het onderwijsconcept is beschreven in het HZ Onderwijskompas (2005). Het HZ Onderwijskompas bevat aanwijzingen om een competentiegericht curriculum te ontwikkelen. Deze aanwijzingen zijn vastgelegd in negen stappen die alle opleidingen moeten doorlopen. Deze stappen leiden tot de volgende resultaten, die in 2006 van alle opleidingen beschikbaar dienen te zijn: NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 19/59

20 o De opleidingen hebben een competentiebreakdown die een relatie legt tussen de startcompetenties, deeltaken, structurele problemen, kenmerkende beroepssituaties en indicatoren. o De competentiebreakdown levert een overzicht op van kennis, vaardigheden en attitude die een student met behulp van een cursus moet realiseren. Deze doelen zijn opgenomen in de cursusbeschrijving. o Op basis van deeltaken en doelen wordt de inhoud van de cursus bepaald. o De dekkingsmatrix brengt in beeld in welke cursussen een student aan welke competenties werkt. Het panel stelt vast dat de competenties van MWD zijn uitgewerkt volgens bovenstaand beschreven structuur (Startcompetenties Social Work hbo, 2007) en dat volgens deze structuur de courses zijn ontwikkeld. De invoering van KBL is in september 2004 van start gegaan. Vanaf september 2007 is de gehele opleiding ingericht volgens KBL. De hogeschool toetst of opleidingen aan de KBL-principes voldoen door middel van een ontwikkelmatrix. In heeft elke opleiding een competentiebreakdown gemaakt, op basis waarvan studenten hun keuze bepalen. Alle cursussen met de te realiseren competenties zijn op Infonet te vinden. Binnen het KBL is er een systeem van keuzeregels waarmee studenten via een dekkingsmatrix tot een selectie van geschikte courses kunnen komen. In de OER zijn de hogeschoolbrede keuzeregels beschreven, opleidingen voegen daar een opleidingsspecifieke bijlage aan toe. Het panel stelt vast dat voor de opleiding MWD in elke course is aangegeven aan welke competenties en aan welke deeltaken de student werkt (Coursebeschrijvingen). Aan de hand van een dekkingsmatrix kan de student zien in welke course hij aan welke competenties werkt en op welk niveau (Opleidingsspecifieke OER). Het Intern Accreditatieteam (IAT) beoordeelt de ontwikkelde cursussen op kenmerken die passen bij het onderwijsconcept. Eind 2006 wordt gewerkt aan een andere opzet. Op basis van kritische opmerkingen vanuit de opleidingen, worden er werkvelddeskundigen aan het IAT toegevoegd, zodat er een betere bewaking van het cursusniveau en het programmaniveau mogelijk wordt, zoals tijdens de audit bleek. De cursussen die nu in het KBL-programma worden uitgevoerd zijn gerelateerd aan de competenties van de opleiding. Inhoudelijk leidend voor het programma zijn de competenties, zoals geformuleerd in Profilering Agogisch Domein (PAD) (2004). Hierin zijn de beroepscompetenties Maatschappelijk Werk opgenomen. In de competentiebreakdown zijn de Dublindescriptoren opgenomen en is het hbo-niveau verwerkt in de competenties, deeltaken en kennis, vaardigheden en persoonskenmerken (KVP's) van de bachelor. De Dublin-descriptoren komen terug in de eigen courses van de opleiding en in de courses van de Professional Core (PC) (vergelijk facet 1.2). Het panel is van mening dat de dekkingsmatrix per onderwijseenheid goed is uitgewerkt. De deeltaken in de competentiebreakdown zijn zodanig geformuleerd, dat kan worden vastgesteld in welke mate studenten ze hebben gerealiseerd. Voor alle deeltaken zijn daartoe kwaliteitscriteria opgesteld, waarmee docenten kunnen toetsen of studenten de deeltaken beheersen. Meer in detail worden deze criteria uitgewerkt 20/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

21 in de courses. Het panel vindt dat in het studiemateriaal de kerncompetenties goed beschreven staan, het is echter van mening dat er te weinig leerdoelen worden omschreven in het studiemateriaal. Studenten vullen dit aan met hun eigen leerdoelen, die zij vastleggen in hun ontwikkelingsportfolio. Een belangrijk onderdeel van de competentiebreakdown is het benoemen van kennis, vaardigheden en persoonskenmerken (KVP's) die passen bij de competenties en kerntaken. De KVP's worden in de courses vertaald naar leerdoelen en gekoppeld aan de kwaliteitscriteria, waaraan opdrachten moeten voldoen. Studenten leren hbo-generieke vaardigheden die met de Dublin-descriptoren beschreven staan in courses van de Professional Core (PC). In deze courses trainen studenten sociaalcommunicatieve vaardigheden als rapporteren en presenteren, Engels en onderzoeksvaardigheden in Systematische Probleemaanpak. Studenten geven in de evaluaties aan dat de relatie tussen competenties en inhoud van de PC-courses verbeterd moet worden. Tevens geven studenten aan dat zij het MWD-specifieke gehalte van de opleiding onvoldoende ervaren. De opleiding heeft inmiddels hierin verbeteringen aangebracht. Het panel is van mening dat doelstellingen goed doorvertaald zijn naar het studieprogramma en dat de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid biedt om de eindkwalificaties te bereiken. Het panel concludeert dat de competenties alleen op niveau 3 zijn doorvertaald naar leerdoelen, niveau 1 en 2 zijn nog niet voldoende uitgewerkt. Daarmee komt het tot het oordeel voldoende in plaats van goed. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Samenhang in het programma wordt geborgd doordat: o alle majorcursussen rechtstreeks zijn afgeleid van competenties en leerdoelen; o de cursussen uit de professional core inhoudelijk zijn afgestemd met het majorprogramma; o praktijk en theorie beide ieder semester aan de orde komen; de wijze waarop kan per bachelorprogramma verschillen. Mogelijkheden: stages, onderzoeksopdrachten, gastlessen, excursies en dergelijke; o de keuzeregels die zijn vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling (OER). Tijdens de generieke audit is gebleken dat de keuzevrijheid van studenten wordt ingeperkt door keuzeregels in de OER en instapvoorwaarden van courses. Dit bevordert de samenhang tussen courses die een student volgt. Studenten kunnen 25 procent van het programma buiten de eigen opleidingscourses invullen (o.a. via minoren), mits de gekozen courses bijdragen aan de realisatie van de competenties. Binnen de professional core kunnen ook keuzes gemaakt worden. NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 21/59

22 Studenten kunnen binnen de opleiding zelf invulling geven aan de Vrije Compositie Courses (maximaal 7,5 EC). Tevens kiezen studenten voor een minor Good Practice of Social Work, Jeugd of Begeleidingskunde met een omvang van 30 EC, die verbredend of verdiepend is. Studenten maken daarnaast een keuze uit het hogeschool brede aanbod. De studieloopbaancoach begeleidt de student in het keuzeproces. De keuzeruimte voor de student wordt beperkt via de keuzeregels in de OER en wordt de invulling van de keuzeruimte wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de examencommissie. De bachelor Social Work bestaat uit de majors Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) en Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD). De eerste twee jaar volgen SPH- en MWD-studenten een identiek programma, de laatste twee jaar volgen zij een specifiek major-programma en kunnen ze uit drie minoren kiezen uit het hogeschool brede aanbod. Het majorprogramma en de minoren zijn gestructureerd in courses, gebaseerd op de competenties van de MWD'er. Daarnaast volgen studenten courses van de Professional Core, die bachelorcourses ondersteunen. Binnen het majorprogramma worden verplichte bachelorcourses (Social Work), stagecourses (specifiek MWD) en verplichte majorcourses (MWD) onderscheiden. Het eerste jaar is gericht op oriëntatie op het beroep en het werkveld, het ontwikkelen van een beroepshouding en op kennisverwerving. In het tweede jaar worden deze verdiept door een combinatie van theorie en praktijk. In het derde jaar volgt een theoretische verdieping op majorniveau en kiest de student voor een specialisatie via de minor. In het vierde jaar werken de studenten aan de specifieke majorcompetenties. In de afstudeeropdracht worden competenties geïntegreerd beoordeeld. De dekkingsmatrix is leidend in het zichtbaar maken van de samenhang van het curriculum. In deze matrix is zichtbaar gemaakt in welke cursussen een student aan welke competenties werkt. De samenhang ontstaat vooral door het concentrische karakter van het programma, dat een toenemende complexiteit kent van situaties, contexten of van de kennis in de studiejaren. In ontwikkeling is de algehele samenhang van competenties en deeltaken binnen het curriculum. Studenten geven aan dat zij niet altijd samenhang ervaren in de HZ-specifieke thema s (duurzaamheid, veiligheid en ethiek). De opleiding heeft hierin verbeteracties voor het komende studiejaar gepland. Sommige studenten blijken moeite te hebben met de integratie theorie-praktijk. De opleiding geeft aan vanaf cohort 2007 een betere verbinding te leggen tussen courses van Professional Core en bachelorcourses. Het panel concludeert uit de gesprekken met studenten en docenten dat zij nog niet tevreden zijn over de samenhang in het programma. Docenten geven aan dat er wel veranderingen zijn doorgevoerd. Zo plannen zij vaker teamoverleg waarin wordt samengewerkt en actieplannen worden opgesteld en uitgevoerd. Docenten geven ook aan dat er een hoge prioriteit gegeven moet worden aan de verbetering van de samenhang en structuur binnen het programma. Zij zijn inmiddels begonnen in het 22/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

23 teamoverleg met het bespreken van de samenhang en het op elkaar afstemmen van de courses. De dekkingsmatrix is leidend bij deze ontwikkelingen. Het panel is van mening dat de globale samenhang er is, maar dat deze nog verder verfijnt dient te worden. Het opleidingsmanagement geeft in het gesprek aan dat zij prioriteit legt bij de samenhang en dat daarvoor al maatregelen zijn. Het panel komt op grond hiervan tot het oordeel voldoende. Facet 2.4 Studielast Onvoldoende Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Docenten zijn zich bewust van de noodzaak van evenredige spreiding van studielast over het jaar (Studiebelasting in SW en Urenverantwoording course). Het panel constateert uit het gesprek met voltijdstudenten dat er nog geen evenredige spreiding is van de studielast. Zo studeren zij in de eerste twee jaar meer per week dan in het derde en vierde jaar (gemiddeld tussen de 10 en 20 uur, het gemiddelde heeft hier betrekking op het aantal uren studie naast de contacturen). In de laatste twee jaar zouden studenten graag meer lesuren en vakken willen zien, onder andere in de Verslavingszorg. De studielast wordt door middel van evaluaties in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat voornamelijk deeltijders een zware studielast ervaren, onder andere door stressfactoren in de werksituatie. Deeltijdstudenten geven in het gesprek aan per week 20 uur of meer te studeren (het gemiddelde heeft hier betrekking op het aantal uren studie naast de contacturen). De opleiding heeft al maatregelen genomen met betrekking tot de verdeling van courses over de semesters, maar dit heeft nog niet alle problemen opgelost. Uit de verslagen van de kwaliteitskringen blijkt dat studenten vinden dat het aantal studiepunten niet altijd overeenstemt met de werkelijke tijdsbesteding. Door vertegenwoordigers in het studentenberaad is een onderzoek uitgevoerd binnen hun groep naar de studiebelasting van courses van de Professional Core. Het onderzoek heeft opgeleverd dat het vak Engels gemiddeld genomen een 20% te hoge studielast heeft. Deze bevindingen zijn met de PC besproken. Voor de bekendmaking van beoordelingen geldt een termijn van tien werkdagen (OER ). Studieresultaten worden verwerkt via de applicatie Infonet. De cijfers zijn voor studenten na invoering direct zichtbaar. Studenten kunnen ervoor kiezen hun cijfer via sms-bericht te ontvangen. Uit de evaluaties blijkt dat studenten hogeschoolbreed ontevreden zijn over de lesroosters. De opleiding is van plan dit probleem in het studiejaar op te lossen. Het panel constateert in de gesprekken met studenten dat informatie over NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 23/59

24 aan te schaffen literatuur (onder andere werkboeken en readers) en het rooster vaak niet op tijd is, wat ook geldt voor stagehandleidingen. Studenten vinden dit hinderlijk als het semester al begonnen is, hierdoor kunnen zij geen goede start maken. De opleiding streeft ernaar dat docenten in de nabijheid van leslokalen en werkruimtes werken, zodat ze voor studenten goed bereikbaar en benaderbaar zijn. In het studiejaar 2007 wordt het aantal lokalen en werkruimtes uitgebreid door middel van een verbouwing. Docenten zijn bereikbaar via . Studenten geven in de gesprekken aan dat ze de bereikbaarheid van de docenten goed vinden. Aan de hand van de gesprekken met studenten concludeert het panel dat het programma niet voldoende studeerbaar is en dat factoren die de studievoortgang belemmeren een te grote rol spelen. Omdat de studielast nog niet evenredig verdeeld is en de informatie voorafgaand aan een course de studeerbaarheid belemmert, komt het panel tot het oordeel onvoldoende. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De toelatingsprocedure voor alle categorieën studenten staat in de Onderwijs- en Examenregeling (OER) van de opleiding. De toelating sluit aan bij landelijke afspraken en wet- en regelgeving voor toelating van havisten, mbo'ers en vwo'ers. Studenten van 21 jaar of ouder zonder relevante opleiding kunnen worden toegelaten via een 21-plustoets. MWD hanteert, naast de algemene toelatingseisen betreffende vooropleiding, specifieke toelatingseisen voor buitenlandse studenten. Deze zijn vastgelegd in een code of conduct en bevatten ondermeer vereisten ten aanzien van voldoende beheersing van de Engelse taal. Mbo-studenten met niveau 4 van verwante opleidingen (vooral SPW) hebben recht op 60 EC vrijstelling van courses in de eerste twee jaar (Opleidingsspecifieke OER). Studenten volgen een verkort programma van drie jaar, waarvan het eerste jaar bestaat uit een combinatie van cursussen uit de eerste twee jaar van het programma. In het eerste jaar worden courses aangeboden waarbij aandacht is voor het conceptuele denken, voor het tempo van het verwerken van opdrachten en literatuur en voor het reflectievermogen van de student. De hogeschool werkt in regionaal verband met ROC's aan een digitaal portfolio. Ook werkt de hogeschool aan een EVC-procedure, waardoor de aanwezigheid van competenties of kwalificaties bij studenten beter inzichtelijk wordt. Het opleidingsmanagement bevestigt dit en geeft in het gesprek aan dat de hogeschool een doorlopende leerlijn mbo-hbo ontwikkelt op basis van de nieuwe kwalificaties in het mbo. 24/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

25 Met ROC Zeeland is een afspraak gemaakt om vanaf 2007 courses uit het propedeusejaar op te nemen in het derde en vierde jaar van de opleiding Sociaal Agogisch Werk, zodat de aansluiting naadloos tot stand komt (Verslag van overleg met ROC Zeeland, ). Om de aansluiting tussen vooropleiding en hbo-opleiding te bevorderen zet de hogeschool voorlichtingsinstrumenten in als brochures en website, voorlichtingsdagen en informatie op voorlichtingsbijeenkomsten van het VO en mbo. Mbo-studenten geven in het gesprek met het panel aan dat de vorm van het onderwijs op het hbo anders is, met name dat het meer praktijkgericht is. Zij vinden dat er een goede aansluiting is van mbo naar hbo. Ook studenten vanuit het voortgezet onderwijs zijn tevreden over de aansluiting qua vorm en inhoud. Facet 2.6 Duur Voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot. de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De formele studieduur van de opleiding is 240 EC. De wijze waarop de credits zijn verdeeld over de studiejaren staat in de OER en in de Studiegids. Het opleidingsprogramma is verdeeld in courses. Bachelorcourses hebben een omvang van 7,5 EC. Courses van de Professional Core hebben een omvang van 2,5 EC of 1,25 EC. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het didactisch concept dat aan het Koersbepalend Leren ten grondslag ligt is uitvoerig beschreven in het HZ Onderwijskompas. De kern is dat de hogeschool uitgaat van een sociaalconstructivistische visie op leren, waarbij leren zowel binnen als buiten de school plaatsvindt. Het onderwijs is ingericht op het verwerven en realiseren van competenties bij studenten. De voor het beroep benodigde competenties lopen als een rode draad door het onderwijs- en onderzoeksaanbod. Een competentie is opgedeeld in deeltaken. Bij iedere deeltaak zijn structurele problemen, mogelijke beroepssituaties, verwachte resultaten en criteria voor de kwaliteit van de taakuitvoering en de resultaten ervan beschreven. NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 25/59

26 De visie van de hogeschool heeft geleid tot een didactisch model dat het ISP-model wordt genoemd: Informatie-Student-Praktijk (HZ Onderwijskompas). De docent zorgt in zijn courses voor een afwisseling tussen deze drie elementen. Een beroepssituatie, vaak gecombineerd met een beroepsproduct, staat altijd centraal in een course. Competentiegericht onderwijs verlangt van de student een toenemende zelfstandigheid en een systeem waarbij de ontwikkeling van de student goed en betrouwbaar gevolgd kan worden. De verantwoordelijkheid voor het leerproces wordt in de loop van de studie verschoven van docent naar student. Dit komt onder andere naar voren in het feit dat studenten toenemende mogelijkheden krijgen zelf de leerdoelen te bepalen. Docenten, studieloopbaancoaches en programmacoördinator vervullen de rol van bewaker van de opleidingsdoelen. Beroepshouding wordt voornamelijk ontwikkeld in de Studieloopbaancoaching, bij de methodische werkbegeleiding in het tweede jaar en in het bijzonder in de supervisie in het vierde jaar. Het portfolio is in dit verband een belangrijk begeleidingsmiddel om de ontwikkeling van de student te volgen. Vanaf het eerste leerjaar leren studenten persoonlijke ontwikkeldoelen smart te omschrijven en feedbackinstrumenten te verzamelen, die ze kunnen gebruiken bij de uitvoering van hun ontwikkelingsgericht portfolio. Zij formuleren eigen leervragen, die voortkomen uit hun werk of studie, op gebieden als luistervaardigheden, gespreksvaardigheden en reflecteren teneinde hun persoonlijke effectiviteit te vergroten. In het derde leerjaar werken studenten gericht aan de majorcompetenties van MWD. Studenten leren daarnaast projectmatig te werken en oefenen hun presentatievaardigheden. In dit jaar kiezen studenten voor een minor. In het vierde leerjaar werken studenten aan verdieping, zowel op school als in de praktijk, en voeren een afstudeeropdracht uit waarin de student bewijst de competenties op startniveau te beheersen. Docenten kunnen in een online catalogus kiezen uit diverse werkvormen voor de courses. Dit is een hulpmiddel om de courses gevarieerd in te richten. Er worden voornamelijk hoorcolleges en trainingen gegeven. Daarnaast is groepswerk erg belangrijk binnen het programma. Studenten geven in de gesprekken aan dat zij tevreden zijn over de werkvormen en dat de koppeling tussen theorie en praktijk goed is. Studenten krijgen daarnaast te maken met onderzoekend leren, werken met casuïstiek, probleemoplossend en productgericht leren, incidentmethode, socratische gespreksvoering en projectonderwijs. Samenwerking met medestudenten biedt een realistische context voor het ontwikkelen van competenties als effectief communiceren, kennis delen, feedback geven/ ontvangen en problemen oplossen. Dit leren gebeurt in een glijdende schaal van sturing: van docentsturend en gedeeld sturend naar zelfsturend leren (in het begin vervullen docenten de rol van docent, vervolgens van partner en tenslotte zijn zij coach op de achtergrond). Studenten kunnen later hun leren en werken sturen onder eigen verantwoordelijkheid. 26/59 NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD

27 Het panel heeft het materiaal bestudeerd en concludeert naar aanleiding van de gesprekken met studenten, docenten en het opleidingsmanagement dat de afstemming tussen vormgeving en inhoud goed is. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De hogeschool heeft een toetsbeleid, maar wil dit nader concretiseren. Hierin is vastgelegd: o dat een course een of meer toetsen bevat; o op welke aspecten van het KBL-concept getoetst wordt: duurzame kennis, integratie van kennis/vaardigheden/persoonskenmerken in een beroepssituatie en een reflectieopdracht; o dat er voor iedere course een toetsmatrijs, beoordelingscriteria en een antwoordprotocol beschikbaar dienen te zijn; o dat de kwaliteit van toetsen bewaakt wordt; o dat studenten hun toetsen zelf archiveren in verband met de opbouw van een portfolio. De opleiding MWD gebruikt het vastgestelde toetsbeleid van de hogeschool (HZtoetsbeleid) en schenkt daarnaast aandacht aan de validiteit en betrouwbaarheid, door toetsen met collega's te bespreken. De implementatie van het toetsbeleid is nog gaande. In studiejaar wordt het uitgewerkt en ingevoerd. Een aantal opleidingen heeft een toetscommissie, die de kwaliteit van toetsen bewaakt. Tijdens de audit bleek dat het toetsbeleid nog veel aandacht verdient. Met name de borging van het eindniveau en de kwaliteit van het eindproduct moeten hierin beter beschreven worden. De hogeschool heeft de Dublindescriptoren nader uitgewerkt in de notitie Royaal het hbo-niveau bereiken, zodat docenten beter het niveau van courses en toetsen kunnen aantonen. Toetsing blijkt vaak nog docentafhankelijk te zijn. Wel komen steeds meer intercollegiale beoordelingen van gemaakte toetsen tot stand. Bij het afstuderen zijn standaard twee docenten en de bedrijfbegeleiders betrokken. Er worden diverse toetsvormen gebruikt bij de opleiding MWD, afhankelijk van de competenties en leerdoelen die de studenten in de course moeten realiseren. Aan het eind van de course vindt er summatieve toetsing plaats en tussentijds wordt er formatief getoetst. Dat wil zeggen dat schriftelijke tentamens, presentaties, rapportages, werkstukken, reflectieverslagen, onderzoeksverslagen, projectopdrachten, notities en mondelinge gesprekken/ verantwoording als toetsinstrument worden gebruikt. Toetsen zijn gebaseerd op de deeltaken en producten die in de courses beschreven zijn en op KVP-indicatoren. Uit het gesprek met docenten wordt duidelijk dat zij opdrachten beoordelen op criteria als: voldoende NQA-visitatie MWD hogeschool Zeeland, opleiding MWD 27/59