Hogeschool Zeeland. Opleidingen: Informatica, bachelor Bedrijfskundige Informatica, bachelor Croho: en Varianten: voltijd

Transcriptie

1 Hogeschool Zeeland Opleidingen: Informatica, bachelor Bedrijfskundige Informatica, bachelor Croho: en Varianten: voltijd Visitatiedatum: 23 mei 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 33 Onderwerp 6 Resultaten 36 Onderwerp 7 Bijzonder kwaliteitskenmerk(indien van toepassing) Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3: Bezoekprogramma 51 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 3/53

4 4/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 5/53

6 6/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica van Hogeschool Zeeland heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 23 mei Het panel bestond uit: De heer dr. ir. P.W.L. (Peter) Bollen (voorzitter, domeinpanellid); Mevrouw drs. A.E.N. (Anneke) Hacquebard (domeinpanellid); De heer K.R.F. (Karel) van Voorst Vader (studentpanellid); De heer drs. R.V. (Remco) van der Dussen (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleidingen Informatica (I) en Bedrijfskundige Informatica (BI) zijn sterk met elkaar verweven, zowel op het niveau van het curriculum (inhoudelijk) als organisatorisch. De opleidingen I en BI starten met een gemeenschappelijk semester, waarna de student de keuze maakt voor de major I of BI. Beide opleidingen zijn majors die leiden tot het diploma Bachelor of ICT. In de communicatie plaatst Hogeschool Zeeland de twee opleidingen dan ook samen onder de noemer Bachelor of Information and Communication Technology (B- ICT). Een en ander is ook conform de afspraken binnen de landelijk opererende HBO-I NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 7/53

8 Stichting. Het panel heeft ervoor gekozen deze aanpak in deze rapportage over te nemen en spreekt dan ook van de opleiding B-ICT. De oordelen op facetniveau worden steeds op het niveau van de opleiding B-ICT gegeven. In het geval er verschillen zijn tussen de opleidingen worden deze in de tekst toegelicht. Indien dit niet het geval is, wordt in de beschrijving geen onderscheid gemaakt naar opleidingen. Hogeschool Zeeland biedt ruim twintig opleidingen aan die opleiden voor het bachelordiploma. De hogeschool telt ruim 300 medewerkers, die gezamenlijk zorgdragen voor het onderwijs aan ruim studenten. Tot 2003 kende de hogeschool een facultaire structuur. Thans is er sprake van een matrixorganisatie opgebouwd uit clusters van opleidingen en diensten. De opleiding B-ICT maakt deel uit van het Department Information & Communication (I&C). De opleiding B-ICT vormt samen met de opleiding Bachelor of Communication het Department I&C. De opleiding B-ICT is in 2002 gestart en nu -vijf jaar later- is het tijd voor de eerste accreditatie van de opleiding. In 2002 is de opleiding gestart met 4 docenten en een instroom van 75 studenten, waarvan ongeveer 30 uit het buitenland. In 2004 is het concept Koers Bepalend Leren ontwikkeld. Hierbij is men tot een uniform onderwijsconcept gekomen waarbij cursusdeling tussen de verschillende opleidingen goed mogelijk is. Dit concept is in het schooljaar hogeschoolbreed geïmplementeerd. De opleiding B-ICT was een jaar eerder gestart met de invoering van het nieuwe onderwijsconcept, aangezien het goed aansloot bij de reeds bestaande opzet van het curriculum. Het B-ICT team, dat inmiddels bestaat uit 9 docenten (8,4 fte), kan worden gekarakteriseerd als innovatief, ambitieus en collegiaal. Met inmiddels 200 studenten is de opleiding relatief klein en persoonlijk. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). Bij de beoordeling van de opleiding is gebruikt gemaakt van een generieke audit. De generieke audit is in januari 2008 door NQA uitgevoegd. De rapportage van deze generieke audit is input voor de panels van de afzonderlijke opleidingen. Deze panels geven het oordeel per facet van de onderwerpen die in de generieke audit zijn onderzocht. Zij baseren zich op de rapportage van de generieke audit en de eigen observaties. NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. 8/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

9 De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april-mei 2007 inhoudelijk voor op het bezoek 23 mei 2007 (maand en jaar noemen). Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in oktober 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in oktober Het visitatierapport is uiteindelijk in november 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 9/53

10 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Informatica (I) en Bedrijfsinformatica (BI) Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 11/53

12 Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Alle facetten -met uitzondering van de facetten Eisen HBO, Studielast en Beoordeling en toetsing - zijn met een Goed beoordeeld. De facetten Eisen HBO, Studielast en Beoordeling en toetsing zijn met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten -met uitzondering van het facet Maatregelen tot verbetering - zijn met een Voldoende beoordeeld. Het facet Maatregelen tot verbetering is met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het facet Gerealiseerd niveau is met een Goed beoordeeld. Het facet Onderwijsrendement is met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 13/53

14 14/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

15 Inleiding Voor de opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica zijn naast een voltijdse variant, ook een deeltijdse en een duale variant in het Croho geregistreerd. Voor de duale en de deeltijdse varianten zijn geen speciale programma s ontwikkeld. Ten tijde van de visitatie waren geen studenten voor deze twee varianten ingeschreven. Voorts waren er geen alumni voor de twee varianten. Het panel heeft dan ook onvoldoende aangrijpingspunten gevonden om de deeltijdse en de duale variant van de opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica te kunnen beoordelen. Derhalve zullen in dit rapport alleen de bevindingen en oordelen van het panel over de voltijdse variant van de onderhavige opleidingen besproken worden. Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties van de opleiding B-ICT zijn gebaseerd op de landelijk vastgestelde eindkwalificaties. Deze kwalificaties zijn door het HBO-I beschreven in het Profiel Bachelor of ICT (2004) 1. De visie van de B-ICT opleiding is vastgelegd in documenten. De visie is opgesteld door het B-ICT team en doorgesproken in een beroepenveld vergadering. Hieruit is op te maken dat het hoofdthema van de opleiding bedrijfs- en systeemintegratie is, met name het aspect alignment. Uit het hoofdthema is een aantal thema s afgeleid die centraal worden gesteld in het de opleiding: - Agility, het snel kunnen inspelen op veranderende eisen of omstandigheden; - Kennismanagement, het stimuleren van het lerend en adaptief vermogen van een organisatie; - IT governance, het inrichten van de besturing van de IT functie; - Informatiebeveiliging, het beschermen van informatie en het waarborgen van de continuïteit van de informatievoorziening; - human media design, het ontwerpen van interactieve systemen ten behoeve van de communicatiefunctie tussen mensen en instanties. Naast de vijf beroepscompetenties -afkomstig van het landelijk profiel- is een zesde competentie toegevoegd. Deze heeft betrekking op het opzetten en toepassen van ontwikkel- en onderzoeksmethoden. Ten behoeve van het onderwijs worden de 1 Het landelijk profiel is te downloaden op de website van het HBO-I: NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 15/53

16 kwalificaties bewerkt tot startcompetenties en pré-competenties met bijbehorende deeltaken, beroepssituaties, persoonskenmerken, kennis en vaardigheden. Voor het opstellen van de deeltaken is gebruik gemaakt van de voorganger van het Profiel Bachelor of ICT, namelijk het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I. Per deeltaak worden de volgende items beschreven: - Beroepssituatie; - Structurele problemen; - Resultaten; - Kwaliteitscriteria; - Kennis (K); - Vaardigheden (V); - Persoonskenmerken (P). De competenties en de bijbehorende deeltaken van de opleidingen B-ICT zijn: 1 Analyse 1.1 Het uitvoeren van een analyse van een bedrijfsproces 1.2 Het vaststellen van de informatiebehoefte en daaruit een informatiemodel afleiden 1.3 Het uitvoeren van een bedrijfsanalyse 2 Advies Het beoordelen van ICT-ontwikkelingen op relevantie voor een domein en deze doorvoeren in een bestaand of nieuw te ontwikkelen informatiesysteem Het doen van voorstellen voor innovatie en verbetering van informatiesystemen en bedrijfsprocessen Opstellen van specificaties van een informatiesysteem en de infrastructurele omgeving waarin het informatiesysteem moet functioneren Het inschatten van de financiële, organisatorische, culturele en juridische aspecten die een rol spelen bij de ontwikkeling van een informatiesysteem 3 Ontwerpen 3.1 Kiezen en uitvoeren van een software ontwerpproces 3.2 Vertalen van specificaties naar informatiesystemen 3.3 Rekening houden met beheeraspecten 3.4 Valideren en verifiëren van een ontwerp 3.5 Opstellen van een software architectuur 3.6 Ontwerpen en evalueren? van een mensmachine interface 3.7 Maken van een (formeel) software model 3.8 Betrekken van de gebruiker bij het ontwerpproces (duurzaamheid) 3.9 Gebruik maken van standaard oplossingen in het ontwerp (duurzaamheid) 4 Bouwen 4.1 Ontwerp realiseerbaar maken 4.2 Bouwen van een systeem 4.3 Het Implementeren van een systeem 4.4 Het valideren en verifiëren van de kwaliteit van het systeem 16/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

17 5 Exploitatie en beheer 5.1 Beoordelen van de consequenties van een ontwerp voor exploitatie en beheer van een informatiesysteem 5.2 Vormgeven aan het operationele beheer over een informatiesyste(e)m(en) 5.3 Beoordelen van beveiligingsaspecten van een informatiesysteem 5.4 Vertalen van specificaties van een informatiesysteem naar de daarvoor benodigde technische infrastructuur 6 Methodieken 6.1 Selecteren en toepassen van een onderzoeksmethode voor generieke doeleinden (ingevuld in Professional Core) 6.2 Selecteren en toepassen van een ICT-ontwikkelmethode 6.3 Selecteren en toepassen van een ICT-beheeraanpak De competenties worden niet alleen landelijk maar ook regionaal met het beroepenveld besproken. De opleiding gaat partnerships met het bedrijfsleven aan en voert structureel overleg met een afvaardiging van het beroepenveld. Het panel heeft dan ook vastgesteld dat binnen de opleiding periodiek onderzoek wordt ingesteld naar de relevantie van de eindkwalificaties van de opleiding voor de ontwikkelingen in het beroepenveld. Het panel is van mening dat de competenties de opleiding voldoende de ruimte geven om de internationale ontwikkelingen in de opleiding te verwerken. Het panel heeft geconstateerd dat de opleiding zich in toenemende mate positioneert als het ICT kenniscentrum van de regio. De opleiding heeft als doelstelling om midden in de maatschappij te staan door het uitvoeren van toegepast onderzoek op maatschappelijk en economisch relevante thema's. De focus van de opleiding is op informatica (I) en bedrijfskundige informatica (BI). De opleiding is van mening dat een informaticus een gedegen kennis moet hebben van bedrijfskundige informatica, en omgekeerd. Een brede basis -met accentverschillen tussen I en BI wat tot uitdrukking komt in de essentiële leerlijnen- wordt gelegd in de eerste twee jaar (de stam). In het derde en vierde jaar hebben de studenten veel keuzemogelijkheden (de takken). Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het niveau waarop studenten competenties verwerven is vastgelegd in de competentiebreakdown. Hierbij wordt uitgegaan van drie duidelijk te onderscheiden niveaus: Propedeuse (P), Associate Degree (AD) en Start (S) competentieniveau. De opleiding borgt het hbo-niveau door aan de competenties de Dublin-descriptoren te koppelen en deze te operationaliseren in een competentiebreakdown. In de NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 17/53

18 competentiebreakdown worden competenties geconcretiseerd door beroepssituaties en deeltaken te beschrijven. Onlangs is door Hogeschool Zeeland besloten de Dublin-descriptoren in relatie te brengen met het European Qualification Framework (EQF). Het EQF geeft volgens de hogeschool (nog) betere handvatten voor niveaubeschrijvingen. Het panel is van oordeel dat de opleiding de relatie met de Dublin-descriptoren in de competentie breakdown op een deugdelijke wijze heeft vormgegeven. De competenties weerspiegelen het niveau van een hbo-bachelor. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het relevante beroepenveld is betrokken bij de totstandkoming van de eindkwalificaties. De door de opleiding geformuleerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met het landelijk profiel, dat in samenspraak met het beroepenveld is opgesteld (zie ook 1.1). In het profiel is een overzicht gegeven van de geraadpleegde bedrijven en organisaties. Het panel heeft inzicht gehad in de samenstelling van de beroepenveldcommissie van de opleiding en komt tot de conclusie dat deze het relevante beroepenveld goed vertegenwoordigt. Het panel heeft vastgesteld dat de aansluiting met het beroepenveld wordt gerealiseerd door enerzijds het beroepenveld bij het vaststellen van de competenties te betrekken en anderzijds door samen met het beroepenveld projecten op te zetten en te realiseren. Daarnaast is er binnen de B-ICT-opleiding een speerpuntenbeleid, waarmee een focus wordt aangebracht waarin de opleiding goed wil zijn. Deze speerpunten (de centrale thema s) kunnen in de loop van de tijd, waar nodig en in nauw overleg met het beroepenveld, worden aangepast. In de PDCA-cyclus Visie en Doelen wordt dit proces geborgd. De afgestudeerde van de opleiding B-ICT krijgt de titel Bachelor of Information and Communication Technolgy mee. Binnen de major Informatica worden studenten opgeleid tot software engineer. De afgestudeerde is een specialist op het gebied van ontwikkeling van software- en informatiesystemen. Hij kan onder andere aan de slag als systeemontwikkelaar, software architect of technisch projectleider. Binnen de major Bedrijfskundige Informatica wordt de student opgeleid tot specialist op het gebied van de inzet van informatiesystemen in een bedrijfskundige context. De afgestudeerde is vertrouwd met de diverse aspecten van bedrijfsvoering en kent de 18/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

19 bijbehorende informatiestromen. Hij zou onder andere aan de slag kunnen als informatie analist, bedrijfsadviseur, projectleider of manager van een automatiseringsafdeling. Het panel is van oordeel dat afgestudeerden van de opleiding B-ICT goed in staat zijn werkzaamheden uit te voeren op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Tijdens het visitatiebezoek was het werkveld zeer positief over de startcompetenties van de afgestudeerden. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het panel heeft inzicht gehad in de verplichte literatuurlijst en stelt vast dat in de programmaonderdelen (courses) gebruik wordt gemaakt van recente boeken en artikelen. Voor de eerste- en tweedejaars courses, waarin voor de student de basis wordt gelegd voor de opleiding, wordt veelal gebruik gemaakt van standaardwerken. Daarnaast is op de elektronische leeromgeving relevante literatuur te vinden. Het panel concludeert dan ook dat het studiemateriaal ruimschoots voldoende is. In de door de opleiding aangeboden courses wordt samengewerkt met het bedrijfsleven onder meer in de vorm van gastcolleges. Het panel heeft een overzicht van de in de periode gehouden gastcolleges gezien en beoordeelt deze als voldoende representatief voor het beroepenveld. Het panel is zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin positief over de gastdocenten. Studenten dienen minimaal één gastcollege per semester te volgen. Tevens wordt waar mogelijk in de courses samengewerkt met het bedrijfsleven in de vorm van projecten. Dit kan ook plaatsvinden via het nieuwe lectoraat ICT. De studenten dienen minimaal in één course per fase (propedeuse, associate degree en start fase) een opdracht vanuit het bedrijfsleven of het lectoraat uit te voeren. Het bedrijf en/of het lectoraat brengt de expertise en de casuïstiek in de course in. Het panel is enthousiast over het nieuwe lectoraat. Hierdoor ontstaan voor de opleiding nieuwe kansen. Studenten moeten veelal problemen oplossen in een bepaalde beroepscontext. Omdat de docenten ervaring vanuit het bedrijfsleven hebben opgedaan, kunnen zij zinvol met de in het onderwijs gehanteerde beroepssituaties omgaan (zie 3.1). NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 19/53

20 Met name in de laatste jaren van de opleiding worden keuze-courses aangeboden waarin actuele (inter)nationale ontwikkelingen in het vakgebied centraal staan. In een aantal tweedejaars courses wordt al ook aandacht besteed aan dergelijke ontwikkelingen. In het programma is zowel een meewerk- als een afstudeerstage opgenomen. Hier ontwikkelt de student kennis in de beroepspraktijk of kan hij de kennis leren toepassen. De meewerkstage vindt plaats in het eerste semester van het derde studiejaar en de afstudeerstage vindt plaats in het laatste semester van het vierde jaar. De door de student te verwerven beroepsvaardigheden volgen direct uit het competentieprofiel. Binnen verschillende courses worden de beroepsvaardigheden aangeleerd, middels een casus, presentaties of projectmatig werken. In de stages worden de studenten in staat gesteld het geleerde in de praktijk te brengen. In de Professional Core verwerft de student meer algemene beroepsvaardigheden, zoals presenteren, (Engelstalig) rapporteren en projectmatig werken. Het panel heeft tijdens de visitatie vastgesteld dat het niveau van deze algemene beroepsvaardigheden niet in alle geval voldoet aan de normen en doelstellingen van de opleiding. Zij stelt dit vast op basis van de ingeziene opdrachten en de uitwerkingen hiervan (werkstukken en dergelijke) en de gesprekken tijdens het visitatiebezoek. Studenten geven in evaluaties aan dat de inhoud van het programma erg actueel is. Tijdens het visitatiegesprek met studenten werd dit beeld bevestigd. Uit het gesprek met studenten blijkt dat de docenten de ervaringen uit de beroepspraktijk ook veelvuldig in het onderwijs gebruikten. Studenten geven aan dat bij de invulling van het onderwijs wordt uitgegaan van casuïstiek en recente ontwikkelingen binnen de ICT. Het onderwijsconcept is erop gericht dat beroepssituaties centraal staan. Studenten moeten problemen oplossen in een bepaalde beroepscontext. Het panel is expliciet nagegaan of het onderwijs niet in overvloedige mate onder invloed staat van de beroepspraktijk en de actuele ontwikkelingen, waardoor de opleiding te trendgevoelig en afhankelijk van de waan van de dag zou kunnen worden. Het panel heeft echter geconstateerd dat de opleiding een goede balans heeft gevonden tussen enerzijds nieuwe ontwikkelingen en de wensen binnen het beroepenveld en anderzijds het creëren van een stabiele leeromgeving waarbij het meta-niveau centraal staat. Op deze wijze slaagt de opleiding erin om studenten op te leiden die in staat zijn nieuwe ontwikkelingen snel op te pikken, aangezien ze de systematiek achter de ontwikkelingen kennen. Het panel is van mening dat de meer algemene beroepsvaardigheden nog niet over de gehele linie op een adequaat niveau ontwikkeld worden. Het panel benadrukt dat de intensiteit van deze vaardigheden voldoende is, maar dat het niet vanzelfsprekend is dat het gewenste hbo-niveau wat betreft de algemene beroepsvaardigheden gerealiseerd wordt. Aangezien dit aspect wordt gecompenseerd met andere aspecten van dit facet, zoals de praktijkgerichtheid van het onderwijs, de adequate ontwikkeling van vakspecifieke beroepsvaardigheden en het niveau van het studiemateriaal, beoordeelt het panel dit onderdeel als voldoende. 20/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

21 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het competentieprofiel (zie 1.1) is het uitgangspunt geweest voor het opstellen van de competentiebreakdown. Deze breakdown is het uitgangspunt voor het binnen de opleiding benoemen en ontwikkelen van de courses. In de competentiebreakdown zijn de startcompetenties en deeltaken uitgewerkt aan de hand van de volgende kenmerken: structurele problemen, situaties, resultaten, kwaliteitscriteria, kennis (K), vaardigheden (V) en persoonskenmerken (P). De KVP-indicatoren specificeren wat de student nodig heeft (of zich eigen moet maken) om in een bepaalde combinatie van situatie, taken en structurele problemen een resultaat te bereiken dat voldoet aan de gesteld kwaliteitscriteria. In de dekkingsmatrix worden - op grond van de studiebelasting - de deeltaken uit de competentiebreakdown toegewezen aan courses. Op deze manier is per course af te leiden aan welke deeltaken wordt gewerkt en op welk niveau. De course wordt dan ook ontwikkeld op basis van de kenmerken van de deeltaken en de competenties uit de competentiebreakdown en dekkingmatrix. De dekkingsmatrix is opgenomen in de OER (Onderwijs- en Examenregeling) en wordt aan het begin van de studie door de studieloopbaancoach aan de studenten uitgereikt. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek een presentatie gekregen over de competentiebreakdown en dekkingmatrix. Dit was voor het panel verhelderend en het panel komt dan ook tot de conclusie dat de competentiebreakdown en dekkingmatrix zorgvuldig en adequaat zijn vormgegeven. Middels de matrix ontstaat een totaaloverzicht van alle competenties en deeltaken waar een student gedurende zijn opleiding aan werkt. De programma s van I en BI zijn gebaseerd op dezelfde competenties (zie 1.1). In de dekkingsmatrix wordt een onderscheid gemaakt tussen Profiel I en Profiel BI, waardoor de programma s ieder een eigen accent krijgen. Een Informaticus zal meer competent zijn in de competentie ontwerpen en bouwen (bergprofiel). Een Bedrijfskundig Informaticus zal juist meer gespecialiseerd zijn in analyse, advies en exploitatie en beheer (badkuipprofiel). Het panel heeft inzicht gehad in een overzicht waarin staat uitgedrukt in studiebelasting (European Credits: EC) hoeveel een student Informatica of Bedrijfskundige Informatica minimaal moet besteden aan elke competentie en per deeltaak van de competentie. Zo zijn binnen het Profiel BI 20 EC aan de competentie Advies toegewezen, terwijl dat voor Profiel I 7,5 EC zijn. Ook binnen de deeltaken zijn er per profiel accentverschillen. Het panel is van mening dat dit op gedegen wijze vorm heeft gekregen. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 21/53

22 De hbo-generieke competenties, zoals communicatieve vaardigheden, rapporteren, presenteren en Engels, zijn ondergebracht in de Professional Core cursussen. In totaal dient de student B-ICT in totaal 30 EC (vier courses) uit de Professional Core te volgen. Het aanbod van courses wordt door het programmateam samengesteld. Dit gebeurt in overleg met de twee expertgroepen binnen het docententeam (Software Engineering en Information Management). Hiervoor zijn procedures opgesteld die zijn vastgelegd in de PDCA-cyclus Curriculum. Op deze wijze wordt geborgd dat de courses worden ontwikkeld en/of vernieuwd op basis van competentieprofielen en de dekkingsmatrix. Tevens wordt voorkomen dat irrelevante courses worden ontwikkeld of dat overbodige overlap tussen courses ontstaat. De competentiebreakdown en dekkingmatrix worden gebruikt als input voor het ontwikkelen/verbeteren van een course. Dit garandeert een course waarvan de inhoud duidelijk is gebaseerd op de te behalen eindkwalificaties. In de eerste twee studiejaren heeft de student weinig vrijheden of keuzes binnen het programma. De opleiding wenst de student zo breed mogelijk op te leiden, zodat hij klaar is voor zijn eerste meewerkstage. Het eerste semester is gezamenlijk (I en BI) en geeft een basis over het gehele spectrum van competenties. Na het eerste semester kiest de student voor I of BI. Dit geeft in het tweede semester één programma verschil. In semester drie en vier zijn twee vrije keuzes naast de verschillen in de essentiële leerlijn, dit kunnen I of BI courses zijn maar kunnen ook elders in de hogeschool worden afgenomen. Hierdoor kan een in techniek geïnteresseerde Informaticus bijvoorbeeld een course van Engineering kiezen of een meer in bedrijfskunde geïnteresseerde student bij de Business Administration een course volgen. In semester zes en zeven zal de student het grootste deel courses volgen om het profiel te competeren, deze zorgen voor de verdere verdieping. In semester zes (derde jaar) wordt de minor gekozen. In het laatste studiejaar heeft de student ruimere keuzemogelijkheden. Om te waarborgen dat de student de geformuleerde eindkwalificaties bereikt, zijn keuzeregels gedefinieerd. Deze regels zijn vastgelegd in de OER. Het panel acht deze regels adequaat om het gewenste eindniveau te realiseren. Uit de course informatie op de elektronische leeromgeving blijkt dat per course wordt vermeld welke competenties de student moeten beheersen na het volgen van het betreffende programmaonderdeel. De eindkwalificaties zijn dan ook volgens het panel op adequate wijze vertaald in leerdoelen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Samenhang in het programma wordt volgens de hogeschool geborgd doordat: - alle majorcursussen rechtstreeks zijn afgeleid van competenties en leerdoelen; 22/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

23 - de cursussen uit de professional core inhoudelijk zijn afgestemd met het majorprogramma; - praktijk en theorie beide ieder semester aan de orde komen; de wijze waarop kan per bachelorprogramma verschillen. Mogelijkheden zijn: stages, onderzoeksopdrachten, gastlessen, excursies en dergelijke; - de keuzeregels die zijn vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling (OER). In de eerste twee studiejaren heeft de student weinig vrijheden of keuzes. Hierdoor is gewaarborgd dat de student een samenhangend studiepad doorloopt. In het zesde en zevende semester van de studie kan de student zelf keuzes maken voor de invulling van het studieprogramma. In het zesde semester is de minor geprogrammeerd. Om de samenhang van het studieprogramma te waarborgen, zijn de keuzemogelijkheden gebonden aan regels die zijn vastgelegd in de OER. Ook moet de student voldoen aan een major-specifiek profiel, dat is gedefinieerd in de dekkingsmatrix. De studieloopbaancoach controleert of de regels juist worden gehanteerd. Het aanbod van courses wordt door de docenten gezamenlijk vastgesteld. Er is een programmateam samengesteld dat verantwoordelijk is voor het totale B-ICT programma. Dit team bestaat uit alle docenten. Daarnaast zijn er twee expertgroepen samengesteld, waarin docenten met kennis van een bepaald vakgebied zijn vertegenwoordigd: Software Engineering en Information Management. Het panel heeft vastgesteld dat de expertteams de samenwerking en kennisdeling tussen de verschillende departementen bevordert. Vanaf zullen de expertteams verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van courses op basis van de vraag van het programmateam. In de PDCAcyclus Curriculum is een werkwijze opgenomen dat overbodige overlap tussen courses moet voorkomen. De programmaonderdelen zijn verticaal gerelateerd, wat wil zeggen dat er sprake is van een toename van het niveau en de complexiteit van de stof gedurende het programma. Dit heeft zowel betrekking op de beroepssituatie waarin de student moet handelen, als op de kwaliteitscriteria waaraan de door de student behaalde resultaten moeten voldoen. Het panel stelt vast dat het curriculum van beide programma s systematisch is opgebouwd en uitgewerkt vanuit het competentieprofiel. Tijdens het bezoek heeft het panel vastgesteld dat diverse vakoverstijgende thema s besproken worden binnen de Opleidingscommissie. Op deze wijze wordt de inhoudelijke samenhang gemonitord. Tijdens het visitatiegesprek met studenten liet men zich positief uit over de samenhang in het programma. Het panel is van oordeel dat het curriculum een goede inhoudelijke samenhang kent. De opbouw van het programma is logisch en overzichtelijk. De opleiding heeft voldoende keuzeregels ingebouwd om de studenten een goed samenhangend programma te laten volgen. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 23/53

24 Facet 2.4 Studielast Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijsconcept van Hogeschool Zeeland gaat uit van een semesterstructuur. Studenten volgen vier cursussen per semester. Iedere cursus heeft een omvang van 7.5 EC. Indien toetsing plaatsvindt door het afnemen van een tentamen, wordt deze normaliter aan het eind van het semester afgenomen. Binnen de B-ICT opleiding is ervoor gekozen om naast de eindtentamens ook tussentijdse tentamens af te nemen. Op deze manier wordt de studielast gespreid en kan er tijdig eventueel bijgestuurd worden. Vooral in het eerste studiejaar wordt veel gebruik gemaakt van weekopdrachten. Dit biedt de mogelijkheid om de voortgang van de studie te monitoren en de student, indien nodig, te helpen de studie-inspanning beter te verdelen over de studieperiode. De opleiding heeft een begeleidingsinstrument in gebruik genomen om de studievoortgang en de inzet van de student bij te houden en om (waar nodig) tijdig bij te kunnen sturen. De zogeheten Studieloopbaancoach-monitor (SLC-monitor) wordt met name gebruikt bij eerstejaars studenten, zodat snel en adequaat kan worden gereageerd als een student een studieachterstand oploopt of slechte resultaten behaalt. Als dit het geval is bespreekt de SLC samen met de student de situatie en de te nemen stappen. De opleiding beoogt goede roosters voor studenten te ontwikkelen. Het streven is studenten één course per dag aan te bieden. Daarbij wordt het ene dagdeel gereserveerd voor colleges en practica, het andere dagdeel kan door de student worden gebruikt om te werken aan grotere opdrachten. Zo ver het panel heeft kunnen nagaan, slaagt de opleiding hierin. Er zijn regels vastgesteld om ervoor te zorgen dat de student tijdens de uitvoering van de meewerk- en afstudeerstage zo min mogelijk wordt belemmerd door herkansingen van courses of andere verplichtingen. Voordat de student aan de meewerkstage kan beginnen moet hij minimaal in bezit zijn van het propedeusediploma en moet hij minimaal 70% van de studiepunten van het tweede studiejaar hebben behaald. De student mag beginnen aan de afstudeerstage als hij 210 EC heeft behaald. Dit houdt in dat de student alle courses van zijn studie met voldoende resultaat moet hebben afgesloten. De gerealiseerde studielast wordt gemonitord middels de evaluaties van de courses. Uit de evaluaties blijkt dat studenten de studielast als goed ervaren. Tijdens het visitatiegesprek met studenten werd dit beeld bevestigd, al kwamen ook enkele signalen naar voren omtrent een licht eerste jaar. Tevens had een enkeling behoefte aan meer contacturen. Het panel heeft kennisgenomen van het voornemen om in het schooljaar het aantal contacturen per week te verhogen naar rond de 20. Het panel heeft vastgesteld dat er sprake is van een zorgvuldig opgezet onderwijsprogramma, waarin de geprogrammeerde studielast gelijkmatig verdeeld is. De 24/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

25 opleiding besteedt zowel op studentniveau als op programmaniveau voldoende aandacht aan de relatie tussen de geprogrammeerde en de feitelijke studielast. Het panel is van mening dat de opleiding voldoende tijd en energie steekt in het opsporen -en waar zo nodig elimineren- van studiebelemmerende factoren. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Personen die in het bezit zijn van een havo- of vwo-diploma worden toegelaten tot de opleiding B-ICT. Er zijn geen profieleisen. Personen die in het bezit zijn van een niveau 4 mbo-diploma worden eveneens toegelaten tot de opleiding. Personen met een andere opleiding en met een minimum leeftijd van 21 jaar, kunnen een colloqium doctum aanvragen. De opleiding probeert de aansluiting met het mbo te bevorderen door docenten de gelegenheid te geven les te geven aan mbo-studenten. Dit gebeurt in samenwerking met het ROC Zeeland waarmee een verkort mbo-hbo-traject (MHBO) is gerealiseerd. Ook worden docenten en studenten van de ROC s betrokken bij (onderzoeks)projecten die door de opleiding B-ICT worden uitgevoerd. Een student die meent in aanmerking te komen voor vrijstelling voor specifieke courses, kan deze vrijstelling aanvragen bij de examencommissie. De examencommissie gebruikt in haar beslissing tot vrijstelling het advies van de docent(en). Het advies wordt gebaseerd op door de student aangeleverd materiaal waaruit blijkt dat hij in aanmerking zou kunnen komen voor een vrijstelling. Begin dit jaar is gestart met het opstellen van een EVC-procedure (Erkennen Verworven Competenties) gebaseerd op het competentieprofiel van de opleiding. Het streven van de opleiding is om samen met andere opleidingen binnen Hogeschool Zeeland een gemeenschappelijke procedure te definiëren, waarbij de opleidingsspecifieke competentieprofielen worden gehanteerd. De opleiding onderneemt diverse voorlichtingsactiviteiten. Het panel is van mening dat potentiële studenten op een adequate wijze via verschillende kanalen worden voorgelicht over het profiel van de opleiding. De opleiding organiseert jaarlijks meeloopdagen. Tijdens deze dagen volgen leerlingen lessen en practica om een indruk te krijgen van de manier van lesgeven en van het niveau van de opleiding. De opleiding participeert in het project HBO-Sprint met als doel de instroom van technische studenten te verhogen. In het kader hiervan is -in samenwerking met de Christelijke Scholengemeenschap Walcheren (CSW)- in het vak Natuur, Leven, Technologie (NLT) door docenten en studenten een prototype van een simulatieapplicatie ontwikkeld waarin het interactief ontwerpen centraal staat. Leerlingen van de NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 25/53

26 CSW komen hierbij in contact met docenten en studenten van de opleiding en kunnen kennis nemen van het vakgebied en het lesprogramma. Ook is in het studiejaar de minor Human Media Design ontwikkeld. De opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica hebben het imago technische opleidingen te zijn. Dit imago beïnvloedt de instroom negatief. Door de minor Human Media Design aan de opleidingen toe te voegen, wordt meer structurele aandacht gegeven aan het visuele en communicatieve aspect van het vakgebied, waardoor de opleidingen aantrekkelijker worden voor een grotere groep potentiële studenten. Uit resultaten van enquêtes onder studenten van de opleiding, blijkt dat de courses van het eerste jaar aansluiten bij de verschillende vooropleidingen van de studenten. Tijdens het visitatiegesprek met studenten werd dit bevestigd. Studenten gaven aan dat de intensieve begeleiding in het eerste jaar hierbij een positieve rol speelt. Facet 2.6 Duur Voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De OER en het overzicht van het curriculum laten zien dat beide programma s (I en BI) bestaan uit 240 EC. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het voorjaar van 2004 is binnen Hogeschool Zeeland een koerswijziging in gang gezet. Om te komen tot een uniform onderwijsconcept met diverse mogelijkheden voor cursusdeling tussen de verschillende opleidingen, is het concept Koers Bepalend Leren (KBL) ontwikkeld. Dit concept is in het schooljaar hogeschoolbreed ingevoerd in het eerste studiejaar. De opleiding B-ICT is een jaar eerder gestart met de invoering van het nieuwe onderwijsconcept. Dit was mogelijk, omdat het didactisch concept van de bestaande curriculumopzet in grote lijnen overeen kwam met het concept van KBL. Het didactische concept is uitvoerig beschreven in het zelfevaluatierapport en diverse documenten, zoals het Onderwijskompas van De Hogeschool Zeeland (2005). Enkele elementen van het didactisch concept, zoals de opleiding dat invult: - De Dekkingsmatrix. Dit is een middel om competenties te verdelen over cursussen; 26/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

27 - De Stam-takken-opzet. Deze opzet geeft een brede kijk op het vakgebied in het eerste en tweede jaar (de stam) en veel mogelijkheden tot verbreding en verdieping in het derde en vierde jaar (de takken); - Een PC (hbo-generieke vaardigheden) cursus van 7.5 EC wordt opgebouwd uit drie kleinere cursussen van 2.5 EC. In een PC cursus wordt onderscheid gemaakt tussen de vorm en de inhoud van te beoordelen producten. Zowel bij een PC-cursus, als bij een opleidingsspecifieke cursus wordt gebruik gemaakt van dezelfde producten. De vorm wordt bekeken vanuit het PC perspectief en de inhoud vanuit een opleidingsspecifieke cursus; - De sandwich-constructie, waarvan in de eerste jaren veel gebruik wordt gemaakt: de lessen starten met theorie, worden gevolgd door het uitvoeren van opdrachten en worden tenslotte afgerond met een feedback-les. Op deze manier kan één cursus per dag worden geroosterd, waardoor een goed contact ontstaat tussen de docent en de studenten; - De verplichte onderzoekscursus in de hogere jaren. Hiermee wordt structureel ruimte gecreëerd voor het uitvoeren van toegepast onderzoek in samenwerking met het bedrijfsleven en met de lectoraten. Het panel stelt vast dat de opleiding binnen het programma een ontwikkeling van docentnaar studentsturing realiseert. In het begin van de opleiding is de docent met name kennisoverdrager, een rol die ondermeer tot uiting komt in het werken met de sandwichconstructie en in het uitschrijven van (beperkte) weekopdrachten voor de studenten. Naarmate de opleiding vordert wordt de docent meer coach, procesbegeleider en beoordelaar. In de laatste semesters van de opleiding verzorgt de docent meestal alleen ondersteunende hoor- en werkcolleges en beschrijft hij het doel en de kwaliteitscriteria van een casus/opdracht. De student is zelf verantwoordelijk voor het goed uitvoeren van de casus of de opdracht. In een klein aantal courses definiëren de studenten (onder randvoorwaarden) hun eigen leerdoelen, die ze vervolgens zelfstandig of in klein groepsverband uitwerken. Binnen de opleiding wordt een aantal verschillende werkvormen gehanteerd, zoals gespecificeerd in het Onderwijskompas. Deze werkvormen worden zoveel mogelijk gevarieerd aangeboden. Ook wordt steeds geprobeerd variatie aan te brengen binnen de verschillende courses. De meest gehanteerde werkvormen zijn: hoorcollege, werkcollege, zelfstudie, reflectietechnieken, onderzoekend leren en practicum. Het panel is enthousiast over het didactisch concept. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek vastgesteld dat het concept niet alleen op papier staat, maar ook in de haarvaten van de dagelijkse onderwijspraktijk zit. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 27/53

28 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert het toetsbeleid zoals beschreven in het document De Hogeschool Zeeland Toetslijn (2005). De essentie van dit beleid is dat per course onderstaande wordt getoetst: - De integratie van kennis, vaardigheden en persoonskenmerken, te tonen in een zo authentiek mogelijke beroepssituatie; - Kennis die fundamenteel van aard is en die de essentie van het leergebied vormt, zoals feiten, procedures, begrip en inzicht; - Het reflectieniveau, de reflectievaardigheden en de beroepsdoelen van de student. De student geeft aan of hij voldoende kennis en vaardigheden heeft verworven om adequaat te kunnen handelen in de beroepssituatie. Om genoemd toetsbeleid te realiseren wordt binnen de opleiding een aantal verschillende toetsvormen gehanteerd. De meest gehanteerde toetsvormen zijn: (peer) assessment, reflectieopdracht, rapportage, casustoets, overalltoets, projectopdracht en kennistoets. In de OER is voor iedere course aangegeven welke toetsinstrumenten worden gehanteerd en eventueel in welke verhouding. Deze gegevens worden aan het begin van een course aan de student verstrekt, zodat hij weet welke toetsen en toetsvormen hij kan verwachten. De docent die een course verzorgt is verantwoordelijk voor het opstellen van de in die course af te nemen tentamens. De opgestelde tentamens worden beoordeeld door een andere docent die deskundig is op het betreffende vakgebied, zo noteert het zelfevaluatierapport. De docent stelt ook een antwoordenmodel op. Het is beleid dat bij praktijkopdrachten en andere werkstukken de te gebruiken beoordelingscriteria van tevoren aan de student worden medegedeeld. Tijdens het visitatiebezoek heeft het panel geconstateerd dat het gebruik van beoordelingscriteria niet altijd op zichtbare wijze plaatsvindt. Zo is het voor studenten niet altijd helder waarop zij beoordeeld worden en gebruiken docenten niet op systematische basis een beoordelingsformulier. Bij het toekennen van individuele resultaten bij groepsopdrachten worden meetinstrumenten gebruikt als persoonlijke reflecties, peer assessments en groepsevaluaties. Tijdens het bezoek heeft het panel geconstateerd dat dit nog niet door alle docenten op dezelfde manier wordt toegepast en dat studenten te maken hebben gehad met aanloopverschijnselen van deze manier van beoordelen, zonder dat zij hiervan structureel de dupe worden. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek enkele toetsen van courses en de uitwerkingen daarvan ingezien. Op basis hiervan komt het panel tot de conclusie dat de toetsen in voldoende mate het hbo-niveau reflecteren. In evaluaties wordt de student gevraagd in hoeverre naar zijn mening de toetsen aansluiten op de lesstof. Uit de meest recente evaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn. Op enkele punten heeft het panel vastgesteld dat het geformuleerde toetsbeleid nog niet is geconcretiseerd en in die gevallen weinig onderdeel is van de dagelijkse praktijk van het onderwijs. Zo dient het zicht op de geleverde inspanningen en resultaten van de 28/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

29 individuele student bij groepsopdrachten nog verder uitgekristalliseerd te worden en worden beoordelingsformulieren bij werkstukken niet door het gehele docententeam op dezelfde manier gebruikt. Dit beïnvloedt de uniformering en objectivering van de beoordeling in negatieve zin. Bovendien zullen de studenten hierdoor minder uitgebreide en met andere studenten vergelijkbare feedback krijgen. Het panel heeft ook vastgesteld dat de wijze van examinering in het algemeen op een gestructureerde wijze plaatsvindt, waardoor er voldoende veiligheidsmarges zijn ingesteld om de beoordeling van werkstukken en opdrachten consistent te laten verlopen. In de ogen van het panel heeft de opleiding gekozen voor adequate toetsvormen en vertonen de gehanteerde toetsvormen voldoende variatie. Daarbij heeft het panel geconstateerd dat de formele regels die de opleiding hanteert rond toetsing en beoordeling in orde zijn. De Examencommissie functioneert adequaat en in overeenstemming met haar wettelijke taken. Alles overwegende oordeelt het panel dit aspect met een voldoende. Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Eisen HBO Goed Criteria - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hogeschool Zeeland is recent gestart met een nieuw personeelsbeleid, met name ten aanzien van het beoordelen van het functioneren van medewerkers. Dit beleid is op interactieve wijze met de Departments tot stand gekomen. Tijdens het bezoek bleek dat dit positief door betrokkenen wordt gewaardeerd. De hogeschool eist dat wat vakinhoud betreft docenten een adequate opleiding hebben gevolgd en bij voorkeur relevante werkervaring in de beroepspraktijk hebben. Hierop worden docenten geselecteerd in de selectieprocedure. Docenten houden contact met de praktijk door stage- en afstudeerbegeleiding. Voor alle docenten is het mogelijk om stagiairs en afstudeerders te begeleiden. Hoeveel en welke docenten in enig jaar daadwerkelijk stagiairs of afstudeerders begeleiden is onderwerp van gesprek bij het vaststellen van de taakbelasting voor een jaar. Dit is een gesprek tussen leidinggevende en docent. De leidinggevende draagt er zorg voor dat alle docenten regelmatig begeleidende taken hebben, maar docenten kunnen in het overleg ook aangeven in enig jaar andere prioriteiten te willen leggen. Er zijn docentenstages mogelijk op basis van overleg tussen docent, head of department en P&O. Van de mogelijkheid om stage te lopen maken docenten in beperkte mate gebruik. Tevens bevordert de hogeschool de aanstelling van deeltijddocenten die naast een docententaak werkzaam blijven in de beroepspraktijk. Docenten houden hun vakinhoudelijke kennis in de eerste plaats bij in het kader van de in de CAO bepaalde tijd. De mogelijkheden die de hogeschool daarnaast biedt om de vak- NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 29/53

30 en beroepsinhoudelijke professionaliteit verder te ontwikkelen zijn: deelname aan kenniskringen van lectoraten, promotie in het hbo, doceren aan buitenlandse partnerinstellingen. Het panel heeft inzicht gehad in de CV s van de docenten. Veel docenten (circa 90%) die betrokken zijn bij de opleiding B-ICT komen uit het bedrijfsleven of hebben ervaring in het bedrijfsleven. De opleiding zet regelmatig gastdocenten in. Op deze wijze worden studenten ook op andere manieren dichter bij de praktijk gebracht. Het panel is van oordeel dat de verbinding tussen de opleiding en het bedrijfsleven via de docenten op een structurele wijze is vormgegeven. Dit uit zich onder meer in langlopende projecten in samenwerking met het bedrijfsleven en het lectoraat. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Goed Criteria - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het aangeleverde materiaal van de opleiding is te lezen dat het team van de opleiding uit tien vaste medewerkers bestaat. Er is voor 7,2 fte aan onderwijscapaciteit beschikbaar. Het werkelijk aantal fte ligt echter hoger. De additionele capaciteit wordt gebruikt voor uitleen aan andere opleidingen en voor het uitvoeren van toegepast onderzoek. De opleiding heeft in een docent-student ratio van 1:26,8. Deze ratio valt binnen de gestelde norm van 1:27,5. Tijdens het gesprek met de docenten ontving het panel signalen dat de werkdruk de afgelopen jaren hoog was. Docenten gaven ook aan dat dit voor een groot gedeelte niet meer actueel is. Door het aantrekken van extra personeel -waaronder een onderwijskundige ter ondersteuning van de onderwijsontwikkelingen- is de ervaren werkdruk afgenomen. Studenten gaven tijdens het gesprek met het panel aan dat de docenten goed bereikbaar zijn en bereid zijn om aanvullende informatie omtrent de vakinhoud te geven. Facet 3.3 Kwaliteit personeel Goed Criteria - Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. 30/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

31 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hogeschool Zeeland eist dat docenten vakinhoudelijk en onderwijskundig/didactisch bekwaam zijn. Docenten die geen of onvoldoende onderwijskundige en/of didactische deskundigheid bezitten, volgen een interne cursus didactiek en onderwijskunde. Deze cursus is extern gevalideerd door Fontys Hogeschool. Alle docenten zijn onderwijskundig en didactisch bekwaam. Dit blijkt uit hun ervaring bij vorige werkgevers of uit het hebben gevolgd van relevante (interne) cursussen. Een docent heeft op didactisch gebied tenminste de volgende cursussen gevolgd: basiscursus didactiek, didactische werkvormen en studieloopbaancoaching (SLC). Via workshops en intervisiebijeenkomsten kunnen docenten zich professionaliseren. Ook ter voorbereiding op de invoering van KBL zijn er workshops gegeven. Verder zijn er trainingen voor het gebruik van de VLD (virtual learning desktop). De competenties waarover een docent dient te beschikken zijn beschreven in de functiebeschrijvingen die samen het functiegebouw van de hogeschool vormen. Het functiehuis, het houden van functioneringsgesprekken en het maken van POP s is de combinatie van instrumenten die de hogeschool inzet om de kwaliteit van de medewerkers op peil te houden en waar nodig te actualiseren. Er is een begin gemaakt met het voeren van plannings- en evaluatiegesprekken als vervanging van de functioneringsgesprekken. Tijdens het bezoek heeft het panel geconstateerd dat het persoonlijke ontwikkelingsbeleid erop gericht is docenten bij de les te houden. Dit gebeurt onder meer door competentieontwikkeling, integratie van onderwijs en onderzoek en persoonlijke onwikkeling. 60% van het docententeam is academisch geschoold. Twee docenten zijn gepromoveerd. Enkele van de hbo-geschoolde docenten in de opleiding functioneren echter op hbo+/academisch niveau, wat blijkt uit hun functie van hogeschooldocent. Het huidige team is gekwalificeerd om de opleidingsvisie te realiseren, zowel op inhoudelijk als op onderwijskundig vlak. Het panel is van mening dat binnen het docententeam sprake is van een evenwichtige verdeling wat betreft de bedrijfskundige en informatietechnologische expertise, al is het panel ook van mening dat de opleiding de contuniteit van de aanwezige expertise dient te volgen. Het panel heeft een toenadering en inbreng geconstateerd van de bacheloropleiding Business Administration (BBA). Uit de visitatiegesprekken kwam naar voren dat dit proces vanuit efficiency-overwegingen inmiddels in gang is gezet. Onderwerp 4 Voorzieningen Facet 4.1 Materiële voorzieningen Goed Criteria - De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 31/53

32 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De hogeschool wil studenten een aangename en moderne leeromgeving bieden die stimuleert tot studeren en werken. De hogeschool beschikt over moderne werkplaatsen, laboratoria (bijvoorbeeld het Human Media Design lab) en ICT-voorzieningen (bijvoorbeeld een draadloos netwerk), zo heeft het panel tijdens het visitatiebezoek vastgesteld. De hogeschool is van mening dat een aantal materiële voorzieningen modernisering behoeft. Recente vernieuwingen zijn: een liftvoorziening in de oudste vleugel, een laboratorium voor Microsysteemtechnologie en laboratoriumvoorzieningen voor chemie. In het Informatiebeleidsplan zijn de ICT-beleidsdoelstellingen voor de gehele hogeschool opgenomen. De uitvoering van dit plan ligt op schema. De hogeschool vernieuwt de leeromgeving van studenten en de werkomgeving van studenten en medewerkers voortdurend. In veel lokalen zijn moderne AV- en ICTmiddelen voorhanden. De mediatheek groeit toe naar een centrum voor informatieverwerving. De mediatheek biedt een cursus informatievaardigheden voor studenten aan. De hogeschool beschikt over een boekhandel (die naast studieboeken ook literatuur en kantoorartikelen verkoopt), een uitzendbureau, en een kopieer- en printcentrum. Er zijn voldoende computers aanwezig om te voldoen aan de hogeschoolnorm van 1 computer op 5 studenten. Tijdens het bezoek heeft het panel geconstateerd dat de leslokalen en de docentenkamers in één gang gesitueerd zijn. Hiermee wordt het contact tussen studenten en docenten, alsmede de eigen identiteit van de opleiding bevorderd. Facet 4.2 Studiebegeleiding Goed Criteria - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de studievoortgang. - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De hogeschool wil dat de studiebegeleiding is afgestemd op de ontwikkelingsfase van de student. De begeleiding dient aan te sluiten bij de behoefte in het licht van de te bereiken eindresultaten. De studenten worden in het KBL-concept begeleid door een studieloopbaancoach (SLC). De taken van de SLC zijn beschreven in de SLC handleiding 2006/2007. Naast het verzorgen van studiecontracten heeft de SLC tot taak de student te gidsen naar die cursussen die passen bij de competenties die de student moet verwerven om aan het competentieprofiel van de bacheloropleiding te voldoen. In de OER zijn de regelingen opgenomen die sturing geven aan het systeem van studieloopbaancoaching en de instrumenten die de coach ter beschikking staan, zoals studiecontract, portfolio en POP. 32/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

33 Per semester sluit de student een studiecontract af. De SLC monitort dit: zowel inhoudelijk als procesmatig. Als een student keuzes maakt die passen binnen het keuzeaanbod van een opleiding, dan accordeert de programmacoördinator het contract. Dit gebeurt op basis van regelgeving van de examencommissie. Kiest een student cursussen buiten het keuzeaanbod, dan beslist de examencommissie over het studiecontract. Tijdens het bezoek is gebleken dat het studiecontract nog voornamelijk als een planningsinstrument functioneert. Het is de wens van de opleiding om middels het studiecontract meer inhoudelijke flexibilisering voor studenten aan te brengen. Voor studenten zijn diverse informatiebronnen beschikbaar. De belangrijkste daarvan zijn het infonet en de digitale leeromgeving daarbinnen: de VLD (virtual learning desktop). Het panel heeft inzicht gehad in de digitale leeromgeving en is positief over de manier waarop docenten en studenten gebruik maken van de diverse mogelijkheden. Informatie over courses is beschikbaar via de VLD. Het Infonet wordt voor andere informatievoorzieningen gebruikt, zoals informatie over de opleiding en hogeschoolbrede mededelingen. Via het omvangrijke Infonet is in principe alle informatie die een student nodig heeft voor zijn studievoortgang elektronisch beschikbaar. Tijdens het bezoek is gebleken dat veel informatie over het onderwijs via direct contact tussen student en docent gegeven wordt. Door kleinschaligheid van de opleiding (en de hogeschool) kan er veel informele communicatie plaatsvinden en zijn de lijnen kort. Studenten ontvangen van de hogeschool tijdig de correcte informatie over hun studieprogramma, zo blijkt uit evaluaties en het visitatiegesprek met studenten. Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg Facet 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Criteria - De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De hogeschool heeft in het document Kwaliteitszorg Onderwijs Hogeschool Zeeland op hoofdlijnen doelen geformuleerd ten behoeve van de onderwijsprocessen. Ook zijn de normen om de kwaliteit van het onderwijs te toetsen, beschreven. Tevens beschrijft het plan de onderzoeksmethode en -frequentie en de te ondernemen acties indien niet aan de norm wordt voldaan. In de Evaluatiekalender is voor een periode van drie jaar aangegeven wanneer evaluaties worden afgenomen. Ten behoeve van de analyse van de uitkomsten heeft de hogeschool een KBLontwikkelmatrix ontwikkeld waarmee de invoering van KBL onderzocht kan worden, en per opleiding in kaart gebracht kan worden waar deze staat in haar ontwikkeling. Deze matrix is onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem (zie Kwaliteitszorg Onderwijs Hogeschool Zeeland). In het studiejaar is de KBL-ontwikkelmatrix in een pilot NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 33/53

34 voor het eerst bij een aantal opleidingen toegepast. De eerste ervaringen duiden er op dat het meetinstrument nauwkeuriger moet worden ingesteld. Sinds de invoering van Kwaliteitszorg Onderwijs Hogeschool Zeeland (KO-HZ) wordt het onderwijs systematisch geëvalueerd. Daarvoor is een evaluatiekalender opgesteld die als bijlage aan het Kwaliteitszorg Onderwijs Hogeschool Zeeland is toegevoegd. Vanwege strubbelingen bij de invoering van een nieuw evaluatie-instrument HBO-spiegel in het cursusjaar zijn niet alle evaluaties die gepland waren uitgevoerd. De opleiding heeft dit opgevangen door gebruik te maken van andere evaluatie-instrumenten en heeft hier naar eigen zeggen geen hinder van ondervonden. De prioriteit is gegeven aan het evalueren van de cursussen uit het nieuwe KBL-concept, het functioneren van de studieloopbaancoach en globale evaluatie van het oude programma. In het cursusjaar worden naast de onderwijsevaluaties ook studenttevredenheidsonderzoeken uitgezet en worden alle meewerk- en afstudeerstages geëvalueerd. Het college van bestuur streeft ernaar voor de zomer van 2007 het kwaliteitszorgtraject gekoppeld te hebben aan de PDCA-cyclus. Hiermee verkrijgt het college inzicht in de onderwijskundige ontwikkeling en het niveau van de opleidingen, en de plannen die opleidingen maken om de bereikte kwaliteit te handhaven of te verbeteren. Naast de evaluaties op basis van de kwaliteitsenquêtes, worden ook andere evaluatiemiddelen gebruikt. In het zelfevaluatierapport worden de volgende instrumenten genoemd: - Interne course-evaluatie: hierbij evalueert de docent, samen met de studenten, de course op informele wijze. Dit vindt over het algemeen plaats aan het einde van de course. - Periodieke curriculum-evaluatie: hierbij evalueert het docententeam het curriculum. Hierbij worden de deeltaken doorgenomen en wordt gekeken of deze op een goede manier zijn verdeeld over de courses. - Evaluatie van het curriculum en van de speerpunten van de opleiding met het beroepenveld. - Alle SLC s evalueren met de eigen SLC-groepen het semester. Het panel is van mening dat de kwaliteit van het onderwijs wordt gemeten en geëvalueerd vanuit verschillende invalshoeken en dat de relatie wordt gelegd met verschillende streefnormen. De PDCA-timeline geeft op adequate wijze de volgtijdelijkheid van kwaliteitsgerelateerde activiteiten weer en is daardoor een krachtig sturings- en controlemiddel voor de opleiding. Het panel mist binnen de course evaluatie van de HBO-spiegel echter enkele aspecten van onderwijs, waardoor de evaluatievragen een algemeen karakter krijgen. Zo wordt meten van de mening van studenten over samenhang en het didactisch concept gemist. Om deze reden beoordeelt het panel dit aspect als voldoende. 34/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

35 Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Criteria - De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een aantal instrumenten ontwikkeld om te borgen dat verbeteringen gestructureerd en curriculumbreed worden doorgevoerd. - Evaluatiesessies op basis van enquêteresultaten: resultaten worden besproken binnen het docententeam. Hierbij wordt geprobeerd inzicht te krijgen in de belangrijkste knelpunten, waarna verbeteracties en prioriteitsstellingen kunnen volgen; - Gebruik van het course-evaluatieformulier: om meer inzicht te krijgen in geplande en doorgevoerde wijzigingen binnen een course, is het course-evaluatieformulier geïntroduceerd. Op dit formulier kan de docent zijn inzichten en ideeën aangeven; - Opleidingscommissie (OC) en Kwaliteitskring: binnen de OC en de Kwaliteitskring worden evaluatieresultaten besproken en kunnen docenten en studenten mogelijke verbeteringen inbrengen. De OC dient verbetervoorstellen goed te keuren. De opleiding is in 2002 gestart en kent derhalve geen verbetermaatregelen naar aanleiding van een vorige visitatie. In het zelfevaluatierapport wordt wel een aantal verbetermaatregelen naar aanleiding van evaluaties genoemd. Zo is verdeling van de verantwoordelijkheidsgebieden over de docenten verbeterd. De invoering van de capaciteitsmatrix heeft geleid tot een verbeterd inzicht in de taken, verantwoordelijkheden en werkbelasting. Voor de docenten is het transparanter voor welke courses en andere taken hij verantwoordelijk is. Verder zijn middels de Balanced Scorecard de missie en de visie van de opleiding beter geformuleerd, waardoor sturing beter mogelijk is gemaakt. Tevens wordt in het zelfevaluatierapport een aantal ontwikkelingspunten genoemd. Bij het bovenstaande speelt het Project Kwaliteitsverbetering een belangrijke functie. Vanuit dit project is in eerste instantie geïnventariseerd op welke gebieden kwaliteitsverbetering noodzakelijk was. Resultaten van dit project zijn onder meer de PDCA-processen, een geactualiseerde competentiebreakdown en dekkingsmatrix en de verschillende course-dossiers. De Balanced Scorecard geeft de doelen en streefcijfer (ook Key Performance Indicators, of KPI s) op verschillende resultaatgebieden weer. Hiermee wordt ook richting en prioriteit met betrekking tot de verschillende verbetervoorstelling gegeven. Door continue meting van resultaten kan worden beoordeeld of de doorgevoerde verbeteringen succesvol zijn en bijdragen aan de in de Balanced Scorecard gestelde doelen. Mocht dit niet het geval zijn, dan worden deze resultaten weer gebruikt als input voor de volgende (curriculum)evaluatiesessie. Het panel is van oordeel dat er sprake is van een gesloten kwaliteitscyclus (in de vorm van een PDCA-cyclus), waarbij de staf en het management adequaat reageert op evaluatieresultaten en knelpunten in het onderwijs. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 35/53

36 Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Criteria - Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het document Kwaliteitszorg Onderwijs Hogeschool Zeeland bevat een overzicht van rollen van betrokkenen: docenten, kwaliteitscoördinatoren, studenten, opleidingscommissies, kwaliteitskringen en beroepenveld. De respons op vragenlijsten is in een aantal gevallen te laag geweest om betrouwbare uitspraken te doen. Om de respons te verbeteren heeft de hogeschool onderwijsevaluaties in het studiejaar op basis van de studiecontracten afgenomen, waardoor de respons bij alle opleidingen naar verwachting zal stijgen naar rond de 70 procent. Tevens kunnen de resultaten onmiddellijk na afname van de vragenlijst met studenten besproken worden. Het betrekken van medewerkers bij kwaliteitszorg gebeurt via teamoverleggen en opleidingscommissies. Medewerkers spelen eveneens een rol in de zogeheten Interne Accreditatieteams, die vooraf de kwaliteit van courses onderzoeken. Studenten worden bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit betrokken via kwaliteitskringen en opleidingscommissies. Het beroepenveld wordt actief betrokken bij de kwaliteitszorg. Zo worden bedrijfsbegeleiders bij stages gevraagd om de competenties van studenten te evalueren en wordt binnen de Beroepenveld-adviescommissie gesproken over ontwikkelingen binnen het onderwijs. De betrokkenheid van alumni bij kwaliteitsverbetering is in ontwikkeling. De communicatie met alumni is tot nu toe vooral gebaseerd op een aantal individuele contacten. Zowel hogeschoolbreed als vanuit de opleiding wordt gewerkt aan het ontwikkelen van meer systematische contacten met de alumni. Om deze reden beoordeelt het panel dit onderdeel met een voldoende. Onderwerp 6 Resultaten Facet 6.1 Gerealiseerde niveau Goed Criteria - De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. 36/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

37 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De afstudeerstage is het middel van de opleiding om te beoordelen of een student aan de geformuleerde eindkwalificaties voldoet. Het eindniveau van de student wordt getoetst aan de hand van een vastgelegde procedure. Deze procedure is vastgelegd in de Afstudeerhandleiding. Het afstuderen heeft een omvang van 30 EC en bestaat uit een afstudeerstage en een afstudeeropdracht (scriptie). 80% van de tijd moet in een bedrijfsmatige context gewerkt worden. De afstudeeropdracht moet de mogelijkheid bieden om voldoende aan te tonen dat de student voldoet aan verschillende competenties wat betreft kennis, vaardigheden en professionele en persoonlijke competenties. Op basis van het eindverslag zal door de afstudeerbegeleider en een tweede beoordelaar een go/no-go beslissing worden genomen. Krijgt de student een go, dan wordt overgegaan tot de verdediging van het verslag. Een no-go leidt tot een nieuwe opdracht of individuele afspraken. De afstudeerstage -en dus het eindniveau- wordt beoordeeld op basis van het scriptie, de verdediging en de bedrijfsbeoordeling. Uit het gesprek met de alumni blijkt dat de opleiding hen voldoende bagage heeft meegegeven om met succes een masteropleiding aan een universiteit te volgen dan wel aan de slag te kunnen in het bedrijfsleven. Het merendeel van de afgestudeerden (ruim 90%) gaat de slag in het bedrijfsleven en veel van hen krijgen een contract aangeboden bij hun afstudeerbedrijf. Het beroepenveld is zeer positief over de startcompetenties van afgestudeerden. Dit blijkt uit het visitatiegesprek met het werkveld alsmede uit verslagen van de Beroepenveldadviescommissie. Het panel heeft in totaal 10 scripties gelezen en is van mening dat de scripties van een hoog niveau zijn. De scripties worden opgesteld volgens een vaste methodiek van de opleiding. De beoordeling van de scripties van de opleiding kwam overeen met het oordeel van het panel. Facet 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Criteria - Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. - Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 37/53

38 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De hogeschool heeft de volgende rendementsdoelstellingen geformuleerd: Perspectief Kengetal Groen tussen Oranje tussen Rood tussen Markt Marktaandeel instroom hbo 2% en 100% 1.5% en 1.99% 0% en 1.49% Student tevredenheid 7 en en en 6.0 Groei instroom nationaal 2.5% 1,5% en 2.49% 1,49% Groei instroom internationaal 0.5% 0% en 0.49% -0.01% Ingeschreven bekostigde studenten en Interne processen Verblijfsduur afgestudeerden 0 jr en 4.3 jr 4.31 jr en 4.5 jr 4.51 jr en jr Verblijfsduur uitvallers 0 jr en 1 jr 1.01 jr en 1.35 jr 1.36 jr en jr Punten per student laatste 52 weken 34 en en en In het zelfevaluatierapport worden per opleiding enkele kengetallen gepresenteerd. De kengetallen voor de opleiding B-ICT zijn complex, aangezien de opleiding met veel overstappers van I naar BI of andersom te maken heeft. Vooral de omzwaai van I naar BI is populair. Het marktaandeel van de hogeschool schommelt tussen de 2 en de 2,5 procent. Het streven is om boven de 2 procent te blijven. Het totaal aantal nieuwe inschrijvingen van de hogeschool bedroeg in 2006 (stand oktober 2006) 1267 studenten. In totaal zijn 3861 bekostigde studenten ingeschreven. Dat is minder dan het streefcijfer van minimaal 4000 studenten. Voor I stroomde in studenten in. De instroom voor BI was 19. Het aantal eerstejaars BI is vanaf het begin van de opleiding gedaald van 43 in 2002 naar 19 in Volgens de opleiding komt dat door een internationale instroom van circa 25 studenten in In 2003 zijn de taaleisen aangescherpt en in 2004 is de internationale instroom gestopt. De nationale instroom in deze periode ligt gemiddeld op 22 studenten. De uitval van internationale studenten is hoog. De opleiding wijt dit aan hun slechte beheersing van het Engels en culturele aanpassingsproblemen. De studenttevredenheid wordt momenteel nog gemeten en gewaardeerd op basis van de landelijke Choice-onderzoeken. De totaalscores van de opleiding B-ICT is 7,14. De verblijfsduur van afgestudeerden bedraagt in 2005 gemiddeld voor de hele hogeschool 3,86 kalenderjaar (wat gelijk is aan vier studiejaren: studenten beginnen in september en eindigen vier jaar later in juni/juli). Studenten die niet binnen 4,5 jaar zijn afgestudeerd krijgen extra begeleiding. De wijze waarop dat gebeurt, wisselt per Department. De gemiddelde verblijfsduur van de afgestudeerden ligt op 3,2 jaar. Dit cijfer is volgende de opleiding echter niet representatief omdat het aantal meetpunten sinds de start van de opleiding in 2002 te laag is om hier valide uitspraken over te doen. De opleiding verwacht dat de gemiddelde verblijfsduur onder de norm van 4,3 jaar zal blijven. De verblijfsduur van uitvallers bedraagt in 2005 gemiddeld voor de hele hogeschool 1,29 jaar. Dit getal is vrij constant. De hogeschool heeft de afgelopen twee jaar de begeleiding in het eerste jaar versterkt om te bereiken dat studenten binnen een jaar weten of zij de juiste studiekeuze hebben gemaakt. Het panel heeft geconstateerd dat de streefcijfers over het geheel in orde zijn, maar de streefcijfers rond de uitvallers niet. Het panel is zich van bewust dat het hier een specifieke groep van studenten betreft, met een eigen problematiek en de opleiding heeft 38/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

39 deze problematiek adequaat aangepakt. Om deze reden beoordeelt het panel dit aspect met een voldoende. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 39/53

40 40/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

41 Deel C: Bijlagen NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 41/53

42 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

43 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 43/53

44 44/53 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt)

45 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, opleidingen Informatica en Bedrijfskundige Informatica (vt) 45/53