Hogeschool Domstad. Opleiding: Opleiding leraar basisonderwijs hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd/deeltijd

Transcriptie

1 Hogeschool Domstad Opleiding: Opleiding leraar basisonderwijs hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 26 en 27 maart 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juni 2008

2 2/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 12 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van personeel 35 Onderwerp 4 Voorzieningen 39 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 42 Onderwerp 6 Resultaten 46 Deel C: Bijlagen 51 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 52 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 61 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 63 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 69 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 3/70

4 4/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 5/70

6 6/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de Opleiding tot Leraar Basisonderwijs van Hogeschool Domstad heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in januari 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 26 en 27 maart Het panel bestond uit: prof. dr. M.J.M. (Marc) Vermeulen (voorzitter, domeinpanellid); J.D. (Johan) Linckens (domeinpanellid); A.R.R. (Annemarie) Geeraths (studentpanellid); drs. R.V. (Remco) van der Dussen (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol VBI s Nederland van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Naar aanleiding van het verzoek van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de NVAO in november 2007 (brief AP/OKP/2007/46148) en de reactie van de NVAO daarop (brief NVAO/ /FV) is bijzondere aandacht besteed aan de kwaliteit van de panels voor de visitaties van de PABO-opleidingen. In verband daarmee heeft voorafgaand aan de visitaties overleg plaatsgevonden met de NVAO over de samenstelling van de panels voor deze visitaties. Tijdens dat overleg zijn de samenstelling van de panels en de kwaliteit van de panelleden besproken. Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 7/70

8 1.2 Inleiding Hogeschool Domstad heeft zich gespecialiseerd in het opleiden tot leraar basisonderwijs. De zelfstandige hogeschool te Utrecht heeft de afgelopen jaren een sterke groei doorgemaakt. In het jaar 2007/2008 verzorgt de hogeschool met circa 120 medewerkers onderwijs voor ongeveer 1100 studenten. Postinitieel biedt de hogeschool voortgezette professionalisering aan in de vorm van cursussen, maattrajecten en masteropleidingen. De focus ligt op het opleiden en professionaliseren van leraren in het basisonderwijs. De hogeschool is voornemens zich ook te richten op de onderbouw van het Voortgezet Onderwijs en het Middelbaar Beroepsonderwijs. De grondslag van Hogeschool Domstad vindt zijn inspiratie in de christelijke traditie. Kernwoorden van deze identiteit zijn: omgaan met diversiteit, zorg voor elkaar en maatschappelijke betrokkenheid. Hogeschool Domstad maakt deel uit van de Interactum, een federatie van zeven zelfstandige lerarenopleidingen voor het basisonderwijs. Interactum is gericht op samenwerking op het gebied van curriculumontwikkeling, internationalisering, kennisuitwisseling en belangenbehartiging. Vijf van de zeven Interactum-hogescholen, waaronder Domstad, werken samen in het lectoraat Kantelende Kennis. Per 2006 is aan Hogeschool Domstad het lectoraat Academische Basisschool gestart. Stichting Hogeschool Domstad en Hogeschool Domstad Facilitaire Zaken BV worden bestuurd en beheerd door een tweehoofdig college van bestuur. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het gevoerde beleid. Het managementteam bestaat uit een manager posthbo, een manager facilitair beheer en twee opleidingsmanagers (minor en major). De opleidingsmanagers worden ondersteund door zes coördinatoren. Daarbij kent ieder leergebied een voorzitter. Elk van beide opleidingsmanagers geeft leiding aan vier leergebieden. In het studiejaar 2006/2007 is een start gemaakt met de implementatie van een nieuwe competentiegericht curriculum. Het nieuwe curriculum heeft meer Domstad-profilering en meer ruimte voor eigen leervragen van studenten. De achtergronden voor deze vernieuwing zijn divers: invoering van het BaMa-stelsel, de adviesnota Koersen op meesterschap, de wet Bio, de bekwaamheidseisen van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren en de uitkomsten van de visitatie van De opleiding bestaat uit twee fasen: de major- en de minorfase. Na het voldoende afronden van de fasen is de student officieel Bachelor of Education. De major bestaat uit: - Jaar 1 (opleidingsbekwame fase): vier thema s a 15 EC. - Jaar 2 (beroepstakenbekwame fase): vier thema s a 15 EC. De minor bestaat uit: - Jaar 3 (werkplekbekwame fase): beroepsminor 1 (30 EC) en een profielminor (30 EC). - Jaar 4 (startbekwame fase): beroepsminor 2 (30 EC) en een profielminor (30 EC). 8/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

9 De opleiding kent de volgende varianten: - Dag variant. De voltijdse opleiding. - Dag-avond variant (DAV). Inhoudelijk identiek aan de Dag-variant, maar de contactmomenten zijn in de avond geprogrammeerd. De studenten worden geregistreerd als voltijdstudenten variant. De deeltijdse opleiding, bedoeld voor studenten met een hbo- of wo-opleiding. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode januari-maart 2008 inhoudelijk voor op het bezoek op 26 en 27 maart Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor ten slotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering op 7 maart 2008 is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 9/70

10 Specifieke werkwijze PABO-visitaties 2008 Naar aanleiding van het verzoek van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de NVAO in november 2007 is de visitatie uitgebreid met een extra bezoekdag. Tijdens deze extra dag is dieper ingegaan op het hbo-niveau, door middel van intensieve bestudering en bespreking van door studenten gemaakte werkstukken, toetsen, portfolio s et cetera. Bovendien zijn er extra afstudeerproducten bestudeerd. Er zijn extra gesprekken gevoerd met (derde- en vierdejaars) studenten, docenten en externe begeleiders/beoordelaars. Tevens is er een extra gesprek gevoerd met docenten en (externe) begeleiders/beoordelaars over het gerealiseerde afstudeerniveau (zie bijlage 3: bezoekprogramma). Bij de bestudering van het studiemateriaal en tijdens de gevoerde gesprekken op beide dagen is bijzondere aandacht besteed aan de verhouding tussen de vakinhoud (kennisbasis) en de meer algemene didactiek. Ten slotte heeft het panel, zoals gebruikelijk, aandacht besteed aan de docent-studentratio, het aantal contacturen, het aantal door studenten bestede uren, het opleidingsniveau van de docenten en aan de verbeteringen sinds de vorige visitatie. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in mei 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juni 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juni Het visitatierapport is uiteindelijk in juni 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. 10/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

11 In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 11/70

12 1.5 Oordelen per facet en onderwerp hbo-bacheloropleiding Leraar Basisonderwijs van Hogeschool Domstad te Utrecht Onderwerp/Facet Voltijd Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en Goed Goed inhoud programma 2.3 Samenhang in Goed Goed opleidingsprogramma 2.4 Studielast Voldoende Voldoende 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen Goed Goed vormgeving en inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, Voldoende Voldoende studenten, alumni en het beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 12/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

13 Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Alle facetten, met uitzondering van facetten 2.1, 2.4, 2.6 en 2.8, zijn met een goed beoordeeld. De facetten 2.1, 2.4 en 2.8 zijn met een voldoende beoordeeld. Facet 2.6 is met een voldaan beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten zijn met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Facet 4.1 is met een goed beoordeeld. Facet 4.2 is met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten, met uitzondering van facet 5.2, zijn met een voldoende beoordeeld. Facet 5.2 is met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Alle facetten zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 13/70

14 14/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 15/70

16 16/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

17 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding kiest voor de aansluiting bij landelijk geformuleerde eisen. De opleiding heeft aansluiting gezocht bij de bekwaamheidseisen primair onderwijs van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren, de zogenoemde SBL-competenties. Deze zijn vastgelegd in het document SBL-startbekwaamheden (bekwaamheidseisen PO) (2004). De zeven SBL-competenties zijn door de opleiding vertaald in Domstad-competenties. Iedere competentie is onderverdeeld in kerntaken ( kernen ). Dit is gebeurd in samenwerking met de Interactum-partners en geformuleerd in De kernen (Interactum, 2006). De competenties van de opleidingen, inclusief de kernen, zijn weergegeven in bijlage 5 De competenties zijn beschreven en uitgewerkt in het document Competentiematrix Hogeschool Domstad 2007 en De competentiematrix is gebaseerd op een stijgende lijn in de complexiteit van de context. Deze stijgende lijn komt tot uitdrukking in de operationalisaties van de kernen aan de hand van vier niveaus. De niveaus zijn: opleidingsbekwaam, beroepstakenbekwaam, werkplekbekwaam en startbekwaam. Een vergelijking met andere Interactum-hogescholen leert dat de Domstad op twee punten afwijkt. De interpersoonlijke competentie wordt door de Domstad breder ingevuld; het gaat niet alleen om interpersoonlijke competenties in de klas, maar om communicatie op alle niveaus. De competentie reflectie en ontwikkeling wordt door de overige Interactum-hogescholen als onderdeel van de zes andere competenties gezien. Tevens is de competentie aangevuld met de kern navigatie. Buiten Interactum vindt Domstad aansluiting via de SBL-competenties. Het panel heeft vastgesteld dat de Domstad-competenties zich niet gemakkelijk internationaal laten vergelijken. De onderwijssystemen verschillen internationaal te veel om tot een zinvolle en relevante internationale vergelijking te komen. Hogeschool Domstad beoogt de katholieke identiteit vorm te geven door actief aandacht te schenken aan de begrippen diaconaat en rentmeesterschap, oftewel zorg voor extra kwetsbare kinderen en zorg voor de omgeving. De SBL-competenties zijn afkomstig van een landelijk profiel en daarmee ontleend aan de eisen van vakgenoten en eisen van de beroepspraktijk. De competenties en de opleidingspecifieke uitwerking daarvan, zijn besproken met de opleidingscommissie en door middel van veldresonansbijeenkomsten met vertegenwoordigers van het werkveld. Het panel heeft vastgesteld dat de Domstad-competenties voldoen aan de eisen die vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan opleidingen die opleiden tot leraar in het NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 17/70

18 basisonderwijs. Aansluiting bij SBL en het gegeven dat de vertaling van de eindkwalificaties in samenwerking met de Interactum-partners heeft plaatsgevonden, staan borg daarvoor. Het panel is dan ook van oordeel dat de opleiding voldoet aan het criterium dat geldt voor dit facet. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Bestuurscharter Lerarenopleidingen (2006) is een matrix opgenomen waarin een koppeling wordt gemaakt met de Dublin descriptoren en de SBL-competenties. Deze matrix geeft per competentie aan op welke wijze de Dublin descriptoren gerealiseerd worden. Omdat de opleiding de SBL-competenties heeft overgenomen, is deze matrix ook van toepassing op de onderhavige opleiding. De competenties zijn nader opgesplitst in kernen die ieder weer in vier niveaus zijn geoperationaliseerd. In een tabel geeft de opleiding een vertaling van de Dublin descriptoren naar de opleidingscompetenties en de kernen. Hiermee heeft de opleiding op inzichtelijke wijze een overzicht gemaakt van de afstemming van de competentie met de Dublin descriptoren. Het panel heeft de koppeling tussen de competenties en de Dublin descriptoren bestudeerd en concludeert dat de koppeling adequaat is vormgegeven. Per Dublin descriptor komt het panel tot de volgende conclusies: 1. Kennis en inzicht: de afgestudeerde beschikt over kennis en inzicht in groepsdynamische processen. Tevens reflecteren de didactische en de pedagogische competenties de vereisten van deze Dublin descriptor. 2. Toepassing kennis en inzicht: het merendeel van de geformuleerde competenties zijn toepassingsgericht en hebben het in deze descriptor omschreven geambieerde niveau. De vereisten van deze descriptor komen onder meer naar voren in het adaptief werken met leerlingen en het pedagogisch handelen. 3. Oordeelsvorming: de competenties beantwoorden in voldoende mate aan de omschrijving van deze descriptor. Zo dient een afgestudeerde een constructieve bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkeling van een school. Tevens dient de afgestudeerde in staat te zijn vanuit de verschillende leerstijlen van kinderen te reflecteren op hun leerproces. 4. Communicatie: de vereisten van deze descriptor worden voldoende weerspiegeld in vooral de competentie Samenwerken in een omgeving regisseren. Hierin is vastgelegd dat de afgestudeerde in staat is professionele contacten met ouders, verzorgers, zorginstellingen en andere stakeholders in de omgeving van de school te onderhouden. 5. Leervaardigheden: in het bijzonder de competentie Reflectie en verantwoording is gericht op deze descriptor. In deze competentie is vastgelegd dat de 18/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

19 afgestudeerde in staat is kritisch terug te blikken op het eigen handelen en afwegingen te maken tussen verschillende concepten, waarmee de afgestudeerde zijn eigen ontwikkeling stuurt. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De competenties van de opleiding zijn gestoeld op de landelijke Bekwaamheidseisen leraren van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren. In de documenten Beroepsbeeld en opleidingsvisie (2007) en Competentiematrix Hogeschool Domstad 2007 en 2008 toont de hogeschool aan een eigen beroepsbeeld te hebben ontwikkeld. Hierin zijn de pedagogische, onderwijskundige en levensbeschouwelijke vertrekpunten van de hogeschool verwoord en verantwoord. De studenten worden opgeleid voor de functie leraar in het basisonderwijs. Afgestudeerden ontvangen het diploma Bachelor of Education. Het beroepbeeld is uitgewerkt in zes beroepsrollen. In de ogen van Hogeschool Domstad heeft een leraar basisonderwijs deze verschillende rollen. De rollen zijn: medeopvoeder, kennis(over)drager, cultuur(over)drager, wereldburger, onderzoeker/beschouwer en inspirator. Het geheel van beroepsbeeld, opleidingsvisie en eindkwalificaties is afgestemd met het werkveld. Het panel stelt vast dat de opleiding een representatieve groep professionals uit het primair onderwijs heeft geraadpleegd bij het opstellen van de doelen en visie van de opleiding. Het actualiseren van de doelstellingen van de opleiding wordt besproken binnen de Raad van Advies en veldresonansbijeenkomsten. Uit het materiaal en visitatiegesprek met vertegenwoordigers van het werkveld blijkt dat het werkveld de visie van de opleiding steunt, maar men schat het beoogd eindniveau in als aan de hoge kant. Vooralsnog is ervoor gekozen om het streefniveau te handhaven, ten einde een bijdrage te leveren aan de kwaliteitsverbetering van het basisonderwijs. Het panel heeft de eindkwalificaties bestudeerd vanuit het perspectief van de oriëntatie van de opleiding. Het panel heeft eerder (onder 1.1) vastgesteld dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij de eisen van vakgenoten en de relevante beroepspraktijk. Het beroepsbeeld en de beroepsrollen zijn tot stand gekomen in overleg met diverse vertegenwoordigers van het werkveld. Voorts is het panel van mening dat de eindkwalificaties het niveau van een beginnend leraar in het basisonderwijs weerspiegelen. Het panel stelt vast dat de gehanteerde eindkwalificaties aansluiten bij de huidige maatstaven en sociale context waarin de leraar basisonderwijs zijn beroep NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 19/70

20 uitoefent. Het panel is dan ook van oordeel dat de opleiding voldoet aan de criteria die gelden voor een opleiding binnen het HBO. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het programma heeft een beroepsgericht karakter, waarbij de student theorie, praktijk en houding met elkaar dient te verbinden. Vanaf het begin van de studie werken studenten aan hun competenties in de basisschoolpraktijk. Studenten werken in toenemende mate met eigen leervragen. De praktijk is de inspiratiebron voor hun leervragen en een leeromgeving om competenties te ontwikkelen. Volgens de opleiding bevordert het werken met eigen leervragen en met onderzoeksvragen de leervaardigheden en wordt de actualiteit van het geleerde gewaarborgd. Het ZER beschrijft dat kennisontwikkeling plaatsvindt aan de hand van vakliteratuur, literatuur uit vaktijdschriften en informatie op het internet. Om voldoende basiskennis te garanderen, maakt de opleiding gebruik van een verplichte literatuurlijst. De opleiding heeft de vak-vormingsgebieden van de basisschool geclusterd in zeven leergebieden, hierdoor wordt een rechtstreekse koppeling met de beroepspraktijk gemaakt. De literatuurlijst wordt per leergebied vastgesteld door de vakdocenten. Het panel heeft het overzicht van verplichte literatuur bestudeerd en heeft vastgesteld dat voldoende vakliteratuur is opgenomen. De opleiding zou wel meer aandacht kunnen besteden aan internationale literatuur. De zeven leergebieden zijn: - Onderwijskunde & pedagogiek en ICT - Persoon, onderwijs & wereld en levensbeschouwelijk onderwijs - Taal en schrijven - Rekenen en wiskundedidactiek - Kunstvakken - Wereldoriëntatie - Bewegingsonderwijs Het nieuwe curriculum gaat uit van te ontwikkelen competenties, die ontleend zijn aan de landelijk vastgestelde competenties voor leraren. In de formulering van de Domstad- 20/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

21 competenties is het hbo-niveau geborgd (zie 1.2). Het programma levert een bijdrage aan de ontwikkeling van kennis, inzicht en toepassing van kennis, oordeelsvorming, communicatie en leervaardigheden. Vanaf de opleidingsbekwame fase worden algemene hbo-vaardigheden ontwikkeld. In elke minor (vanaf jaar 3) doen studenten praktijkgericht onderzoek. De basis daarvoor ligt in de onderzoekscyclus, die is ontwikkeld door het lectoraat van Kantelende Kennis. Deze cyclus is in samenwerking met het lectoraat Academische basisschool vertaald naar een stappenplan voor studenten. De profielminor Schoolontwikkeling en innovatie kent een verzwaard onderzoeksprogramma. Door de lectoren en kenniskringen is de opleiding betrokken bij actuele ontwikkelingen in het vakgebied. Kennisontwikkeling door studenten vindt onder meer plaats door het bestuderen van bronnen die aangereikt worden vanuit vaklessen, feedbackbijeenkomsten, de themawebsites (jaar 1 en jaar 2), de website beroepsminor en de websites van de verschillende profielminors (jaar 3 en 4). Bovendien leren studenten hoe zij bronnen moeten beschrijven en ernaar verwijzen. Studenten geven aan welke bronnen zij bestuderen ten behoeve van hun leervragen. (Vak)docenten geven feedback via de vijf feedbackvragen op zowel het niveau van de geraadpleegde bronnen als de toepassing van deze kennis en inzichten binnen de leervraag. In de onderneming, het praktijkgerichte onderzoek in de minorfase, ontwikkelen studenten tevens contextgebonden nieuwe kennis en inzichten aan de hand van een onderzoeksvraag. Het panel heeft vastgesteld dat het niveau van het studiemateriaal voldoet aan het niveau van een lerarenopleiding. Uit de ingezien opdrachten en overzichten van onderwijsondersteunende artikelen blijkt dat er veel gebruik gemaakt van het materiaal dat een sterke verbinding heeft met de beroepspraktijk. Veel van het studiemateriaal wordt ook via de elektronische leeromgeving aangeboden. Binnen het buitenschoolse curriculum vindt ook ontwikkeling van kennis en inzicht middels interactie met de beroepspraktijk plaats. Vanuit de theorie formuleren de studenten, gericht op het kunnen functioneren binnen een complexe beroepssituatie, hun eigen leervragen. Hierin leren zij de kennis en het inzicht toepassen in hun eigen praktijk en hun handelen te verantwoorden op werkplekbekwaam niveau. In feedbackbijeenkomsten met (vak)docenten worden zij hierin begeleid en krijgen ze feedback op het toepassen van kennis en inzichten. De mentor geeft de studenten feedback op hun handelen op de werkplek. Actuele ontwikkelingen in de praktijk zijn in het programma gewaarborgd door de volgende zaken: - door input vanuit de Raad van Advies en veldresonansbijeenkomsten, waarin vertegenwoordigers van de verschillende beroepsrollen zitten; - het merendeel van de docenten is werkzaam of actief in het beroepenveld; - door de inzet van gastdocenten; - door het werken met eigen leervragen, mede vanuit de onderwijspraktijk; - door het opnemen van meerdere stages in het programma, waarbij de mentor een rol speelt. Het panel heeft geconstateerd dat de bovenstaande instrumenten effect hebben op de actualiteit van het onderwijs. Zo vertalen docenten hun ervaringen uit de praktijk in het NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 21/70

22 onderwijs, zoals blijkt uit het studiemateriaal en het gesprek met studenten. Het panel mist echter binnen de opleiding systematische controlemechanismen om te blijven bewaken of studenten in voldoende mate in aanraking komen met actueel en theoretisch studiemateriaal uit binnen- en buitenland. De opleiding geeft in het aangeleverde materiaal per leergebied meerdere voorbeelden waarin actualiteit een expliciete rol speelt. Enkele voorbeelden zijn: - In de majorfase volgen studenten in de colleges de actualiteit omtrent de onderwijsdiscussies. Artikelen die daarbij gebruikt worden zijn onder meer basisschool Het Mozaiek over de basisvaardigheden, de wenselijkheid van academici in het basisonderwijs en de recente discussies omtrent het nieuwe leren. (leergebied Onderwijskunde en Pedagogiek) - Bij groepsdynamische processen wordt de volgende actualiteit belicht: internetgebruik onder basisschool jongeren, pesten via mobiel, msn en internetsites. (leergebied Persoon, Onderwijs en Wereld) - Bij leesdidactiek is besproken dat met ingang van juli 2008 het AVI-lezen vernieuwd wordt. (leergebied Taal en Schrijven) - Nieuwe methodes en zienswijze met betrekking tot dyscalculie, hoogbegaafdheid, et cetera komen aan de orde. (leergebied Rekenen en Wiskundedidactiek) - Voor staat een nieuwe didactiekmethode voor levensbeschouwelijk onderwijs op de boekenlijst, met een meer multireligieuze aanpak. (leergebied Godsdienst en Levensbeschouwing) De beroepsvaardigheden worden ontwikkeld tijdens de stages. Lesgeven gebeurt pas zinvol als de student beschikt over de nodige basisvaardigheden op het gebied van de leergebieden. Deze basisvaardigheden worden met name in de aanvang van de studie verkregen. Het portfolio van studenten is het centrale ontwikkel- en beoordelingsinstrument (zie ook 2.8). Het dient als instrument om aan te tonen dat studenten de gewenste beroepsvaardigheden in voldoende mate aan bod hebben laten komen tijdens de studie. De student toont met diverse bewijsstukken (verslagen, werkstukken, kennistoetsen, et cetera) aan hoe en op welk niveau vaardigheden behaald zijn. Tijdens het visitatiebezoek gaven studenten aan tevreden te zijn over het actualiteitsgehalte van het programma. Ook uit de diverse gemaakte opdrachten en portfolio s blijkt dat studenten op de hoogte zijn van actuele ontwikkelingen in het vakgebied en maatschappij. Het panel is van mening dat de invulling van het voltijdse programma voldoet aan de vereisten van een hbo-opleiding. Het panel heeft waardering voor de wijze waarop studenten worden voorbereid op hun toekomstig beroep. Voor het panel is het echter niet vanzelfsprekend dat de student studiemateriaal onder ogen krijgt dat hen confronteert met een meer diepgaande redenering, zoals oorspronkelijk (onderzoeks)materiaal of waardoor studenten zich bewust worden van de internationale context van het vakgebied. Om deze reden beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. 22/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

23 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het programma is opgebouwd volgens vier fases en kent een major en een minor. De major bevat het eerste en tweede jaar. Het eerste jaar is de opleidingsbekwame fase en het tweede jaar de beroepstakenbekwame fase. De minor bevat de laatste twee jaren van de opleiding. Het derde jaar is de werkplekbekwame fase en het vierde jaar de startbekwame fase. De Domstad-competenties zijn gebruikt als richtinggevend document bij het ontwerp van het nieuwe curriculum. Elke competentie is uitgewerkt in twee a drie kernen (zie 1.1). Voor iedere kern is vastgelegd wat een student in elk van de vier opleidingsfases moet beheersen. Deze beschrijvingen zijn uitgangspunt geweest voor het curriculumontwerp. In het Opleidingskader (2008) beschrijft de opleiding middels een matrix de wijze waarop alle competentiekernen aan bod komen in het voltijdse en deeltijdse programma. Hieruit blijkt onder meer dat iedere competentiekern in elk van de vier opleidingsfases aan bod komt. In de major (jaar 1 en jaar 2) maken studenten kennis met de opleiding en het beroep. Studenten volgen een basisprogramma met verplichte studieonderdelen. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van studievaardigheden en aan een brede basis op het gebied van kennis en vaardigheden. De majorfase bestaat in totaal uit acht thema s. Binnen een thema wordt via één of meerdere leerarrangementen gewerkt aan competentie(s). Indien er twee leerarrangementen zijn geprogrammeerd, is het eerste leerarrangement altijd vakoverstijgend en het tweede meer vakspecifiek ingevuld. In het eerste jaar (fase Opleidingsbekwaam) ligt de focus op één of twee competenties. Deze fase is sterk aanbodgericht; via het opleidingsaanbod maken studenten kennis met de competenties van het beroep leraar en bekwamen zij zich daarin. In het tweede jaar (fase Beroepstakenbekwaam) vormen clusters van competentiekernen de basis van de thema s. Dit vormt een opstap naar de minor. De mate van vraaggerichtheid neemt toe in deze fase. In de minorfase vindt verdieping plaats en is er ruimte voor specialisatie. In deze fase wordt het leren op de werkplek belangrijker en is er aandacht voor onderzoeksvaardigheden van studenten in relatie tot schoolontwikkeling. De minorfase is onderverdeeld in twee beroepsminors en twee profielminors. Voor de profielminors kan gekozen worden uit vijf minors. Een minor wordt omschreven als een samenhangend, gestructureerd, afgerond en gevalideerd geheel van leerbronnen en (elektronische) NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 23/70

24 leermiddelen, opgebouwd rond een vakoverstijgend leerarrangement en één of meerdere complexe beroepssituaties. De beroepsminors zijn verplicht en leveren met name een bijdrage aan de verdieping van het beroep leraar basisonderwijs. In de eerste beroepsminor ligt een accent op het functioneren en handelen in de groep ten aanzien van de leerbehoeften van kinderen. De tweede beroepsminor legt accenten op het functioneren als teamlid binnen de basisschool. Een profielminor levert een profilering op van het beroep, waarmee de student uiteindelijk een voortrekkersfunctie kan vervullen binnen de school. Voltijdstudenten kiezen twee profielminors. Deeltijdstudenten kiezen een profielminor. Uit het Opleidingskader (2008) blijkt dat de verschillende programmaonderdelen zijn uitgewerkt in concrete doelstellingen. Tevens is een beschrijving van de opzet van het onderwijs opgesteld. Zo zijn onder meer voor de thema s en de leerarrangementen in de majorfase het leerdoel en de relevante leergebieden - zoals Muziek, Nederlands en Levensbeschouwelijk uitgewerkt. Voor de profielminoren geldt dat de Domstadcompetenties zijn uitgewerkt in toetsbare leerdoelen/competenties. Uit de beschrijvingen blijkt dat alle competenties een plek hebben in het binnenschools en het buitenschools programma. Het portfolio van studenten is het centrale ontwikkel- en beoordelingsinstrument (zie ook 2.8). Het dient als instrument om aan te tonen dat studenten de eindkwalificaties in voldoende mate aan bod hebben laten komen tijdens de studie. De student toont met diverse bewijsstukken (verslagen, werkstukken, kennistoetsen, et cetera) aan hoe en op welk niveau competenties behaald zijn. Via het toetsplan wordt nagegaan of de student zich bekwaamd heeft in alle competenties en maakt de student het bereiken van (het gewenste niveau van) de competenties zichtbaar. Het panel heeft het voltijd- en deeltijdprogramma bestudeerd vanuit het perspectief van de Domstad-competenties. Het panel kan zich goed vinden in de wijze waarop in het ZER en het opleidingskader een relatie is gelegd tussen de eindtermen en de programmaonderdelen. Het panel waardeert de gedegen en geïntegreerde wijze waarop de Domstad-competenties zijn vertaald in het programma. Zij is van oordeel dat het programma daardoor een consistent geheel is geworden. Het panel heeft vastgesteld dat de beschrijvingen van de programmaonderdelen, bijvoorbeeld op de elektronische leeromgeving, de relatie met de Domstad-competenties expliciet leggen, waardoor het duidelijk is welke competenties op welk niveau aan de orde worden gesteld. Het panel is van oordeel dat het programma zo is ingericht en gestructureerd dat studenten, zowel van de voltijdse als de deeltijdse variant, in staat zijn om de geformuleerde eindkwalificaties te behalen. Het panel is dan ook van oordeel dat de opleiding voldoet aan de criteria die gelden voor dit facet. 24/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

25 Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het curriculum kent drie pijlers waardoor de inhoudelijke samenhang op papier wordt gewaarborgd. De pijlers zijn: leren op de werkplek, de competentieniveaus en de leerarrangementen. Het leren op de werkplek wordt vanaf het eerste jaar ingezet, aangezien studenten vanaf het begin van de studie in de basisschoolpraktijk werken aan hun competenties. De praktijk is een voedingsbodem voor de individuele leervragen, maar ook een veld om kennis en vaardigheden toe te passen. De mentor de begeleider binnen de basisschool fungeert hierbij als een gesprekpartner en heeft contact met de studieloopbaanbegeleider van de student. Hierdoor is samenhang tussen het binnen- en buitenschoolse curriculum gewaarborgd. Het curriculum is gestoeld op de Domstad-competenties. Elke competentie is uitgewerkt in maximaal drie kernen. Voor iedere kern is vastgelegd wat een student in elk van de vier opleidingsfases moet beheersen. Deze beschrijvingen laten een opbouw in niveau zien en borgen een verticale samenhang. De leerarrangementen zijn ontworpen om studenten de mogelijkheid te geven gericht te werken aan de kernen. De leerarrangementen bieden de (vak)inhoudelijke context bij de beantwoording van de individuele leervragen. Hierdoor worden theorie en praktijk met elkaar in verband gebracht. Leerarrangementen zijn thematisch rond (een cluster van) competenties ingedeeld waarbij een thema een samenhangend programmaonderdeel van 15 EC vormt. Een minor (30 EC) is een samenhangend geheel dat is opgebouwd rond een vakoverstijgend leerarrangement en één of meerdere complexe beroepssituaties. De thema s en minors zorgen daarmee voor horizontale samenhang in het opleidingsprogramma. In het curriculum is een beperkte hoeveelheid aan keuzeruimte gereserveerd. De student heeft de mogelijkheid zich middels twee profielminors te profileren. Gekozen kan worden uit de volgende minors: Schoolontwikkeling & Onderwijsinnovatie, Bewegingsonderwijs, Uitgaan van verschillen, Cultuur & Kunsteducatie en Internationaal (nog in ontwikkeling ten tijde van beoordeling). Het is mogelijk een profielminor bij een andere instelling te volgen, mits wordt vastgesteld dat de minor voldoet aan het vastgestelde kader (zie onder). Iedere minor is opgebouwd aan de hand van een vastgesteld kader. Hierin is vastgelegd dat een minor in ieder geval bevat: (a) een werkplekdeel waarbij de student de mogelijk heeft om op werkplekbekwaam of startbekwaam niveau te functioneren, een verdiepend/theoretische gedeelte, een professioneel werkconcept en onderzoeksvaardigheden. Het Opleidingskader (2008) geeft aan dat de student in principe bepaalt hoe hij zijn competenties wil ontwikkelen tot het gewenste niveau. Daarmee kan een student voortbouwen op competenties die eerder (in het onderwijsprogramma) verworven zijn. NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 25/70

26 Het accent in het onderwijsaanbod verschuift gedurende het studiepad van aanbodgericht naar vraaggericht. In de loop van de studie stelt de student steeds meer eigen leervragen en zijn de onderwijsvormen in toenemende mate gericht op het kunnen beantwoorden van de leervragen (zie ook 2.7). Hierdoor wordt de student steeds meer zelf verantwoordelijk voor het eigen leerproces. Zelfsturing door middel van reflectie vormt hierbij een belangrijke rode draad door het gehele curriculum. De studieloopbaanbegeleider vormt een belangrijk onderdeel bij het door studenten (leren) integreren van theoretische kennis en vaardigheden in een praktijkgerichte context. Het assessmentdossier is hierbij een essentieel instrument, aangezien hierin de competenties in onderlinge samenhang beschreven worden. In het ZER wordt beschreven dat de docenten steeds meer gaan samenwerken, aangezien door docenten vanuit verschillende leergebieden wordt overlegd. Tijdens het visitatiegesprek met docenten heeft het panel vastgesteld dat de docenten werken aan het versterken van de samenhang binnen het opleidingsprogramma, onder meer door aandacht te besteden aan de samenwerking tussen vakken, themaweken en gezamenlijke docenten. Teams van docenten verzorgen een gezamenlijke start en afsluiting van thema s en leerarrangementen. Daarnaast kent de opleiding diverse overlegvormen, zoals professionaliseringsweken en het Onderwijsplatform, waarin inhoudelijk overleg over werkvormen plaatsvindt en andere inhoudelijke zaken worden afgestemd. Daarbij hebben de voorzitters van de leergebieden op structurele basis overleg met de opleidingsmanager major en de opleidingsmanager minor. Uit evaluatieresultaten blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang tussen de studieonderdelen. Voorts is men tevreden over de samenhang tussen de stage en de studieonderdelen. Dit beeld werd bevestigd tijdens de visitatiegesprekken met studenten; zij geven aan goed overzicht te hebben en samenhang te ervaren in het binnen- en buitenschoolse aanbod en tussen theorie en praktijk. Het panel heeft de inhoudelijke samenhang van het curriculum op papier bestudeerd en is tot de conclusie gekomen dat het programma in voldoende mate samenhang vertoont. De competentieniveaus, de thema s en de minors geven het programma een adequate en logische opbouw en structuur. Het panel heeft vastgesteld dat de thema s en de minors niet alleen intern, maar ook inhoudelijk op elkaar zijn afgestemd. Er is sprake van uniform programma met een beperkte keuzeruimte, waardoor een inhoudelijk samenhangend studiepad voor studenten wordt gewaarborgd. Het panel is van oordeel dat de opleiding voldoet aan het criterium dat betrekking heeft op de interne samenhang van het programma. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. 26/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs

27 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eerste twee jaren van de reguliere variant zijn opgebouwd volgens acht thema s van 15 EC. Jaar drie en vier zijn opgebouwd met vier minors van elk 30 EC. De deeltijd variant kent vier thema s en drie minors. Het Onderwijs- en Examenreglement (OER) kent een aantal regelingen om de studievoortgang te bevorderen. Zo wordt bij het behalen van minder dan 45 EC in het eerste jaar een bindend negatief studieadvies gegeven. Voor aanvang van de derdejaars stage dienen studenten alle voorgaande stages te hebben afgerond en minimaal 100 EC te hebben behaald. Voor aanvang van de eindstage dienen studenten alle voorgaande stages te hebben afgerond en minimaal 170 EC te hebben gehaald. In het aangeleverd materiaal is een analyse van het aantal contacturen gemaakt. De telling geldt voor de lesweken op de opleiding; hier vallen stageweken, toetsweken, studieweken en vakanties niet onder. In de verschillende fasen van de opleiding geldt: - Jaar 1: 18 contacturen - Jaar 2: 16 contacturen - Jaar 3: 12 contacturen - Jaar 4: 10 contacturen Voor de studenten in de majorfase komt hier 8 uur stage in de lesweken bovenop. In de minor komt hier nog uur stage in de lesweken bij. Voor beide groepen gelden ook nog stageweken. Voor deeltijdstudenten geldt gedurende alle jaren 8-10 uur contacttijd, exclusief stage. Tijdens het visitatiegesprek met voltijd- en deeltijdstudenten werden de bovengenoemde cijfers bevestigd. De gerealiseerde tijd voor zelfstudie ligt bij voltijdstudenten rond de 20 uur; bij deeltijders ligt deze rond de 10 uur. Tijdens het visitatiegesprek gaven studenten aan dat het programma om sommige momenten erg druk is, maar dat over de gehele linie het studieprogramma goed te doen is. Er is geen sprake van structurele studiebelemmerde factoren. De opleiding evalueert de ervaren studielast in evaluatiegesprekken met studenten. Op diverse momenten is gebleken dat studenten de studielast als hoog ervaren door het grote aantal werkstukken. In 2006 is een apart evaluatieonderzoek uitgevoerd naar de ervaren studielast. Studenten typeerden de studielast als redelijk zwaar, met name door het grote aantal lessen, stagedagen, opdrachten en verslagen. Daarbij gaf men aan dat studieactiviteiten niet altijd gelijkmatig verdeeld waren over een semester; in het begin zijn er veel lessen en aan het eind moeten studenten veel verslagen schrijven. Het huidige curriculum is anders opgebouwd ten einde de geconstateerde knelpunten te beheersen. Er is sprake van meer samenhang in het programma en studenten worden in grotere eenheden getoetst. Daarbij is extra geïnvesteerd in studieloopbaanbegeleiding. De eerste resultaten stemmen het panel positief. Studenten die het nieuwe curriculum volgen zijn in 2007 meer tevreden over het aantal verplichte opdrachten. Studenten zijn nog wel kritisch over de spreiding van de studielast. De opleiding verwacht dat studenten aan het vernieuwde curriculum moeten wennen en dat de gemeten onvrede niet blijvend zal zijn. De opleiding heeft een instrument in ontwikkeling genomen dat tegemoet komt aan de behoefte van het panel om de ontwikkelingen met betrekking tot de ervaren studielast op de voet te blijven volgen. NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs 27/70

28 Om de doorstroom van studenten beter te monitoren, is de opleiding voornemens maandrapportages op te stellen. Deze rapportages met betrekking tot verblijfsduur zullen laten zien of studenten in het gewenste tempo door het programma zullen stromen. Het panel heeft vastgesteld dat de studielast van het programma in de ogen van de studenten hoog, maar realiseerbaar is. Het panel is van oordeel dat de studielast op papier op een evenwichtige manier over de onderwijsperioden is verdeeld, maar dat studenten in de uitvoering van het programma op dit aspect knelpunten ervaren. In de ogen van het panel bewaakt de opleiding de studeerbaarheid - middels evaluatiegesprekken en de voorziene maandrapportages - op een adequate manier en neemt de opleiding maatregelen om de studeerbaarheid te verbeteren wanneer dat noodzakelijk is. Het panel heeft geen informatie ontvangen die aangeeft dat het programma onderdelen kent die de studievoortgang belemmeren. Het panel is van oordeel dat de opleiding voldoet aan het criterium dat betrekking heeft op de studeerbaarheid en de studielast. Gezien de klachten van studenten over de spreiding van de studielast, beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hogeschool Domstad hanteert de wettelijke vooropleidingseisen. Aankomende studenten van 21 jaar of ouder die niet aan de wettelijke eisen voldoen komen in aanmerking voor toelatingsonderzoek. De toelatingseisen, EVC-regelingen en instroomprocedure staan beschreven in het Onderwijs en Examenreglement (OER). De Examencommissie neemt een besluit over de vrijstellingen. De opleiding spant zich in tegemoet te komen aan diversiteit wat betreft de startcompetenties van de instroom, onder meer door het opzetten van verschillende studietrajecten en door te investeren in studieloopbaanbegeleiding (met name in het eerste jaar). Studenten met een afgeronde wo- of hbo-opleiding kunnen de Twee+ opleiding volgen; deze opleiding staat formeel bekend als de deeltijd variant. Studenten met een mbo-vooropleiding krijgen binnen de reguliere opleiding (Dag variant) een aangepast programma in het eerste semester van het eerste studiejaar. De variant kent geen verkorting. Alle instromende studenten worden middels een landelijk examen getoetst op kennis en vaardigheden voor de vakken Nederlands en rekenen/wiskunde. Daarnaast worden de instromende studenten getoetst op aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en natuurkunde. Voor deze vakken biedt de opleiding schakelprogramma s in de vorm van zelfstudiepakketten op het niveau van groep 8 aan. Hierin staat de basiskennis centraal. De schakeltoetsen worden niet in studiepunten gewaardeerd; bij voldoende resultaat volgt een vrijstelling. Alle schakelprogramma s moeten aan het eind van het eerste 28/70 NQA - visitatie Hogeschool Domstad, Opleiding tot leraar Basisonderwijs