Hogeschool INHOLLAND, Alkmaar

Transcriptie

1 Hogeschool INHOLLAND, Alkmaar Opleiding: Technische bedrijfskunde; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 1 oktober 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2008

2 2/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 33 Onderwerp 4 Voorzieningen 37 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 40 Onderwerp 6 Resultaten 44 Deel C: Bijlagen 49 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 50 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 55 Bijlage 3: Bezoekprogramma 59 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 61 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 62 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 3/63

4 4/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 5/63

6 6/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord In augustus heeft de opleiding TBK een zelfevaluatierapport aangeleverd bij NQA, waarmee de beoordeling van deze opleiding door het visitatiepanel voor deze opleiding is gestart. Het panel heeft in kader van zijn onderzoek de opleiding bezocht op 1 oktober Het panel bestond uit: De heer ing. J.C. de Jong (voorzitter en domeinpanellid) De heer ing. A. van Tongeren (domeinpanellid) Mevrouw ing. A. Decnop (studentpanellid) De heer W.A.J. van Uden (NQA-auditor) Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikken de panels over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De hogeschool INHOLLAND verzorgt met zo n medewerkers onderwijs aan bijna studenten op diverse locaties in Noord- en Zuid-Holland. Omdat INHOLLAND de student een kleinschalige leeromgeving wil bieden, heeft de hogeschool de opleidingen ondergebracht in schools. Er zijn 16 van dergelijke schools, waaronder de School of Technologie waartoe de opleiding Technische Bedrijfskunde behoort. De schools worden vanuit de centrale hogeschool ondersteund door diensten, zoals HRM, Vastgoed, ICT, Internationalisering, Planning & Control en Onderwijs, Kwaliteit, Research & Development. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 7/63

8 Het instellingsplan voor de periode Samen werken aan de kennis van morgen beschrijft vijf speerpunten voor beleid en uitvoering: de integratie van kennis, onderzoek en praktijk; verdere professionalisering van de eigen organisatie; focus op inhoudelijke thema s; verstevigen van de banden met partners in de regio; en internationale oriëntatie. De School of Technology heeft een keuze gemaakt uit deze speerpunten. Ze richt zich in de genoemde periode in de eerste plaats op het integreren van onderwijs, onderzoek en praktijk. De school doet dat door de interactie tussen onderzoek en projectopdrachten die voortkomen uit de praktijk een plaats te geven in het onderwijsprogramma. Daarnaast heeft de school zich gericht op de eigen professionalisering. Ze heeft zich toegelegd op het verbeteren van de interne organisatie, en het investeren in medewerkers om het beste uit hen te halen. De School of Technology verzorgt techniekonderwijs op hbo-niveau. De opleidingen binnen de school zijn geclusterd in vier majordomeinen: de Major of Construction, de Major of Technical Engineering, de Major of ICT en de Major of Business & Technology. De opleiding Technische Bedrijfskunde behoort tot de laatste major, samen met de opleidingen Bedrijfskunde, Agribusiness (beide in Delft) en Human Technology. Technische Bedrijfskunde heeft een voltijdvariant met 123 studenten en een deeltijdvariant waaraan 96 studenten zijn ingeschreven. In beide varianten stromen jaarlijks ongeveer 25 studenten in. Technische Bedrijfskunde wordt alleen verzorgd op de locatie Alkmaar. De opleiding is in 1979 gestart aan de toenmalige hogeschool Alkmaar. De opleiding heeft een brede oriëntatie gericht op de combinatie van techniek, economie en organisatie. Een afgestudeerde moet in staat zijn na enkele jaren werkervaring leiding te geven aan diverse bedrijfsprocessen, waaronder productie-, logistieke en veranderingsprocessen. De technisch bedrijfskundige moet een scharnierfunctie kunnen vervullen tussen directie, werkvloer, overheid en klanten. Afhankelijk van de keuzes die een student maakt kan hij na zijn afstuderen gaan werken als bedrijfsleider, commercieel ingenieur, projectleider, accountmanager, inkoop- of verkoopleider, of organisatieadviseur. De opleiding is opgebouwd uit drie delen. De major is het algemene deel van de opleiding, dat gedeeld wordt met andere opleiding in de Major of Business & Technology. De major omvat 50% van het curriculum. Door het volgen van een specialisatie- en differentiatieminor kan de student persoonlijke elementen in zijn programma aanbrengen. De specialisatieminor is gericht op kennis en vaardigheden die specifiek zijn voor technische bedrijfskunde. De differentiatieminor biedt de student de mogelijkheid studieonderdelen te volgen van andere opleidingen, zodat hij zich kan onderscheiden van andere studenten. In het binnenschoolse programma volgt de student vakken en voert hij projecten en opdrachten uit, waarvan een aantal in samenwerking met de beroepspraktijk. Tijdens de stage en het afstuderen werkt de student langere tijd in een bedrijfsmatige omgeving: de authentieke beroepssituatie. Het opleidingsprogramma wordt verzorgd door 7 docenten onder de directe leiding van een opleidingsmanager met een totale omvang in fte van 6,63. Afgezet tegen de totale studentenpopulatie (219 studenten) levert dat een medewerker-studentratio van 1:33 op. 8/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

9 De opleiding is voor het laatst gevisiteerd in De commissie beoordeelde de opleiding toen op alle aspecten met een voldoende of goed. Wel waren er een aantal aanbevelingen voor de deeltijdopleiding, de curriculumstructuur, de kwaliteitsbewaking en internationalisering. De opleiding heeft voor het merendeel van de aanbevelingen maatregelen getroffen. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de maand september inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 1 oktober Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor ten slotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 9/63

10 De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in november 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is eveneens in november 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december 2008 en in dezelfde maand aan de opleiding ter beschikking gesteld, om het samen met de accreditatieaanvraag in te dienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, dan gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk is gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Hs. INHOLLAND TBK Voltijd Hs. INHOLLAND TBK Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Voldoende Voldoende 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 11/63

12 Doelstellingen opleiding Het facet 1.1 heeft het panel met voldoende beoordeeld. Aan de facetten 1.2 en 1.3 is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Het panel beoordeelt de facetten 2.3 en 2.5 als goed. Aan het facet 2.6 is voldaan. De facetten 2.1, 2.2, 2.4, 2.7 en 2.8 zijn met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Het facet 3.3 is met goed beoordeeld. De facetten 3.1 en 3.2 heeft het panel als voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Aan facet 4.1 heeft het panel het oordeel goed toegekend, aan facet 4.2 het oordeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De drie facetten van dit onderwerp zijn door het panel als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het panel beoordeelt het facet 6.1 als goed en 6.2 als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 13/63

14 14/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties die studenten Technische Bedrijfskunde (TBK) moeten behalen, zijn beschreven in de vorm van competenties. De opleiding positioneert zich in het domein Engineering. De in dat domein vastgestelde competentieprofielen voor de ingenieur worden door de opleiding gebruikt. De rollen die in Profiel van de Bachelor of Engineering (2006) worden beschreven, zijn in de competentiebeschrijvingen van de opleiding te herkennen, al worden ze niet letterlijk zo genoemd. De vier fasen die hierin genoemd worden (inzicht krijgen, ontwerpen, plannen, uitvoeren), zijn voor de opleiding TBK leidend geweest bij de ontwikkeling van de zogeheten competentiekaarten. Het bestaande programma sluit direct aan bij en is gebaseerd op de opleidingseisen die door het landelijk clusteroverleg opleidingen TBK zijn vastgelegd in het document Opleidingseisen Technische Bedrijfskunde voor Hogescholen in Nederland (2002). In dit document wordt eerst een beroepsbeeld geschetst, vervolgens komen de context, beroepsrollen en de competenties aan de orde. Aan het clusteroverleg dat heeft geleid tot de totstandkoming van de opleidingseisen is door zeventien Nederlandse hogescholen deelgenomen. Kenmerkend voor het beroepsbeeld van de TBK er is dat hij efficiëntie, kwaliteit, flexibiliteit en innovativiteit van een organisatie bevordert. Hij is als intermediair tussen diverse organisatiedisciplines in staat om vakkennis, analytisch vermogen, communicatieve en sociale vaardigheden op professionele wijze in te zetten in een integrale benadering van bedrijfsprocessen. Hij beweegt zich in een beroepscontext waarin commerciële, financiële, productionele, informationele en personele bedrijfsprocessen samenkomen. Volgens de landelijke competentiebeschrijving beheerst een afgestudeerde hbo er TBK vier beroepsrollen: manager, intern adviseur, extern adviseur en ondernemer. De invulling van deze rollen worden aan de hand van een korte beschrijving geïllustreerd. De rol van de manager is als volgt beschreven in Opleidingseisen Technische Bedrijfskunde voor Hogescholen in Nederland: NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 15/63

16 Het competentieprofiel van de ingenieur TBK bevat 5 competenties, dat van de opleiding bevat er 8, aangevuld met twee specialisatiecompetenties. De opleiding heeft van enkele indicatoren in het landelijke profiel nieuwe competenties gemaakt, wat naar het oordeel van het panel een goed resultaat oplevert. De twee competenties die betrekking hebben op eigen professionaliteit en de professionaliteit van de beroepsgroep zijn door de opleiding toegevoegd met als doel zich te onderscheiden van andere opleidingen TBK in het land. Landelijke competenties Formuleren en ontwikkelen van beleid Uitvoeren van beleid Ondernemen Vernieuwen van organisaties Vernieuwen van producten en processen INHOLLAND TBK-competenties Bedrijfsplannen ontwikkelen Beleid uitvoeren Verbeteren en vernieuwen van organisaties Ondernemen Vernieuwen van producten en diensten Eigen professionaliteit Professionaliteit van de beroepsgroep Projectmanagement Daarnaast twee specialisaties: Organisatieonderzoek en -advies Verandermanagement Deze competenties vormen de basis voor de competenties van de opleiding zoals die zijn beschreven in de Studiegids TBK en op de competentiekaarten die voor de voltijdse en de deeltijdopleiding zijn opgenomen in TBK BASICS Het gebruik van competentiekaarten is een nieuwe ontwikkeling waarmee aard, inhoud en niveaus van de competenties op overzichtelijke wijze zijn beschreven. De opleiding heeft de competentiebeschrijvingen en de competentiekaarten besproken met de eigen beroepenveldcommissie, die ze becommentarieerd heeft en heeft goedgekeurd. De opleiding heeft de kwalificaties niet expliciet getoetst aan die van buitenlandse opleidingen of internationaal erkende organisaties op het gebied van TBK. In het zelfevaluatierapport schrijft de opleiding dat noch door het landelijke platform noch door de opleiding zelf een benchmark is verricht met vergelijkbare opleidingen in het buitenland. Het Beleid Internationalisering School of Technology bevat geen beleidsmaatregelen die gericht zijn op het doen van een benchmark. De opleiding werkt wel samen met internationaal opererende bedrijven (Corus, Eriks, VeZeT). Deze samenwerking kan leiden tot een betere internationale oriëntatie op de competenties van een TBK er. Er is echter geen bewijs dat dit effect in het verleden tot stand is gekomen, evenmin is er bewijs dat dit een van de doelstellingen van de samenwerking is. Het panel beoordeelt dit facet met voldoende omdat doelstellingen en effecten van de internationale oriëntatie en positionering van de opleiding niet aantoonbaar en gedocumenteerd zijn. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed 16/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

17 Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding onderscheidt drie niveaus, die op de competentiekaarten voor alle betrokkenen inzichtelijk zijn geformuleerd: o Niveau 1: beginnersniveau, beroepsgeschikt o Niveau 2: juniorniveau, stagebekwaam o Niveau 3: bachelorniveau, beginnend beroepsbeoefenaar. De competentie Ondernemen (internationaal) wordt op de competentiekaart op de onderstaande wijze in drie niveaus beschreven. De toenemende complexiteit wordt zichtbaar in zowel de niveaubeschrijving als in de op te leveren beroepsproducten. Op de competentiekaarten zijn voor ieder niveau beheersingsindicatoren beschreven die het niveau verduidelijken en aan de hand waarvan getoetst kan worden of de student de competentie op het beoogde niveau beheerst. De niveaus zijn al enige tijd in gebruik, de vorm van de competentiekaarten is voor de voltijdse opleiding in het studiejaar voor het eerste toegepast. De deeltijdopleiding gebruikt ze vanaf het studiejaar Naast de beschrijving van de competenties bevat een competentiekaart aanwijzingen voor de vakgebieden waarop kennis en inzicht vereist is, welke accenten van vaardigheden en welke accenten in professioneel gedrag getoetst worden. Hoewel de relatie tussen de competenties en deze drie elementen hierdoor evident wordt, is van deze elementen niet duidelijk welk niveau geëist wordt. Voor professioneel gedrag is op de competentiekaart Indicatoren Professioneel Gedrag weliswaar een uitgebreide set van indicatoren beschreven, maar deze zijn op de competentiekaarten nog niet uitgewerkt naar de drie niveaus die hiervoor genoemd worden. In de handleidingen zijn de niveaus in toenemende mate wel terug te vinden. De Dublin descriptoren en hbo-kernkwalificaties zijn met elkaar vergeleken en in een overzichtstabel afgezet tegen de competenties. Tabel in het zelfevaluatierapport laat zien bij welke competenties aandacht is voor de onderscheiden Dublin descriptoren en hbo-kwalificaties. De meeste descriptoren komen bij meerdere competenties aan de orde. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 17/63

18 Op de competentiekaarten die sinds kort in gebruik zijn, zijn de Dublin descriptoren en hbo-kwalificaties in de meeste gevallen herkenbaar. De Dublin descriptor leervaardigheden is duidelijk herkenbaar in de competenties Eigen Professionaliteit en Professionaliteit van de beroepsgroep. En in niveau 3 van de laatste competentie komt bijvoorbeeld ook de descriptor communiceren tot uitdrukking in de niveaubeschrijving: De beginnende beroepsbeoefenaar demonstreert dat hij in staat is om zijn specifieke bijdrage vanuit zijn beroep tot uitdrukking te brengen en de eigen beroepsgroep succesvol te profileren en positioneren. In diverse competenties komt de descriptor oordeelsvorming aan de orde. Het meest herkenbaar in niveau 3 van de competentie Vernieuwen van producten en diensten: Beoordeelt productvoorstellen o.b.v. een bedrijfseconomische analyse en doet voorstellen voor productoptimalisatie. Maakt voor het product een productie- en marketingplan waarbij aandacht aan organisatorische consequenties wordt besteed. Kennis en inzicht worden op alle competentiekaarten gekoppeld aan vakgebieden die in het programma aan de orde komen. De inhouden van kennis en inzicht worden op de competentiekaarten niet geoperationaliseerd. Wel worden de vakgebieden genoemd: materiaalkunde, bedrijfseconomie, natuurkunde, ergonomie, innovatieproces, marketing, enzovoorts. In de (nieuwe) studiewijzers worden de niveaus wel nauwkeurig omschreven (zie facet 2.2). Hoewel het panel constateert dat de Dublin descriptoren nog niet in alle opzichten duidelijk herkenbaar zijn in het materiaal dat aan het panel ter beschikking is gesteld, beoordeelt het dit facet toch als goed. De reden daarvoor is dat het panel heeft kunnen vaststellen dat de opleiding een goede ontwikkeling in gang heeft gezet waarvan de resultaten gezien mogen worden. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Uit Profiel Bachelor of Engineering blijkt dat op landelijk niveau een vertegenwoordiging van het beroepenveld heeft ingestemd met het profiel. Ook is duidelijk dat zeventien hogescholen die ten tijde van het opstellen van het profiel en de competenties een opleiding TBK hadden, aan de totstandkoming ervan hebben meegewerkt. De eigen beroepenveldcommissie Business & Technology is wel betrokken bij de verdere ontwikkeling van de competenties tot de competentiekaarten zoals die in het materiaal 18/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

19 voor deze visitatie aan het panel overhandigd zijn. Ook blijkt uit notulen van de beroepenveldcommissie dat ze meedenkt over nieuwe oriëntaties en accenten in het profiel van TBK (bijvoorbeeld de notulen van 18 december 2007). De opleiding schetst een helder beeld van de rollen die afgestudeerden van de opleiding TBK moeten kunnen vervullen. Deze rollen zijn bij facet 1.1 reeds genoemd. Deze rollen kunnen tot uitdrukking komen in verschillende beroepen. In BK BASICS 0809 worden de volgende voorbeeldberoepen genoemd: manager van een operationele afdeling, adviseur Kwaliteit, Arbo, Milieu, junior consultant, organisatieadviseur en ondernemer. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De School of Technology heeft een richtlijn uitgegeven voor het gebruik van vakliteratuur in haar opleidingen: Memo: Richtlijnen gebruik vakliteratuur School of Technology Hierin is beschreven dat onder vakliteratuur wordt verstaan tijdschriften, handboeken en internetpublicaties die niet behoren tot de categorie leerboeken of educatieve uitgaven. Deze categorie komt in het algemeen voor op de literatuurlijst van een opleiding. De bedoelde vakliteratuur wordt gebruikt in de conceptuele leerlijn (waarin de student zich theorie eigen maakt) en in de integrale leerlijn (waarin de student beroepsproducten maakt waarvoor hij zich moet kunnen verantwoorden). Volgens het memo worden studenten in de studiewijzers verwezen naar de vakliteratuur. Het panel heeft een aantal studiewijzers uit het studiejaar bestudeerd en stelt op grond daarvan vast dat de bedoelde verwijzingen daarin niet zijn opgenomen. Wel bevatten de studiewijzers een boekenlijst waarop de leerboeken zijn opgenomen. Ook in de vernieuwde studiewijzers voor het eerste jaar is dit het geval. De literatuur op de boekenlijst (zie ook het document Boekenlijst Technische Bedrijfskunde) bevat alleen Nederlandstalige literatuur, die adequaat en actueel is. Het panel heeft tijdens zijn bezoek aan de opleiding een aantal beroepsproducten uit verschillende jaren bestudeerd. Daarin zijn regelmatig verwijzingen naar vakliteratuur opgenomen, maar voornamelijk toch verwijzingen naar leerboeken. Verwijzingen naar en gebruik van buitenlandse literatuur komt in de beroepsproducten en de afstudeerwerken sporadisch voor. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 19/63

20 Studenten komen vanaf het begin van hun studie in aanraking met situaties uit de beroepspraktijk. De integrale leerlijn is de leerlijn waarin projecten zijn ondergebracht waarmee de verbinding tussen theorie en praktijk wordt gelegd. Alle binnenschoolse programmaonderdelen bevatten zo n project. In het eerste curriculumonderdeel van de opleiding brengen studenten op basis van een fictieve situatiebeschrijving een advies uit aan bestaande bedrijven, die daaraan medewerking verlenen in de vorm van bedrijfsbezoeken en het beschikbaar stellen van materiaal. In de derde periode van het eerste jaar voeren de studenten het zogeheten KAM-project uit. In dit project onderzoeken ze bij een bestaand bedrijf het beleid en de uitvoering daarvan op het gebied van Kwaliteit, Arbo en Milieu. In ongeveer 50% van de projecten werken studenten aan realistische opdrachten van externe opdrachtgevers. De gesimuleerde praktijk ervaren studenten tijdens managementgames. Een voorbeeld daarvan is de game Rubberen Schoeisel die in de derde periode van het tweede jaar wordt gespeeld. In de conceptuele en integrale leerlijnen wordt regelmatig gebruik gemaakt van gastdocenten die specifieke onderwerpen vanuit de praktijkkant komen toelichten. Het panel heeft een overzicht van gastdocenten ingezien en concludeert op grond daarvan dat de (regionale) beroepspraktijk betrokken is bij het theoretisch onderwijs van TBK. Door de projecten komen studenten in aanraking met actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Het programma bevat echter ook twee stages van ieder 30 studiepunten, waardoor studenten intensief in contact komen met de beroepspraktijk en de ontwikkelingen aldaar. In de stagehandleidingen zijn de competentie-eisen en voorwaarden van de stage beschreven. Ook bevat het curriculum een afstudeerfase van 30 studiepunten die in de beroepspraktijk wordt doorgebracht. In totaal brengen studenten dus anderhalf jaar intensief door in de beroepspraktijk. In de vaardighedenlijn van het programma zijn vanaf het eerste jaar onderdelen opgenomen die het doen van onderzoek bevorderen. In de achtereenvolgende studiejaren komen aan de orde: literatuuronderzoek, projectmatig werken, onderzoeksvraag & onderzoeksmethoden, gebruik van secundaire onderzoeksgegevens, data-analyse, statische verwerking, Quick Scan, EFQM/INK. Tijdens de afstudeerfase voeren studenten praktijkgericht onderzoek uit: onderzoek dat bijdraagt aan het oplossen van een probleem in de beroepspraktijk, zoals de opleiding dat definieert in het zelfevaluatierapport. Het panel stelt vast dat de opleiding wetenschappelijke methodieken op zinvolle wijze koppelt aan technieken die sterk gerelateerd zijn aan TBK. De School of Technology beschikt over lectoraten en kenniskringen. Het panel heeft gesproken met de lector Duurzaam inrichten van de bebouwde omgeving, die de opleiding TBK wil betrekken bij zijn lectoraat. Op basis van het gesprek concludeert het panel dat de samenwerking tussen lector en opleiding nog in de beginfase verkeert. Een kenniskring is in oprichting en studenten zijn nog niet betrokken bij het lectoraat. De lector heeft wel plannen om studenten via de kenniskring van docenten bij onderzoek in te schakelen. De start daarvan zal plaatsvinden op 5 december /63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

21 In het programma is ruimschoots aandacht voor de ontwikkeling en realisatie van beroepsvaardigheden. Tot de beroepsvaardigheden rekent de opleiding: o communicatieve vaardigheden (rapporteren, presenteren, vergaderen), o bedrijfskundige vaardigheden (technisch tekenen, werken met flow charts, programmeren, netwerkplanning), o leervaardigheden (toenemende zelfsturing van studenten), o sociale vaardigheden (projectmatig werken, samenwerken, commercieel handelen, leiding geven). De ontwikkeling van deze vaardigheden wordt in de studieloopbaanbegeleiding gevolgd door middel van reflectie door de student. De eisen die aan de vaardigheden worden gesteld zijn benoemd in TBK BASICS 0809, bij de onderdelen Indicatoren van Professioneel Gedrag en bij de Accenten van Vaardigheden. Hoewel de opleiding geen duidelijke opleidingsdoelstellingen voor de internationale oriëntatie heeft geformuleerd (zie ook facet 1.1), bevat het programma wel internationale elementen. Een voorbeeld daarvan is de internationaal georiënteerde onderzoeksopdracht die de studenten gedurende de tweede stage moeten uitvoeren. Verder stimuleert de opleiding dat studenten een stage of een studieperiode in het buitenland doorbrengen. Wat een buitenlandse studieperiode betreft zijn er uitwisselingsprogramma s met instellingen in Zuid-Afrika, Finland en Duitsland. Tevens kunnen studenten minoren volgen met internationale elementen zoals Organisational Culture and Information Management, Strategic Innovative Business in Germany and the Netherlands, Innovation in Business & Technology. Het panel heeft geen informatie gekregen over de mate waarin deze beleidsuitgangspunten worden gerealiseerd in het programma. Het deeltijdprogramma is grotendeels gelijk aan het voltijdprogramma. De invulling van het praktijkdeel verschilt echter. Deeltijdstudenten brengen hun eigen beroepservaring mee. Deze wordt gebruikt in de conceptuele en integrale leerlijnen in plaats van de projecten in de voltijdse variant. De werkplek vervangt de stage. De kwaliteit van de werkplek en de mogelijkheden ervan om de competenties te realiseren wordt beoordeeld aan de hand van een werkplekscan. Deze scan behoort door de deeltijdstudent zelf uitgevoerd te worden. Het panel heeft uit de gesprekken met de deeltijdstudenten en deeltijd-alumni de indruk gekregen dat de opleiding in onvoldoende mate toeziet op het gebruik en de uitvoering ervan op de werkplek: de betrokkenen waren niet bekend met het fenomeen werkplekscan. Wel leidt het panel uit de informatie van de opleiding af, dat de werkplekscan een serieus instrument voor kwaliteitsbewaking is. De opleiding heeft op dit punt een verbetertraject in gang gezet om de betrouwbaarheid van de werkplekscan te vergroten. Uit onderwijsevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over het nut van de gebruikte boeken gedurende de periodes (gemiddeld 3,9), de praktijkgerichtheid van het studiemateriaal (gemiddeld een 3,5), de contacten met de beroepspraktijk (gemiddeld een 3,6), de actualiteit van het programma (gemiddeld een 3,4) en internationale aspecten van het programma (gemiddeld een 3,2). De oordelen zijn gegeven op een vijfpuntsschaal. Dit beeld is in het gesprek met studenten bevestigd. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 21/63

22 Het panel beoordeelt het facet met voldoende. In de eerste plaats omdat het gebruik van (buitenlandse) vakliteratuur in afwijking van het beleid nauwelijks voorkomt. In de tweede plaats omdat internationaliseringsaspecten slechts beperkt voorkomen in het programma. Voor de deeltijdopleiding geldt specifiek dat de betrouwbaarheid en de uitvoering van de werkplekscan verbetering behoeft, die reeds gestart is. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het voltijdsprogramma omvat vier leerjaren die elk zijn opgebouwd in 4 onderwijsperioden. Iedere periode heeft een centraal thema, zoals Oriëntatie, Omgeving, Innoveren, Onderzoeken. Het programma bevat twee stageperioden en een afstudeerperiode van alle 30 studiepunten. De eerste stage valt in de eerste helft van het tweede jaar, de tweede stage in de tweede helft van het derde jaar en het afstuderen valt in de tweede helft van het vierde jaar. Alle genoemde onderdelen behoren tot de major van het programma die een totale omvang van 120 studiepunten heeft. Daarnaast bevat het studieprogramma twee minordelen met ieder een omvang van 60 studiepunten: de specialisatie- en de differentiatieminor. Voorbeelden van differentiatieminoren zijn Assetmanagement & logistiek, Industriële marketing & marktonderzoek en Organisational culture and information management. Tot de specialisatieminoren behoren onder andere Product, Onderzoeken & Ondernemen, en Innoveren. Het deeltijdprogramma is eveneens beschreven als een vierjarig programma, maar afhankelijk van de competenties die een student bij aanvang reeds bezit kan het programma in drie jaar worden doorlopen (zie ook facet 2.5). De opbouw van het programma is vergelijkbaar met dat van de voltijdse opleiding. De twee stageperioden ontbreken echter, omdat de student zijn werkplek als stage inbrengt. Het afstuderen is wel als studieonderdeel van 30 studiepunten beschreven. 22/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

23 De opleiding heeft voor beide varianten een competentiematrix opgesteld en aan het panel te beschikking gesteld in het document Competentiematrix VT en DT TBK. In deze matrices zijn de door studenten te verwerven competentieniveaus afgezet tegen de onderwijsperioden. Zo is inzichtelijk in welke periode een student een bepaalde competentie op een van de drie niveaus verworven moet hebben. De competentiematrix van de voltijdse variant bevat voor de eerste semesters van het derde en vierde jaar (die bestemd zijn voor de differentiatieminoren) geen competenties. Omdat de differentiatieminoren moeten passen in het persoonlijke ontwikkelingsplan van de student, is de matrix op dit punt niet op voorhand in te vullen. De student moet zelf relaties met de competenties leggen. Hoe dit in de praktijk uit zal pakken, zal nog blijken. Wel is duidelijk dat de SLB er hierin begeleidt en dat de examencommissie goedkeuring moet verlenen. De borging van de minoren met de competenties is van belang omdat het in totaal om 60 credits gaat. In de bovenstaande afbeelding is een deel van de competentiekaart van TBK voltijd ter verduidelijking afgebeeld. In het programma van de deeltijdstudenten zijn geen minoren opgenomen. De belangrijkste reden voor het niet opnemen van minoren is dat deeltijdstudenten zich verbreden en verdiepen door de uitoefening van hun functie. Verder voert de opleiding als argument aan dat er in het lesprogramma van de deeltijdstudenten geen tijd is om minoren op te nemen. In de studiewijzers van de studiejaren en die het panel heeft ingezien, is telkens een overzicht opgenomen van de competenties, de niveaus en de indicatoren waaraan studenten moeten voldoen. Het panel vindt dit positief, omdat hiermee de samenhang tussen competenties en de inhoud van het programma zichtbaar wordt. De toevoeging van de competentiekaarten in het geheel bieden nog meer inzicht in de opleidingsdoelen. Omdat ze aan studenten ter beschikking worden gesteld, is het voor hen ook inzichtelijk welke route ze gaan doorlopen. De competentiekaarten zijn nieuw, en de studenten waren er nog niet mee bekend, bleek in het gesprek dat het panel met hen had. Het onderwijsprogramma bevat een mix van theorieonderdelen, vaardigheidstrainingen, projecten en stages waarmee de studenten op een goede manier in de gelegenheid gesteld worden de competenties op de vereiste niveaus te verwerven. Uit het ter inzage NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 23/63

24 gelegde materiaal en uit gesprekken met docenten en studenten blijkt dat het gebruik van de competentieniveaus op basis van ervaringen wordt bijgesteld indien dat nodig is. Uit onderwijsevaluaties blijkt dat de studenten de bijdrage van het onderwijs voor de verwerving van competenties waarderen met gemiddeld een 3,3 op een vijfpuntsschaal. Het panel beoordeelt het facet als voldoende omdat de borging van de relatie tussen de differentiatieminoren (met een omvang van 60 credits) en de doelstellingen van de opleiding nog moet blijken. Voor de deeltijdvariant is het ontbreken van minoren in het programma een gemis. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De samenhang in het programma wordt vormgegeven door het gebruik van leerlijnen, waarbinnen projecten een belangrijke rol vervullen, de concentrische ontwikkeling van competenties, de verbinding tussen stage en theorie, en door de inzet van studieloopbaanbegeleiding. De projecten in de integrale leerlijn van het programma zorgen voor horizontale verbinding tussen de theoretische vakken uit de conceptuele leerlijn onderling en de verbinding met de praktische toepasbaarheid van de theorie. In de vaardigheidsleerlijn traint de student communicatieve vaardigheden, taalvaardigheden en onderzoeksvaardigheden. Ook deze vaardigheden zijn nodig in het project. De verticale samenhang in het curriculum wordt geborgd door de niveaus waarop de competenties verworven moeten worden. Uiteindelijk dient een student alle competenties alle op niveau 3 te beheersen, maar hij groeit daar stapsgewijs naar toe, door eerst bewijs te leveren de competenties op niveau 1 en 2 te beheersen. Bij elke competentie en elk niveau behoren een of meerdere beroepsproducten waarmee de student dient aan te tonen over het vereiste niveau te beschikken. In het programma voor studieloopbaanbegeleiding (SLB) zijn onderdelen opgenomen die studenten helpen bij het voorbereiden van de stage, waarmee de samenhang tussen binnenschools en buitenschools leren vorm krijgt. Daarnaast speelt SLB een belangrijke rol bij de ontwikkeling van competenties bij studenten, door hen te leren reflecteren, hen te stimuleren zich op het beroep te oriënteren en hen te helpen een portfolio te ontwikkelen. De doelen van SLB en de onderwerpen die bij SLB aan de orde komen zijn beschreven in Beleid Studieloopbaanbegeleiding School of Technology Uit gesprekken met studenten en docenten blijkt dat dit beleid voor een groot deel wordt uitgevoerd, maar dat er ook nog onderdelen zijn die aandacht vergen. Uit onderwijsevaluaties blijkt dat studenten de samenhang in het onderwijsprogramma gemiddeld waarderen met een 3.2 op een vijfpuntsschaal. Afgestudeerden waarderen de samenhang in de HBO-Monitor van 2007 met een 6,9 op een tienspuntsschaal, gelijk aan het landelijk gemiddelde. 24/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

25 Facet 2.4 Studielast Voldoende Criterium: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het studieprogramma is beschreven in Opleidingsprofiel Technische Bedrijfskunde INHOLLAND (juni 2008). Daaruit blijkt dat het programma is verdeeld in gelijke perioden met een genormeerde studielast van 15 studiepunten ofwel 420 klokuren. De opleiding onderzoekt de gerealiseerde studielast in studenttevredenheidsonderzoeken met de vraag of de propedeuse of hoofdfase haalbaar is in de tijd de ervoor staat. De score daarop is gemiddeld genomen boven de 4,0 op een vijfpuntsschaal. Het panel is echter van oordeel dat de vraag niet meet wat hij beoogt te meten: de score zou heel goed kunnen betekenen dat de studielast laag is. Dat laatste beeld wordt bevestigd in het gesprek van het panel met studenten. Voltijdstudenten melden dat ze gemiddeld 20 tot 25 uur per week aan de studie besteden: contacttijd en zelfstudietijd tezamen. Zij noemen zichzelf de actieve studenten. Een enkele student die met zijn minor bezig was vond de studielast daarvan nog lichter. Deeltijdstudenten besteden relatief meer tijd aan de studie: tussen de 20 en 25 uur per week. De docenten vermoeden dat voltijdstudenten rond de 30 klokuren per week aan de studie besteden. Op verzoek van het panel heeft de opleiding het aantal ingeroosterde contacturen per week per periode van het binnenschoolse majordeel becijferd. De resultaten zijn weergegeven in onderstaande tabel. De geroosterde studielast is alleszins redelijk. periode voltijd deeltijd ,1 13, ,8 10, ,6 10, ,9 10,0 gemiddeld eerste jaar 20,3 10, ,6 10, ,6 11,0 gemiddeld tweede jaar 15,6 10,5 Onderdeel van de studielast is ook de tijd die studenten gedurende de stages besteden aan de studie. In de stagehandleidingen is daarover informatie opgenomen. In de Stagehandleiding Eerste Stage 0809 van de voltijdse opleiding is bijvoorbeeld opgenomen dat een stage bestaat uit 100 daadwerkelijk gewerkte dagen. Een werkdag wordt gedefinieerd als een dag waarop de student normaal gesproken acht uur werkt, maar minimaal vijf uur. Ziekte en vakantie dient de student te compenseren. Vergelijkbare regelingen gelden voor de andere stage en het afstuderen. Hierover is het panel positief. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 25/63

26 Het programma bevat enkele drempels die bevorderen dat een student bekwaam is om aan de volgende studiefase te beginnen. De eerste drempel is die van het bindend studieadvies. De kwantitatieve norm voor een negatief bindend studieadvies ligt op 40 studiepunten aan het einde van het eerste studiejaar. Een student die aan het einde van het tweede studiejaar de propedeuse nog niet gehaald heeft, ontvangt als nog een negatief bindend studieadvies. De kwalitatieve norm behelst voor de voltijdse variant Het SLB-deel van de modules Oriëntatie 1, Product 1, Productieproces 1 en Omgeving 1. In de deeltijdvariant is dit ook zo. In de Onderwijs- en Examenregeling is de precieze procedure rondom het bindend studieadvies beschreven en wordt vermeld met welke persoonlijke omstandigheden rekening wordt gehouden. Om toegelaten te worden tot de stages moeten studenten aan voorwaarden voldoen. Deze voorwaarden zijn beschreven in de stagehandleidingen. Om toegelaten te worden tot de eerste stage moet de student aan de normen voor het bindend studieadvies voldoen. Een student mag aan de tweede stage beginnen indien hij de propedeuse, de eerste stage en 120 credits heeft behaald. De voorwaarden om aan de afstudeerfase te mogen beginnen zijn opgenomen in de Afstudeerhandleiding 0809 en luiden: de propedeuse is behaald, alle studiepunten voor de voorgaande stages zijn toegekend en de student heeft minimaal 195 credits behaald. Het panel vindt deze toelatingseisen zinvol omdat zo gegarandeerd kan worden dat een stagiair of afstudeerder voldoende inhoudelijke kennis en vaardigheden bezit. Volgens de studenten zijn er twee struikelvakken in het propedeuseprogramma: wiskunde en bedrijfseconomie; al vermoeden zij wel dat het struikelen voornamelijk die studenten overkomt die een of beide vakken niet tijdens de vooropleiding gehad hebben. De opleiding verzorgt bijspijkercursussen voor wiskunde, natuurkunde, maar niet voor bedrijfseconomie. De studenten beschikken dankzij de studiewijzers over toegankelijke informatie betreffende de studieactiviteiten die ze moeten verrichten. De studiewijzers bevatten in het algemeen een vrij gedetailleerde planning van te behandelen literatuur en te maken opdrachten. De studenten zijn bijzonder positief over de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de docenten. Ze geven in het gesprek met het panel aan geen klachten te hebben over de tijdige beschikbaarheid van les- en tentamenroosters, roosterwijzigingen, toetsuitslagen en dergelijke. Ook over de informatievoorziening door middel van Blackboard zijn ze tevreden. Het panel beoordeelt het facet met voldoende omdat de gerealiseerde studielast afwijkt van de geplande studielast. Tevens behoeft het onderdeel bedrijfseconomie aandacht vanwege het feit dat studenten het als een struikelvak ervaren. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. 26/63 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt)

27 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Tot de opleiding TBK worden havisten en vwo ers toegelaten met een van de profielen Natuur & Techniek, Natuur & Gezondheid en Economie & Maatschappij. Ook vwo ers met het profiel Cultuur & Maatschappij kunnen worden toegelaten mits zij wiskunde en natuurkunde hebben gevolgd in het vrije deel. Voor mbo ers met niveau 4 gelden geen specifieke toelatingseisen. Wel kunnen studenten van een goed aansluitende opleiding, zoals werktuigbouwkunde of elektrotechniek, een verkort programma volgen dat drieëneenhalf jaar duurt. Zij krijgen standaard een vrijstelling voor de eerste, min of meer oriënterende, stage. Deeltijders zijn op dezelfde gronden toelaatbaar als voltijds studenten. Maar de opleiding stelt aan deeltijdstudenten de aanvullende eis dat zij een relevante werkplek hebben en over minimaal drie jaar relevante werkervaring beschikken. De relevantie van de werkplek wordt getest met een werkplekscan. Deeltijdstudenten kunnen voorafgaande aan de opleiding een half jaar lang voorbereidende cursussen wiskunde en natuurkunde volgen. Deeltijdstudenten kunnen vrijstellingen aanvragen voor een aantal onderwerpen waarvoor zij menen reeds competent te zijn op basis van hun werkervaring. Hiervoor heeft de opleiding een gestandaardiseerde procedure ingezet, maar deze wordt in de Onderwijs- en Examenregeling niet als EVC-procedure benoemd, en ook niet als zodanig gezien. Om aspirant-studenten uit het voortgezet onderwijs voor te bereiden op en warm te maken voor een beta-studie, organiseert de School of Technology lessen in wiskunde D (de ITS-Academy), science labs, werkstuklabs en webklassen. Instromende studenten maken een instaptoets Engels, Nederlands en wiskunde die gevolgd worden door bijspijkerlessen als het instapniveau niet gehaald wordt. De Hogeschool INHOLLAND heeft de Code of Conduct getekend en de opleiding TBK past deze toe indien dat vanwege de instroom van buitenlandse studenten noodzakelijk is. Tot het moment van visitatie stonden geen studenten ingeschreven voor wie de Code of Conduct zou moeten worden toegepast. De opleiding tracht door het aanbieden van verschillende werkvormen en het trainen van groepswerk en projectmatig werken, en het doen van practica aansluitingsproblemen te voorkomen. De Studieloopbaanbegeleiding speelt een belangrijke rol om de leervaardigheden van studenten te ondersteunen en de oriëntatie op het beroep te bevorderen. Ook het aantal geplande contacturen is in het eerste studiejaar hoger dan in de latere jaren met het oog op het studiesucces van studenten. De opleiding hanteert als uitgangspunt dat studenten aan het begin van hun studieloopbaan aan het hbo minder in staat zijn tot zelfsturing dan later in hun opleiding. Het studenttevredenheidsonderzoek van 2008 levert op dat de respondenten tevreden zijn over de aansluiting op de vooropleiding (score van 3,2 op vijfpuntsschaal). Er is geen onderscheid gemaakt tussen voltijd- en deeltijdstudenten. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/dt) 27/63