Hanzehogeschool Groningen, Groningen

Transcriptie

1 Hanzehogeschool Groningen, Groningen Opleiding: Elektrotechniek; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 15 april 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juli 2008

2 2/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 27 Onderwerp 4 Voorzieningen 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 32 Onderwerp 6 Resultaten 34 Deel C: Bijlagen 37 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 38 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 43 Bijlage 3: Bezoekprogramma 47 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 51 Bijlage 5: Opleidingscompetenties 52 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 3/55

4 4/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 5/55

6 6/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Elektrotechniek van Hanzehogeschool Groningen heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in februari 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 15 april Het panel bestond uit: De heer ing. H.H. Tuininga (voorzitter, domeinpanellid); De heer dr.ir. C.J.M. Verhoeven (domeinpanellid); De heer P. de Vries (studentpanellid); De heer dr. N.P. Vergunst (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Tot september 2004 kende de Hanzehogeschool Groningen (HG) een faculteitsstructuur, bestaande uit 4 faculteiten: Techniek, Economie, Gamma en Kunsten. Vanaf september 2004 bestaat de HG in totaal uit 18 Schools. Een School is een organisatorische, inhoudelijk samenhangende eenheid die bestaat uit één opleiding of uit meerdere inhoudelijk verwante opleidingen. De HG heeft op dit moment zo'n 70 bacheloropleidingen en 11 master- en voortgezette opleidingen, ruim studenten en ruim medewerkers. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 7/55

8 Vanaf 2002 zijn binnen de HG lectoraten ingesteld. In januari 2008 had de HG 18 lectoraten en waren 7 lectoraten in voorbereiding. Een aantal lectoraten is gebundeld in kenniscentra, die zich elk richten op een breed onderzoeksthema. Het Instituut voor Engineering bevat de opleidingen Elektrotechniek, Human Technology, Technische Bedrijfskunde, Werktuigbouwkunde en de deeltijdopleiding Engineering. Het instituut heeft ruim studenten en 95 medewerkers. De opleiding Elektrotechniek kent een voltijd- en een deeltijdvariant. De voltijdopleiding wordt al lange tijd aangeboden in Groningen. De deeltijdopleiding Elektrotechniek is in 2004 opgegaan in de deeltijdopleiding Brede Bachelor of Engineering (BBoE). Naast Elektrotechniek maken Werktuigbouwkunde en Technische Bedrijfskunde onderdeel uit van deze brede bachelor. De opleiding Elektrotechniek is in 2002 gevisiteerd. De belangrijkste verandering naar aanleiding van de aanbevelingen van de visitatiecommissie is dat het aanbieden van een gemeenschappelijke propedeuse met Technische Informatica vanaf september 2003 is stopgezet. Daardoor komen in de zelfstandige propedeuse van Elektrotechniek de basisvakken meer tot hun recht. De overige aanbevelingen zijn voor een groot deel als onderdeel van het Project Herontwerp meegenomen. In het huidige competentiegerichte curriculum van de voltijd- en van de deeltijdvariant zijn aanbevelingen ten aanzien van toetsing en niveau verwerkt. In het jaar 2007/2008 stonden 172 studenten ingeschreven voor de voltijdopleiding en 74 voor de deeltijdopleiding. In de propedeuse waren 57 studenten ingestroomd in de voltijdopleiding en 27 in de deeltijdopleiding. De student-docentratio voor het Instituut voor Engineering is 22, Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode maart-april 2008 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 15 april Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een 8/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

9 overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden, werkveldvertegenwoordigers en met een lid van het College van Bestuur. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juli 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juli Het visitatierapport is uiteindelijk in juli 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 9/55

10 vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Elektrotechniek Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Vt: Voldoende Dt: Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Vt: Voldoende Dt: Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 11/55

12 Doelstellingen opleiding Het panel beoordeelt de facetten 1.1 Domeinspecifieke eisen, 1.2 Niveau bachelor en 1.3 Oriëntatie HBO Bachelor goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Het panel beoordeelt de facetten 2.1 Eisen HBO, 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma, 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma, 2.4 Studielast, 2.5 Instroom, 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud en 2.8 Beoordeling en toetsing goed en facet 2.6 Duur voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Het panel beoordeelt de facetten 3.1 Eisen HBO en 3.2 Kwantiteit Personeel voldoende en facet 3.3 Kwaliteit Personeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Het panel beoordeelt het facet 4.1 Materiële voorzieningen goed en facet 4.2 Studiebegeleiding voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het panel beoordeelt voor de deeltijdopleiding de facetten 5.1 Evaluatie resultaten, 5.2 Maatregelen tot verbetering en 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld goed en voor de voltijdopleiding het facet 5.1 Evaluatie resultaten goed en facetten 5.2 Maatregelen tot verbetering en 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het panel beoordeelt de facetten 6.1 Gerealiseerd niveau en 6.2 Onderwijsrendement voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 13/55

14 14/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties van de voltijdopleiding zijn geformuleerd in 25 competenties. Hiervan zijn er 15 specifiek voor een beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek en 10 algemeen (zie Beroepsprofiel Elektrotechniek, 2002). Deze 25 competenties zijn overgenomen van het landelijk beroepsprofiel Elektrotechniek, dat is vastgesteld in het landelijk overleg waaraan de Hanzehogeschool heeft deelgenomen. De competenties van de voltijdopleiding zijn via het landelijk overleg elektrotechniek afgestemd met het werkveld. Het profiel van de voltijdopleiding van de Hanzehogeschool zal binnenkort bijgesteld worden. Hierbij zal de eigen werkveldadviescommissie ook betrokken worden. De werkveldadviescommissie van de voltijdopleiding is onlangs weer operationeel geworden. De deeltijdopleiding Elektrotechniek maakt samen met Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde deel uit van de Brede Bachelor of Engineering (BBoE). De competenties van de Brede Bachelor of Engineering zijn door het landelijke Cluster Engineering vastgesteld. Hierin zijn naast de hogescholen het bedrijfsleven en de brancheorganisaties vertegenwoordigd. Op verzoek van het panel heeft de opleiding middels een competentiematrix overtuigend aangetoond dat alle competenties van de brede bachelor of Engineering aansluiten bij de 15 beroepsspecifieke competenties van elektrotechniek. Voor ieder themablok zijn de betreffende opleidingscompetenties weer verder vertaald in de deelcompetenties die aan bod komen in het themablok. De competenties die gelden voor de deeltijdopleiding, alsmede de uitwerking daarvan in het programma, worden regelmatig voorgelegd aan en afgestemd met de werkveldadviescommissie van de deeltijdopleiding. Het opleidingsprofiel van de deeltijdopleiding van de Hanzehogeschool dat het panel heeft ontvangen, is voor het laatst gewijzigd in februari De opleiding Elektrotechniek werkt samen met internationale partners, zoals hogescholen in Bremen, Stralsund en Bonn. Mede hierdoor is de opleiding op de hoogte van de inhoud en het niveau van vergelijkbare opleidingen in het buitenland. In het profiel van zowel de voltijd- als deeltijdopleiding wordt expliciet gerefereerd aan internationale ontwikkelingen die relevant zijn voor de toekomstige beroepsbeoefenaar. Men verwacht van de afgestudeerden ook dat ze in staat zijn om in internationaal teamverband samen te werken. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 15/55

16 In de gesprekken met het panel heeft het opleidingsmanagement aangegeven dat men zich met name richt op de energiebranche en de biomedische industrie. Ook heeft de opleiding aangegeven dat men sinds 2005 banden heeft met het Energie Kennis Centrum van de Hanzehogeschool. In de gesprekken met het panel heeft het werkveld aangegeven dat men tevreden is over de afgestudeerden van de voltijd- en deeltijdopleiding die men in dienst heeft genomen. Het werkveld vindt het goed dat Elektrotechniek als aparte (voltijd-) opleiding in stand is gebleven. Het bedrijfsleven heeft behoefte aan afgestudeerden die beschikken over de technische vaardigheden van het vak en dat wordt door deze opleiding aangeboden. In de gesprekken met het panel hebben enkele afgestudeerden van de voltijd- en deeltijdopleiding aangegeven dat ze goed uit de voeten kunnen met de techniek. Een aantal van de afgestudeerden van de voltijdopleiding had behoefte aan een academisch vervolgopleiding en volgt nu een masteropleiding aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het panel is van oordeel dat de te bereiken eindkwalificaties van de voltijd- en de deeltijdopleiding, hoewel enigszins verschillend, goed aansluiten bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een beginnend hbo-ingenieur elektrotechniek. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het zelfevaluatierapport zijn alle opleidingscompetenties gekoppeld aan de 10 algemene hbo-kernkwalificaties in een tabel. Deze 10 algemene hbo-kernkwalificaties sluiten vervolgens voldoende aan bij de internationaal geaccepteerde beschrijving van een bachelor, middels de Dublin descriptoren (zie document Dublin descriptoren hbo-kernkwalificaties). De opleidingscompetenties sluiten aan bij de Dublin Descriptoren. Zo is bijvoorbeeld de Dublin Descriptor leervaardigheden onder andere geoperationaliseerd in de opleidingscompetenties kan kennis en vaardigheden delen, up to date houden en uitbreiden en is de Dublin Descriptor toepassen kennis en inzicht onder andere geoperationaliseerd in kan modellerings-, simulatie-, meet- en beproevingstechnieken gebruiken. Het panel vindt dat de opleiding goed heeft aangetoond dat de eindkwalificaties passen bij een hbo-bachelor niveau, omdat ze aansluiten bij de algemene hbo-kernkwalificaties en de Dublin Descriptoren. 16/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

17 Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De werkveldadviescommissie (WAC) van de Brede Bachelor of Engineering komt regelmatig bijeen en adviseert regelmatig over het profiel en het programma van de deeltijdopleiding. De WAC van de voltijdopleiding is in 2008 (opnieuw) gestart en heeft nog nauwelijks een rol gespeeld in het adviseren over de aansluiting van de opleiding bij de beroepspraktijk, maar zal wel betrokken worden bij het opstellen van het nieuwe opleidingsprofiel. Het instituut heeft de laatste tijd veel aandacht besteed aan het Energie Kenniscentrum van de Hanzehogeschool, waarin het lectoraat samen met het bedrijfsleven werkt aan kennisontwikkeling dat mede relevant is voor Elektrotechniek. Dit kenniscentrum kan een rol gaan spelen in de borging van de competenties van de opleiding, omdat men hierdoor beter op de hoogte is van de behoeftes vanuit het bedrijfsleven en de nieuwste ontwikkelingen in het vakgebied. De opleiding onderhoudt voortdurend contact met het werkveld middels de bedrijfsbegeleiders bij de stageverlenende bedrijven. Studenten worden opgeleid tot een beginnend hbo-ingenieur Elektrotechniek die kan functioneren in verschillende werkvelden, waarvan het gemeenschappelijk kenmerk is de toepassing van elektriciteit als energiedrager en/of informatiedrager. De hboingenieur kan hierin verschillende rollen vervullen, zoals adviseur, beheerder, ontwerper, ontwikkelaar en service engineer. In de gesprekken met het panel heeft het werkveld aangegeven dat zowel de voltijdals deeltijdopleiding voldoende open staan voor het bedrijfsleven. Ook heeft men aangegeven dat afgestudeerden in staat zijn te beginnen als ingenieur in de elektrotechniek. Volgens de HBO-Monitor 2006 is een meerderheid van de afgestudeerden van mening goed te zijn voorbereid op de competenties die voorkomen in de functie waarin men werkzaam is. Het panel vindt de eindkwalificaties van de opleiding voldoende afgestemd met het werkveld. De werkveldcommissie van de voltijdopleiding heeft weliswaar enkele jaren niet gefunctioneerd, maar door de goede contacten van de opleiding met het werkveld, via onder andere de bedrijfsbegeleiders en het kenniscentrum, acht het panel de afstemming voldoende. Sinds maart 2008 is de WAC weer actief. De werkveldcommissie van de deeltijdopleiding heeft de afgelopen jaren normaal gefunctioneerd en derhalve de beoogde rol kunnen spelen in de afstemming van de opleiding met het werkveld. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 17/55

18 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft in een bijlage een overzicht geboden van de gebruikte literatuur per jaar. De themacoördinator heeft een bewakende rol ten aanzien van de actualiteit van de literatuur bij een thema. Het panel heeft deze overzichten bekeken en tijdens het bezoek de boeken ingezien. Het panel vindt dat de literatuur een goede weerspiegeling is van de actuele stand van het nationale en internationale vakgebied en dat de gebruikte literatuur kennisontwikkeling stimuleert. Het programma speelt in op actuele ontwikkelingen in het vakgebied, zoals bijvoorbeeld op het terrein van duurzame energie. Dit gebeurt middels de themablokken. De kennisontwikkeling van studenten vindt plaats in interactie met de beroepspraktijk doordat het programma is opgebouwd rond thema s waarin steeds een complexe beroepstaak centraal staat, zoals systemen ontwerpen, systemen beveiligen, adviseren en beheren, communiceren. Verder worden studenten in het ondersteunend onderwijs in contact gebracht met de beroepspraktijk middels excursies en gastcolleges. Het thema-onderwijs wordt beschreven in themamappen. Hierin komt ook de relatie met de actuele beroepspraktijk aan de orde, bijvoorbeeld in de doelformulering van het thema en in opdrachten en casuïstiek en wordt de verbinding gelegd tussen theorie en praktijk. Aan sommige thema s is een practicum verbonden, waarbij de beroepspraktijk wordt nagebootst in laboratoria. In het thema-onderwijs werken studenten aan projecten, die toegepast kunnen worden in het bedrijfsleven. In deze binnenschoolse projecten ontwikkelt de student dus zijn beroepsvaardigheden. De omvang van de projecten neemt in de loop van de opleiding toe: van 1 tot 3 ECTS per project in jaar 1 naar 6 ECTS in jaar 4. Voorbeelden van projecten zijn: de Hartmonitor (Embedded Systems), Sturen op afstand (Communicatie), Duurzame Energie (Advies & Beheer) en Loopcatbesturing (Industriële besturing). De stage(s) en de afstudeeropdracht worden uitgevoerd in de beroepspraktijk. Het oriënterend semester (30 ECTS) in het tweede jaar biedt ruimte voor een 18/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

19 oriënterende stage (keuze-onderwijs). Tijdens de verplichte vaktechnische stage (30 ECTS) vergroot de student zijn vaktechnische competenties. De afstudeeropdracht is meestal een bedrijfsopdracht waaraan gedurende een half jaar wordt gewerkt, veelal binnen het betreffende bedrijf. Tijdens de stage en tijdens het werken aan de afstudeeropdracht wordt de student mede begeleid door een bedrijfsbegeleider. In de voltijdopleiding kan de student op verschillende manieren internationale ervaring opdoen. In de keuzeruimte kan een studieonderdeel in het buitenland worden gevolgd, de stage en/of afstudeeropdracht kan in het buitenland plaatsvinden. Studenten die kiezen voor IBE of IPGD kiezen voor een internationale afstudeerrichting. Voorbeelden van studieonderdelen in het buitenland zijn het Intensive Program Biomedical Engineering in Wilhelmshaven (drie weken; samenwerkingsverband met hogescholen uit België, Denemarken, Hongarije, Ierland, Duitsland) en het Intensive Program The future of Energy in Europe (deelname in 2007 door 60 studenten; twee weken; samenwerkingsverband tussen 9 hogescholen en universiteiten in Europa). Onderzoeksvaardigheden van studenten worden vooral getraind in de projecten. De opleiding onderhoudt verder nauwe banden met het Energie Kenniscentrum (EKC). Het is bedoeling studenten via dit centrum tijdens de stage en/of het afstudeerproject toegepast onderzoek kunnen doen. Mede op basis van de gesprekken heeft het panel echter geconstateerd dat dit momenteel nog niet of nauwelijks het geval is. Projecten waarin docenten van de opleiding Elektrotechniek participeren zijn onder andere Energy at home, Intelligent interface, Solar zonneboot en Value in the valley. Uit studentevaluaties (SSA enquête 2006) en alumni-onderzoek (HBO-Monitor 2006) blijkt dat studenten en alumni redelijk tevreden zijn over de aansluiting bij de beroepspraktijk en bij actuele ontwikkelingen op het vakgebied. Voltijdstudenten en -alumni zijn iets meer tevreden (scores tussen 6,2 en 7,0) dan deeltijders (scores tussen 5,8 en 6,9); deeltijders zijn met name minder te spreken over de aandacht voor beroepsoriëntatie in de propedeuse en over mogelijkheden tot oriëntatie op de internationale arbeidsmarkt. In gesprekken met het panel hebben werkveld en afgestudeerden aangegeven dat het programma sterk gericht is op de latere beroepspraktijk. Het panel vindt dat het programma goed bijdraagt aan kennisontwikkeling van studenten in interactie met de beroepspraktijk door het thema-onderwijs, de projecten en door de stage en het afstudeerwerk. De opleiding biedt goede mogelijkheden voor internationale studie- en werkervaring. Dit afwegende beoordeelt het panel dit facet als goed. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 19/55

20 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het majorprogramma van de voltijdopleiding is opgebouwd uit meerdere thema s (14 ECTS; plus 1 ECTS studieloopbaanbegeleiding) per studiejaar, waarin steeds een complexe beroepsvaardigheid centraal staat. Elk thema bestaat uit een project en uit ondersteunende modules in de vorm van hoorcolleges, practica en trainingen. Thema s in het eerste jaar zijn: Electro Basics, Beveiliging, Embedded Systems en Communicatie. In het tweede jaar zijn naast het oriënterende semester (stage, buitenlands verblijf of minor; 30 ECTS) de thema s Meten & Regelen en Advies & Beheer aan de orde. Het derde jaar bestaat naast de vaktechnische stage (30 ECTS) uit de thema s Home Automation en Industriële besturing. Jaar 4 biedt ruimte aan een tweede minor (30 ECTS) en aan het afstudeeronderzoek (30 ECTS). De voltijdopleiding kent twee keuzemomenten, namelijk de minorruimte in de vorm van het oriënterend semester en de specialisatie in jaar 4. Het oriënterend semester kan ingevuld worden met een studie of stage in het buitenland of een andere keuze (bijvoorbeeld een onderdeel van een andere opleiding). Voor de tweede minor maken studenten een keuze uit drie afstudeerspecialisaties: Electronic Product Design and Engineering (EPDE), International Biomedical Engineering (IBE) en International Power Generation and Distribution (IPGD). EPDE richt zich op ingenieurs die in staat zijn een innovatief elektronisch product te bedenken en te ontwikkelen (van idee tot een voor de markt geschikt te produceren product). IBE richt zich op de ontwikkeling van biomedische producten, en IPGD richt zich op elektriciteit en energieleveranciers in de internationale context. De opleiding maakt middels een competentiematrix inzichtelijk in welke programmaonderdelen welke opleidingscompenties aan bod komen. In de themablokken zijn de opleidingscompetenties vertaald in deelcompetenties die aan bod komen in het betreffende themablok. Het panel heeft deze themamappen ingezien en kunnen concluderen dat deze vertaling adequaat is. Het deeltijdprogramma Elektrotechniek bestaat uit een gemeenschappelijk programma BBoE met de opleidingen Werktuigbouwkunde en Technische Bedrijfskunde gedurende de eerste twee jaar. Elk jaar bestaat uit vier blokken. De blokken in jaar 1 zijn: Productanalyse (20 ECTS), Productontwerp en -organisatie (10 ECTS), en Meten is Weten (10 ECTS). In jaar 2 komen aan de orde: Informatiesystemen, Productiesystemen, Dynamische systemen en Energie 20/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

21 systemen (elk 15 ECTS). Daarna kan de deeltijdstudent kiezen uit zeven uitstroomprofielen, waarvan Engineer/Development & Construction het meest relevant is voor en het beste aansluit bij Elektrotechniek. Bij EDC houdt de student zich vooral bezig met het maken van nieuwe of het verder verbeteren van bestaande producten. De student bedenkt in nauw contact met de fabrikant het product en doorloopt het traject tot aan de vastlegging in een technische tekening. In elk deeltijdthema worden 5 ECTS gekoppeld aan de stage. Op basis van relevante werkervaring en/of functie kunnen deeltijdstudenten via een EVC-procedure vrijstelling krijgen voor deze stage. Uit studentevaluaties (SSA, Choice/Elsevier) blijkt dat studenten redelijk tevreden tot tevreden zijn over de inhoud van de opleiding, de keuzemogelijkheden en de beroepsvoorbereiding. Het opleidingsmanagement heeft als verbeteractie voor gepland om de opleidingsprofielen aan te passen. Onderdeel daarvan is de verdeling van de competenties (en het niveau van de competenties) over de thema s. Het panel beoordeelt de relatie tussen de eindcompetenties en het programma als goed, aangezien in de themamappen een vertaling plaats vindt van competenties naar leerdoelen van het thema. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de competentiematrixen van zowel de voltijdopleiding (Competentiematrix Elektrotechniek voltijd) als van de deeltijdopleiding (Opleidingsprofiel BBoE) maakt men inzichtelijk welke competenties in welk thema aan de orde komen. De opbouw van het curriculum is van inleidend en oriënterend in de propedeuse tot verdiepend in de hoofdfase. In de onderwijsgidsen van beide opleidingen is per thema aangegeven wat het niveau van een thema (inleidend, verdiepend, gevorderd) is en wat de entree-eisen- of voorwaarden zijn voor het volgen van een thema. Dit is soms vastgelegd in de vorm van instapvoorwaarden, bijvoorbeeld voor de stage(s). Thema s zijn samenhangende studieonderdelen waarin een complexe beroepstaak in een bepaalde context centraal staat. Een thema bestaat uit een project en enkele ondersteunende modules. Het project is een uit de praktijk afkomstige of van de praktijk afgeleide opdracht. In de ondersteunende modules worden verschillende werkvormen gehanteerd zoals hoor- en werkcolleges en practica. Het panel heeft aan de hand van de themamappen kunnen constateren dat de ondersteunende modules en de projecten goed aansluiten. Hieruit blijkt ook dat in deze thema s de verbinding gelegd wordt tussen theorie en praktijk. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 21/55

22 De studie-informatie voor studenten is per thema beschreven in een themamap. De opleiding hanteert hierbij kwaliteitscriteria (Leidraden onderwijsontwikkeling; Format themamap). De themamappen maken inzichtelijk welke competenties behandeld worden en welke plek het thema in de opleiding heeft, inclusief eventuele relaties met andere thema s. De themacoördinator is verantwoordelijk voor de bewaking van de samenhang binnen het thema. Bij wijziging van de inhoud van één of meer thema s wordt de relatie tussen de te bereiken competenties en de inhoud van het programma bewaakt door de teamleider en de themacoördinator. In de teams worden jaarlijks de curriculumoverzichten met daarin de thema s, de bijbehorende competenties, de studieonderdelen, de creditverdeling en de toetsvormen besproken en bijgesteld. Deze worden vervolgens met een advies van de Opleidingscommissie (OLC) voorgelegd aan de SMR. Het besturingssysteem van de HG vereist een jaarlijkse update van dit curriculumoverzicht voor 1 februari. De organisatie van het curriculum van het jaar erop kan vanaf dat moment in gang gezet worden. In de gesprekken hebben de docenten en studenten de verticale samenhang van het programma geïllustreerd met behulp van voorbeelden. De opleiding wil de relatie tussen de competenties, de beheersingsniveaus en de thema s duidelijker documenteren bij het herzien van het nieuwe opleidingsprofiel. Dit zou naar de mening van het panel ook de verticale opbouw en samenhang nog beter zichtbaar maken. De verbinding tussen de binnen- en buitenschoolse activiteiten wordt geborgd door de contacten tussen de opleiding en de bedrijfsbegeleider tijdens de stage en het afstuderen. Uit student- en alumni-evaluaties (SSA, Hbo-monitor, Keuzegids) blijkt dat studenten en alumni redelijk tevreden zijn, zowel over de samenhang tussen vakken als over de samenhang tussen programma-onderdelen. In gesprekken geven studenten én alumni aan dat de rode draad van de opleiding voor hen duidelijk is. Het panel heeft geen klachten over onnodige overlap gehoord. Het panel is van oordeel dat de samenhang binnen de thema s goed geborgd is door de themacoördinatoren en de formats voor de themamappen. De samenhang tussen de thema s - zowel horizontaal per jaar als verticaal gedurende de hele opleiding - is naar de mening van het panel voldoende verantwoord in de competentiematrixen. Studenten, alumni en werkgevers signaleren geen knelpunten in de samenhang. Dit afwegend komt het panel tot het oordeel goed voor dit facet. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. 22/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

23 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding stelt jaarlijks met elke student een studieovereenkomst op. Hierin is de studiejaarplanning opgenomen. De studievoortgang wordt besproken in de begeleidingsgesprekken tussen studieloopbaanbegeleider en student. Hierdoor wordt strakker dan in het verleden in de gaten gehouden of studenten vertraging oplopen. Wanneer studievertraging is opgetreden, kijkt de studieloopbaanbegeleider samen met de student hoe de vertraging beperkt dan wel ingelopen kan worden. De student zelf heeft op elk moment zicht op zijn studieprestaties (ProgRESS). De opleiding hanteert het bindend studieadvies (BSA): studenten moeten de opleiding verlaten bij minder dan 40 ECTS uit de propedeuse na 1 jaar (deeltijd: 27 ECTS), of bij minder dan 60 ECTS uit de propedeuse na 2 jaar (deeltijd: 60 ECTS) (OER Elektrotechniek ; OER BBoE ). Verder hanteert de opleiding instapvoorwaarden voor de stage(s) en voor de afstudeerfase (OER). Bij de ontwikkeling of wijziging van een thema bewaakt de themacoördinator de studielast van alle onderdelen van het thema en de spreiding over de onderwijsperiode. De beoogde spreiding is zodanig dat een voltijdstudent 40 uur per week besteedt en een deeltijdstudent 25 uur per week aan de studie. Deze studiebelasting bij deeltijd is mogelijk omdat op grond van een relevante werkkring een deeltijdstudent een vrijstelling krijgt voor het stagegedeelte (5 ECTS per thema). Bij de thema-evaluatie wordt gevraagd naar de geschatte studielast per studieonderdeel en naar de geschatte tijd die een student per week aan zijn studie heeft besteed. Op basis van deze gegevens wordt de spreiding van de studielast waar nodig verbeterd. Per onderwijseenheid heeft de student twee tentamenkansen, de student kan een verzoek indienen bij de examencommissie voor een derde kans. De nabesprekingen van tentamens worden ingeroosterd: tijdens of na de nabespreking is er de mogelijkheid tot inzage in het werk. De themacoördinatoren houden zicht op mogelijke struikelvakken in de propedeuse. Zij bieden de examen- en opleidingscommissie inzage in de slaagpercentages per thema. De examencommissie neemt waar nodig maatregelen, zoals extra lessen en/of extra herkansingen. De opleiding besteedt veel aandacht aan wiskunde in het programma, omdat het voor veel studenten in het verleden een struikelblok is gebleken. De Hanzehogeschool heeft in extra geld beschikbaar gesteld voor een deficiëntiecursus die aspirant-studenten in de zomervakantie kunnen volgen. Om de aansluiting mbo-hbo te verbeteren wordt deze cursus sinds september 2007 ook aan 4e jaars mbo studenten aangeboden. Tijdens de propedeuse is het aantal contacturen redelijk gelijkmatig verdeeld over het jaar. In de themablokken wordt middels panelevaluaties voortdurend gemonitord of de spreiding van de studielast aangepast dient te worden. Het aantal contacturen voor de voltijdopleiding is hoog. Dit is ook bevestigd in de gesprekken met studenten. NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 23/55

24 Het aantal contacturen is in het eerste jaar als volgt verdeeld over de vier periodes: Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 Totaal Colleges Feedback Practica/ projecten Presentaties SLB Introductie/ excursie Tentamens Hertentamens Totaal Voor de deeltijdopleiding wordt alle beschikbare contacttijd (8 uur in de week) gebruikt. Daarnaast heeft de student contact met docenten (en medestudenten) via de elektronische leeromgeving en/of . Uit studentevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de studeerbaarheid van de opleiding. Voltijdstudenten besteden gemiddeld 42,2 uur per week aan de studie en deeltijdstudenten gemiddeld 18,5 uur. De studielast voor de voltijdstudenten is hoog, maar volgens het panel is deze vergelijkbaar met andere opleidingen Elektrotechniek. Het panel is van mening dat de opleiding op afdoende wijze maatregelen treft om studievertraging en struikelvakken tegen te gaan en om studenten aan te zetten tot regelmatig studeren. Het panel beoordeelt dit facet daarom als goed. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding laat studenten toe met een mbo (niveau 4), havo en vwo diploma. Instromende studenten vanuit havo en vwo dienen voldoende wiskunde en natuurkunde in hun pakket te hebben gehad. De meeste studenten hebben een mbo-vooropleiding. Deze groep studenten ervaart vooral wiskunde en Engels als een struikelblok. Engels is een verplicht onderdeel van het programma. De Hanzehogeschool heeft extra middelen geïnvesteerd in het wiskunde-onderwijs in het programma. Het Instituut voor Engineering is betrokken bij projecten om de aansluiting bij het mbo (Zwaluwen-elf) en het havo/vwo (Technasium) te verbeteren. 24/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

25 Voor deeltijdstudenten is het mogelijk om op basis van eerder verworven competenties (EVC) vrijstellingen in het programma te krijgen. De EVC-procedure bestaat uit een self-assessment door de student waarop feedback gegeven wordt door een assossor, die kan verzoeken om aanvullend materiaal, een criteriumgericht interview en eventueel een praktijktoets. Uit studentevaluaties blijkt dat de deeltijdstudenten de opleiding voldoende (6,7) vinden aansluiten op hun vooropleiding. Voltijdstudenten vinden het net niet voldoende (5,6). De Hanzehogeschool heeft de code of conduct getekend (zie hiervoor de website +Conduct.htm). Hoewel er problemen zijn met het wiskunde en Engels van mbo-instromers, beoordeelt het panel het facet instroom goed, omdat de hogeschool voldoende aanvullende maatregelen neemt om deze problemen op te lossen. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De totale omvang van de opleiding bedraagt 240 ECTS, waarbij 1 ECTS staat voor 28 uur studie. Ieder studiejaar bestaat uit twee semesters en ieder semester bestaat uit twee themablokken. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het programma is ontworpen vanuit de gemeenschappelijke onderwijsvisie van de Hanzehogeschool (zie document onderwijsvisie). Deze onderwijsvisie omvat vijf hoofdthema s: het beroep centraal, activerende en motiverende opdrachten; studenten als partner in het onderwijs; docent als onderwijsinnovator, opdrachtgever, expert en coach; en effectieve leeromgeving. Het didactisch concept gaat uit van competentiegericht en thematisch onderwijs. Dit betekent dat de eindkwalificaties van de opleiding zijn geformuleerd in competenties die de student gedurende de opleiding dient te verwerven. Gedurende de opleiding NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 25/55

26 wordt van de student een toenemend initiatief verwacht. In de thema s staan de (complexe) beroepstaken centraal. Er is een centrale praktijkopdracht met ondersteunende modulen. De student houdt gedurende de opleiding een portfolio bij en krijgt reflectieopdrachten. Middels studieloopbaanbegeleiding wordt de student hierin ondersteund door de opleiding. In het programma worden verschillende werkvormen gehanteerd: colleges, practica, projecten, excursies en stage. Het didactische uitgangspunt het beroep centraal komt terug in de werkvorm praktijkopdracht. Het uitgangspunt activerende en motiverende opdrachten stuurt het leerproces van de student. De context van de opdrachten is altijd de beroepspraktijk. Het uitgangspunt student als partner in het onderwijs betekent dat de student medeverantwoordelijk is voor het eigen leerproces in de rol van opdrachtnemer. De hoofdwerkvorm van de voltijdopleiding wordt in de zelfstudie omschreven als projectonderwijs. De hoofdwerkvorm van de deeltijdopleiding wordt omschreven als opdracht gestuurd volgens het 4C/ID-model. Dit model houdt in dat student opdrachten krijgt met een oplopende moeilijkheidsgraad, waarbij hij steeds minder begeleiding krijgt. Uit de studentevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de gebruikte werkvormen. Het panel vindt de afstemming tussen vormgeving en inhoud goed, vooral omdat in de themablokken veel aandacht is voor de afstemming van theorie en praktijk. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Goed Criterium - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De voltijdopleiding heeft haar toetsbeleid vastgelegd in het document Toetsbeleid opleiding elektrotechniek (datum ), dat is geschreven door de toetscommissie. Hierin zijn de uitgangspunten vastgelegd van de toetsing binnen de opleiding, zoals een opbouw in moeilijkheidsgraad, verdieping of verbreding en dat de student verantwoordelijk is voor zijn eigen studieloopbaan. De deeltijdopleiding heeft haar toetsbeleid vastgelegd in het document Visie op toetsing binnen de opleiding Brede Bachelor of Engineering Deeltijd (datum ). Hierin is vastgelegd wat de uitgangspunten zijn van de toetsing binnen de opleiding. Ook is hierin vastgelegd dat de toetscommissie aan de hand van evaluaties verbetermaatregelen bepaalt welke verbeteracties zullen worden ondernomen. De toetscommissie bepaalt aan de hand van evaluatie welke verbeteracties ondernomen zullen worden. 26/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek

27 De wijze van toetsing is vastgelegd in de onderwijsregeling van de opleiding. Deze wordt vastgesteld door de examencommissie en voorgelegd aan de opleidingscommissie en de medezeggenschapsraad. In de themamap en/of blackboardourse staat beschreven hoe, wanneer en waarop getoetst wordt binnen het thema. Studenten krijgen de gelegenheid om te oefenen voor een toets en krijgt terugkoppeling op elke toets. De opleiding gebruikt verschillende toetsvormen, zoals tentamens, projectopdrachten, presentaties, peer assessments, portfolio s en praktijkopdrachten. Studenten ontvangen feedback op de opdrachten via coaching en door nabespreking van opdrachten, verslagen en tentamens. Gedurende de gehele opleiding wordt de ontwikkeling van de competenties bijgehouden in het portfolio. Het panel heeft enkele van deze portfolio s ingezien. Samen met de tussentijdse verslagen en terugkoppeling tijdens stage en afstuderen heeft het panel geconstateerd dat er een voortdurende bewaking is van de voortgang en het niveau van de student. Het panel heeft kennis genomen van een aantal tentamens dat gebruikt wordt en is van oordeel dat deze van een goed niveau zijn en een goede afspiegeling vormen van de te bereiken leerdoelen van het onderwijs. De stage wordt beoordeeld door de bedrijfsbegeleider en de docentbegeleider. De bedrijfsbegeleider beoordeelt het functioneren van de stagiaire aan de hand van een aantal competenties en leerdoelen. De docentbegeleider beoordeelt het stagewerkplan en het stageverslag. Het eindcijfer van de stage komt tot stand aan de hand van beide beoordelingen. Ook bij de beoordeling van het afstudeerproject is de bedrijfsbegeleider betrokken. Uit studentevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de mate waarin de toetsen aansluiten bij de te bestuderen stof. Het panel beoordeelt het facet beoordeling en toetsing als goed, omdat inhoud en niveau goed aansluit bij de competenties van de opleiding en de leerdoelen van de modules. Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Eisen HBO Voldoende Criterium - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het docententeam bestaat uit een mix van docenten met (actuele) ervaring met de beroepspraktijk en vakdocenten. Volgens de opleiding heeft ongeveer de helft van de docenten min of meer recente ervaring in de beroepspraktijk, hetgeen ook blijkt uit de NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek 27/55

28 cv s van de docenten. Toch vindt het panel deze beroepservaring niet heel recent, hetgeen ook logisch is gezien de leeftijd van veel docenten. De opleiding onderhoudt contacten met de beroepspraktijk middels de bedrijfsbegeleiders en de werkveldadviescommissie. Vanuit het bedrijfsleven worden regelmatig gastcolleges verzorgd. Docenten hebben regelmatig contact met de bedrijven waar studenten stage lopen en afstuderen, omdat alle docenten worden ingezet voor stage- en/of afstudeerbegeleiding. Het personeelsbeleid is gebaseerd op drie loopbaanontwikkeltrajecten: verbreding waarbij het gaat om al die activiteiten die een instromend beroepsprofessional gaat uitvoeren als hij docent wordt; verdieping waarbij het gaat om activiteiten van beroepsprofessionals ter vermeerdering van hun inhoudelijke deskundigheid binnen onderzoeksgebieden die passend zijn bij de expertisecentra die het instituut kent en verrijking waarbij het gaat om de activiteiten die plaatsvinden in andere contexten en omgevingen met name buiten de hogeschool en buiten Nederland (zie document (herijkt) meerjarenpersoneelsplan , bijgestelde versie mei 2007). Het panel is positief over de mogelijkheden die het Energie Kenniscentrum en het lectoraat bieden, maar deze worden momenteel nog niet optimaal gebruikt. Het kenniscentrum kan bijdragen aan het versterken van de contacten met het bedrijfsleven en de nieuwste ontwikkelingen op het vakgebied. Het panel vindt de verbinding van het personeel met de beroepspraktijk voldoende, omdat de helft van de docenten werkervaring heeft en er structurele contacten onderhouden worden met het bedrijfsleven. Docenten hebben meer een onderwijsachtergrond dan een sterke link met de (recente) beroepspraktijk. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Criterium - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het panel vindt de student-docentratio van het Instituut Engineering met 22,9 voldoende. Uit de gesprekken is gebleken dat de werkdruk bij met name de deeltijdopleiding aan de hoge kant is. Door het relatief beperkt aantal studenten is de staf ook relatief klein. Het team voor de voltijdopleiding bestaat uit 13 docenten (12,76 fte) en het deeltijdteam bestaat uit 7 docenten met een aanstelling van 6,4 fte. Inclusief de inleendocenten wordt 7,625 fte ingezet voor de deeltijdopleiding. Het ziekteverzuim is met 3,8% niet hoger dan gemiddeld. Uit studentevaluaties blijkt dat studenten en afgestudeerden tevreden zijn over de feedback en begeleiding door docenten. In de gesprekken met het panel hebben zij aangegeven tevreden te zijn over de bereikbaarheid en contacten met de docenten. 28/55 NQA - visitatie Hanzehogeschool Groningen, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek