Christelijke Hogeschool Windesheim

Transcriptie

1 Christelijke Hogeschool Windesheim Opleidingen: Accountancy en Bedrijfseconomie, hbo-bachelor; Varianten: Accountancy voltijd/deeltijd/duaal Bedrijfseconomie voltijd Visitatiedatum: 27 juni 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, november 2006

2 2 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

3 Inhoud Inhoud... 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 13 Deel B: Facetten Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van Personeel 32 Onderwerp 4 Voorzieningen 35 Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 37 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 46 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 53 Bijlage 3: Bezoekprogramma 57 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 61 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 3

4 4 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 5

6 6 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie van de Christelijke Hogeschool Windesheim heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in april 2006, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op 27 juni In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: De heer Prof. dr. H.F.D. Hassink RA (voorzitter en domeinpanellid); De heer W.F. Merkus RA (domeinpanellid); Mevrouw A. Daniel (studentpanellid); De heer drs. Ing. A.G.M. Horrevorts (NQA-auditor); Mevrouw I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Bij de Christelijke Hogeschool Windesheim staan studenten en cursisten ingeschreven. De school biedt onderdak aan 50 opleidingen en er werken circa personen. De opleiding Accountancy is in 1978 opgericht als de eerste accountancyopleiding in Nederland. Samen met de opleidingen Commerciële economie, Bedrijfseconomie en Economisch Juridisch vormde Accountancy de Christelijke HEAO Zwolle. Vanaf 1998 is deze constructie opgeheven en hebben de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie een gezamenlijke propedeuse ontwikkeld. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 7

8 De Christelijke Hogeschool Windesheim heeft haar opleidingen ondergebracht in tien Schools. Met ingang van 1 september 2006 vallen de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie, onder de School of Business & Economics, organisatorisch samen met: Commerciële Economie, Financial Services Management, Logistiek en Economie, International Business and Languages en Communicatie. Vanaf september 2006 zullen deze zeven opleidingen een gezamenlijke major in het eerste halfjaar van de opleiding aanbieden. De helft van de studie (120 ec) wordt aangeboden in de major, de student kiest vervolgens minimaal twee minors voor de andere helft van zijn studie. De opleiding Accountancy wordt aangeboden in de varianten voltijd, deeltijd en duaal. De opleiding Bedrijfseconomie uitsluitend in een voltijdse variant. Bij de opleiding Accountancy (alle varianten) staan momenteel 406 studenten ingeschreven (284 voltijd, 85 deeltijd en 37 duaal). Voor de opleiding Bedrijfseconomie staan er 340 studenten ingeschreven. De opleiding Accountancy bereidt voor op het beroep van registeraccountant (RA) en accountant administratie consulent (AA). Voor de beide beroepen moet na de bacheloropleiding een post hbo-master of een wo-master gevolgd worden. De afgestudeerde bedrijfseconoom is over het algemeen werkzaam als financieel medewerker op de financiële afdeling van een organisatie. Studenten kiezen halverwege het tweede jaar uit twee afstudeerrichtingen, te weten Financieel Management of Controller. Het propedeusejaar volgen studenten Accountancy gezamenlijk met studenten van Bedrijfseconomie. Halverwege het tweede jaar maken studenten hun definitieve keuze voor Accountancy of Bedrijfseconomie. Accountancystudenten kunnen eventueel kiezen voor de duale variant. De deeltijdopleiding bestaat uit drie semesters die los van de voltijd- en duale opleiding worden gegeven. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en volledigheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden, heeft de auditor in de valideringsbrief aangegeven welke thema s naar verwachting de meeste aandacht zullen krijgen tijdens het bezoek van het panel aan de opleiding. Daardoor konden de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze voorbereiden op dit bezoek. 8 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

9 In diezelfde periode (mei/juni 2006) bereiden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek (eind juni 2006). Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige(n) in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement. Verder is gesproken met docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in september 2006 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in oktober 2006 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in november Het visitatierapport is uiteindelijk in november 2006 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 9

10 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De facetten 1.1,1.2 en 1.3 zijn voor beide opleidingen en alle bijbehorende varianten met goed beoordeeld. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleidingen Accountancy (voltijd, deeltijd, duaal) en Bedrijfseconomie (voltijd) derhalve positief Programma De facetten bij dit onderwerp zijn voor beide opleidingen en alle bijbehorende varianten ten minste met een voldoende beoordeeld. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleidingen Accountancy (voltijd, deeltijd, duaal) en Bedrijfseconomie (voltijd) derhalve positief Inzet van personeel De facetten bij dit onderwerp zijn voor beide opleidingen en alle bijbehorende varianten ten minste met een voldoende beoordeeld. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleidingen Accountancy (voltijd, deeltijd, duaal) en Bedrijfseconomie (voltijd) derhalve positief Voorzieningen Beide facetten zijn voor alle varianten van beide opleidingen met goed beoordeeld. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleidingen Accountancy (voltijd, deeltijd, duaal) en Bedrijfseconomie (voltijd) derhalve positief. 10 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

11 1.5.5 Interne kwaliteitszorg De facetten bij dit onderwerp zijn voor beide opleidingen en alle bijbehorende varianten ten minste met een voldoende beoordeeld. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleidingen Accountancy (voltijd, deeltijd, duaal) en Bedrijfseconomie (voltijd) derhalve positief Resultaten De facetten bij dit onderwerp zijn voor beide opleidingen en alle bijbehorende varianten ten minste met een voldoende beoordeeld. De oordelen op het onderwerp zijn voor de opleidingen Accountancy (voltijd, deeltijd, duaal) en Bedrijfseconomie (voltijd) derhalve positief. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Accountancy Voltijd Opleiding Accountancy Deeltijd Opleiding Accountancy Duaal Opleiding Bedrijfseconomie Voltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed Goed Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed Goed Goed 2.4 Studielast Goed Voldoende Goed Goed 2.5 Instroom Goed Voldoende Goed Goed 2.6 Duur Goed Goed Goed Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Goed Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief 12 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

13 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema blijkt dat de beide opleidingen, met bijbehorende varianten, op de zes onderwerpen positief scoren. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleidingen POSITIEF is. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 13

14 14 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 15

16 16 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

17 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen gebruiken de beroepscompetenties die landelijk zijn vastgesteld voor Accountancy (AC) en Bedrijfseconomie (BE) als uitgangspunt voor de eindkwalificaties waarover een afgestudeerde moet beschikken. Zowel in het binnenals buitenschoolse programma zijn deze competenties leidraad bij wat studenten leren. Voor de opleiding AC hebben de beroepsorganisaties Koninklijk NIVRA en NOVAA een gezamenlijk beroepsprofiel opgesteld voor het AC-scholenoverleg (landelijk overleg van hbo-accountancyopleidingen). Op basis van dit profiel heeft het ACscholenoverleg in 1999 de nota De bachelor Accountancy; Beroeps- en opleidingsprofiel voor de hbo-opleiding Accountancy opgesteld. Dit profiel is door de HBO-raad geaccordeerd. Het opleidingsprofiel bevat 32 competenties, specifiek voor situaties in het beroepenveld Accountancy. De 32 competenties zijn in het Model voor competentiegericht onderwijs voor hbo-opleidingen accountancy, november 2001 doorvertaald naar 186 deelcompetenties, voorzien van beheersingsniveaus en toetsvormen. Daarnaast bevat het model suggesties voor werkvormen en een richtinggevende literatuurlijst. In het AC-scholenoverleg is besloten dat het landelijke modelleerplan 80% van het curriculum omvat waardoor er 20% resteert voor een hogeschool specifiekere invulling. Het beroepsprofiel van AC is in 2003 door de commissie Cordes geactualiseerd. In de commissie heeft de opleiding actief geparticipeerd. Op dit moment (2006) houdt een werkgroep van AC-opleidingen zich bezig met de actualisatie van het beroepsprofiel. Bij de opleiding BE is het definitieve beroeps- en opleidingsprofiel vastgesteld door het Landelijk Overleg Bedrijfseconomie Opleidingen (LOBE) in De kwalificaties zijn voor 70% gemeenschappelijk, de resterende 30% wordt door opleidingen gebruikt voor eigen profilering. Het profiel bestaat uit veertien beroepscompetenties die onderverdeeld zijn in zes competentiegebieden. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 17

18 Beide opleidingen hebben een beroepsbeeld dat zij periodiek evalueren aan de hand van contacten met het beroepenveld (afgestudeerden, de consultatiecommissies, studiedagen, stage- en afstudeercontacten) en het beleid van de Hogeschool. De opleidingen hebben ieder een consultatiecommissie die ten minste vier keer per studiejaar bijeenkomt. De consultatiecommissie is een belangrijk klankbord vanuit het beroepenveld. Vertegenwoordigers uit het werkveld geven in het gesprek met het panel aan dat zij als klankbord periodiek bevraagd worden over de inhoud van de opleidingen. De opleidingen maken gebruik van de HBO-Monitor om de aansluiting tussen opleiding en de vereiste kwalificaties van een beginnende beroepsbeoefenaar te evalueren. Facet 1.2 Niveau bachelor Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen gebruiken de algemene kernkwalificaties van een hbo-bachelor - op Windesheim aangevuld met een elfde kernkwalificatie: zelfsturing op de eigen opleiding en loopbaan - als basis voor de doelen en inhoud van het onderwijsprogramma. De opleidingen hebben de hbo-kernkwalificaties vertaald in een eigen set gedragsvaardigheden waarover de AC- en BE-bachelor moet beschikken. De gedragsvaardigheden worden geborgd in de vaardighedenleerlijn van beide opleidingen. In Het hbo-bachelorniveau in de opleiding AC en BE, november 2005 geven de opleidingen in een tabel de koppeling tussen de Dublin descriptoren en de hbokernkwalificaties weer. Uit de tabel blijkt dat de AC- en BE-gedragsvaardigheden matchen met de Dublin descriptoren. In het beroepsprofiel van AC zijn in de beschrijving van de competenties voor elke competentie doelstellingen vastgesteld, waarbij per doelstelling het beheersingsniveau is weergegeven. Er worden drie beheersingsniveaus onderscheiden, A: kennis en begrip, B: toepassen en analyse, C: synthese en evaluatie. 18 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

19 Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet worden de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen. De opleidingen AC en BE gebruiken de door het beroepenveld bepaalde domeinspecifieke competenties en het zelf geformuleerde beroepsbeeld als basis voor de vaststelling van de eigen set competenties van de verschillende onderwijseenheden en als basis voor de eindkwalificaties waarover een afgestudeerde moet beschikken. Deze profielen worden, aldus de opleiding, ten minste één keer per vier jaar in overleg met de beroepsorganisaties bijgesteld. De opleidingen participeren actief in het landelijke opleidingsoverleg en vertalen landelijke afspraken in de doelstellingen van de opleiding. De opleidingen AC en BE houden contact met het werkveld door studiedagen te organiseren waarop deskundigen die werkzaam zijn in het beroepenveld met het personeel van de opleidingen van gedachten wisselen over ontwikkelingen in de beroepspraktijk en de consequenties daarvan voor de doelstellingen en de inhoud van het onderwijsprogramma. Het panel heeft notulen van de consultatiecommissie bestudeerd en stelt vast dat nieuwe ontwikkelingen met vertegenwoordigers uit het werkveld worden besproken. De AC- en de BE-opleidingen richten zich respectievelijk op de MKB-accountant en het middenmanagementniveau in het MKB. In de BE-opleiding kunnen studenten uit twee varianten kiezen. De BE-financial management variant biedt de student de mogelijkheid zich te verbreden op het gebied van marketing, (human resources) management en internationalisering. Studenten die de BE-controller variant kiezen richten zich meer op de verdieping van bedrijfseconomische competenties. Bedrijfseconomen vervullen in de praktijk functies als treasurer, controller, financieel manager, investor relationsmanager en adviseur. Het hbo AC-onderwijs is vanaf 1997 onderdeel van de (theoretische) opleiding tot registeraccountant (RA) enerzijds en accountant-administratieconsulent (AA) anderzijds. Beide beroepsgroepen leggen verschillende accenten en stellen andere opleidingseisen. Door aan te sluiten bij het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel en NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 19

20 het Model voor competentiegericht onderwijs voor hbo-opleidingen accountancy is deze tweezijdige gerichtheid als vanzelf in de opleiding ingebracht. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo Accountancy Voltijd: Voldoende Deeltijd: Voldoende Duaal: Voldoende Bedrijfseconomie Voltijd: Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De afdeling heeft in het studiejaar 2004/2005 het curriculum van de hoofdfase van beide opleidingen volledig vernieuwd. Aanleiding voor het curriculumherontwerp waren het hogeschoolbeleid (hogeschoolbrede invoering van competentieleren) en de uitkomsten van de visitatie van de AC-opleiding (juni 2002), waarin de kritiek zich vooral richtte op het programma in de hoofdfase. Zowel bij de nieuwe onderwijsvorm (projectonderwijs) in de hoofdfase als de keuze van de projecten hebben de consultatiecommissies als klankbord gefungeerd. Ook is de vernieuwing van het curriculum het onderwerp geweest van een aantal studiedagen, waarop gastsprekers uit het beroepenveld en docenten met elkaar van gedachten wisselden over actuele ontwikkelingen in het beroepenveld. De eerste zeven blokken van de voltijdopleidingen AC en BE zijn gemeenschappelijk. De propedeuse van de opleidingen beslaat vier blokken. Vervolgens start de hoofdfase per opleiding van twaalf blokken. Bij de BE-opleiding krijgen de studenten na de stage blokken in de gekozen afstudeerrichting aangeboden (financieel management of controller). Bij beide opleidingen wordt in de laatste twee blokken in de beroepspraktijk aan de afstudeeropdracht gewerkt. Studenten verwerven competenties deels in de beroepspraktijk door middel van stages. In de opleiding AC voltijd is de stage in periode 11 en 12 (20 ec), bij BE is de stageperiode verdeeld over de blokken 9 en 10 (30 ec). 20 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

21 De AC-opleiding duaal volgt tot blok 7 de gezamenlijke blokken, daarna kunnen studenten kiezen voor de duale variant. Vanaf blok 7 gaan studenten deels naar school en deels werken zij in de praktijk. Per blok varieert de hoeveelheid studiepunten voor opdrachten op het werk. In totaal verwerven zij in de postpropedeutische fase 55 van de 180 ec daadwerkelijk in de eigen beroepspraktijk, blijkt uit het Studentenstatuut opleidingsdeel Accountancy, augustus De AC-opleiding deeltijd bestaat uit drie semesters van elk 16 studiepunten. De opleiding duurt anderhalf jaar, studenten volgen één collegedag per week. Studenten moeten aan dezelfde eindkwalificaties voldoen als de voltijd en duale studenten. De opleiding stelt eisen aan de werkplek van de student. Studenten moeten op hboniveau werkzaam zijn in de beroepspraktijk. De toetsing van de werkomgeving (op niveau en beroepsspecifiek karakter) vindt plaats bij toelating tot de opleiding. In de eerste twee jaar van de opleidingen hanteert de opleiding thematisch onderwijs. Elk thema bestaat uit een aantal aan de beroepspraktijk ontleende cases. Gezien het beroepsbeeld van de opleidingen speelt het grootste deel van de beroepstaken zich af in de context van het midden- en kleinbedrijf. In totaal beslaan de themaopdrachten 35 EC s van de opleiding. In het derde en vierde jaar van de opleidingen bestaat het binnenschoolse programma uit projectonderwijs. De projecten zijn aan de beroepspraktijk ontleend en worden ten dele in de beroepspraktijk uitgevoerd. De projecten kenmerken zich door een grotere mate van multidisciplinariteit, ze zijn complexer van aard en doen een groter beroep op het zelfsturend vermogen van studenten dan de cases in de thema s. De opleidingen zijn opgebouwd uit drie leerlijnen, te weten de integrale leerlijn, de vaardigheden leerlijn en de kennisleerlijn (vergelijk facet 2.3). In het binnenschoolse programma vindt in de integrale leerlijn een simulatie van de beroepspraktijk plaats. In deze leerlijn ontwikkelen studenten competenties door in groepen beroepstaken in een bepaalde beroepscontext uit te voeren. De integrale leerlijn wordt ondersteund door een beroepsgerichte kennis- en vaardigheden leerlijn die individueel getoetst wordt om te borgen dat elke student aan het eind van de opleiding over de vereiste competenties beschikt. De kennisleerlijn beslaat ongeveer 70% van het binnenschoolse programma van beide opleidingen. Beide opleidingen schrijven vakliteratuur voor waarin actuele ontwikkelingen in de verschillende vakdisciplines zijn verwerkt. Bij de opleiding AC is vanuit het AC-scholenoverleg een richtinggevende literatuurlijst beschikbaar. Vakverantwoordelijken zijn verantwoordelijk voor borging van de actualiteit en het niveau van de leerstof. Het panel heeft de literatuurlijsten en het studiemateriaal van beide opleidingen bestudeerd en concludeert dat de gebruikte literatuur relevant en actueel is. In elk blokboek wordt per vak de literatuur aangegeven. In de syllabi wordt echter weinig gebruik gemaakt van vaktijdschriften. Daarnaast mist het panel het gebruik van Engelstalige literatuur. Zij ziet dit als een gemis omdat het voor accountants steeds belangrijker wordt om Engelstalige literatuur te lezen, doordat onder andere de weten regelgeving steeds meer op internationaal niveau wordt bepaald. Zicht hebben op NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 21

22 internationale ontwikkelingen is voor zowel BE als AC van belang omdat het bedrijfsleven (ook het midden- en kleinbedrijf) steeds meer internationaliseert. Het panel stelt vast dat het belangrijke thema ethisch handelen in de financiële wereld in het eerste en derde jaar expliciet in het programma van AC en BE aan bod komt. Uit gesprekken met studenten blijkt dat dit thema ook aan bod komt in casuïstiek. Bij de opleiding AC (alle varianten) staat de Over All Toets (OAT) in het vierde jaar centraal. Ter voorbereiding hierop worden de voor het beroep kenmerkende vakgebieden in hun beroepscontext integratief toegepast. Daarnaast leren studenten projectmatig te werken, een methode van werken die in de beroepspraktijk gangbaar is. Studenten krijgen tijdens de opleiding de mogelijkheid om zich, naast de stages en casussen, op verschillende manieren te oriënteren op het beroepenveld. Bijvoorbeeld door werkveldbezoeken, excursies en bedrijfsbezoeken, de bedrijvendag, de stageterugkomdagen, een praktijkpuntenregeling (studenten verdienen praktijkpunten door activiteiten in de beroepspraktijk uit te voeren) en gastsprekers. Het programma van de opleiding AC wordt voor 80% landelijk ingevuld. Een groot aantal docenten van de opleiding levert daaraan - in redactiecommissies een actieve bijdrage. De opleiding accountancy is in vijf van de negen landelijke redactiecommissies vertegenwoordigd, waarvan drie keer als voorzitter. De beroepspraktijk wordt mede door de docenten in het curriculum ingebracht. Enkele docenten van de opleidingen werken tevens aan de Vrije Universiteit en de Universiteit NIVRA-Nijenrode waardoor zij op de hoogte blijven van de wetenschappelijke ontwikkelingen die relevant zijn voor het beroepenveld. Bij AC is dit meer het geval dan bij BE, aldus het panel (bron Overzicht personeel). Uit de keuzegids Hoger Onderwijs 2005/2006 blijkt dat studenten de opleiding AC een score geven van 6,6 op het criterium Voorbereiding op de loopbaan (Landelijk gemiddelde 6,7). Studenten BE geven de opleiding een score van 6,9 op hetzelfde criterium (landelijk gemiddelde 6,6). Uit het studentenonderzoek van Elsevier Thema studeren (2004) blijkt dat studenten de opleiding AC een score van 6,7 geven op het criterium inrichting van de opleiding. De studenten van de opleiding BE (2003) geven een score van 6,9. Uit gesprekken met studenten blijkt dat zij de opleiding praktijkgericht vinden en dat de beroepspraktijk voldoende in het programma aan de orde komt. 22 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

23 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Onderwijsplan zijn de 32 competenties en de hbo-kernkwalificaties in een matrix overzichtelijk gekoppeld aan de blokken. Het panel heeft de competentiematrix ingezien en stelt vast dat de competenties allen aan de orde komen in de verschillende programmaonderdelen van de opleiding. In de blokboeken zijn de competenties in de doelstellingen van de vakken te herkennen. Tevens is een overzicht van competenties in de blokboeken opgenomen waarin aangegeven wordt in welke vakken de competenties aan de orde komen voor het betreffende blok. De opleiding heeft in de blokboeken per vak het volgende beschreven: Inleiding op het vak, de vakverantwoordelijke, studiebelasting, voorkennis en entreevoorwaarden, korte beschrijving van de inhoud, leerdoelen, literatuur, werkvormen en wijze van toetsing. De leerdoelen komen voort uit de competenties, zo stelt het panel vast. Uit verslagen van de consultatiecommissies blijkt dat zij geïnformeerd zijn en meedenken over de relevantie van het onderwijsprogramma voor het bereiken van de eindkwalificaties. Uit de keuzegids Hoger Onderwijs 2005/2006 blijkt dat studenten de opleiding AC en BE een score geven van 7,2 op het criterium Inhoud van het onderwijsprogramma. Uit de keuzegids Hoger Onderwijs 2005/2006 blijkt dat studenten de opleiding AC een score geven van 6,5 op het criterium Keuzeruimte. De studenten van de opleiding BE geven een score van 6,8. Uit de HBO-Monitor 2004 blijkt dat van de afgestudeerden 67% de breedte en 73% de diepgang van de opleiding AC precies goed beoordeelden. De afgestudeerden van de opleiding BE beoordelen 80% de breedte en 73% de diepgang van de opleiding BE precies goed. De deeltijdstudenten AC geven in de HBO-Monitor 2004 aan dat zij de opleiding voldoende breed (80%) en diep (60%) vinden. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 23

24 Op basis van bestudering van het studiemateriaal en gesprekken met studenten constateert het panel dat het programma toereikend is om de competenties te behalen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de opleidingen AC en BE zijn vijf fasen te onderscheiden: - De gemeenschappelijke propedeuse AC/BE; - Het gemeenschappelijke deel van het binnenschoolse programma van de hoofdfase; - Praktijkleren: de opleidingsspecifieke stage, bij duaal geldt het opleidingsspecifieke praktijkdeel; - Het opleidingsspecifieke deel van het binnenschoolse programma van de hoofdfase; - Praktijkleren: de opleidingsspecifieke afstudeeropdracht. De opbouw van de deeltijdopleiding AC is als volgt: - Het eerste semester richt zich op de beroepsspecifieke competenties die in de vooropleiding niet of in onvoldoende mate zijn verworven. - In het tweede semester wordt theorie aangeboden ter ondersteuning van de OAT (zie facet 2.8) waarbij sprake is van een toename in complexiteit. - Het derde semester staat in het teken van de integratieve OAT, waarbij de studenten cases maken ter voorbereiding. De Christelijke Hogeschool Windesheim hanteert hogeschoolbreed drie niveaus voor competenties, te weten van basisniveau (weinig complex, zelfsturend en wendbaar) via halfgevorderd niveau (meer complex, zelfsturend, en wendbaar) naar bachelorniveau (complex, zelfsturend en wendbaar). Deze ontwikkeling in niveau is geconcretiseerd in het onderwijsprogramma. Het panel heeft in het ter inzage gelegde materiaal (opdrachten, cases en tentamens) de toename in complexiteit waargenomen. In de rode draad van het blok, de integrale leerlijn, voert de student in een bepaalde beroepscontext beroepstaken uit. Deze taken leiden tot één of meer beroepsproducten. In de kennisleerlijn ontwikkelen studenten de kennis die direct en indirect nodig is voor de uitvoering van de beroepstaken. Door beroepstaken uit te voeren, ontwikkelen studenten vaardigheden, zoals presenteren, overtuigen, adviseren en samenwerken. De ontwikkeling van deze vaardigheden wordt getoetst 24 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

25 en beoordeeld in de vaardighedenleerlijn. Het panel is van mening dat de leerlijnen bijdragen aan de samenhang van het programma. Het panel heeft, in het materiaal en in gesprekken met studenten en docenten, een duidelijke verbetering geconstateerd ten opzichte van de situatie tijdens de vorige visitatie (2001). De blokcoördinator bewaakt de samenhang tussen de integrale, kennis- en vaardighedenleerlijn in zijn blok. De coördinator onderbouw bewaakt de samenhang tussen de blokken in het gemeenschappelijke deel van beide opleidingen. Het kernteam van beide opleidingen voert de regie over de samenhang op het niveau van het gehele curriculum. De longitudinale samenhang binnen de kennis- en vaardighedenleerlijn wordt bewaakt door een vakcoördinator. De samenhang tussen het praktijkdeel van de duale opleiding en de kennis- en vaardighedenleerlijn wordt bewaakt door de coördinator duaal. Uit de keuzegids Hoger Onderwijs 2005/2006 blijkt dat studenten de opleiding AC en studenten van de opleiding BE een score geven van 7,0 op het criterium samenhang van het onderwijs onderwijsprogramma. De deeltijdstudenten AC tonen zich tevreden over de kwaliteit van het onderwijs in het eerstejaarsonderzoek van Windesheim met een score van 3.3 (schaal 1 tot 5). Uit gesprekken met studenten blijkt dat zij het programma een samenhangend geheel vinden. Zij geven aan de theorie in de praktijk toe te kunnen passen. Facet 2.4 Studielast Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Voldoende Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding onderzoekt op blokniveau de feitelijke studielast in uren van studenten. Geconstateerde knelpunten in de studielast leiden tot aanpassingen in het onderwijsprogramma. Zo hebben problemen bij de studielast voor twee onderwijseenheden ertoe geleid dat beiden als lintvakken zijn geprogrammeerd. Studenten geven in gesprekken met het panel aan dat zij zich gehoord voelen bij knelpunten op het gebied van studielast. NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 25

26 Voor onderwijseenheden waarvan de opleiding constateert dat zij de studievoortgang van een groot aantal studenten ernstig belemmeren (dit betreft met name wiskunde en economie) bieden de opleidingen zogenoemde reparatiecursussen aan. Het panel heeft studenten gesproken die de reparatiecursussen hebben gevolgd, zij zijn positief over opzet en inhoud van deze cursussen. In de eerste twee jaar van de opleidingen houden mentoren studievoortganggesprekken met studenten. Zij signaleren problemen bij de studievoortgang en bespreken die met studenten. Daarnaast roept de studieadviseur studenten op voor een gesprek als zij te weinig studiepunten behalen. Studenten tonen zich in gesprekken met het panel tevreden over deze vorm van begeleiding. Deeltijdstudenten geven in het gesprek met het panel aan een hoge studielast te ervaren, in combinatie met werk en privé. Daarbij melden zij het panel dat de opleiding hen heeft voorbereid op deze hoge studielast. Deeltijdstudenten geven tevens aan dat de afstemming tussen piekperiodes in het werk en de belasting in de opleiding beter kan. De opleiding heeft zich voorgenomen maatregelen te treffen. Het panel beoordeelt op basis van deze argumenten dit facet voor de deeltijdopleiding AC met een voldoende. In juni 2005 is een tevredenheidsonderzoek onder alle studenten van beide opleidingen gehouden. Studenten beoordeelden de opleidingen op de kwaliteitsaspecten (digitale) communicatie; kwaliteit van de collegeroosters, kwaliteit van processen rondom de tentamens (inclusief inzage) en de bereikbaarheid van het bedrijfsbureau, docenten en studieadviseurs gemiddeld met een 7,0. Uit het eerstejaarsonderzoek van Windesheim AC en BE blijkt dat eerstejaarsstudenten tevreden tot zeer tevreden zijn over het naleven van roosters (score 4,4 op een schaal van 1 tot 5) en het tijdstip waarop roosterwijzigingen bekend zijn (score 4,1) zijn. Minder tevreden zijn ze over de indeling van het rooster (score 3,4). Uit de keuzegids Hoger Onderwijs 2005/2006 blijkt dat studenten de opleiding AC een score geven van 6,8 op het criterium Studeerbaarheid. Studenten van de opleiding BE geven een score van 6,9. Uit het studentenonderzoek van Elsevier Thema studeren (2004) blijkt dat studenten de opleiding AC een score van 6,2 geven op het criterium organisatie en communicatie. Studenten van de opleiding BE geven een score van 6,1 op dit criterium. Uit het eerstejaarsonderzoek van Windesheim blijkt dat deeltijdstudenten AC tevreden zijn over de kleine kwaliteit van de opleiding (scores allen boven de 4.0 op een vijfpuntsschaal). 26 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

27 Facet 2.5 Instroom Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Voldoende Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Afhankelijk van de gevolgde vooropleiding kiest de student de leerroute, havo/mbo of vwo. De opleidingen kennen voor de vwo-instroom (met profiel Economie en Maatschappij) een verkorte opleiding van een half jaar propedeuse en drie jaar hoofdfase. Vwo ers volgen een gecombineerd blok (combiblok) 1 en 2 en zij krijgen een vrijstelling voor blok 3. In dat blok zitten onderwijseenheden (algemene economie, wiskunde, engels, bedrijfsadministratie) waarvoor vwo-studenten de competenties al in hun vooropleiding bereikt hebben. Mbo-BA ers volgen het 4-jarige havo-traject, maar krijgen in het eerste jaar vrijstellingen voor twee vakken. Dit levert een verlichting van het studieprogramma op, echter geen versnelling. Zij-instromers kunnen een beargumenteerd verzoek om vrijstelling van bepaalde onderwijseenheden voorleggen aan de examencommissie die bepaalt of er vrijstellingen verleend worden. Voor studenten uit het voortgezet onderwijs met een ander profiel dan Economie en Maatschappij geldt een aanvullende toelatingseis. De opleidingen bieden studenten de mogelijkheid een deficiëntie op het gebied van economie of wiskunde weg te werken voor 1 september. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij tevreden zijn over de mogelijkheden om deficiënties voor aanvang van de opleiding weg te werken. Het panel is van mening dat de vrijstellingen op basis van de vooropleiding helder geregeld zijn in het Opleidings- en Examenreglement Studenten van 21 jaar en ouder die niet voldoen aan de (nadere) vooropleidingseis kunnen worden toegelaten na een toelatingsonderzoek (21+ - toets). Aspirant studenten (deeltijd) voeren een intakegesprek met de coördinator deeltijd. Naast eisen die gesteld worden aan de gevolgde vooropleiding dient de student in het bezit te zijn van werk dat nauw aansluit op het werkgebied waarvoor wordt opgeleid. De werkgever geeft een verklaring af waarin wordt aangegeven dat de student tenminste anderhalf jaar werkzaam is in de functie van assistent-accountant. Studenten dienen daarnaast in het bezit te zijn van een hbo-be dan wel een SPDdiploma. Het panel heeft haar twijfels bij het op deze manier gelijkstellen van de SPDopleiding aan de hbo-be-opleiding. Het panel is van mening dat studenten met een SPD-diploma, in vergelijking tot een hbo-be-diploma, vooral vaktechnisch zijn NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 27

28 opgeleid en in mindere mate de managementkant van het vak kennen. Het panel stelt dat: indien een SPD er succesvol wil zijn als MKB-accountant, hij getraind zal moeten worden in de managementkant van het vak, mede gelet op de adviserende taak in het MKB. Het panel vindt dit onderdeel in de deeltijdopleiding nu te mager. Het panel geeft, gelet op bovenstaande, het oordeel voldoende voor dit facet bij de deeltijdopleiding AC. Beide opleidingen starten bij aanvang van de opleiding met een introductieprogramma. De introductie van de opleidingen is er op gericht om studenten voor te bereiden op het leren (samen)werken in groepen en kennis te maken met de onderwijsvorm in de propedeuse: thematisch onderwijs. Uit het eerstejaarsonderzoek van Windesheim blijkt dat 82% van de respondenten achteraf gezien opnieuw voor de opleidingen AC en BE van Windesheim zou kiezen. De tevredenheid achteraf van de instromende studenten is hoog. Gesprekken met studenten bevestigen bovenstaande onderzoeksresultaten, studenten ervaren geen aansluitingsproblemen. Facet 2.6 Duur Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbobachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Beide voltijdopleidingen bestaan uit 240 EC s, 60 EC s in de propedeuse en 180 EC s in de hoofdfase. De propedeuse bestaat bij zowel de opleiding AC als de opleiding BE uit een binnenschools programma van vier blokken van 15 EC s. De postpropedeutische fase bij AC bestaat uit 180 EC s die als volgt zijn opgebouwd: - tweede jaar: binnenschools programma van vier blokken van 15 EC s; - derde jaar: binnenschools programma van 40 EC s en een buitenschools programma (stage) van 20 EC s; - vierde jaar: een binnenschools programma van 50 EC s en een buitenschools programma (afstudeeropdracht) van 10 EC s. 28 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie

29 De postpropedeutische fase bij BE bestaat uit twaalf blokken van 15 EC s die als volgt zijn opgebouwd: - tweede jaar: binnenschools programma van vier blokken van 15 EC s; - derde jaar: binnenschools programma van twee blokken van 15 EC s en buitenschools programma (stage) van 30 EC s; - vierde jaar: een binnenschools programma van twee blokken van 15 EC s en een buitenschools programma (afstudeeropdracht) van 30 EC s. De deeltijdopleiding AC bestaat uit 48 EC s (opgebouwd uit drie semesters van 16 EC s). De opleiding verantwoordt de resterende EC s via elders verworven competenties (in opleiding of werkervaring). De instroom bestaat uit afgestudeerden hbo-be met anderhalf jaar werkervaring als assistent accountant. De duale opleiding AC bestaat, evenals de voltijdopleiding uit 240 EC s, daarvan wordt in de hoofdfase 55 EC s in de praktijk verworven. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Accountancy Voltijd: Goed Deeltijd: Goed Duaal: Goed Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de opleidingen wordt uitgegaan van het competentiegericht leren. Studenten ontwikkelen competenties door in een bepaalde beroepscontext beroepstaken uit te voeren met een beroepsproduct als eindresultaat. Studenten leren te werken in een multidisciplinaire setting, zij leren problemen vanuit diverse invalshoeken te analyseren en op te lossen. Dit komt tot uiting in de OAT, de voorbereidende toetsen en bijvoorbeeld in de thema s De startende onderneming en De omgeving van de onderneming. In de eerste twee jaar hanteren beide opleidingen het thematisch onderwijs. Hierin werken studenten volgens een vaste methodiek een aantal beroepsgerichte cases met een multidisciplinair karakter uit. De zelfsturing van studenten is in deze fase van de opleiding nog beperkt. In het derde en vierde jaar wordt de integrale leerlijn, van het binnenschoolse programma, projectonderwijs. Studenten werken in deze vorm van onderwijs in teamverband aan projecten die als eindresultaat een beroepsproduct opleveren. De opleidingen bepalen wat studenten moeten doen (welke beroepsproducten ze moeten opleveren), maar studenten kunnen meer zelf sturen op de vraag hoe, waar en wanneer ze dat doen. Een bijkomend voordeel van projectonderwijs is dat studenten leren projectmatig te werken. Hierdoor zijn ze NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie 29

30 toegerust om projecten in de beroepspraktijk (waaronder de afstudeeropdracht) tot een goed eind te brengen. Binnen het thematisch- en projectonderwijs hanteren de docenten verschillende werkvormen. Studenten presenteren, maken opdrachten, werken praktijkcases uit en werken in groepen of individueel. De verschillende werkvormen zijn volgens het panel afwisselend en zij dragen bij aan de competentieontwikkeling van studenten. Studenten geven in gesprekken met het panel aan tevreden te zijn met de verschillende werkvormen binnen het thematisch- en het projectonderwijs. Uit de keuzegids Hoger Onderwijs 2005/2006 blijkt dat studenten de opleiding AC een score geven van 6,5 op het criterium Werkvormen (landelijk gemiddelde 6,5). Studenten van de opleiding BE geven een score van 6,7 (landelijk gemiddelde 6,6). Uit de HBO-Monitor 2004 blijkt dat 64% van de afgestudeerden van de opleiding AC de nadruk op de werkvormen precies goed beoordeelde. Dit percentage was vrijwel gelijk aan het landelijk gemiddelde (63%). De nadruk op groepsopdrachten mag volgens de respondenten afnemen ten gunste van vaardigheidstrainingen en praktijkleren. BE afgestudeerden geven een gelijkluidend oordeel. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Accountancy Voltijd: Voldoende Deeltijd: Voldoende Duaal: Voldoende Bedrijfseconomie Voltijd: Goed Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In elke periode maken studenten in de integrale leerlijn één of meer beroepsproducten die worden beoordeeld. De beroepsproducten worden op inhoud en proces beoordeeld. Als de procesbeoordeling onvoldoende is, moet de student het thema of project geheel overdoen; als de productbeoordeling onvoldoende is, bestaat er de mogelijkheid tot herkansing van één of meer beroepsproducten. De toetsen in de kennis - en vaardighedenleerlijn moeten met een voldoende zijn afgesloten. Er bestaat geen mogelijkheid tot compensatie van onvoldoende beoordeelde onderwijseenheden binnen de kennis- en vaardighedenleerlijn of tussen beide leerlijnen. Studenten hebben twee tentamenkansen per studiejaar. Twee weken na het maken van de toetsen wordt een feedbackmoment ingepland. Het panel heeft een aantal toetsen bestudeerd en vindt ze adequaat en constateert een toename in complexiteit gedurende de opleiding. 30 NQA - visitatie Christelijke Hogeschool Windesheim, opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie