Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Transcriptie

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: HBO-Rechten, bachelor Locaties: Arnhem en Nijmegen Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 8 april 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2008

2 2/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 33 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 35 Onderwerp 6 Resultaten 39 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 49 Bijlage 3: Bezoekprogramma 52 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 54 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding HBO-Rechten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in maart 2008, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op 8 april In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: De heer prof. dr. A.M. van Kalmthout (dagvoorzitter, domeinpanellid); De heer mr. J. Lanenga (domeinpanellid); Mevrouw M. de Groene (studentpanellid); Mevrouw drs. I.G.A. Smid (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over domeindeskundigheid, onderwijs-en auditdeskundigheid en vakdeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) is in 1996 ontstaan uit een fusie van de HEAO-Arnhem, de Hogeschool Gelderland en de Hogeschool Nijmegen. Bij de hogeschool staan circa studenten ingeschreven en werken ruim medewerkers, daarmee behoort de HAN tot één van de grotere hogescholen van Nederland. De hogeschool biedt in de steden Arnhem en Nijmegen onderdak aan 66 bacheloropleidingen en 10 masteropleidingen. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 7/61

8 Deze opleidingen zijn ondergebracht bij vier faculteiten en één academie: De faculteit Economie en Management De faculteit Educatie De faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij De faculteit Techniek De Informatica en Communicatie Academie. De HAN heeft totale jaarlijkse instroom van 8065 studenten. Met ingang van september 2005 wordt hogeschoolbreed gewerkt volgens de doelstellingen van het project HAN Onderwijsflexibilisering (HOF). De HAN wil hiermee het onderwijs en de onderwijsorganisatie innoveren. Door het onderwijs meer vraaggestuurd in te richten krijgt de student meer verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces. De opleiding HBO-Rechten maakt deel uit van de faculteit Economie en Management (FEM). Binnen deze faculteit zijn drie instituten gevormd: Finance & Management, International Business & Communication en het instituut Bedrijfskunde & Rechten. Tot 1 januari 2008 maakte de opleiding HBO-Rechten deel uit van het instituut Bedrijfskunde & Rechten. Vanaf die datum is de opleiding onderdeel geworden van het instituut Finance & Management, waarvan met de komst van de opleiding HBO-Rechten de naam gewijzigd is in instituut Financieel Management en Rechten. Naast de opleiding HBO-Rechten omvat het instituut Financieel Management en Rechten de opleidingen Accountancy, Bedrijfseconomie, Fiscale Economie en Financial Services Management. Een van de voornaamste redenen voor de overgang van de opleiding HBO-Rechten naar het instituut Finance & Management was het aanzienlijke verschil in omvang tussen de instituten. De opleiding HBO-Rechten leidt studenten op voor het juridisch vakgebied. Afgestudeerden van de opleiding ontvangen de titel Bachelor of Law en zijn breed inzetbaar en werkzaam in het bedrijfsleven, binnen de overheid en non-profitorganisaties. De opleiding kent een voltijden een deeltijdvariant. Op de locatie Arnhem wordt de voltijd- en deeltijdopleiding aangeboden, op de locatie Nijmegen uitsluitend de voltijdopleiding. De voltijdopleiding bestaat sinds 2002, de deeltijdopleiding sinds Vanaf 2005 bestaat binnen de deeltijdopleiding een e-learningvariant, waarbij de student de mogelijkheid heeft het onderwijs grotendeels via een elektronische leeromgeving te volgen. Het programma, de studielast, de wijze van toetsen en begeleiding van de e-learningvariant komen overeen met de reguliere deeltijdopleiding, met als enige verschil dat de begeleiding van de e-learning studenten grotendeels digitaal plaatsvindt. De opleiding telt in totaal 944 studenten, waarvan 758 studenten de voltijdopleiding en 186 studenten de deeltijdopleiding volgen. De opleiding heeft 37 docenten met een aanstellingsomvang van 22,5 fte. De student/docent ratio van de voltijdopleiding is 1:33,4 (cursusjaar ) en voor de deeltijdopleiding 1:49,5 (cursusjaar ). De gemiddelde jaarlijkse instroom van de voltijdstudenten is 279 en van deeltijdstudenten 61. 8/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek (8 april 2008). Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in mei 2008 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 9/61

10 ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juli 2008 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in augustus Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd (inclusief e-learningvariant) afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, dan gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding (inclusief de e-learningvariant) inhoudelijk voornamelijk is gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. Ook voor de twee locaties, Arnhem en Nijmegen, waar de opleiding wordt verzorgd, geldt dat waar een argumentatie/beoordeling van een locatie afwijkt ten opzichte van de andere locatie, dit expliciet wordt vermeld. Indien niet vermeld, dan gelden dezelfde argumentatie/oordelen, aangezien voor beide locaties dezelfde onderwijsopzet geldt en hetzelfde docententeam wordt ingezet. 10/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding HBO-Rechten Varianten Voltijd Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 11/61

12 Doelstellingen opleiding Het panel beoordeelt de facetten 1.1 Domeinspecifieke eisen, 1.2 Niveau bachelor en 1.3 Oriëntatie HBO- bachelor met een goed. Het oordeel op het onderwerp Doelstellingen van de opleiding is derhalve positief. Programma Het panel beoordeelt de facetten 2.1 Eisen HBO, 2.2 Relatie doelstellingen, 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma, 2.4 Studielast, 2.5 Instroom en 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud met een goed. Facet 2.6 Duur is voldaan. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing wordt beoordeeld met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp Programma is derhalve positief. Inzet van personeel Het panel beoordeelt facet 3.1 Eisen HBO en facet 3.3 Kwaliteit personeel met een goed. Facet 3.2 Kwantiteit personeel wordt beoordeeld met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp Inzet van personeel is derhalve positief. Voorzieningen Het panel beoordeelt facet 4.1 Materiële voorzieningen met een voldoende en facet 4.2 Studiebegeleiding met een goed. Het oordeel op het onderwerp Voorzieningen is derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het panel beoordeelt facet 5.1 Evaluatie resultaten en facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het werkveld met een goed. Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering wordt beoordeeld met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp Interne kwaliteitszorg is derhalve positief. Resultaten Het panel beoordeelt de facetten 6.1 Gerealiseerd niveau en facet 6.2 Onderwijsrendement met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp Resultaten is derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het curriculum van de opleiding is gebaseerd op het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel De HBO Jurist. Dit profiel is in 2001, bij de start van de opleiding HBO-Rechten, samengesteld door het projectteam UHA (een samenwerkingsverband tussen de Hogeschool en de Universiteit van Amsterdam) en is het resultaat van overleg en input van diverse actoren, waaronder beroepenveld, hbo-instellingen, universiteiten, juridisch medewerkers en docenten. In 2005 is het profiel op basis van contacten met het werkveld en recente marktonderzoeken herzien. Het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel (2001 en 2005) is vastgesteld door de HBO-raad, geaccordeerd door het landelijk opleidingsoverleg HBO-Rechten en gevalideerd door de beroepenveldcommissie van de opleiding HBO-Rechten. Het profiel beschrijft tien beroepsspecifieke competenties waaraan een hbo-jurist bij zijn beroepsuitoefening moet voldoen. Van de tien competenties hebben zeven betrekking op de rechtstoepassing (diagnosticeren, beslissen, adviseren, belangen behartigen, bemiddelen, regulering, juridische audit) en drie op het faciliteren van de rechtstoepassing (juridisch dossier, informatie, kwaliteit). De competenties zijn gedetailleerd uitgewerkt in termen van gedrag en activiteiten. Tevens wordt aangegeven hoe zij zich verhouden tot de tien generieke hbo-kwalificaties en de Dublin descriptoren. De opleiding HBO-Rechten van de HAN heeft op basis van het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel De HBO Jurist haar eigen opleidingsprofiel opgesteld. De opleiding werkt met acht beroepsspecifieke competenties (diagnosticeren en analyseren, beslissen, adviseren, belangen behartigen, bemiddelen, regulering, juridische audit, faciliteren van de rechtstoepassing) en heeft daaraan twee algemene competenties toegevoegd: de sociale en communicatieve competentie en de zelfsturende competentie. Deze twee domeincompetenties zijn afgeleid van de HEO-domeincompetenties (2005). In het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) zijn de competenties nader uitgewerkt en verduidelijkt met behulp van voorbeelden van beroepssituaties. Het opleidingsprofiel en de opleidingscompetenties zijn besproken met en goedgekeurd door de beroepenveldcommissie van de opleiding HBO-Rechten. Deze commissie bestaat uit vertegenwoordigers van advocaten- en notariskantoren, overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. De opleiding doet veel aan het actueel houden van de (competenties van de) opleiding. Door verschillende contacten met vertegenwoordigers van het beroepenveld en door participatie in het landelijk opleidingsoverleg (3x per jaar) houdt de opleiding voeling met actuele ontwikkelingen en veranderingen in het beroepenveld en vakgebied en NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 15/61

16 onderhoudt zij contacten met bedrijfsleven, overheid en met andere opleidingen HBO-Rechten in Nederland. De opleiding geeft in het ZER aan dat zij zich profileert door het bieden van goede theoretische en praktische kennis van Nederlands staatsrecht, breed ontwikkelde beroepsvaardigheden en goed ontwikkelde leervaardigheden en een lerende attitude. De opleiding geeft aan hierbij uit te gaan van haar eigen kwaliteiten en krachten. Deze hebben, zo geeft de opleiding aan, betrekking op de goede contacten met het werkveld en externe (lokale) contacten, goed gekwalificeerd personeel met veel ervaring in de beroepspraktijk en de twee doorstroomprogramma s die de opleiding in samenwerking met de universiteit van Tilburg en de Rijksuniversiteit van Groningen aanbiedt, waarbij doorstroming zonder (veel) tijdsverlies mogelijk is. Daarnaast heeft de opleiding in het kader van internationalisering contacten met verschillende hogescholen binnen Europa, waaronder de Fachhochschule fϋr Technik und Wirtschaft in Berlijn en de Karel de Grote Hogeschool in Antwerpen en worden buitenlandse gastdocenten uitgenodigd voor het verzorgen van gastcolleges. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hiervoor is reeds beschreven welke competenties de opleiding hanteert voor de invulling van het programma HBO-Rechten. De opleiding hanteert voor de toetsing van het bachelorniveau de Dublin descriptoren en de tien generieke HBO-kwalificaties. Hiervoor is reeds aangegeven dat in het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel De HBO Jurist is geschetst hoe de geformuleerde landelijke competenties zich verhouden tot de tien generieke HBO-kwalificaties. Teneinde de relatie met de Dublin descriptoren inzichtelijk te maken, is in het zelfevaluatierapport een matrix opgenomen waarin de Dublin descriptoren worden gekoppeld aan de generieke HBO-kwalificaties en de opleidingscompetenties HBO-Rechten. Zo is bijvoorbeeld op basis van de descriptor Kennis en inzicht de competentie Bemiddelen omschreven als onderhandelen en bemiddelen in een juridisch geschil en kunnen afdoen van het geschil buiten rechte met gebruikmaking van technieken uit mediation en wordt aangegeven welke beroepssituaties van toepassing zijn. Uit het schema wordt duidelijk dat alle Dublin descriptoren vertegenwoordigd zijn in de opleidingscompetenties. Het bachelorniveau wordt ook geborgd door de door de student op te leveren beroepsproducten en de afstudeeropdracht, waarin de opgedane beroepskennis, beroepsvaardigheden en professionele houding worden getoetst en bewezen. 16/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

17 Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hiervoor is reeds aangegeven welke competenties de opleiding hanteert, hoe deze tot stand zijn gekomen en hoe deze zijn gebaseerd op de vereisten vanuit het werkveld. Het panel is daar positief over. Het doel van de opleiding is studenten af te leveren die zich kunnen profileren als beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-niveau in het beroepenveld van de jurist. De opleiding leidt studenten op tot praktijkgerichte functies waarvoor gedegen juridische vakkennis en praktijkvaardigheden vereist zijn. In het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) is door de opleiding aangegeven aan welke vier vereisten de afgestudeerde student in dit kader dient te voldoen. In het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) wordt over de opleiding gezegd dat deze algemeen juridisch vormend is en erop gericht is om op HBO-niveau kennis, inzicht en vaardigheden aan te dragen om individueel of in kleine groepen juridische problemen te analyseren en daarvoor aan de hand van het geldend recht oplossingen te vinden en deze te vertalen in juridische producten. In het landelijk beroeps-en opleidingsprofiel De HBO Jurist is, op basis van onderzoek naar functies in de beroepspraktijk waarvoor HBO-juristen in aanmerking komen, een overzicht van typen organisaties en functies opgenomen. Hierin wordt een onderscheid gemaakt naar organisaties met een juridisch primair proces en organisaties met een nietjuridisch primair proces, maar met behoefte aan juridische expertise. Hierbinnen zijn verschillende functies mogelijk, variërend van parketsecretaris en rolmedewerker tot juridisch medewerker en procesvertegenwoordiger. In het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) wordt in het hoofdstuk Visie op het beroep over de afgestudeerde HBO-jurist gezegd dat deze na afronding van de studie en na een gedegen inwerkperiode in algemene zin in staat is als beginnend professional (onder begeleiding) juridische functies op hoger beroepsniveau te vervullen bij ondernemingen (bijvoorbeeld juridisch bedrijfsadviseur), maatschappelijke organisaties (bijvoorbeeld juridisch adviseur bij een vakbond), overheden (bijvoorbeeld raadsgriffier), advocatuur/notariaat (bijvoorbeeld procesvertegenwoordiger sectoren kanton en bestuursrecht/support lawyer) en rechterlijke macht (bijvoorbeeld gerechtssecretaris/griffier). De kerntaak van de HBO-jurist is rechtsvinding in casus volgens het geldend Nederlands recht inclusief internationaal recht. De HBO-oriëntatie wordt geborgd in het landelijk opleidingsoverleg en in het overleg met het beroepenveld. De opleiding heeft nog niet deelgenomen aan een landelijk onderzoek onder afgestudeerden, omdat de eerste lichting studenten pas in 2006 is afgestudeerd. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 17/61

18 De opleiding heeft wel zelf in 2007 een eerste alumnionderzoek uitgevoerd. Uit de gegevens hiervan blijkt dat de eerste lichting afgestudeerden bij verschillende organisaties op verschillende posities is terechtgekomen. Een deel van de afgestudeerden is werkzaam bij overheidsorganisaties, bij juridische instellingen of bij een commercieel bedrijf. De functies die zij uitoefenen liggen in het verlengde van de opleiding (onder andere parket- en gerechtssecretaris, juridisch adviseur of medewerker, faillissementsmedewerker en notarisklerk in opleiding). Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Kennisontwikkeling van de studenten vindt plaats aan de hand van vakliteratuur (verplicht en aanbevolen) en aanvullende literatuur in de vorm van syllabi, casuïstiek en jurisprudentie. Studenten geven aan het merendeel van de voorgeschreven literatuur meerdere jaren (als naslagwerk) te gebruiken en dat de door docenten samengestelde syllabi een goede aanvulling vormen op de vakliteratuur. Het panel vindt de kwaliteit van de gebruikte literatuur over het algemeen goed. Het zijn voor de opleiding HBO-Rechten relevante en actuele titels. Het panel is van mening dat de Literatuurlijst HBO-Rechten compleet is en dat de boeken voor ieder vak voldoende leerstof bieden. Evenals de studenten is zij positief over de kwaliteit van de syllabi, deze zijn uitgebreid, actueel en informatief. In de opleiding neemt de praktijk een centrale plaats in. Binnen de onderwijseenheden en in de modulen vertaalt zich dit in opdrachten en vraagstukken die gebaseerd zijn op of direct ontleend zijn aan de beroepspraktijk. Naast de vaste docenten, leveren gastdocenten afkomstig uit het werkveld hieraan een belangrijke bijdrage, bijvoorbeeld door het verzorgen van colleges bij de modulen Arbeidsrecht, Sociaal Recht en Verbintenissenrecht. In de minor wordt de module Gerechtssecretaris gedeeltelijk verzorgd door medewerkers van de Rechtbank Arnhem. Studenten geven in het gesprek met het panel aan deze gastcolleges zeer te waarderen. Het panel heeft een positieve indruk van de wijze waarop de interactie met de beroepspraktijk plaatsvindt. Allereerst door, zoals hierboven aangegeven, gastcolleges die worden verzorgd door personen uit het werkveld. Gastcolleges vinden plaats in alle 18/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

19 jaren van de opleiding. In het derde jaar van de opleiding voeren studenten het project Oefenrechtbank uit. Dit project vindt gedeeltelijk plaats binnen het Paleis van Justitie in Arnhem. Studenten treden hierbij op als junior jurist en worden geacht de theoretische kennis uit de verschillende onderwijseenheden/modulen te integreren en toe te passen in uiteenlopende beroepssituaties. Tevens vindt in het derde jaar een externe stage van vijf maanden plaats, waarin studenten kennismaken met het toekomstig werkveld. In het vierde jaar wordt een afstudeeropdracht uitgevoerd. Dit betreft een praktijkonderzoek, dat in beginsel voor een opdrachtgever in het werkveld wordt uitgevoerd. De mogelijkheid bestaat om de stage en de afstudeeropdracht uit te voeren in het buitenland. Enkele studenten, zo stelt het panel vast, hebben dit gedaan. Actuele ontwikkelingen in het beroepenveld worden door de opleiding tijdig gesignaleerd, besproken en waar nodig opgenomen in het programma. De vakgroepen, de beroepenveldcommissie en de docenten spelen hierin een belangrijke en structurele rol. De vakgroepen hebben de taak om binnen het betreffende rechtsgebied zorg te dragen voor een adequate en actuele afstemming van het programma op ontwikkelingen in het werkveld en binnen de rechtsgebieden. De voorzitters van de vakgroepen maken deel uit van de curriculumcommissie. Uit verslagen van de diverse vakgroepen komt naar voren dat ontwikkelingen in het beroepenveld onderwerp van gesprek zijn. Naast de vakgroepen adviseert de beroepenveldcommissie van de opleiding bij het actueel houden van het programma. In het gesprek met de beroepenveldcommissie komt naar voren dat zij optreden als gastdocent, betrokken worden bij de inhoud en het actueel houden van het programma en een inhoudelijke/adviserende bijdrage leveren aan de casuïstiek die in de opleiding wordt gebruikt. Een deel van de docenten is, naast het dienstverband bij de HAN, thans werkzaam in de beroepspraktijk. Vanuit deze context brengen zij actuele en eigen ervaringen in in het programma en de onderwijseenheden. De docenten blijven ook op de hoogte van actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied door middel van het begeleiden van afstudeeropdrachten, het bijhouden van vakliteratuur en via gastcolleges die zij zelf verzorgen in het werkveld. Studenten geven in het gesprek met het panel aan de door docenten ingebrachte voorbeelden uit de beroepspraktijk te waarderen. De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan veel aandacht te besteden aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden. In de Studiegids HBO-Rechten wordt een overzicht gegeven van vaardigheden waarin studenten worden getraind. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden wordt door de opleiding op verschillende wijzen geborgd, onder andere door overleg met de beroepenveldcommissie, door stages en afstudeeropdrachten en door contacten van docenten met de beroepspraktijk. De curriculumcommissie van de opleiding is verantwoordelijk voor de borging van de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden. Uit de evaluatiegegevens komt naar voren dat de studenten over het algemeen tevreden zijn over de beroeps- en praktijkgerichtheid van de opleiding en over de voorbereiding op de beroepspraktijk. Uit digitale onderwijsevaluaties blijkt dat studenten het gebruikte studiemateriaal relevant vinden. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 19/61

20 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In 2005 is het hogeschoolbrede project HAN Onderwijsflexibilisering (HOF) gestart. Met dit project wil de HAN het onderwijs en de onderwijsorganisatie innoveren. Door het onderwijs meer vraaggestuurd in te richten krijgt de student meer verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces. De basisindeling binnen HOF bestaat voor elke leerroute uit een major (210 EC) en een minor (30 EC). De opleiding sluit met het competentiegerichte programma aan op de doelstellingen van het HOF. Het vierjarige competentiegerichte programma van de opleiding bestaat uit een propedeuse (60 EC) en een driejarige hoofdfase (180 EC). De propedeuse heeft een selecterende en oriënterende functie, waarin de student een goed beeld moet krijgen van de inhoud van de opleiding, het toekomstig werkveld, de beroepsmogelijkheden en de geschiktheid om de opleiding binnen een redelijke termijn af te ronden. Voor de hoofdfase geldt een verdieping op het gebied van kennis en vaardigheden. Het programma van de opleiding wordt aangeboden in voltijd en deeltijd. Het programma van de deeltijdopleiding verschilt in geringe mate van het voltijdprogramma. Het programma is gebaseerd op de opleidingscompetenties die zijn vastgesteld op basis van het landelijk beroeps- en opleidingprofiel (zie facet 1.1) en gaat uit van de kerntaak van de HBO-jurist (zie facet 1.3). Deze worden uitgevoerd binnen drie rechtsgebieden: burgerlijk (proces-)recht, straf (proces-)recht en staats- en bestuursrecht. Voor zowel de voltijd- als de deeltijdopleiding geldt dat het programma is opgebouwd uit onderwijseenheden. Een onderwijseenheid wordt in het zelfevaluatierapport gedefinieerd als een samenhangend afgerond geheel en heeft betrekking op een of meerdere rechtsgebieden. In iedere onderwijseenheid wordt door de student gewerkt aan één of meerdere beroepsproducten. Met behulp van de beroepsproducten die de student binnen de onderwijseenheden leert maken, worden de opleidingscompetenties geconcretiseerd en gerealiseerd. De opleidingscompetenties zijn gebaseerd op de beroepscompetenties uit het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel De HBO-Jurist, de algemene HBO-competenties en de HEO-domeincompetenties. Aan de hand van de opleidingscompetenties leert de student zich zelfstandig nieuwe ontwikkelingen eigen te maken en te werken aan zijn eigen professionalisering. De competenties kan de student gedurende zijn opleiding op drie niveaus verwerven (waarbij de niveaus onder andere de mate van complexiteit en de mate van zelfstandigheid van de student weergeven). De competenties zijn, zoals hiervoor aangegeven, geconcretiseerd in beroepsproducten. Een beroepsproduct wordt in het zelfevaluatierapport gedefinieerd als een beschrijving van het concrete gedrag 20/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

21 aan de hand waarvan de opleiding haar onderwijs inricht en nagaat of de student bepaalde competenties beheerst. Voorbeelden van beroepsproducten zijn een verweerschrift, een beleidsnotitie, een arbeidsovereenkomst of een dagvaarding. Een overzicht van de beroepsproducten per onderwijseenheid staat vermeld in de Studiegids HBO-Rechten In de Studiegids HBO-Rechten is per onderwijseenheid zeer uitgebreid beschreven welke competentie te behalen is, wat de leerdoelen zijn, aan welke beroepsproducten wordt gewerkt en wat de beoordelingscriteria zijn. In het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) wordt aangegeven welke competenties op welk niveau binnen de onderwijseenheden worden verworven. Uit de resultaten van het Studenttevredenheidsonderzoek 2007 komt naar voren dat de studenten tevreden zijn over het niveau van de opleiding (89%). Ook sluit de inhoud van de opleiding aan bij de verwachting van de student (95%). Het panel is van mening dat het competentieprofiel aan de hand waarvan de opleiding haar onderwijs heeft ingericht, voldoet aan de eisen wat betreft het domein, niveau en hbo-oriëntatie. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Uitgangspunt van het programma zijn de kerntaak van de HBO-jurist (zie facet 1.3) en de drie eerdergenoemde rechtsgebieden (zie facet 2.2). Deze vormen het geraamte van de opleiding en bevorderen de (verticale) samenhang in het programma. De student leert de kerntaak uit voeren binnen de drie verschillende rechtsgebieden en verwerft de benodigde opleidingscompetenties hiervoor door het volgen van de onderwijseenheden. Binnen de onderwijseenheden maakt de student door middel van colleges en opdrachten kennis met de rechtsgebieden. Studenten hebben de kennis, vaardigheden, inzichten en competenties uit een vorige onderwijseenheid nodig om de volgende onderwijseenheid succesvol te laten verlopen. Voor het uitvoeren van de kerntaak wordt de student in de opleiding geleerd om de zogenoemde vier stappen-systematiek toe te passen (Opleidingsdocument HBO- Rechten 2008). Deze systematiek komt in iedere onderwijseenheid aan bod en gaat uit van de volgende vier stappen: analyseren van een probleem (stap 1), formuleren van een toetsingskader (stap 2), formuleren van een oplossing (stap 3) en het geven van een advies (stap 4). In het onderwijs wordt gestreefd naar een toenemende zelfsturing door studenten gedurende de opleiding. Dit houdt in dat naarmate de opleiding vordert, de complexiteit van onderwerpen, problemen en beroepssituaties waarmee de student geconfronteerd wordt toeneemt; daarbij wordt van de student verwacht dat deze in staat is om steeds zelfstandiger de vier stappen-systematiek uit te voeren. De opleiding heeft hiertoe een NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 21/61

22 indeling gemaakt op drie niveaus. Deze niveaus geven de mate van complexiteit en de mate van zelfstandig werken weer. Zo zijn studenten in het eerste jaar van de opleiding bezig met elementaire juridische problemen (niveau 1) en later in de opleiding, het tweede en derde leerjaar, met complexere juridische problemen (niveau 2). In het vierde leerjaar voert de student vrijwel geheel zelfstandig een toegepast onderzoek uit (niveau 3). In het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) wordt per niveau een beschrijving gegeven van het type casus, de aard van de oplossing, de mate van sturing en begeleiding door de docenten en de wijze van toetsing. Voor studenten is de inhoudelijke en volgtijdelijke samenhang van het programma duidelijk gemaakt door in de Studiegids HBO-Rechten voor elke module, onderdeel van een onderwijseenheid, aan te geven wat de relatie is met andere modulen. Het panel stelt vast dat de opleiding hiervoor een vast en inzichtelijk format hanteert. De samenhang, de kwaliteit en de inhoud van het onderwijs binnen een rechtsgebied wordt bewaakt door de betreffende vakgroep. De curriculumcommissie is verantwoordelijk voor de algehele samenhang binnen het curriculum en zorgt voor afstemming tussen de drie rechtsgebieden. De opleiding houdt twee maal per jaar gesprekken met groepsvertegenwoordigers (dit zijn studenten uit verschillende studiejaren), waarin, onder andere, de samenhang binnen de opleiding wordt geëvalueerd. Op basis van het gesprek met de studenten stelt het panel vast dat studenten de aspecten van de horizontale, verticale en volgtijdelijke samenhang in het programma herkennen. Uit de resultaten van het Studenttevredenheidsonderzoek 2007 komt naar voren dat de studenten over het algemeen tevreden zijn over de samenhang in de opleiding. Uit de Choice Keuzegids Hoger Onderwijs blijkt dat de studenten van de opleiding HBO-Rechten in Arnhem en Nijmegen tevreden zijn over de samenhang tussen de vakken. Uit de resultaten van digitale evaluaties van onderwijseenheden ( en ) blijkt dat de samenhang binnen een onderwijseenheid door studenten goed wordt gevonden. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat de opleiding streeft naar een studeerbaar curriculum. Hiertoe stelt zij op verschillende momenten in de opleiding eisen aan de studievoortgang: De opleiding hanteert een bindend studieadvies. De student moet aan het eind van het eerste jaar minimaal 37,5 EC hebben gehaald (waarvan minimaal 15 EC uit het 22/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

23 B-cluster) om door te stromen naar het tweede studiejaar. Wanneer de student minder dan 37,5 EC heeft behaald in het eerste jaar, krijgt de student een Negatief Bindend Studieadvies (NBSA). Ook als de student zijn propedeuse aan het eind van het tweede studiejaar niet heeft behaald, krijgt hij een NBSA. Het reglement voor het NBSA is beschreven in de Onderwijs- en Examenregeling De opleiding hanteert een stagenorm. Om deel te nemen aan de stage dient de student het propedeuse-examen en minimaal 60 EC uit de hoofdfase te hebben behaald. Het reglement voor de stage is beschreven in de Stagehandleiding De opleiding hanteert een afstudeernorm. Om toegelaten te worden tot de afstudeerfase moet de student zowel de propedeuse als de stage succesvol hebben afgerond en meer dan 120 EC in de hoofdfase hebben behaald (Afstudeerhandleiding ). De propedeuse heeft, naast een oriënterende functie, ook een selecterende functie teneinde alleen die studenten tot de hoofdfase toe te laten, die in potentie de studie naar behoren en binnen een redelijke termijn kunnen afronden. In de Onderwijs- en Examenregeling van de opleiding is opgenomen dat in de propedeuse alle onderwijseenheden met voldoende resultaat (dat wil zeggen minimaal een 5,5) moeten worden afgerond. Ieder cursusjaar van de opleiding bestaat uit twee semesters met daarin twee perioden van negen weken. Elk semester (met uitzondering van het semester waarin de stage en de afstudeeropdracht plaatsvinden), bestaat uit twee tot vier onderwijsheden. Een onderwijseenheid is een samenhangend afgerond geheel en heeft betrekking op één of meer rechtsgebieden. Binnen elke onderwijseenheid wordt door de student een beroepsproduct of meerdere beroepsproducten gemaakt. In de Studiegids HBO-Rechten staat in de zogenoemde onderwijseenhedentabel per studiejaar aangegeven hoe de EC zijn verdeeld over de onderwijseenheden. Het panel stelt op basis van de Studiegids HBO-Rechten en het Opleidingsdocument HBO-Rechten (2008) vast dat de studielast voor zowel de voltijd- als de deeltijdopleiding evenredig is verdeeld over de onderwijseenheden. Het aantal contacturen voor de voltijdopleiding is afhankelijk van het cluster dat de student volgt, maar is gemiddeld 18 uur per week. Het door de opleiding verstrekte overzicht met contacturen per cluster en per week geeft hier volgens het panel blijk van. Voor de reguliere deeltijdopleiding is het aantal contacturen gemiddeld 12 uur per week. De e-learningvariant heeft drie contactdagen per collegeperiode van zes weken. Deze contactdagen zijn meestal van uur tot uur. De opleiding streeft naar een gelijkmatige verdeling van de studielast over een semester en over de studiejaren. In het Kwaliteitszorgplan Instituut Financieel Management en Rechten is aangegeven dat met behulp van digitale evaluaties wordt bewaakt of de ervaren studielast overeenkomstig de norm is en evenredig verdeeld is. Daarnaast wordt de studielast besproken met studenten, docenten en groepsvertegenwoordigers. Eventuele afwijkingen van de genormeerde studielast worden teruggekoppeld aan de voorzitter van de curriculumcommissie en de voorzitter van de betreffende vakgroep. De vakgroep neemt indien gewenst actie. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 23/61

24 De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan dat het aantal in te leveren beroepsproducten en opdrachten per onderwijseenheid en het aantal tentamens per onderwijseenheid is gemaximeerd. Met deze maximering wil de opleiding een onevenwichtige studiebelasting voorkomen. De opleiding hanteert een goede studievoortgangscontrole. Van het eerste tot en met het derde studiejaar van de voltijdopleiding bespreken studieloopbaanbegeleiders tijdens individuele voortgangsgesprekken en groepsbijeenkomsten met studenten de studievoortgang. In het vierde jaar kunnen voltijdstudenten een beroep doen op een senior-studieloopbaanbegeleider. Deeltijd- en e-learningstudenten krijgen in het eerste jaar een coach toegewezen en kunnen gedurende de hoofdfase een beroep doen op de studieadviseur Deeltijd. De student stelt in het eerste, tweede en derde studiejaar een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) op. In het POP neemt de student leerdoelen op, waaraan hij gaat werken. Het POP is voor zowel student, docent als studieloopbaanbegeleider het instrument om inzicht te verkrijgen in het verloop van het studietraject en de in de ontwikkelingen van de competenties van de student. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2007 komt naar voren dat 84% van de studenten tevreden is over de studeerbaarheid van de opleiding. Dit wordt bevestigd in het gesprek met de studenten. De Rapportage Kwaliteitszorg HBO-Rechten geeft aan dat de tevredenheid over de verdeling van de studielast in de onderwijseenheden over de periode(s) in op een gemiddelde ligt van 3,3 op een vijfpuntsschaal. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan dat haar instroombeleid erop gericht is optimaal rekening te houden met de verschillen in kwalificaties van instromende studenten en voor alle instromende studenten een goede aansluiting op de vooropleiding te realiseren. De opleiding wordt geconfronteerd met diverse groepen instromende studenten en biedt om die reden verschillende leerroutes aan (voltijd-, deeltijd- en e- learningvariant), zodat studenten het traject kunnen kiezen dat het beste aansluit bij hun wensen en achtergrond. Studenten kunnen twee keer per (studie)jaar instromen in de opleiding, in september en februari. Om toegelaten te worden tot de opleiding moet de student beschikken over één van de volgende diploma s: Een havo-diploma; Een vwo-diploma; Een mbo-diploma op niveau 4; 24/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)

25 Studenten die 21 jaar of ouder zijn en geen adequate vooropleiding hebben, kunnen in aanmerking komen voor een toelatingsonderzoek. In het toelatingsonderzoek wordt het taalniveau gemeten en wordt de algemene kennis van het Nederlands rechtssysteem getoetst; Studenten met een buitenlands diploma kunnen het diploma laten waarderen door de Studenten Inschrijf Administratie (SIA) en dienen daarbij te voldoen aan twee voorwaarden: de student dient te beschikken over het diploma van het Staatsexamen Nederlands als tweede taal en moet het toelatingsonderzoek met goed gevolg hebben afgelegd. Met studenten die de deeltijd/e-learningvariant willen volgen, maar waarbij de vooropleiding niet voldoet of waarbij sprake is van onvoldoende relevante werkervaring, wordt door de studieadviseur Deeltijd een intakegesprek gevoerd. In dit gesprek wordt de motivatie van de student getoetst, een inschatting van het profiel gemaakt en wordt bekeken of de potentiële student voor vrijstellingen in aanmerking komt. In het document EVC procedure FEM (2007) staat de EVC procedure voor het instituut Financieel Management en Rechten beschreven. De opleiding HBO-Rechten maakt hier vooralsnog geen gebruik van en werkt met vrijstellingen die dienen te worden aangevraagd via de examencommissie van de opleiding. Studenten kunnen dit doen door middel van het downloaden en invullen van een formulier op intranet. Dit formulier wordt ingediend bij de examencommissie en daarna voorgelegd aan een assessor die optreedt als inhoudsdeskundige van de opleiding. De assessoren zijn benoemd door de examencommissie en adviseren deze over de vrijstelling. De opleiding hecht, om een goede aansluiting met de beroepspraktijk te bewerkstelligen, veel waarde aan de taalvaardigheid van studenten. Voor alle instromende studenten geldt dat zij een diagnostische taaltoets dienen te maken. Indien nodig ontvangt de student adviezen over hoe de taalbeheersing te verbeteren (bijvoorbeeld via het spellingsprogramma Nedercom of door het volgen van een taalcursus bij de HAN). Daarnaast besteedt de opleiding vanaf het studiejaar in het curriculum van de propedeuse meer aandacht aan taalvaardigheid. Het aantal contacturen voor taalvaardigheidstraining is verdubbeld. De opleiding kent verschillende werkvormen. Deze werkvormen sluiten aan op de vooropleiding van de studenten. Studenten worden in het eerste jaar door docenten en het onderwijsprogramma gestuurd. In de loop van de opleiding neemt deze sturing af. De opdrachten worden complexer, maar de begeleiding neemt af in de tijd. De opleiding organiseert elk studiejaar zeven open dagen (3 in Arnhem, 3 in Nijmegen en 1 in Arnhem voor de februari-instroom). De student krijgt hier algemene informatie over de opleiding, informatie over het studieprogramma, het arbeidsperspectief en de studielast. Naast de open dagen verzorgt de opleiding op verzoek van diverse scholen voorlichting op locatie en kunnen studenten een dag proefstuderen aan de opleiding. Uit de gegevens van het Studenttevredenheidsonderzoek 2007 blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting op de vooropleiding en dat de inhoud en het niveau van de opleiding aan hun verwachtingen beantwoordt. Dit werd bevestigd in het gesprek dat het panel voerde met studenten en afgestudeerden. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt) 25/61

26 Uit de gegevens van de Instroommonitor van de HAN blijkt dat propedeusestudenten de aansluiting van de vooropleiding op voor de opleiding HBO- Rechten van belang zijnde onderdelen als communicatieve vaardigheden en schriftelijke vaardigheden voldoende vinden. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het curriculum bestaat uit een studiebelasting van 240 EC. Voor de propedeuse staat één jaar en die bevat 60 EC. De hoofdfase bevat 150 EC, inclusief stage en afstuderen. De minor heeft een omvang van 30 EC. Als de doorstroomminor voor de Open Universiteit wordt gevolgd, bestaat de major in de hoofdfase uit 120 EC en de minor uit 60 EC. De verdeling van de studiepunten over de verschillende jaren staat vermeld in de Studiegids HBO-Rechten De jaarlijkse studielast bedraagt 1680 uur, opgebouwd uit 42 weken van 40 uur. Per jaar zijn 60 EC te behalen. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het didactisch concept van de opleiding is vastgelegd in het Opleidingsdocument HBO-Rechten Hierin is beschreven dat de opleiding haar studenten beroepsgericht wil opleiden en daartoe het onderwijs competentiegericht heeft vormgegeven. Dit betekent primair, een onderwijsomgeving waarin de beroepspraktijk wordt gesimuleerd. Het competentiegerichte onderwijs krijgt in het curriculum gestalte door de sterke relatie die gelegd wordt met de beroepspraktijk en door de centrale plaats die de persoonlijke ontwikkeling en competentiegroei van de student inneemt. De beroepsproducten waaraan door studenten gedurende de gehele opleiding binnen de onderwijseenheden wordt gewerkt, spelen hierin een belangrijke rol. De beroepsproducten, welke afgeleid zijn van de opleidingscompetenties, zijn ontleend aan de praktijk of worden in de praktijk gemaakt. De beroepsproducten zijn voor de opleiding het instrument om beroepskennis, beroepsvaardigheden en de juiste beroepshouding aan studenten over te dragen. 26/61 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding HBO-Rechten (vt/dt)