Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Transcriptie

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Pedagogiek; hbo-bachelor Locatie: Nijmegen Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 14 mei 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009

2 2/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 31 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 38 Onderwerp 6 Resultaten 41 Deel C: Bijlagen 47 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 48 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 53 Bijlage 3: Bezoekprogramma 56 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 59 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 3/63

4 4/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 5/63

6 6/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de hbo-bacheloropleiding Pedagogiek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2009 toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 14 mei Het panel bestond uit: Dhr. dr. J. Vedder (voorzitter, domeinpanellid); Mw. drs. M. Witmaar (domeinpanellid); Mw. S.B. Velsen (studentpanellid ); Dhr. drs. J.H. Boerke (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) is in 1996 ontstaan door een fusie van de HEAO-Arnhem, Hogeschool Gelderland en Hogeschool Nijmegen. De HAN telt in studenten en medewerkers. De HAN verzorgt ongeveer 75 bachelor- en masteropleidingen. De opleidingen zijn verdeeld over de volgende faculteiten in Arnhem en Nijmegen: Faculteit Economie en Management; Faculteit Educatie; NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 7/63

8 Faculteit Gezondheidszorg, Gedrag en Maatschappij; Faculteit Techniek. Informatica en Communicatie Academie De vier genoemde faculteiten en de Academie bestaan in totaal uit vijftien instituten. Binnen deze instituten zijn opleidingen, die een duidelijke verwantschap kennen, gegroepeerd. Sinds 2005 is het project HAN Onderwijsflexibilisering (HOF) ingevoerd. De doelstellingen van de HOF zijn: meer ruimte voor vraagsturing en individuele leerwegen; didactische vernieuwing, competentiegericht leren en toetsen; transparantie en doelmatigheid in onderwijsaanbod en organisatie. Binnen de HOF is het onderwijs vormgegeven in beroepstaken. Per beroepstaak staan vaak meerdere competenties centraal. Binnen creatieve therapie is in gestart met het propedeutisch jaar in te richten conform HOF. In studiejaar is het gehele curriculum van creatieve therapie volgens de HOF ingericht. De opleiding Pedagogiek maakt deel uit van het instituut Sociale Studies (ISS). Binnen dit instituut worden ook de volgende opleidingen aangeboden: creatieve therapie, toegepaste psychologie, sociaal pedagogische hulpverlening, culturele en maatschappelijke vorming en maatschappelijk werk en dienstverlening. De opleiding Pedagogiek heeft 1290 studenten (waarvan 1085 voltijd en 305 deeltijd). De opleiding wordt alleen in Nijmegen aangeboden. De opleiding beschikte in februari over 52 fte verdeeld over 99 medewerkers. Tweeënzeventig daarvan behoren tot het docerend personeel met een substantiële aanstelling. De opleiding Pedagogiek van de HAN leidt studenten op tot startbekwame HBO-pedagogen in het bezit van doorgroeicompetenties. Het werk van de hbo-pedagoog kenmerkt zich door de bijdrage van de pedagoog aan de opvoeding en het opvoedingsproces van jeugdigen. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april/mei 2009 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 14 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen 8/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

9 inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in augustus 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 9/63

10 Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Pedagogiek Voltijd Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Voldoende Voldoende 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het Voldoende Voldoende beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Goed Voldoende Totaaloordeel Positief Positief NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 11/63

12 Doelstellingen opleiding Alle drie de facetten van dit onderwerp zijn met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Programma Het facet 2.4 Studielast is met een voldoende gehonoreerd, de andere facetten zijn met een goed beoordeeld. Aan facet 2.6 is voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Inzet van personeel Alle drie de facetten zijn met een goed beoordeeld Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Voorzieningen Facet 4.2 is met een voldoende, facet 4.1 met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De facetten 5.1 Evaluatie resultaten en 5.2 Maatregelen tot verbetering zijn met een goed beoordeeld, facet 5.3 Betrekken van medewerkers et cetera met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Resultaten Facet 6.1 is zowel bij de voltijd- als de deeltijdopleiding met en voldoenden beoordeeld. Facet 6.2 van de voltijdopleiding is met een goed, van de deeltijdopleiding met een voldoende beoordeeld Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 13/63

14 14/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding Pedagogiek van de HAN leidt studenten op tot startbekwame HBOpedagogen in het bezit van doorgroeicompetenties. Het werk van de hbo-pedagoog kenmerkt zich door de bijdrage van de pedagoog aan de opvoeding en het opvoedingsproces van jeugdigen. De eindkwalificaties die voor het pedagogiekprogramma worden gehanteerd, zijn geformuleerd in termen van competenties en beroepstaken en zijn gebaseerd op het landelijke Competentieprofiel HBO-Pedagogiek (2005). Dit profiel onderscheidt 11 specifieke en 3 algemene competenties. De competenties van de hbo-pedagoog zijn verdeeld in drie segmenten: werken met en namens mensen; werken in een organisatie; werken aan eigen professionaliteit. In het profiel wordt uitgebreid beschreven op welke wijze de validatie door het werkveld heeft plaatsgevonden. Dat loopt van de verkenningscommissie ingesteld door de HBO-raad in 2002 tot het voorleggen en accorderen van de concept-tekst aan de veldadviesraden HBO-Pedagogiek van de deelnemende hogescholen. De verslagen van de besprekingen zijn vastgelegd in een rapport: Validatie Competentieprofiel HBO-pedagogiek Het landelijke opleidingsprofiel is gebaseerd op detoekomstverkenning van het werkveld van het Verwey-Jonker Instituut (2004) en de positiebepaling rondom de beroepenstructuur in het werkveld in het rapport Klaar voor de toekomst van het NIZW (uiteindelijk gepubliceerd in 2006). In deze rapportages zijn maatschappelijke ontwikkelingen, beleidsontwikkelingen en ontwikkelingen aan de vraagzijde geïnventariseerd en als bepalend voor het werk van onder andere de hbo-pedagoog beschreven. Vóór deze recente profielen werd gewerkt met de Globale Eindtermen Opvoedkunde, die in het HBO-Pedagogiek Beroeps- en Opleidingsprofiel (2000) van Kuipers een verdere inbedding kregen. De competenties voor de HAN-opleiding Pedagogiek zijn vormgegeven in samenspraak met de andere opleidingen binnen het Instituut Sociale Studies en daarna per opleiding (major) gespecificeerd. De opleiding Pedagogiek heeft op basis van het landelijke profiel een eigen opleidingsprofiel geschreven: Opleidingsprofiel HBO-pedagoog Nijmegen, It takes a village to raise a child, De opleiding onderscheidt vijf beroepstaken en tien competenties (zie bijlage 5). Bij de opstelling van het profiel is gebruik gemaakt van het landelijk document Profilering Agogisch Domein (PAD 1, In het PAD wordt een overzicht gegeven van competenties voor het domein, waarbij is aangegeven welke competenties als gemeenschappelijk equivalent dan wel als specifiek beschouwd kunnen NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 15/63

16 worden. Het rapport geeft een beeld van de verhoudingen tussen de verschillende opleidingen in het domein. Het opleidingsprofiel van de HAN is diverse malen onderwerp van gesprek geweest in de beroepenveldcommissie en in 2005 vastgesteld.(notulen Beroepenveldcommissie). Het opleidingsprofiel is, op grond van ontwikkelingen in de praktijk recent (2008) bijgesteld en geaccordeerd door de beroepenveldcommissie (notulen november 2008). Door middel van halfjaarlijkse gesprekken met de instituutsdirectie over de kwaliteit van de opleiding en in de interne audit wordt de actualiteit van het profiel van de opleiding geborgd (Rapportage interne audit opleiding Pedagogiek, 2008). Alle pedagogiekopleidingen in het land hebben een zelfde brede basis en profiel. Die basis is gelegd door de Landelijke Programmacommissie Pedagogiek (LPP). Er zijn kleine verschillen tussen de opleidingen, maar het brede van de opleiding is overal terug te zien. Op één punt onderscheidt de opleiding zich, samen met de opleidingen Pedagogiek van de Hogeschool Fontys en INHOLLAND van de overige opleidingen, namelijk het gebruik van de titel/benaming Bachelor of Education; de overige Pedagogiekopleidingen hanteren Bachelor of Social Work. Deze keuze die in 2003/2004 is gemaakt had twee redenen: 1. Politiek-strategisch wilden de twee opleidingen zich onderscheiden van de opleidingen Sociaal Pedagogische Hulpverlening die de titel/benaming Social Work hanteert. 2. Education geeft in het Angelsaksische gebied een betere aanduiding van wat Pedagogiek feitelijk inhoudt dan Social Work; de connotatie van Social Work met hulpverlening en maatschappelijk werk is voor Pedagogiek niet geschikt. De opleiding stelt zelf dat er op het vlak van het curriculum ongetwijfeld wel (lichte of grote) verschillen in oriëntatie te vinden zijn tussen de opleidingen, maar het gaat bij alle opleidingen om een generieke opleiding voor jeugdzorg, gehandicaptenzorg, onderwijs, kinderopvang en geestelijke gezondheidszorg. De opleiding heeft een overzicht gemaakt van curricula van een aantal buitenlandse instellingen waarmee ze in het recente verleden contact heeft gehad. Vergelijking met andere opleidingen blijft moeilijk, omdat deze in de Nederlandse vorm in het buitenland niet worden gevonden. In het overzicht wordt een globale vergelijking gemaakt met instellingen die gedeeltelijk met de opleiding Pedagogiek overlappen (HBO-pedagogiek in internationaal perspectief, 2009). Conclusies zijn: 1. De opleiding HBO-Pedagogiek in Nederland heeft verwantschap met opleidingen in het hoger onderwijs van Engeland, Duitsland en België die aangeduid worden met de naam Social Work, Education, Soziale Arbeit, Soziale Pädagogik en (Ortho)Pedagogie. 2. De benaming Pedagogiek is in de genoemde landen minder gangbaar. In het angelsaksisch taalgebied wordt deze term niet gebruikt. Opvoeding valt onder het begrip education en voor de bestudering van de problematische opvoedingssituatie (orthopedagogiek) worden de begrippen special needs en special educational needs gebruikt. 16/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

17 3. De vergelijking tussen de opleidingen internationaal wordt enigszins bemoeilijkt doordat in een aantal landen het onderscheid tussen het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs niet meer zo sterk aanwezig is. Dit geldt in het bijzonder voor de Engelse situatie. 4. De pedagogische oriëntatie d.w.z. de specifieke aandacht voor de opvoedingsrelatie tussen kinderen en hun ouders/opvoeders zoals die in de Nederlandse pedagogiek centraal staat, maakt in de betrokken landen deel uit van een bredere sociaalagogische opleiding. Er is echter zonder meer een duidelijke overlap in de werkterreinen (gezin, instellingen voor jeugd- en gehandicaptenzorg, et cetera). 5. De vakmatige inhoud van de genoemde opleidingen is ten dele vergelijkbaar met de inhoud van de Nederlandse pedagogiek-opleidingen. De overeenkomst met de Belgische orthopedagogie-opleiding is groter dan met de opleidingen Social Work en Soziale Arbeit. 6. Alle bestudeerde opleidingen hebben een vergelijkbaar niveau namelijk dat van een bacheloropleiding, maar hebben een kortere duur (3 tot maximaal 3,5 jaar) dan de Nederlandse sociaal-agogische opleidingen c.q. Pedagogiek. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de Dublin descriptoren voor de toetsing van het bachelorniveau. De generieke kwalificaties die de opleiding nastreeft, zijn daarvan afgeleid. Voor het pedagogiekprogramma zijn de Dublin descriptoren gehanteerd bij het formuleren van de domein- en majorcompetenties. Vervolgens zijn per majorcompetentie indicatoren geformuleerd en per beroepstaak cesuren op drie niveaus vastgesteld. Daarbij is niveau drie het eindniveau dat een student aan het eind van de opleiding gerealiseerd moet hebben. In de cesuren staat beschreven wat de minimumeisen zijn waaraan een student voor een bepaalde beroepstaak moet voldoen. Het totaal van de cesuren van de beroepstaken op niveau drie dekt de Dublin descriptoren. Aan de hand van een uitgebreide matrix heeft de opleiding inzichtelijk gemaakt dat de eindkwalificaties het hbo-niveau weerspiegelen. In de matrix zijn de Dublin descriptoren gekoppeld aan de 10 generieke hbo-kwalificaties, de 14 landelijke competenties pedagogiek en de majorcompetenties van de opleiding. Enkele voorbeelden die een indruk geven van de wijze waarop de pedagogiekkwalificaties zijn gekoppeld aan de Dublin descriptoren: de Dublin descriptor toepassen van kennis en inzicht is onder meer gekoppeld aan de competenties: Doelen formuleren en een plan van aanpak ontwerpen gericht op optimalisering van het opvoedingsproces, Methodisch handelen volgens een pedagogisch plan van aanpak en evalueren van zowel het handelen als het plan ; Factoren en ontwikkelingen in omgeving en maatschappij die van invloed zijn op het opvoedingsproces van groepen van NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 17/63

18 jeugdigen signaleren en deze beïnvloeden op micro-, meso- en macroniveau. De Dublin descriptor oordeelsvorming is gekoppeld aan onder andere de competenties Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het beleid m.b.t. professioneel opvoeden en de zorg voor kwaliteit van de pedagogische dienstverlening en De eigen professionaliteit blijvend ontwikkelen door reflectie op het eigen beroepsmatig handelen en actief zoeken naar nieuwe ontwikkelingen. De descriptor communicatie is onder meer gekoppeld aan de competentie: Samenwerken met vrijwilligers, medewerkers en functionarissen zowel binnen als buiten de arbeidsorganisatie. Leiding en (werk)begeleiding geven aan vrijwilligers, medewerkers en stagiaires. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hierboven is reeds aangegeven welke competenties de opleiding hanteert, hoe die tot stand gekomen zijn en hoe die gebaseerd zijn op de eisen vanuit het werkveld. Het panel is daarover en over de contacten met het werkveld positief. De opleiding Pedagogiek heeft als doel afgestudeerden af te leveren die over de competenties beschikken die vereist zijn om de beroepstaken van een pedagoog op hbo-niveau te kunnen uitoefenen. De opleiding stelt in het zelfevaluatierapport dat de betrokkenheid van de pedagoog bij de opvoeding en het opvoedingsproces van jeugdigen en betrokken opvoeders kenmerkend is voor het werk van de hbo-pedagoog. De hbo-pedagoog werkt aan het verbeteren van het opvoedingsproces. Hiervoor treedt de hbo-pedagoog in dialoog met de opvoeder en de jeugdige of neemt (tijdelijk) opvoedende taken over. Dit pedagogisch handelen richt zich op de opvoedingshulpvragen van de opvoeders/ouders en op de opvoedingsvragen en ontwikkelingsopgave van de jeugdigen. Pedagogen krijgen te maken met een groot scala van opvoedingshulpvragen binnen een snelveranderende multiculturele samenleving, waarbij het werkveld vraagt om generalisten die vraaggericht en doelgroepgericht kunnen werken. Pedagogen moeten daarom zodanig toegerust zijn dat zij vanuit verschillende invalshoeken de opvoedingsvragen en ontwikkelingsopgaven kunnen benaderen om zo effectief en efficiënt mogelijk te handelen. Om dit beroepsbeeld vorm te geven in het curriculum werkt de opleiding met de volgende beroepstaken: professioneel opvoeden (omvat ontwikkelingsstimulering, opvoedingsondersteuning en orthopedagogische hulpverlening), casemanagement, kwaliteitsverbetering en beleidsontwikkeling, signaleren en actie ondernemen, onderzoek en innovatie. 18/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

19 Pedagogen zijn werkzaam in de volgende functies: teambegeleider/casemanager (coördinerende functie, ondersteuner van groepsleiders), spelbegeleider, intensieve thuisbegeleider voor specifieke doelgroepen (ambulant opvoedkundige), medewerker kwaliteitszorg/deskundigheidsbevordering, persoonlijke begeleider, groepsleider voor complex gedragsgestoorden, hoofd ontwikkelings- en educatiecentrum, coördinerend begeleider/teamleider, preventiemedewerker, ouderbegeleider, opvoedkundig ondersteuner, gezins- en thuisbegeleider, zorgconsulent, zorgcoördinator, zorgplanbegeleider, spelbegeleider, speltherapeutisch medewerker, medewerker plaatsing, medewerker toewijzing, groepsleider, sociotherapeutisch medewerker, pedagogisch medewerker in een (semi-) residentiële instelling, groepshoofd, clusterhoofd, teamleider, consulent, trainer sociale-, sociaal-emotionele- en gedragsvaardigheden (voor kinderen, ouders, leerkrachten), pedagogisch medewerker en leidinggevende in de kinderopvang, projectmedewerker in samenwerkingsverbanden als het onderwijsvoorrangsbeleid, de brede school, preventieprojecten (Opleidingsstatuut Domein Sociale Studies ). De hbo-oriëntatie wordt geborgd door de deelname aan het landelijk overleg, de contacten met het beroepenveld (onder andere contact met begeleiders van de stageinstellingen (2x per jaar) en de beroepenveldcommissie die vier keer per jaar bijeenkomt, waarbij de relatie met de praktijk veelvuldig gespreksonderwerp is (zie Notulen Beroepenveldcommissie). Daarnaast zijn er de praktijkcontactdagen voor externe stagebegeleiders, de driejaarlijkse alumni- en werkveldonderzoeken waarin ondermeer stellingen zijn opgenomen over de beroepsgerichtheid en de relevantie van de eindkwalificaties. Uit het Werkgeversonderzoek Pedagogiek 2008 blijkt dat het werkveld een positief oordeel heeft over de relevantie van de beroepsspecifieke competenties. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding biedt kennis aan in relatie tot de beroepstaak zodat deze just in time kan worden toegepast in een concreet product. Zo wordt de beroepstaak Orthopedagogische Hulpverlening op niveau 1 vormgegeven rond het thema Gezin in nood. De student leert hier via screening en indicatie een doel te stellen (oriëntatie, analyse, doelstellen). Vak- NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 19/63

20 en wetenschappelijke literatuur wordt daarbij ingezet als verplichte lesstof, als ondersteuning bij projecten en als achtergrondinformatie. Er is een (verplichte) literatuurlijst die in te zien is op Insite HAN. Daarnaast zijn er artikelen, boeken en studiehandleidingen. Actualiteit is een belangrijk criterium. Readers worden jaarlijks bijgesteld met nieuwe artikelen. Docenten in de beroepstaakteams zijn verantwoordelijk voor relevantie en actualiteit van het aangeboden studiemateriaal. Het panel heeft de literatuurlijst en het lesmateriaal bestudeerd en heeft een positieve indruk gekregen. De literatuur in de vorm van boeken en readers is van goede kwaliteit. De literatuur omvat naar de mening van het panel alle boeken die standaard voor de opleiding pedagogiek zijn. Dat geldt zowel voor de algemene boeken als die voor de specifieke onderdelen (orthopedagogiek bijvoorbeeld). De literatuur is relevant, actueel en voldoende beroepsgericht. Er had naar de mening van het panel wel ook buitenlandstalige literatuur op de lijst mogen staan, maar dit levert verder geen omissies op in de aangeboden kennis. Wat nodig is, is er. Studenten zijn tevreden over het niveau van de literatuur en noemen deze goed toepasbaar. De teksten zijn soms heel pittig, maar dat is altijd te bespreken. De studie- en stagehandleidingen zijn naar het oordeel van het panel van goede kwaliteit. Ze zijn overzichtelijk en geven veel informatie en bevatten goede (deel)opdrachten. Zoals al eerder gesteld staat het werken aan beroeptaken en beroepsproducten centraal in het programma. De beroepstaken waarmee wordt gewerkt zijn altijd opgebouwd rond aan de actuele beroepspraktijk ontleende casussen. De opleiding zet verder veel verschillende materialen in waarin de praktijk tot uitdrukking komt: video s/dvd s, simulatiespellen (bijvoorbeeld Spel en Kind, Communiceren met opvoeders ) rollenspellen met gebruikmaking van extern auteurs, internet, tv-programma s, krantenartikelen et cetera. Een van de uitgangspunten van het HAN-onderwijsconcept is dat minimaal 25% van het programma als praktijkwerk wordt aangeboden. De opleiding pedagogiek voldoet daar ruimschoots aan. De interactie met de actuele beroepspraktijk is goed geregeld. Deze vindt plaats via stages in het eerste jaar (4 uur per week), in het tweede jaar 8 uur per week en loopt op tot 30 uur per week in het derde jaar. In de afstudeerfase werkt de student aan een concrete onderzoeksopdracht vanuit de beroepspraktijk (Reglement Afstudeerproject, ). Het theoretische onderwijs is in het vierde jaar aangepast aan de onderzoeksopdrachten die de studenten uitvoeren in de afstudeerfase. De kwaliteit van de stageplaatsen wordt bewaakt door het praktijkbureau. Bij de deeltijdopleiding loopt de hoeveelheid uren voor werkplekleren in de eerste drie jaren respectievelijk op van 8, naar 16 en uur. In het derde jaar bestaat de mogelijkheid voor studenten in het buitenland stage te lopen. Momenteel ( ) doen 22 (van 243) studenten hun stage in het buitenland. De opleiding heeft in het curriculum een onderzoekslijn opgenomen. Deze begint op niveau 1 met een oriëntatie op onderzoek aan de hand van verschillende analysemodellen in de propedeuse (zoals het NIZW (NJI)-model, de SWOT-analyse, de STEP-methode en het 7S-model). In de hoofdfase (niveau 2) doet de student literatuuren praktijkonderzoek binnen de stageorganisaties. In de afstudeerfase (niveau 3) doet de student zelfstandig onderzoek in opdracht van een pedagogische instelling. De opleiding 20/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

21 hanteert bij iedere majorspecifieke beroepstaak de cyclus van het methodisch handelen, een cyclus die een vorm van onderzoeksmatig handelen is. De beroepspraktijk is betrokken bij de ontwikkeling van de onderwijseenheden. Dit gebeurt via advies door de beroepenveldcommissie of door de bijdrage van docenten met recente werkervaring of mensen in de pedagogiekpraktijk die specifiek voor de ontwikkeling van een onderwijseenheid worden geraadpleegd. Ook worden er mensen uit de beroepspraktijk in het programma ingezet. Zo zijn er de zogenoemde buitenassessoren en treden er regelmatig gastdocenten op. Het is de taak van de beroepstaakteams dat de inhoud van het programma aansluit op actuele ontwikkelingen in het vakgebied. Zij evalueren trends en ontwikkelingen aan de hand van actuele literatuur (onder andere vaktijdschriften) en door de contacten met de beroepspraktijk. Docenten hebben daarvoor uren voor deskundigheidsbevordering, de onderwijsmanager en de coördinatoren van de beroepstaakteams nemen deel aan de bijeenkomsten van de beroepenveldcommissie. Verder wordt door middel van evaluaties onder studenten, alumni en werkveld gecheckt of programma en studiemateriaal actueel zijn. Voorbeelden van actuele onderwerpen: marktwerking in de zorg, de effecten van (bepaalde ) behandelmethoden in de jeugdzorg, financieringsconstructies in de zorg, gedwongen jeugdhulpverlening. Via de pilots Body of Knowledge en werkt de opleiding aan een kennisbasis die state of the art is. Binnen het competentiegerichte onderwijs is er in elke onderwijseenheid aandacht voor zowel kennis, vaardigheden als voor houdingsaspecten. De beroepsvaardigheden krijgen daardoor in de opleiding veel aandacht en komen steeds opnieuw weer aan bod. Vanaf het eerste studiejaar ontwikkelen studenten - door middel van de oefeningen en praktijkopdrachten - vaardigheden die zij nodig hebben in de beroepspraktijk op diverse gebieden. Bij ontwikkelingsstimulering is bijvoorbeeld aandacht voor het praten en spelen met kinderen. Bij opvoedingsondersteuning wordt geoefend met het voeren van gesprekken met opvoeders, met het geven van gefundeerde adviezen. Leerdoelen die zich daarbij voordoen, worden zowel binnen school als op de praktijkplaats opgepakt. Op niveau 3 worden deze vaardigheden meer en meer in trainingen geoefend en in de praktijk uitgevoerd en beoordeeld. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat ze door het werken aan beroepstaken en beroepsproducten al vroeg een duidelijk beeld van het beroep krijgen. Met ingang van het studiejaar is een van de docenten van de opleiding belast met de portefeuille Internationalisering. Vanaf begin 2009 participeert de opleiding in diverse Europese netwerken rondom Social Work en Jeugdwerk. Binnen HAN-verband wordt door de opleiding invulling gegeven aan de zogenaamde regiofunctie; voor de opleiding betekent dit deelname aan de gesprekken met partners in de Euregio (met name Duitsland). Uit diverse evaluaties: Studenttevredenheidsonderzoek (STO) 2008, Jaarlijkse vragenlijst Pedagogiek en HBO-Monitor 2007 blijkt dat studenten (heel) tevreden zijn over de gerichtheid op de beroepspraktijk en het aansluiten bij actuele ontwikkelingen (93% tevredenheid!). NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 21/63

22 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit een major van 210 studiepunten en een minor van 30 studiepunten. De major bestaat weer uit een propedeuse (niveau 1) en een hoofdfase van drie jaar (niveau 2 en 3). De propedeuse is vooral gericht op oriëntatie op studie en beroep. De hoofdfase wordt gekenmerkt door verbreding, verdieping en een voorbereiding op de beroepspraktijk. Elk studiejaar bestaat uit vier onderwijsperioden waarbij in elke periode één of twee beroepstaken centraal staan. Het onderwijs wordt aangeboden in onderwijseenheden die meestal een omvang van 210 of 420 sbu (= respectievelijk 7,5 of 15 EC) hebben. De onderwijseenheid bestaat uit drie delen: een integrale opdracht waarin wordt gewerkt aan de beroepstaak, praktijkwerk en ondersteunend onderwijs. Het beheersingsniveau moet aan het eind van de opleiding op niveau 3 liggen, wat wil zeggen dat de student zelfstandig een complexe beroepstaak kan uitvoeren. Via de keuzes voor minor, stage in het derde jaar en het afstudeerproject heeft de student de mogelijkheid zich te specialiseren. De opleiding heeft gekozen voor een brede opleiding waarin alle relevante beroepstaken aan bod komen. In elke beroepstaak komen meerdere competenties aan bod. Het pedagogiekonderwijs is gebaseerd op 5 beroepstaken (zie facet 1.1). De opleiding kent studiegidsen per niveau. Daarin wordt per onderwijseenheid aangegeven aan welke beroepstaak wordt gewerkt, welke competenties worden ontwikkeld en hoe de student die ontwikkeling kan aantonen. Hierboven is reeds aangegeven dat de opleiding werkt met drie niveaus die per beroepstaak zijn geconcretiseerd in een cesuur. Deze beschrijft wat de student minimaal moet demonstreren waar het gaat om handelen, de beroepsproducten en het meta-handelen. Dit is vastgelegd in studiegidsen en studiehandleidingen. In een matrix Competenties en beroepstaken Pedagogiek, als bijlage opgenomen in het zelfevaluatierapport, laat de opleiding de relatie tussen de nagestreefde competenties en de beroepstaken zien. In het document Profiel Opleiding Pedagogiek Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (oktober 2004) staan per competentie handelings- en productcriteria geformuleerd. Deze komen ook weer terug in de studiegidsen onder drie kopjes: indicatoren voor het handelen, indicatoren voor het product en indicatoren voor het meta-handelen ofwel de reflectie. Deze indicatoren hebben een vertaling gevonden in de cesuren die in de verschillende studiehandleidingen per onderwijseenheid en per beroepstaak zijn beschreven. De cesuren zijn geformuleerd in termen van waarneembaar gedrag: 22/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

23 bijvoorbeeld Je voert op een methodische manier een intakegesprek met een opvoeder over een eenvoudige opvoedingsvraag of je reflecteert op je eigen handelen volgens een cyclisch proces. De studiehandleidingen beginnen met de beschrijving van de beroepstaak en de daarmee te verwerven competenties. Per beroepstaak is er een aantal deelopdrachten en een integrale opdracht ontwikkeld waarvoor één of meerdere leerdoelen/criteria zijn geformuleerd. Dit geldt ook voor de vakken (bijvoorbeeld psychopathologie) die in een onderwijseenheid worden aangeboden. Het panel is van oordeel dat de opleiding zo, weliswaar op een ingewikkelde manier, inzichtelijk heeft gemaakt dat de eindkwalificaties adequaat zijn vertaald in leerdoelen en met welke programmaonderdelen ze zijn verbonden. Het panel vindt wel dat in een aantal gevallen die relatie tussen leerdoelen en eindkwalificaties scherper en explicieter kan. Het programma is duidelijk opgebouwd vanuit de doestellingen en naar het oordeel van het panel op een goede wijze geconcretiseerd in de verschillende onderwijseenheden. In de deeltijdvariant werken studenten aan dezelfde beroepstaken. Omdat de uitvoering wel kan verschillen, is in de studiehandleidingen per onderwijseenheid voor voltijd en deeltijd apart aangegeven hoe de leeractiviteiten, studiebelasting en contacturen over een (of meer) periode(n) gepland zijn als het gaat om bijvoorbeeld de deelopdrachten, het ondersteunend onderwijs en de toetsing. Uit studentenevaluaties (Jaarlijkse vragenlijst )) blijkt dat volgens hen duidelijk is wat van hen in de loop van de studie wordt verwacht aan kennen en kunnen en dat het programma bijdraagt aan het bereiken van de competenties. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het pedagogiekprogramma is sprake van een inhoudelijke, verticale samenhang: in elke fase c.q. op elk niveau komen de drie segmenten van het opleidingsprofiel en de vijf beroepstaken aan bod. Daarbij is er in de loop van de studie sprake van een toenemende complexiteit, een toenemende integratie en een toenemende zelfsturing door de studenten. Wat betreft de minor is het aan de studenten om bij de motivering van hun keuze aan te geven wat de relatie is tussen het major-programma en de gekozen minor. Verticale samenhang wordt ook bevorderd doordat de cyclus van het methodisch handelen als een rode draad door het hele programma heenloopt. Per kwartaal wordt gewerkt aan onderwijseenheden waarbinnen studenten werken aan een of twee beroepstaken. Samenhang ontstaat door uit te gaan van de beste combinaties van beroepstaken. Verder volgen de beroepstaken elkaar logisch op: van ontwikkelingsstimulering (periode 1) tot kwaliteitsverbetering en beleidsontwikkeling (periode 4). De omgekeerde volgorde wordt echter ook doorlopen en door studenten als gewoon ervaren. Hoewel het panel de volgorde van Shift B met eerst ortho, dan beleid en dan ontwikkelingsstimulering een onverwachte en niet logische opbouw vindt en NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 23/63

24 twijfelt aan de samenhang, gaven studenten en docenten aan geen enkel probleem te ervaren. Samenhang wordt ook bevorderd doordat in de studiehandleidingen verwezen wordt naar vakken die in eerdere of latere onderwijseenheden zijn aangeboden Zo wijst bijvoorbeeld het vak spelbegeleiding bij orthopedagogische hulpverlening terug naar het vak ontwikkelingspsychologie dat de studenten in twee eerdere onderwijseenheden hebben gekregen. Ook kunnen docenten voor een bepaald vak terugvallen op andere vakken. Binnen de onderwijseenheid is er samenhang gerealiseerd doordat steeds een integrale opdracht centraal staat en het aangeboden onderwijs steeds ondersteunend is aan het werken aan de opdracht. De integrale summatieve toetsing aan het eind van het studiejaar is voor studenten een richtpunt voor de samenhang in het geleerde gedurende het afgelopen jaar. De verbinding tussen theorie en praktijk wordt inhoudelijk gewaarborgd door op drie niveaus te werken aan de beroepstaken. Dat wil zeggen dat in het tweede jaar hoofdfase op een hoger niveau en in de beroepspraktijk aan dezelfde beroepstaken wordt gewerkt als in de eerste twee jaar grotendeels binnenschools gebeurt. Door te werken met realistische beroepstaken, beroepsproducten en grotendeels aan de beroepspraktijk ontleende casuïstiek wordt de theorie steeds aangeleerd en toegepast in een realistische context. Bij de deeltijdopleiding wordt daarnaast de eigen praktijk van de student gebruikt als leerbron voor het werken aan de integrale opdracht. De beroepstaakteamcoördinatoren zijn verantwoordelijk voor het opstellen van een samenhangend programma van de opleiding. Dat gebeurt in samenspraak met de jaarcoördinatoren van de opleiding en onder eindverantwoordelijkheid van de onderwijsmanager. De curriculumcommissie speelt bij onderwijsontwikkeling en -aanpassing een adviserende rol. De interne auditcommissie adviseert eens per zes jaar op basis van de accreditatiecriteria over de samenhang van het programma. Uit verschillende evaluatiegegevens (STO 2008, Jaarlijkse vragenlijst Pedagogiek ) en HBO-Monitor 2007 blijkt dat studenten en alumni tevreden zijn over de samenhang in het curriculum. Dit werd bevestigd door de studenten in het gesprek met het panel. Studiegidsen en studiehandleidingen geven duidelijkheid over opbouw en samenhang van het curriculum. De opleiding heeft blijkens het zelfevaluatierapport wat betreft de samenhang een verbeteractie geformuleerd: - om de samenhang in het studieprogramma voor studenten en (praktijk)docenten eenduidig te verhelderen heeft de opleiding het Project Interne en Externe Overdracht Beroepsprofiel Pedagogiek opgezet. Dit zal worden gecontinueerd in /63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

25 Facet 2.4 Studielast voldoende Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een programma ontwikkeld dat is gebaseerd op een studiebelasting van 40 uur per week. Ze gaat er als norm vanuit dat 70% van de studenten tussen de 32 en 40 uur per week realiseert. De ervaren studielast wordt na elke onderwijseenheid gemeten. Uit het gesprek met de studenten blijkt dat met name voor de eerst twee jaar, hoewel verschillend per beroepstaak, deze norm niet gehaald wordt. Dat geldt niet voor het derde en vierde jaar die respectievelijk juist als heel zwaar en zwaar worden ervaren. Het panel concludeert dat de spreiding van de studielast verbetering behoeft. Uit evaluatieresultaten wordt duidelijk dat ook de spreiding per jaar verbetering behoeft. De opleiding stuurt voor de voltijdopleiding op gemiddeld achttien contacturen per week. Onder contacturen wordt dan verstaan: de klassieke contacturen en alle overige werkvormen, waaronder het werkplekleren, assessments, studieloopbaanbegeleiding, subgroepbijeenkomsten, trainingen, praktijkbegeleiding, praktijkcontacten en consultatie. Deze streefnorm wordt ook gerealiseerd. De deeltijd komt 1 dag in de week bijeen, dat wil zeggen gemiddeld 8 contacturen per week. Om een goede roostering te bereiken, worden aaneengesloten lessen aangeboden met maximaal twee tussenuren. Voor overlegmomenten zijn studiegroepjes ingepland en er wordt gewerkt met timeslots (vaste roostercombinaties in een week) voor bijvoorbeeld praktijkwerk. De opleiding tracht studeerbaarheid te bereiken door een flexibel programma aan te bieden. Zo worden alle onderwijseenheden twee keer per jaar aangeboden (de shift), kan de student zelf bepalen wanneer deze de minor volgt, zijn er meerdere momenten om af te studeren en kunnen studenten versnellen op basis van een instroomassessment, Daarvoor is toestemming nodig van de examencommissie. Studieloopbaanbegeleiding wordt ingezet om knelpunten in het studiejaar te signaleren en te helpen oplossen. Daartoe overleggen studieloopbaanbegeleiders structureel met elkaar. Ook in het klassenvertegenwoordigersoverleg kunnen problemen rond de studeerbaarheid aangekaart worden. Om studievertraging te voorkomen is er een aantal drempels in het programma aangebracht. Dat geldt dan voor het eind van de propedeuse (bindend studieadvies), de overgang van niveau 1 naar niveau 2 (minimum aantal studiepunten 45) en van niveau 2 naar niveau 3 (propedeuse gehaald + 45 studiepunten van niveau 2). De borging van de studeerbaarheid ligt bij de beroepstaakteamcoördinatoren. Zij bewaken de studeerbaarheid van het totale programma. Ook bij de interne audits wordt de studeerbaarheid van de opleiding onderzocht. NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 25/63

26 Diverse evaluaties (Jaarlijkse vragenlijst Pedagogiek , STO 2008 en HBO-Monitor 2007) laten een wisselend beeld zien. Propedeusestudenten vinden dat het programma te doen is in de tijd die er voor staat, maar hoe verder in de opleiding, hoe lager de score (op niveau 3 een 2.0 op een vijfpuntsschaal). Ook deeltijdstudenten zijn op dit punt niet positief. Dat geldt ook voor de spreiding van de studielast over het jaar; zowel vol- als deeltijdstudenten zijn ontevreden. Alumni vonden de opleiding wel studeerbaar. De opleiding heeft inmiddels een aantal verbetermaatregelen getroffen onder meer door een verandering in de toetssystematiek en het invoeren van shifts, waardoor onderwijseenheden versneld kunnen worden ingehaald of het programma versneld kan worden doorlopen. Ook is er een begin gemaakt met een verdere uitwerking van de studiebelasting naar studieonderdelen. Uit het gesprek met de studenten zijn geen duidelijke struikelvakken naar voren gekomen Gezien de problemen rond de spreiding van de studielast en de effecten van de verbeteracties nog niet bekend zijn, komt het panel op dit facet tot het oordeel voldoende. Facet 2.5 Instroom goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding Pedagogiek volgt de reguliere instroomeisen voor het hbo. Studenten dienen een havo-, vwo- of mbo-diploma (niveau 4 of driejarige oude stijl ). Buitenlandse studenten moeten een gelijkwaardig diploma hebben. Indien Nederlands niet hun eerste taal is, moeten zij over een NT2-diploma beschikken. Studenten van 21 jaar en ouder die niet aan de wettelijke eisen voldoen, dienen een toelatingsexamen af te leggen. Voor deeltijdstudenten gelden een paar aanvullende eisen: zij moeten beschikken over minimaal 1 jaar (algemene) werkervaring en zij hebben een aan de opleiding verwante praktijkplaats (doorgaans hun werkplek) in het eerste jaar voor minimaal acht uur per week. Studenten met relevante werkervaring bovenop hun (verwante) mbo-vooropleiding kunnen op grond van een instroomassessment de opleiding eventueel verkort doorlopen. Om de aansluiting op de vooropleiding zo goed mogelijk te laten verlopen, zet de opleiding een aantal instrumenten in: een welkomstbrief en introductieprogramma, een groep slb ers met specifieke expertise van aansluitproblematiek, het werken met gemengde groepen, zodat studenten van elkaars leerstijlen en ervaringen kunnen leren. De opleiding maakt geen onderscheid in werkvormen voor de verschillende groepen. Wel is er ruimte voor elke docent om per lesgroep aan te sluiten bij wat die lesgroep nodig heeft. In docenthandleidingen wordt aangegeven welke werkvormen/oefeningen bruikbaar zijn bij de verschillende onderwerpen. 26/63 NQA - visitatie HAN: hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)