Fontys Hogeschool Tilburg

Transcriptie

1 Fontys Hogeschool Tilburg Opleidingen: Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, voltijd & deeltijd, hbo-bachelor, croho Vormgeving Visuele Communicatie, voltijd, hbo-bachelor, croho Visitatiedata: mei en 5 juli 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 14 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 16 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van personeel 35 Onderwerp 4 Voorzieningen 38 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 41 Onderwerp 6 Resultaten 44 Deel C: Bijlagen 48 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 49 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 50 Bijlage 3: Bezoekprogramma 61 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 64 Bijlage 5: Domeinspecifieke competenties 67 Bijlage 6: Opleidingsspecifieke competenties 68 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 3/73

4 4/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 5/73

6 6/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Docent Beeldende Kunst en Vormgeving en Visuele Communicatie van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op mei Op 5 juli 2007 is een vervolgbezoek afgelegd. Het panel bestond uit: Dhr. drs. J.J.W.M. Wagemakers (domeinpanellid, voorzitter); Dhr. drs. R. Heuberger (domeinpanellid Docent Beeldende Kunst en Vormgeving); Mevr. drs. N.S.J.F. Zonneberg (domeinpanellid Visuele Communicatie); Dhr. H. den Breejen (studentpanellid); Dhr. drs. L.S. van der Veen (NQA auditor); Mevr. A.F.H.F. Klandermans (NQA junior-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 7/73

8 1.2 Inleiding Bij de Fontys Hogescholen staan ruim studenten ingeschreven. De school biedt, verspreid over het hele land, onderdak aan 200 bacheloropleidingen en 10 masteropleidingen op de gebieden communicatie, economie, educatie, gezondheidszorg, informatica, kunsten, logistiek, mens en maatschappij en techniek. Er werken circa personen, die samen fte s bezetten. Fontys profileert zich als een moderne hogeschool met innovatieve onderwijsproducten. Het strategisch beleid heeft zij vastgelegd in de nota Idealisme in Learning Communities (2002). De nota beschrijft wat Fontys voor haar studenten, medewerkers en haar omgeving wil zijn: een learning community, een plaats voor waardeneducatie, een kennispoort en een organisatie die groot is in kleinschaligheid. In Fontys is in 2004 een omvangrijk veranderprogramma van start gegaan. Het programma heeft de naam Biloba meegekregen. De twee doelen ervan zijn: (1) de inrichting van bacheloropleidingen volgens een major/minormodel en (2) de transformatie van de huidige leeren onderwijsprocessen naar competentiegericht en flexibel leren, beoordelen en onderwijzen. Elke bacheloropleiding van Fontys bestaat na afloop van het programma in principe uit een major van 180 EC in de hoofdrichting en een minor van 60 EC in een andere studierichting. De opleidingen Docent Beeldende Kunst en Vormgeving en Visuele Communicatie zijn in gestart met een nieuw onderwijsprogramma volgens het Biloba-model. Fontys heeft haar opleidingen ondergebracht in 37 instituten. De Fontys Academie voor Beeldende Vorming (ABV) is één van de instituten van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK) en herbergt de opleidingen Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (DBKV) en Visuele Communicatie. De twee opleidingen kennen beide een voltijdvariant en DBKV kent nog een deeltijdvariant. De opleidingen leiden op voor de titel Bachelor of Design. Beide opleidingen worden in Tilburg aangeboden. De opleidingen kennen een gemeenschappelijk eerste jaar, waarna er gekozen wordt voor één van de opleidingen. De bacheloropleiding DBKV is een ongegradeerde docentopleiding die in september 2002 door middel van een conversie van de bestaande opleidingen in de beeldende vakken (tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen en de opleiding Expressie) aan het kunstonderwijs is toegevoegd. De conversie maakte deel uit van de herstructurering van het kunstonderwijs. De opleiding heeft als gevolg van deze herstructurering het programma herzien. De bacheloropleiding Visuele Communicatie was voorheen onderdeel van de Alliantie Fontys- Zuyd. Sinds februari 2006 is de opleiding middels een eigen CROHO-nummer onderdeel van de Fontys Academie voor Beeldende Vorming. De opleiding DBKV telt in oktober voltijd studenten en 106 deeltijd studenten. De opleiding Visuele Communicatie telt in oktober studenten. De opleidingen beschikken samen over 17,32 fte s. De docent-student ratio is 1:19,6. 8/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april 2007 inhoudelijk voor op het bezoek in mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd en heeft het presentaties van beeldend werk bekeken. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. Het eerste bezoek op 15 en 16 mei bood het panel onvoldoende basis om te komen tot een beoordeling van de opleidingen. In het bijzonder gaf het ter inzage gelegde materiaal het panel te weinig inzicht in de uitvoering en de resultaten van het onderwijs. Om die reden is op 5 juli een vervolgbezoek afgelegd. Tijdens dat bezoek is door de opleidingen meer materiaal overlegd en zijn aanvullende gesprekken gevoerd met het management en de docenten. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 9/73

10 Tevens heeft het panel afstudeerwerk 2007 van beide opleidingen bekeken en daarover gesproken met docenten. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in oktober 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in december 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Vormgeving, Visuele Communicatie Voltijd Deeltijd Voltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Goed Goed Goed programma 2.3 Samenhang in Voldoende Voldoende Voldoende opleidingsprogramma 2.4 Studielast Voldoende Voldoende Voldoende 2.5 Instroom Voldoende Voldoende Voldoende 2.6 Duur Voldaan Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving Goed Goed Goed en inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen hbo Goed Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, Goed Goed Goed studenten, alumni en beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 11/73

12 Doelstellingen opleiding Het facet Domeinspecifieke eisen wordt voor beide opleidingen als voldoende beoordeeld. Facet Niveau bachelor wordt als goed beoordeeld. Facet Oriëntatie hbo bachelor wordt voor de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving als goed beoordeeld, voor de opleiding Visuele Communicatie als voldoende. Het oordeel op het onderwerp Doelstellingen opleiding is voor beide opleidingen derhalve positief. Programma De facetten 2.1, 2.3, 2.4, 2.5 en 2.8 worden voor beide opleidingen als voldoende beoordeeld. Facet 2.6 wordt als voldaan beoordeeld. De facetten 2.2 en 2.7 worden als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Programma is voor beide opleidingen derhalve positief. Inzet van personeel De drie facetten worden voor beide opleidingen als goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Inzet van Personeel is voor beide opleidingen derhalve positief. Voorzieningen De twee facetten worden voor beide opleidingen als voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Voorzieningen is voor beide opleidingen derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het facet Maatregelen tot verbetering wordt voor beide opleidingen als voldoende beoordeeld, de twee andere facetten als goed. Het oordeel op het onderwerp Interne kwaliteitszorg is voor beide opleidingen derhalve positief. Resultaten De twee facetten worden voor beide opleidingen als voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp Resultaten is voor beide opleidingen derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat beide opleidingen op de zes de onderwerpen positief scoren. De conclusie is dat het totaaloordeel over beide opleidingen POSITIEF is. 12/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

13 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 13/73

14 Deel B: Facetten 14/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

15 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 15/73

16 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen DBKV: Voldoende Vis.Com: Voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In 1999 is het beroepsprofiel ontwikkeld voor de leraar Kunstvakken in het Voortgezet Onderwijs, het Beroepsonderwijs en de Volwasseneducatie. De Academie voor Beeldende Vorming (hierna te noemen ABV) is bij het ontwikkelen van de huidige eindkwalificaties uitgegaan van dit landelijke beroepsprofiel en heeft op grond daarvan startcompetenties/-kwalificaties Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (hierna te noemen DBKV) geformuleerd. Deze startcompetenties zijn vertaald in Competenties, opleidingsprofiel eerstegraads DBKV, en staan aan de basis van het huidige curriculum. Dit curriculum is voor het laatst uitgevoerd in studiejaar In vond een overgang plaats van eerste en tweedegraad onderwijs naar een ongegradeerde opleiding voor alle DBKV ers. In 2004 heeft dit geresulteerd in een landelijk beroepsprofiel vastgesteld door het netwerk Kunstvakdocentenopleidingen (KVDO ). Tevens heeft dit geresulteerd in een opleidingsprofiel DBKV. Vanaf 2004 is de ABV begonnen met het toepassen van dit opleidingsprofiel in de beroepsvoorbereidende pijler. Daarnaast is gebruik gemaakt van de Fontys competenties voor de lerarenopleidingen, die zijn gebaseerd op de competenties van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL). In 2002 heeft een werkgroep van het Overleg Beeldende Kunstonderwijs (OBK) het opleidingsprofiel Vormgeving opgesteld met drie uitstroomprofielen: Visuele Communicatie, Productontwerp en Ruimtelijk ontwerp. In 2002 is dit profiel gevalideerd door de beroepspraktijk. De driedeling in de opleiding is ontleend aan het beroepsprofiel, waarin onderkend wordt dat de invulling van het beroep vaak discipline overschrijdend is. Uitgangspunt en ijkpunt bij het opstellen van dit opleidingsprofiel waren de beroepsprofielen en startkwalificaties Beeldende Kunst en Vormgeving In het opleidingsprofiel worden de drie domeinen onderscheiden in samenhang met zeven competenties, weergegeven in een tabel. De competenties zijn door middel van een tabel verder uitgewerkt in prestatie-indicatoren per competentie. De eindkwalificaties zijn identiek aan de zeven landelijk geformuleerde eindkwalificaties van de opleiding. ABV is in 2004 begonnen KVDO competenties toe te passen op de beroepsvoorbereidende pijler van DBKV. Daarnaast is een Fontys competentieset gebruikt die afgestemd was op de bekwaamheden voor de leraren algemene vakken. In het volledige competentiegerichte onderwijs wordt vanaf 2006 binnen beide opleidingen gewerkt aan de hand van één competentieset van de ABV 16/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

17 (Competentiegids ). Deze competentieset is afgeleid van het landelijk beroepsprofiel voor de docenten beeldende vakken (KVDO), het opleidingsprofiel Vormgeving (Visuele Communicatie), de 10 generieke HBO-kwalificaties en de Dublindescriptoren. De koppeling is weergegeven in een tabel (Relatie beroepscompetenties ABV met de tien generieke kerncompetenties). Studenten die kiezen voor de opleiding Visuele Communicatie in het tweede studiejaar zullen vanaf dat moment verder worden opgeleid volgens het competentieprofiel Visuele Communicatie. Daarmee komen de competenties pedagogisch vermogen, didactisch vermogen en interpersoonlijk vermogen niet meer aan de orde. In plaats daarvan zal gewerkt gaan worden aan de competentie communicatief vermogen. De ontwikkelingen rond eindkwalificaties/competenties en prestatie-indicatoren houden de opleidingen bij door regelmatige communicatie met het beroepenveld. DBKV heeft daarnaast contact met zusteropleidingen in het kader van de KVDO en het Informeel inhoudelijk overleg Docentenopleidingen Beeldend. Volgens het Startbekwaamhedenonderzoek 2006 vinden alumni DBKV de startkwalificaties relevant. Uit de tabellen blijkt dat de eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij de eisen die door Nederlandse en buitenlandse vakgenoten en de beroepspraktijk aan deze opleiding worden gesteld. Visuele Communicatie had een te lage respons op dit onderzoek om er conclusies aan te kunnen verbinden (vergelijk facet 6.1). De ABV gaat een Commissie Internationalisering instellen. Deze commissie richt zich op het ontwikkelen van samenwerkingsverbanden en uitwisselingsprogramma's met buitenlandse zusterinstellingen. Hierdoor kan gebruik gemaakt worden van een veel ruimer netwerk van internationale contacten. Een nadere uitwerking hiervan vindt plaats in het studiejaar Daartoe is er binnen de Fontys Hogeschool voor de Kunsten een commissie Internationalisering ingesteld en is er een coördinator buitenland aangesteld. Het panel is van mening dat beide opleidingen aansluiten bij de landelijke afgesproken kwalificaties maar dat de internationale profilering nog weinig aandacht krijgt. Daarmee komt het oordeel voor beide opleidingen op een voldoende in plaats van een goed. Facet 1.2 Niveau bachelor DBKV: Goed Vis.Com: Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding DBKV heeft de eindkwalificaties uit het opleidingsprofiel vergeleken met de Dublin-descriptoren en de tien generieke HBO-kwalificaties door middel van een matrix (Matrix eindkwalificaties en Dublin-descriptoren). Uit deze vergelijking blijkt dat de eindkwalificaties en Dublin-descriptoren in voldoende mate gedekt worden. Dit geldt voor zowel het oude als het nieuwe curriculum. Kennis en inzicht komt bijvoorbeeld tot uiting in de eindkwalificaties heeft op zijn vakgebied artistieke vaardigheden op NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 17/73

18 uitvoerend niveau en beschikt over voldoende vakinhoudelijke en vakdidactische kennis. In het oude curriculum DBKV worden de eindkwalificaties van de opleiding vertaald naar algemene leerdoelen per opleidingsfase en per pijler (beeldende praktijk, beroepsvoorbereiding en theorie der kunsten) door middel van een KLOTS-schema (Kwalificaties/ Leerdoelen/ Onderwijseenheden/ Toetsing en Studiepunten). In een tabel wordt de relatie tussen kritische beroepssituaties en de competenties ABV weergegeven. De opleiding Visuele Communicatie geeft de relatie in een tabel weer tussen de competenties uit het opleidingsprofiel Visuele Communicatie en de Dublin-descriptoren (Matrix eindkwalificaties en Dubli- Descriptoren). Kennis en inzicht komt bijvoorbeeld tot uiting in de eindkwalificaties creërend vermogen, vermogen tot kritische reflectie en vermogen tot groei. In het oude curriculum worden de eindkwalificaties van de opleiding vertaald naar algemene leerdoelen per opleidingsfase en per opleidingsdimensie (artistiek-vaktechnisch, professioneel-maatschappelijk en theoretisch) door middel van een KLOTS-schema. In een tabel worden gedragscriteria als onderdeel van de competentie weergegeven. Beide opleidingen maken in het nieuwe curriculum (propedeuse) gebruik van de competentieset ABV. Voor de competenties zijn gedragsindicatoren geformuleerd op niveau 1 (hoofdfasebekwaam). De niveaus 2 (afstudeerbekwaam) en 3 (startbekwaam) zijn nog in ontwikkeling (Onderwijsconcept 2006). In de landelijke profielen wordt een vergelijking gemaakt met DBKV en Visuele Communicatie op hbo-niveau, het mboniveau en wo-niveau. Het panel is van mening dat de eindkwalificaties van de opleidingen goed aansluiten bij de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van de bachelor. Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor DBKV: Goed Vis.Com: Voldoende Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij het ontwikkelen van het landelijke beroepsprofiel DBKV zijn docenten van de ABV, als vertegenwoordigers van het werkveld via vakverenigingen, betrokken geweest. Het beroepsprofiel, de startbekwaamheden, eindtermen en het curriculum zijn geaccordeerd door de vertegenwoordigers van werkveld en opleiding DBKV. 18/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

19 Het werkveld van DBKV en Visuele Communicatie wordt twee tot driemaal per jaar geraadpleegd middels themabijeenkomsten die ook ten doel hebben stage en vakervaringen met elkaar uit te wisselen. Beide Wac s komen momenteel eens in de 6 of 7 weken bij elkaar. Hoofdactiviteit van een DBKV er is het verzorgen van onderwijs in de theorie en praktijk van de Beeldende Kunst en Vormgeving binnen de verschillende sectoren/ fasen van het onderwijs (vmbo, havo, vwo, secundair beroepsonderwijs, hbo) dan wel het geven van lessen, cursussen of het opzetten en begeleiden van projecten binnen de buitenschoolse kunsteducatie of de amateurkunst. DBKV ers verzorgen soms ook onderwijs in kunst en cultuur in het algemeen en kunnen (intern)schoolbegeleider binnen het primair onderwijs zijn (Opleidingsprofiel 2004). De afstemming van de opleiding Visuele Communicatie met de beroepspraktijk heeft plaatsgevonden via onder andere docenten en de werkveldcommissie. De docenten zijn behalve werkzaam bij ABV ook werkzaam in de beroepspraktijken van Visuele Communicatie. Deze docenten hebben op grond van de dubbele bekwaamheid als docent en ontwerper hun bijdrage geleverd aan het tot stand komen van het huidige curriculum. Studenten Visuele Communicatie worden onder meer opgeleid tot grafisch ontwerper, illustrator, reclameontwerper, fotograaf, videoprogrammamaker, interactief vormgever/programmamaker en webvormgever. Studenten kunnen ook hun werkveld vinden in de vrije kunsten of een combinatie van beide. (Onderwijs- en Examenregeling Visuele Communicatie). Afgestudeerden van de opleiding Visuele Communicatie komen terecht bij kleinere ontwerpbureaus die gespecialiseerd zijn in deze sector. Een complicatie bij het opleiden op het gewenste niveau is dat het beroepenveld zeer veelzijdig is en dat het vakgebied ontwerper visuele communicatie een breed spectrum aan verschijningsvormen en niveaus kent. Op basis van de documenten en van de gesprekken met het opleidingsmanagement concludeert het panel dat de eindkwalificaties DBKV goed aansluiten bij de eisen van het beroepenveld en het eindniveau weerspiegelen van de beginnend beroepsbeoefenaar. Als antwoord op het ongegradeerde karakter van de opleiding maken studenten aan het eind van het derde studiejaar een keuze voor een van drie pijlers: artistieke praktijk, theorie van de kunsten en beroepsvoorbereiding. Het panel vindt dit positief omdat de student zo de gelegenheid krijgt zijn eigenheid en voorkeuren verder te ontwikkelen. Het panel komt voor de opleiding DBKV tot het oordeel goed. De opleiding Visuele Communicatie richt haar aandacht, volgens het zelfevaluatierapport, op het opleiden van ontwerpers die binnen de brede beroepspraktijk van Visuele Communicatie een zo prominent mogelijke rol kunnen spelen. Het panel constateert uit de gesprekken dat de eigen oriëntatie en profilering verder in ontwikkeling is. Het opleidingsmanagement geeft aan dat er binnen de opleiding een accent wordt gelegd op design in motion. Het panel ziet in het werk van studenten sterk een educatieve kant naar voren komen, mede door de combinatie met de opleiding DBKV. In het gesprek met het werkveld komt naar voren dat het verband tussen de ontwerpkant en de communicatieve/conceptuele kant sterker aangezet kan NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 19/73

20 worden. Uit het gesprek met docenten blijkt dat het vormgevingsaspect in de opleiding een duidelijk accent heeft. Het panel heeft er vertrouwen in dat de profilering nader vorm zal krijgen in het contact tussen opleiding en werkveld. Op grond van deze overwegingen komt het panel voor Visuele Communicatie tot de beoordeling voldoende in plaats van goed. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo DBKV: Voldoende Vis.Com: Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het eerste jaar is een algemeen jaar waarin de studenten van beide opleidingen hetzelfde programma krijgen aangeboden. Er vindt een brede kennismaking met verschillende beeldende praktijkvakken plaats om de individuele artistieke ontwikkeling te stimuleren. Aan het einde van het eerste studiejaar maakt de student een keuze uit een van de twee studierichtingen. Vanaf het eerste jaar wordt van de studenten een open, onderzoekende houding gevraagd bij het verwerven van kennis. Onderzoeksvaardigheden worden geoefend aan de hand van steeds gecompliceerdere opdrachten, die in toenemende mate zelfstandigheid vereisen. Studenten worden zo uitgedaagd om efficiënt kennis op te bouwen middels het stellen van vragen, waarvan de antwoorden niet bij voorbaat vastliggen, maar waarbij hun eigen creativiteit aangesproken wordt. Binnen DBKV staat integrale artistieke ontwikkeling centraal. Bij studenten Visuele Communicatie is de ontwikkeling van het artistiek/vaktechnisch vermogen voorwaardelijk om als ontwerper te kunnen functioneren. De artistieke ontwikkeling start in de gemeenschappelijke propedeuse met een breed opdrachtgestuurd programma dat gekoppeld is aan de beeldende disciplines 2D, 3D en 4D. Naarmate de studie vordert maakt de student keuzes ten aanzien van beeldende disciplines en formuleert eigen onderzoeksvragen. Bij beroepsvoorbereiding DBKV wordt het artistieke vermogen van de student in verband gebracht met zijn rol als stimulator en begeleider van creërende processen bij leerlingen. Excursies zijn op de ABV belangrijke instrumenten van kennisontwikkeling, gericht op de actualiteit, maar ook om oog te krijgen voor de historische dimensie. In de 20/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

21 praktijkvakken komen studenten verder in de discipline door voortdurend te reflecteren op het beeldend proces en de stappen die zich daarin aandienen. DBKV maakt gebruik van een concept met drie pijlers: artistieke praktijk (60% praktijkvakken), theorie van de kunsten (20%) en beroepsvoorbereiding (20%). In de beroepsvoorbereiding is de voorbereiding op de onderwijspraktijk het sterkst verankerd. Deze wordt voortdurend getoetst in stages en reflectie daarop. In het programma actuele kunstgeschiedenis en beschouwing van de Theorie der Kunsten is een semester geheel gewijd aan de moderne kunstgeschiedenis. Bij de praktijkvakken volgen studenten een lijn van conceptvorming, via het verwerken van het concept, uitmondend in een beeldend proces. Daarbij worden de in practica verworven vaardigheden en materiaalkennis ingezet. Het panel is van mening dat kennisontwikkeling bij studenten plaatsvindt via interactie met de beroepspraktijk en dat studenten op de hoogte worden gehouden van de actuele ontwikkelingen in de praktijk. Tijdens alle vier studiejaren van de opleiding DBKV loopt de student stages. In de beginfase van de studie zijn er in beperkte mate snuffelstages met het oog op de oriëntatie op de verschillende werkvelden. Stage-ervaringen spelen een grote rol in het afstudeerthema, zoals het formuleren en verfijnen van de vakvisie, onderwijsvisie en de afstudeerthematiek. Deze thematiek is in de afstudeerfase de leidraad voor praktisch onderzoek in de stage. De conclusies van het praktijkonderzoek tijdens de stage worden uitgewerkt als aanbevelingen. Deze aanbevelingen worden in het eindtentamen getoetst aan de eigen vakvisie, de onderwijsvisie en ondersteund door relevante en recente literatuur. Studenten DBKV kunnen zowel stages in het binnenland als in het buitenland volgen. De opleiding heeft veel contact met The Institute of Art and Design in Ierland. Regelmatig worden studenten en docenten uitgewisseld. De opleiding wil de internationalisering verder uitbreiden. Het panel heeft stageverslagen en lesplannen van studenten DBKV gezien. Deze zijn van goed niveau. Studenten DBKV en Visuele Communicatie zijn verplicht literatuur voor algemene Kunstgeschiedenis aan te schaffen. Voor de overige literatuur heeft de student een keuze uit een literatuurlijst. Het panel is van mening dat de literatuur erg basaal en traditioneel is. Er is nauwelijks sprake van literatuur betreffende de meest recente ontwikkelingen in het vakgebied. Het panel stelt vast dat de theorie wel een duidelijke plek heeft in de CKV-lesprogramma s. Het panel is goed te spreken over de gebruikte onderwijskundige literatuur. De studenten krijgen voor het onderdeel beroepsvoorbereiding relevante en actuele literatuur van voldoende niveau voorgeschreven (pedagogie, psychologie, onderwijskunde en vakdidactiek). Het curriculum Visuele Communicatie is gebaseerd op een aantal fundamenten, artistiek fundament, theoretisch fundament, technische vaardigheden en maatschappelijke toerusting. De structuur van het onderwijsprogramma wordt sterk bepaald door drie specialisaties (aandachtsgebieden): webdesign, audiovisuele vormgeving en animatie. Daarnaast maakt het hoofdvak grafisch ontwerpen een belangrijk deel van de studie uit. De stage van studenten Visuele Communicatie in het 7e semester is voor de opleiding een belangrijke toets om te constateren of de studenten binnen de beroepspraktijk NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 21/73

22 kunnen functioneren. Studenten mogen zelf een keuze maken waar zij stage lopen. Studenten maken een stageplan waarin naast inventarisatie en observatie vooral een plan moet worden ontwikkeld voor de uitvoering van een zogenaamde parallelopdracht: een opdracht parallel aan de opdracht die door een van de werknemers van het bedrijf wordt uitgevoerd. Op grond van vergelijking kan de student in samenspraak met de stagebegeleiders vaststellen in hoeverre zijn kennis en vaardigheden toereikend zijn voor het uitvoeren van de opdracht. Na deze fase kan de student vervolgens worden ingezet voor opdrachten die hij zelfstandig kan uitvoeren en door het stagebedrijf commercieel kunnen worden ingezet. Op basis van materiaalbestudering en gesprekken is het panel is van mening dat de stages in voldoende mate bijdragen aan de kennisontwikkeling in de praktijk. Studenten ervaren wel onvoldoende mogelijkheden om stage in het buitenland te lopen. Uit de Periode-evaluaties 2006 en de Fontys Studentenenquête 2006 blijkt dat studenten DBKV positief zijn over de kennisontwikkeling en aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen en de beroepspraktijk. Uit de Periode-evaluatie 2006 blijkt dat studenten op sommige onderdelen vinden dat het studiemateriaal verbeterd mag worden. In de Nationale studentenenquête van Choice 2006 waarderen de studenten de opleiding hoog voor zowel de interessante inhoud en het niveau van de studiestof als de voorbereiding op de arbeidsmarkt en toepassing van onderzoek. Studenten Visuele Communicatie zijn volgens de Fontys Studentenenquête 2006 tevreden over de stages en het studiemateriaal, maar zijn van mening dat ze onvoldoende in staat worden gesteld om zelfstandig onderdelen van de studie uit te voeren. Ze zijn matig tevreden over de aansluiting van de onderwijsactiviteiten op de beroepspraktijk en over het niveau van de opleiding. Het werkveld is positief over de studenten, zo blijkt uit het gesprek met het panel. Vanaf het studiejaar 2006/2007 worden voor studenten in het propedeusejaar enkele projecten op het gebied van Visuele Communicatie aangeboden om de aansluiting te verbeteren. Momenteel ligt het accent voornamelijk op de DBKV opleiding. In samenspraak met de werkveldcommissie worden er vóór juli 2007 aanpassingen gerealiseerd om het programma beter te laten aansluiten op de beroepspraktijk van visuele communicatie. Vanaf het studiejaar 2007/2008 wordt in de opdrachtverstrekking van de vakken in de propedeuse aandacht geschonken aan onderdelen van Visuele Communicatie en worden nieuwe docenten uitgenodigd om daaraan invulling te geven. De opleiding nodigt gastdocenten uit voor vakken waarover de opleiding niet structureel informeert om zodoende de student van extra informatie en inspiratie te voorzien. Tevens zullen ontwerp- en bedrijfspresentaties worden uitgebreid. Het panel is van mening dat er bij de opleiding DBKV een goede relatie met de beroepspraktijk is gelegd (pijler beroepsvoorbereiding) en dat de artistieke ontwikkeling van studenten goed wordt vormgegeven. Het panel constateert dat studenten meer opgeleid worden voor het doceren aan het havo/vwo dan op een (v)mbo. Het panel plaatst een kanttekening bij de literatuur op het gebied van de Kunstgeschiedenis. Het panel komt tot het oordeel voldoende. Het panel is van mening dat in het curriculum van de opleiding Visuele Communicatie de artistieke ontwikkeling van studenten goed wordt vormgegeven en dat de relatie met 22/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

23 de beroepspraktijk in voldoende mate aan bod komt. Ten aanzien van de literatuur op het gebied van de Kunstgeschiedenis plaatst het panel ook hier een kanttekening. Bovendien is het, door de grote overlap met DBKV, niet volledig toegepast op de specifieke opleiding. De opleiding geeft aan een versterking in de theoretische vakken door te voeren en dat de kenniscomponent in verslaglegging verbeterd wordt. Tevens vindt een optimalisering van onderzoek plaats en heeft zij al contact gelegd met de Beroepsvereniging Nederlandse Ontwerpers (BNO). Het panel komt hiermee tot het oordeel voldoende. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma DBKV: Goed Vis.Com: Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijsprogramma voor beide opleidingen wordt ingevuld vanuit het opleidingsprofiel en een geformuleerde visie. De ABV heeft de volgende uitgangspunten voor de onderwijsuitvoering gekozen: - het aanbieden van een onderwijsprogramma dat studenten aanzet om op een gepassioneerde manier beelden te maken die het vermogen ontwikkelen om met en over beelden te communiceren. - het vermogen stimuleren om beelden te creëren die kunnen worden ingezet om in diverse beroepsgerelateerde werksettings voortdurend de pedagogische, didactische en kunst- en cultuurhistorische aspecten (voor Visuele Communicatie tevens de communicatieve setting) zo toe te passen, dat anderen gemotiveerd raken om betekenisvolle beelden te gaan maken. - het centraal stellen in het onderwijsprogramma van actualiteit en maatschappelijke realiteit bij het maken, bestuderen en beschouwen van beelden en de toepassingen daarvan in het onderwijs. Bij beide opleidingen (oud curriculum) zijn van de eindkwalificaties globale leerdoelen afgeleid en gekoppeld aan onderwijseenheden. Voor iedere onderwijseenheid zijn de globale leerdoelen verfijnd tot specifieke leerdoelen, in termen van gewenst en waarneembaar gedrag van studenten (gedragsindicatoren). Dit is onder andere weergegeven in KLOTS-schema s. Binnen de opleiding Visuele Communicatie zijn de competenties uit 2002 in samenhang gebracht met drie domeinen: artistiek vaktechnisch, professioneel-maatschappelijk en theoretisch. DBKV heeft dit gedaan voor drie pijlers: artistieke praktijk, beroepsvoorbereiding en theorie van de kunsten. Een aantal competenties overstijgen de domeinen of pijlers. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 23/73

24 Het onderwijsprogramma van de opleiding Visuele Communicatie wordt ingevuld vanuit het vastgestelde opleidingsprofiel en gebruikt daarbij de landelijke vastgestelde startkwalificaties. Deze kwalificaties zijn vertaald in eindtermen die aan de basis staan van het huidige curriculum. Het curriculum is ontwikkeld op basis van het reeds bestaande leerplan. Uit de gesprekken met het opleidingsmanagement en de studenten komt naar voren dat er in de propedeuse te weinig vakken worden aangeboden van de opleiding Visuele Communicatie. Voor een gedegen keuze voor de propedeusestudent is het noodzakelijk meer aandacht te besteden aan de opleiding Visuele Communicatie. Het opleidingsmanagement geeft aan dat vanaf Visuele Communicatie een belangrijker aandeel krijgt in de propedeuse. In 2006 zijn inmiddels drie nieuwe docenten aangetrokken die gespecialiseerd zijn op het gebied van visuele communicatie (vergelijk 3.1). Uit de semester- en jaarevaluaties DBKV blijkt dat er sprake is van een goede en aantoonbare dekking van het programma (inclusief leerdoelen) met de eindkwalificaties. Studenten geven wel aan dat de uitgangspunten van het programma niet altijd voldoende duidelijk gemaakt worden in de praktijkopdrachten en dat de helderheid in de opdrachtstelling wel eens ontbreekt. Uit de Fontys Studentenenquête 2006 en het Startbekwaamhedenonderzoek 2006 blijkt dat studenten, alumni en werkgevers het onderwijsprogramma als relevant ervaren voor het adequaat kunnen functioneren in de beroepspraktijk. Parallel aan de ontwikkeling van het nieuwe curriculum, dat in het eerste studiejaar is ingevoerd, zijn allerlei onderdelen van de studie verbetervoorstellen gedaan en voorgelegd aan de werkveldcommissie. Op basis van bestudering van het materiaal komt het panel tot de conclusie dat de doelstellingen door beide opleidingen adequaat worden vertaald in het studiemateriaal en dat in het nieuwe curriculum de leerdoelen duidelijk naar voren komen. Het panel is van mening dat in het propedeutisch jaar de doelstellingen beter worden vertaald naar de onderdelen van het programma dan in het oude curriculum. In het nieuwe curriculum komen onder andere de competenties en gedragscriteria in het materiaal (onder andere portfolio s) terug. Het panel komt hiermee voor beide opleidingen tot het oordeel goed. 24/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

25 Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma DBKV: Voldoende Vis.Com: Voldoende Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De structuur van de onderwijsprogramma s wordt sterk bepaald door de drie studiepijlers van de ABV (theorie der Kunsten, beroepsvoorbereiding en praktijk). Deze drie pijlers vormen de verticale lijn in de structuur. De studieprogramma's van de drie studiepijlers zijn vooral gericht op visieontwikkeling en integratie van kennis en vaardigheden in het kader van de persoonlijke artistieke en beroepsmatige ontwikkeling van de student. In de gezamenlijke propedeuse is er sprake van een brede kennismaking met de praktijkvakken om individuele artistieke ontwikkeling te stimuleren. Kunsttheorie en beroepsvoorbereiding zijn vooral oriënterend van aard. De verticale samenhang van beide opleidingen heeft componenten als: basis leggenverbreden-verdiepen, zelfstandigheid en complexiteit in denken en handelen naar synthese. Het studietraject verloopt van verwerving van basiskennis en vaardigheden, via verbreding, naar toenemende zelfstandigheid. Dit gebeurt bij alle drie de pijlers. De onderdelen van de opleidingen zijn zo ingericht dat de student steeds meer en ingewikkelder informatie moet uitwerken tot een samenhangend geheel, waarbij inzichten die in een vorige fase verworven zijn, verwerkt dienen te worden. De horizontale opbouw DBKV wordt gekenmerkt door een semesterstructuur (Onderwijsconcept en Toetsbeleid ABV 2006). In een tabel wordt de samenhang, zowel horizontaal als verticaal in beeld gebracht. De toekomstig ontwerper van de opleiding Visuele Communicatie moet aan verschillende competenties voldoen om zelfstandig en in samenwerking met anderen tot resultaten te komen. Hij moet kennis, inzicht en vaardigheden in verband met elkaar kunnen brengen. De horizontale samenhang bestaat uit het leggen van een noodzakelijke relatie tussen de theoretische vakken, de vakken die behoren tot de beroepsvoorbereiding en de beeldende praktijkvakken. In het tweede studiejaar van DBKV vindt een kleine versmalling van het praktijkprogramma plaats omdat studenten zich gaan richten op twee van de drie praktijkvakken. Theorie der kunsten en beroepsvoorbereiding leggen een basis voor de vakinhoudelijk kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het uitoefenen van het docentschap. In het derde studiejaar volgt de student onderwijs in de drie pijlers en doet hij een blokstage. Tijdens de stage krijgt de student de gelegenheid de verworven kennis en vaardigheden toe te passen in een overdrachtssituatie. Studenten kiezen in de afstudeerfase DBKV (semester 8) een van de pijlers waarin ze zich willen specialiseren. De overige twee pijlers ronden zij in januari af, na semester 7. Indien de student ervoor kiest zich te specialiseren voor beroepsvoorbereiding voert de student in semester 8 een LIO-stage uit gecombineerd met een action research onderzoek naar aanleiding van een zelf gekozen thema. Studenten die kiezen voor de pijler Theorie der Kunsten schrijven een scriptie. Studenten die kiezen voor de pijler NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 25/73

26 Artistieke Praktijk specialiseren zich verder in de ontwikkeling van hun beeldende vermogens. In het tweede jaar van Visuele Communicatie worden de studenten geïnformeerd over de breedte van het vak visuele communicatie. Ze ervaren die door te werken aan praktijkopdrachten in diverse disciplines. In het derde studiejaar worden beroepspraktijk georiënteerde opdrachten aangeboden. De opdrachten zijn gericht op visieontwikkeling en integratie van kennis en vaardigheden in het kader van de persoonlijke, artistieke en beroepsmatige ontwikkeling van de student. De student krijgt de mogelijkheid om de aandacht te richten op een discipline binnen visuele communicatie. De affiniteit met het vak komt daardoor tot uiting. De afstudeerfase van Visuele Communicatie begint met een stage. De stage vormt een intensieve kennismaking met de beroepspraktijk. Aan het eind van de stage maakt de student een sterkte/zwakteanalyse op basis van de competenties en schrijft op grond daarvan een persoonlijk stageverslag. Zowel de stagegever als de stagenemer geeft een oordeel over de doorlopen stageperiode middels een enquête. De stagegever geeft een oordeel over de resultaten die de student heeft bereikt en over de beroepsvoorbereiding. Uit de Periode evaluaties 2006 en de Fontys Studentenenquête 2006 blijkt dat er weinig overbodige overlap in de studieonderdelen Visuele Communicatie zit. Studenten ervaren echter niet altijd samenhang in het programma. Ze vinden het moeilijk een relatie te leggen tussen het schoolvak en het kunstzinnige praktijkvak. De kritiek gaat voornamelijk ook over het feit dat de verdieping wordt gemist in het programma en dat de opdrachtstelling en begeleiding in de praktijkstudie onvoldoende is. De tweedejaars studenten vinden het programma niet sterk genoeg ingevuld, de derdejaars vinden de studie naar het vierde jaar niet ingewikkelder en intensiever worden. Ook studenten DBKV vinden dat er weinig overbodige overlap zit in de studieonderdelen. Uit de Jaarevaluatie 2006 blijkt dat studenten DBKV de verhouding en afstemming van praktijk en theorieonderdelen niet positief beoordelen. De opleiding verwacht dat door de onderwijstransformatie een positief effect zal ontstaan op dit onderdeel. Studenten DBKV geven in de gesprekken aan dat er geen duidelijke samenhang en integratie is. Op basis van brainstorms tijdens studiedagen zijn veranderingen in het curriculum aangebracht. Studenten merken een verbetering in het programma en de samenhang. Uit de beoordeling door de stageverleners en externe deskundigen blijkt dat studenten van de opleiding Visuele Communicatie een inhoudelijk samenhangend programma volgen. Het panel beoordeelt de opbouw van de programma s van beide opleidingen positief. De indeling in de drie pijlers en de opbouw daarbinnen is goed gekozen. Het panel stelt op basis van materiaalbestudering en van de gesprekken vast dat de samenhang in de uitvoering verbeterd is sinds vorig studiejaar. Niettemin worden door studenten enige kanttekeningen geplaatst. Dat is voor het panel reden om te komen tot een voldoende in plaats van een goed voor beide opleidingen. 26/73 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg

27 Facet 2.4 Studielast DBKV: Voldoende Vis.Com: Voldoende Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen hebben per programmaonderdeel contacturen, studiebelasting en studiepunten als eenheid vastgesteld. In de opleidingsspecifieke delen van de OER is de verhouding tussen contacturen en zelfstudie gekoppeld aan EC. De studielast van het totale programma is tevens in het OER uitgewerkt. Studenten van beide opleidingen hebben in de eerste drie studiejaren 26 à 27 contacturen. Daarna neemt het aantal af. Het meeste praktijkwerk moet op de ABV gedaan worden. De theorievakken, die betrekkelijk weinig contacturen kennen, hebben wel een aantal zelfstudie-uren. Vanaf semester 5 vermindert het aantal contacturen voor de praktijkvakken en dient de student zijn studie meer zelf vorm te geven, door te kiezen voor onderdelen die bij zijn eigen gekozen beroepsprofiel passen en aansluiten bij zijn interesses. Aan het begin van het semester worden voor beide opleidingen de tentamenopdrachten van de theorievakken bekend gemaakt. De tentamens worden afgelegd voordat de praktijkbeoordelingen beginnen. Het studievolgsysteem wordt beheerd door de coördinatoren van de opleidingen. Wanneer dit nodig is roepen zij studenten op voor gesprekken over te nemen maatregelen. De spreiding van studielast is een voortdurend punt van aandacht op de ABV. Studenten zijn zich ervan bewust dat een opleiding in de kunsten, en zeker een docentenopleiding met een divers beroepenveld, veel van hen eist. Er lijkt een structureel knelpunt te liggen in het tweede jaar DBKV. De belasting in de breedte en de diepte is dan aanzienlijk en wordt door veel studenten als zwaar ervaren. Sommige studenten kiezen ervoor de opdracht voor theoretische vakken tot na de zomervakantie uit te stellen. Studenten in de hoofd- en eindfase vragen in evaluaties om een betere verdeling van de contacturen over de week. Uit de gesprekken met studenten blijkt dat zij tevreden zijn over de studeerbaarheid van de studie. Uit de Fontys Studentenenquête 2006 blijkt dat studenten Visuele Communicatie een lage beoordeling geven over het krijgen van tijdige informatie over studieactiviteiten, studieresultaten en studiemateriaal. Tevens vinden zij de informatie over de geplande onderwijsactiviteiten minder correct en wordt feedback op de studieresultaten niet op tijd gegeven. De opleiding Visuele Communicatie geeft aan dat studenten de meeste moeite hebben met het plannen van hun werkzaamheden. Zij concludeert dat studenten hun aanwezige tijd op de ABV inefficiënt gebruiken. Er wordt relatief weinig op de ABV gewerkt, waardoor het ontwerpproces moeizaam op gang komt. De opleiding besteedt nu meer aandacht aan dit punt. Docenten organiseren de NQA - visitatie Fontys Hogeschool Tilburg 27/73