Fontys Hogescholen, Tilburg

Transcriptie

1 Fontys Hogescholen, Tilburg Opleiding: Docent Muziek; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 11 mei 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009

2 2/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 10 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 27 Onderwerp 4 Voorzieningen 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 33 Onderwerp 6 Resultaten 37 Deel C: Bijlagen 39 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 40 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 45 Bijlage 3: Bezoekprogramma 49 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 51 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 3/55

4 4/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 5/55

6 6/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Muziek en Docent Muziek van Fontys Hogescholen heeft onderzocht. De opleiding Muziek is in een apart rapport beschreven. Dit rapport beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies over de opleiding Docent Muziek. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in maart 2009, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 11 mei Het panel bestond uit: De heer M. Verkuil (gespreksleider, domeinpanellid); De heer P.L. Maissan (domeinpanellid); De heer drs. A.W. Paarlberg (studentpanellid); Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan dat panelleden vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd zijn met lesgeven, beoordeling en toetsing minstens op het niveau/de oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De bacheloropleiding Docent Muziek (DoMu) wordt uitgevoerd door het Conservatorium van Fontys Hogescholen. Fontys Hogeschool voor de Kunsten bestaat uit zeven academies: de Academie voor Beeldende Vorming, de Academie voor Drama, de Dansacademie, het Conservatorium, de Rockacademie, de Academie voor Architectuur en Stedenbouw, en de internationale Academie voor Circus and Performance Arts. Alle academies zijn NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 7/55

8 ondergebracht in één gebouw in de binnenstad van Tilburg. Er studeren ruim 1500 studenten aan de FHvdK. Naast de bacheloropleiding kent de FHvdK masteropleidingen voor Muziek, Architectuur en Stedenbouw, Kunst en Educatie, en voortgezette opleidingen voor Muziek en Choreografie. De FHvdK werkt op het gebied van masteropleidingen en lectoraten samen met Hogeschool Zuyd. Het Conservatorium van FHvdK heeft twee bacheloropleidingen: - Muziek, met de differentiaties Instrumentaal/Vocaal (InVo) en Muziektheater (MuTh) - Docent Muziek (DoMu) De opleiding Muziek wordt in een apart rapport beschreven en beoordeeld. Bij het Conservatorium werken 133 docenten (41,07 fte), 20 van hen (3,7 fte) zijn werkzaam bij de opleiding Docent Muziek. Er staan in studenten ingeschreven, 42 bij Docent Muziek en 241 bij Muziek. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april en mei 2009 inhoudelijk voor op het bezoek op 11 en 12 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. 8/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

9 Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in augustus 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 9/55

10 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Docent Muziek Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief 10/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

11 Doelstellingen opleiding Het panel heeft alle facetten met een goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Docent Muziek derhalve positief. Programma Het panel heeft op vier facetten het oordeel goed gegeven, op drie het oordeel voldoende en op één het oordeel voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Docent Muziek derhalve positief. Inzet van personeel Het panel heeft de drie facetten met het oordeel goed gewaardeerd. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Docent Muziek derhalve positief. Voorzieningen Het panel heeft beide facetten met het oordeel goed gewaardeerd. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Docent Muziek derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het panel heeft de drie facetten met het oordeel goed gewaardeerd. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Docent Muziek derhalve positief. Resultaten Het panel heeft één facet met een goed beoordeeld en één met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Docent Muziek derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding Docent Muziek positief is. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 11/55

12 12/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 13/55

14 14/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In opdracht van het Netwerk Kunstvakdocentenopleidingen (KVDO) heeft een werkgroep in 2003 het opleidingsprofiel Docent Muziek (DoMu) vastgesteld en ter validering voorgelegd aan de beroepspraktijk. Het Netwerk heeft een set van 10 competenties uitgewerkt waarbij de competenties van het Opleidingsprofiel Muziek 2002 van het Netwerk Muziek en de competenties van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL) leidend zijn geweest. De competenties zijn geclusterd in vier domeinen en als volgt uitgewerkt: competentiedomein competenties SBL Artistiek 1. Creërend vermogen 3 Vaktechnisch 2. Ambachtelijk vermogen 3 Kunstpedagogisch 3. Kunstpedagogisch vermogen 2, 3 4. Didactisch vermogen 1, 3, 4 5. Operationaliserend vermogen 4 Professioneel-maatschappelijk 6. Vermogen tot samenwerken 5, 6 7. Communicatief vermogen 1, 5, 6 8. Reflectief vermogen 7 9. Vermogen tot groei en vernieuwing Omgevingsgerichtheid 6 De bovengenoemde tien competenties zijn door de opleiding overgenomen en uitgewerkt in het curriculum. Het competentiegericht leren is met het Biloba-project in alle opleidingen Fontys-breed ingevoerd. Sinds het studiejaar is in het eerste jaar bij alle programmaonderdelen, in het bijzonder bij de toetsing, gefocust op de te verwerven competenties. Sinds geldt dit voor alle studiejaren. Studenten gaven tijdens gesprekken met het panel aan dat het competentiegericht onderwijs volledig is opgenomen in hun dagelijkse onderwijspraktijk. Het Conservatorium heeft het landelijk opleidingsprofiel uitgewerkt in het document Beroepskenmerkende situaties, competentiebeschrijvingen en prestatie-indicatoren van het studiejaar , waarin iedere competentie staat beschreven met drie competentieniveaus en met bijbehorende prestatie-indicatoren. De docenten die alle een deeltijdaanstelling bij het Conservatorium hebben, zijn nauw betrokken bij het concreet vertalen van de competenties vanuit hun eigen beroepspraktijk. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de docenten een rol spelen bij de inbreng en eigen uitwerking van het landelijke opleidingsprofiel. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 15/55

16 Uit de vergelijking tussen het landelijke beroepsprofiel en het opleidingsprofiel blijkt dat de eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij de eisen van vakgenoten, actueel zijn en afgestemd zijn op de eisen van het beroepenveld. Volgens de opleiding profileert zij zich door de aandacht voor de integrale persoonsvorming van de student op het gebied van de ontwikkeling van het muzikaal vermogen van de student, zijn kennis en inzichten in de theorie der kunsten en zijn pedagogisch-didactische bekwaamheden. De opleiding houdt de ontwikkelingen bij door in overleg te treden met de werkveldadviescommissie (WAC), met zusterinstellingen en door contacten met alumni te onderhouden. De opleiding evalueert de aansluiting op de beroepspraktijk via een startbekwaamhedenonderzoek onder afgestudeerden. De respons was tamelijk laag. De alumni vonden de domeinspecifieke startbekwaamheden relevant (Startbekwaamhedenonderzoek 2007 (SBO), n=19). De opleiding DoMu richt zich specifiek op de Nederlandse markt. De opleiding houdt steeds voeding met (inter)nationale ontwikkelingen op het gebied van (muziek- en cultuur)educatie en maakt voortdurend een vertaalslag naar het curriculum. Nederland is lid van de International Society of Music Education (ISME). Het netwerk van vertegenwoordigers van de opleidingen Docent Muziek in Nederland (O2DM) is vertegenwoordigd in de ISME-onderafdeling Music in Schools and Teacher Education en in het Music Education Network (menet). Via O2DM zijn er contacten en vindt overleg plaats met vergelijkbare opleidingen in Nederland en het buitenland. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de Dublin descriptoren voor het beschrijven van het bachelorniveau. Het netwerk KDVO heeft de 10 competenties opgedeeld in subcompetenties. Zowel de competenties als de subcompetenties zijn door de opleiding vergeleken met de Dublin-descriptoren. De opleiding presenteert dit in een tabel die in het zelfevaluatierapport is opgenomen (Relatie Dublin descriptoren-eindkwalificaties docent muziek). Het hbo-bachelorniveau is herkenbaar in de eindkwalificaties van de opleiding, omdat de startbekwame student niet alleen een goed vakman in de muziek en een goed docent moet zijn, maar ook omdat hij zijn eigen professionaliteit moet kunnen ontwikkelen op basis van ontwikkelingen binnen de muziek en de maatschappelijke en culturele setting van het onderwijs en op basis van (nieuwe) inzichten en ontwikkelingen op pedagogischdidactisch terrein (kennis en inzicht, toepassen en zich ontwikkelen als professional). Onder de descriptor kennis en inzicht vallen bijvoorbeeld de competenties creërend vermogen en kunstpedagogisch vermogen. Onder de descriptor toepassen van kennis 16/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

17 en inzicht vallen onder andere de competenties ambachtelijk vermogen en omgevingsgerichtheid. De opleiding heeft elke competentie opgedeeld in drie niveaus. Zo is de competentie creërend vermogen in de volgende niveaus opgedeeld: (1) herscheppen van een bestaande compositie, (2) herscheppen van bestaande composities in multidisciplinaire context en (3) scheppen van nieuwe composities in een multidisciplinaire context. Per niveau heeft de opleiding prestatie-inidicatoren geformuleerd. Het panel is positief over deze uitwerking. In het SBO onder alumni die afgestudeerd zijn tussen 2004 en 2006, heeft de opleiding gevraagd naar de relevantie van de generieke kernkwalificaties. Zij vinden dat alle startbekwaamheden relevant zijn en dat de opleiding opleidt tot hbo-bachelorniveau. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het opleidingsprofiel Docent Muziek 2004 van het netwerk KVDO is tot stand gekomen in een proces (beroepsprofiel tot opleidingscompetenties), waarvoor de algemene vergadering van de HBO-raad in 1997 het stramien heeft bepaald. De uiteindelijke opleidingsprofielen muziek zijn door de HBO-raad in afstemming met het sectoraal adviescollege vastgesteld. De HBO-raad heeft een convenant gesloten met de Federatie van Kunstenaarsverenigingen als vertegenwoordiger van de beroepspraktijk. In het convenant is afgesproken dat de beroeps- en opleidingsprofielen periodiek besproken zullen worden met het beroepenveld zodat de opleidingsprofielen blijven aansluiten bij de ontwikkelingen in de beroepspraktijk. De opleiding DoMu heeft een werkveldadviescommissie (WAC) die minimaal twee maal per jaar bij elkaar komt. Op de agenda staan onder andere de competenties en het competentiegerichte curriculum. Door contact met het beroepenveld heeft het Conservatorium een goed beeld van de beroepsrollen van haar afgestudeerden. Dat brede scala van beroepsrollen en werkvelden staat beschreven in de publicatie van de HBO-raad (Visie, Missie, Strategie van het Netwerk Opleiding Muziek). Voor de opleiding Docent Muziek gaat het om de beroepsrollen muziekuitvoerende en toegepaste beroepsrollen en muziek docerende beroepsrollen. Primair zijn zij docent in het basis- en voortgezet onderwijs, daarnaast in het veld van de kunsteducatie en de amateurkunst. Afgestudeerden functioneren in een gemengde beroepspraktijk binnen de driehoek onderwijs kunsteducatie amateurkunst. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 17/55

18 Er bestaat een nauwe band tussen de opleiding en het beroepenveld waardoor afstemming en samenwerking mogelijk zijn. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Voor het verwerven van kennis en inzicht krijgen studenten DoMu de volgende programmaonderdelen aangeboden: muziektheorie, theorie der kunsten, muziekdidactiek en onderwijskunde. In de laatste twee jaar wordt gewerkt vanuit vragen van studenten naar aanleiding van stages en projecten. De opleiding maakt bij alle onderdelen gebruik van vakliteratuur. De literatuur is opgenomen in de lijst van verplichte en aanbevolen literatuur, die voor elk vak apart in de studiehandleiding is opgenomen. De opleiding ontwikkelt in samenwerking met de andere opleidingen van de FHvdK een body of knowledge. Tot deze is vastgesteld, blijft de lijst met literatuur leidend. Het panel is van mening dat de gebruikte literatuur enigszins gedateerd is, maar gaat er vanuit dat bij het creëren van de body of knowledge de literatuur geactualiseerd zal worden. De opleiding heeft een onderzoekslijn ontwikkeld waarin de studenten kennis nemen van wetenschappelijke teksten en ze zich onderzoeksvaardigheden eigen maken. Het doel van de lijn is dat studenten beschikbare relevante inzichten, theorieën, concepten en onderzoeksresultaten kunnen toepassen in de beroepsuitoefening. Onderzoek komt in de propedeuse, de hoofdfase en het afstudeerproject terug in een steeds complexere context. In het eerste jaar richt het onderzoek zich op het domein van het onderwijs in muziek. In de hoofdfase voert de student een beperkt onderzoek uit op het gebied van muziekonderwijs. In zijn afstudeerproject geeft de student een verhandeling over een vakdidactisch en onderwijskundig onderwerp. Het panel heeft vastgesteld dat deze onderzoekslijn nog verder ontwikkeld moet worden en ook het begrip onderzoek verdient nadere definiëring. Enkele docenten zijn verbonden aan het lectoraat Art and Society van Fontys Hogeschool voor de Kunsten als leden van de Kenniskring. Resultaten van studie en onderzoek binnen dit lectoraat komen ten goede aan het onderwijs van de opleiding in de vorm van lesinhouden voor met name de derde- en vierdejaars studenten. Daarnaast zijn 18/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

19 de studenten welkom bij symposia en discussiemiddagen die leden van het lectoraat organiseren rondom het thema: de musicus in het huidige artistieke landschap. Om de ontwikkelingen in het vakgebied te volgen, maakt de opleiding gebruik van haar docenten, die naast een aanstelling bij Fontys ook werkzaam zijn in de beroepspraktijk, en onderhoudt de opleiding contacten met het Netwerk Kunstvakdocentenopleidingen van de HBO-raad. De actualiteit in het programma wordt gewaarborgd doordat docenten hun ervaringen uit hun werkkring buiten Fontys benutten voor het actualiseren van het onderwijs. Zo zijn de beroepskenmerkende situaties (BKS) ingevoerd en is de minor Kunst, cultuur en onderzoek ontwikkeld. Daarnaast werkt de opleiding intensief samen met de Centra voor Kunsteducatie en met scholen in de regio. Studenten ontwikkelen verschillende beroepsvaardigheden. In de eerste plaats dienen zij goede docenten te worden. Dit aspect staat centraal in de programmalijn Docentschap. Daarnaast moeten de studenten musicus worden. Naast vaardig op het eigen instrument of in zang ontwikkelt de student zich ook op het gebied van zang, piano, gitaar, basgitaar en slagwerk. Het panel heeft via gesprekken met studenten vastgesteld dat beide typen vaardigheden in voldoende mate worden ontwikkeld. In het tweede of derde jaar van de opleiding kiezen studenten een minor. Deze minor moet passen bij de competenties die de student nog verder moet ontwikkelen. Een veel gekozen minor is volgens studenten director (directing/conducting). De interactie met de beroepspraktijk vindt plaats door zowel stages in het reguliere onderwijs als in het kunsteducatieve veld. Studenten lopen in elke fase van de studie één ochtend per week stage. In de propedeuse staat het primair onderwijs centraal, in de hoofdfase het voortgezet onderwijs en in de afstudeerfase de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en het hoger beroepsonderwijs of een stage naar keuze. De stage vormt de kern van de opleiding DoMu. Voor de stage maken studenten een stageplan met daarin opgenomen een onderzoeksvraag. Het plan en de vraag moeten door de begeleidende docent worden goedgekeurd. In intervisiebijeenkomsten worden niet alleen de stage-ervaringen besproken maar ook de onderzoekvragen. Buitenschoolse educatie wordt als een blok in het vierde jaar aangeboden. Het panel constateert dat de opleiding met name kiest voor het primair, voortgezet en hoger beroepsonderwijs als toekomstig werkgebied voor de studenten, terwijl een flink deel van de studenten ook in de buitenschoolse educatie terecht komt. Tijdens de opleiding en de stages is geen aandacht voor community art of ontwikkelingen in wijken. Het panel heeft vastgesteld dat slechts op beperkte schaal wordt samengewerkt in de vorm van interdisciplinair en multidisciplinair onderwijs met andere kunstopleidingen van FHvdK (in de themaweek in het eerste jaar en in programmaonderdelen over CKV). Uit de FSE 2006 blijkt dat de studenten over het algemeen tevreden zijn over de aspecten van de studie, zoals de aansluiting van studiemateriaal bij de beroepspraktijk (4,0), de stageplaats bereidt goed voor op beroep (4,3) en de kwaliteit van het studiemateriaal (3,8). Het panel komt tot het oordeel voldoende, omdat de literatuur geactualiseerd kan worden en de opleiding zich meer kan richten op de buitenschoolse muziekeducatie. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 19/55

20 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is opgedeeld in 3 fasen (3 niveaus). De propedeutische fase is niveau 1, de hoofdfase jaar 2 en 3 is niveau 2 en jaar 4 (eindfase) is niveau 3. In elke fase komen de 4 leerlijnen (beroepsoriëntatie, docentschap, musiceren en theoretische vakken) terug. In de eindfase komt daar het eindproject bij. De hoeveelheid SBU verschilt per lijn en per fase. De opleiding heeft een overzicht gepresenteerd in het zelfevaluatierapport. De competenties van de opleiding zijn per beroepskenmerkende situatie uitgewerkt in prestatie-indicatoren en zijn gekoppeld aan de onderwijsactiviteiten binnen verschillende programmalijnen. De leerdoelen binnen de onderwijsactiviteiten zijn gerelateerd aan de prestatie-indicatoren, zoals die in samenhang met de BKS zijn geformuleerd. In het zelfevaluatierapport is een schema opgenomen, Relatie tussen Beroepskenmerkende situatie (BKS), opleidingscompetenties, en de onderwijsactiviteiten, dat in de studiehandleidingen is opgenomen. Het panel vindt dat de opleiding de competenties, prestatie-indicatoren en leerdoelen goed heeft uitgewerkt. De onderlinge relaties kunnen nog wel duidelijker worden weergegeven. Tijdens het bezoek heeft het panel vastgesteld dat competenties en prestatie-indicatoren voor met name jongerejaars studenten vertrouwde begrippen zijn. De invoering van het competentiegerichte curriculum mag daarmee als geslaagd worden beschouwd. Het panel heeft vastgesteld dat het curriculum voor DoMu veelomvattend is en dat studenten hiermee de brede doelstellingen van de opleiding kunnen behalen. Uit evaluaties is gebleken dat het voor studenten aan het begin van het studiejaar onduidelijk is welke eisen aan hen gesteld werden, sinds september 2008 besteden SLB ers hier meer aandacht aan. Het panel komt tot het oordeel voldoende, omdat de relatie tussen competenties en leerdoelen explicieter mag worden weergegeven, waardoor de concrete eisen aan studenten misschien ook helderder zullen zijn. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. 20/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

21 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De programmalijnen kennen onderlinge samenhang waardoor een horizontale samenhang wordt gerealiseerd. Binnen de opleiding staat de programmalijn docentschap (met daarbinnen de stage) centraal. De andere programmalijnen zijn grotendeels ter ondersteuning van deze leerlijn. Zo wordt vanuit de algemeen theoretische lijn, de benodigde theoretische kennis aangeboden die op dat moment in de leerlijn docentschap benodigd is. De programmalijn musiceren maakt het studenten mogelijk om als docent voor te spelen en te zingen, leerlingen te leren zingen en spelen, en leerlingen bij zang en spel te begeleiden. Het 'just in time' aanbieden van onderwijsinhouden werkt ook bij andere onderdelen van de studie goed, bijvoorbeeld voor projecten, zoals het panel heeft vastgesteld. De samenhang tussen de stage en het aanbod binnen de lijn docentschap wordt gecreëerd, doordat bij muziekdidactiek en onderwijskunde onderwerpen aan de orde komen die relevant zijn voor de beroepscontext van de stage. Doordat de complexiteit van de niveaus (zie facet 1.2) toeneemt wordt de verticale samenhang binnen de opleiding gerealiseerd. Daarnaast is er verticale samenhang binnen programmalijnen en vakken, zoals de stage (uitbreiding van ervaring van de student) en musiceren (opbouw van een instrumentaal en vocaal repertoire voor verschillende doelgroepen en verschillende typen van onderwijs). De toename van complexiteit komt ook tot uiting in de wijze waarop het onderwijs is vormgegeven van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd. Studenten krijgen daarmee steeds meer invloed op de inhoud van het onderwijs, doordat zij gerichte vragen kunnen neerleggen over specifieke onderwerpen. Uit de bewustwording die het panel bij studenten heeft aangetroffen, blijkt dat deze aanpak goed werkt. Uit de FSE 2006 blijkt dat studenten de samenhang met een 4,1 waarderen. De aansluiting tussen theorie en praktijk waarderen de studenten met een 4,2. Het feit dat de vakinhouden weinig overlap vertonen waarderen studenten met een 3,4. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Binnen het kunstonderwijs is studielast een complex onderwerp, zoals de opleiding opmerkt. Naast de reële uren die de student besteedt aan technische en theoretische programmaonderdelen, is er sprake van studiebelasting van creatief-artistieke aard die zich moeilijk in uren uit laat drukken. De ervaren studielast ligt hiermee vaak hoog, hoewel het panel van studenten hierover geen klachten heeft vernomen. Uit de FSE van 2006 blijkt dat de waardering over de studielast matig is: programma te doen binnen gestelde tijd (2,6) en studielast over jaar goed verspreid (2,5). De opleiding heeft op dit NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 21/55

22 punt verbeteracties geformuleerd, onder andere beter communiceren over de studielast en aanpassen van de major. De opleiding streeft ernaar de studielast zo evenwichtig mogelijk te verdelen over de verschillende semesters. De opleiding heeft een overzicht gepresenteerd waarin de studielast (en contacturen) worden vermeld. De studielast (zonder minoren) is in de propedeuse 1680, in jaar 2, jaar 3 en in de eindfase 1400 uur. De contacturen per week zijn gemiddeld in het eerste jaar 14,25, in het tweede jaar 17,50, in het derde jaar 17 en in het vierde jaar 14,50. De opleiding geeft aan dat de spreiding van de studielast een voortdurend punt van zorg vormt (vergelijk ook de hiervoor vermelde uitkomsten uit evaluaties). De opleiding is, mede op basis van het advies van de visitatiecommissie 2002, flexibel ingericht. Studenten hebben keuzemogelijkheden ten aanzien van de minor, het keuze menu in jaar 1, de vrije stage en de inbreng bij de repertoirekeuze. In is het minorbeleid aangepast: de student kan nu zelf plannen wanneer hij de minor volgt (jaar 2, 3 of 4) en kan zelf een minor samenstellen uit de aanwezige inhoud van andere minoren. In gesprekken bleken studenten deze vrijheid in keuzes te waarderen. Summatieve toetsen worden tweemaal per jaar aangeboden, zodat de student geen grote studievertraging hoeft op te lopen. Deze regeling is opgenomen in de OER. De opleiding heeft een studievolgsysteem met studievoortgangindicatoren (SVI). Studenten krijgen in de propedeuse vier en in de hoofdfase twee voortgangsindicaties. Deze indicaties hebben vier waarden: a. ligt op schema, b. beginnende studieachterstand, c. aanzienlijke studieachterstand, d. ernstige studieachterstand. Deze indicaties zijn gekoppeld aan gesprekken die adviserend van aard zijn. In de propedeuse is de indicatie van het tweede en vierde bericht gekoppeld aan de criteria van het voorlopig en bindend studieadvies. Deze informatie is voor de student opgenomen in de OER. Uit het gesprek met de studenten is niet gebleken dat de studie belemmerd wordt door bijvoorbeeld struikelvakken. De opleiding wil graag een veilig opleidingsklimaat creëren, zodat studenten hun talenten kunnen ontwikkelen. Van studenten heeft het panel vernomen dat de opleiding hierin slaagt. Studenten roemen de goede sfeer, het vertrouwen, de persoonlijke en informele banden met docenten. Uit de FSE blijkt dat studenten positief zijn over de contacturen (3,3), geringe overlap tussen vakinhouden (3,4), tijdige studieresultaten (3,6) en bereikbaarheid docenten (4,1). Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. 22/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

23 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen voor het hbo. De student moet een diploma havo, vwo of mbo-4 bezitten. Alle studenten dienen een toelatingsexamen af te leggen. Het examen bestaat uit drie elementen: korte lespresentatie en schriftelijk interview over de motivatie, spreek- zang- en musiceerpresentatie en een theorietest (toetsing muzikaal gehoor en muziektheorie). Studenten worden in het kader van hun toekomstig docentschap getoetst op creërend vermogen, didactisch vermogen, vermogen tot samenwerken en communicatief vermogen, uitgewerkt in specifieke prestatie-indicatoren. Zijn muzikaal-artistieke competenties toont de student in zijn musiceerprestatie. Studenten met talent die niet aan de wettelijke toelatingseisen voldoen, kunnen een toelatingsonderzoek doen. Doel van dit onderzoek is om te controleren of een hbo-studie binnen het bereik van de student ligt. De instroomeisen zijn opgenomen in de OER. Studenten die al werkzaam zijn in het onderwijs krijgen een speciaal intakegesprek. Er wordt rekening gehouden met eerder verworven competenties (EVC), zodat er een verkorte route kan worden aangeboden. De opleiding informeert de toekomstige studenten via de website, voorlichtingsbrochures, tijdens voorlichtingsbijeenkomsten op scholen voor voortgezet onderwijs, beurzen en open dagen. Tevens kunnen er lessen bijgewoond worden tijdens de jaarlijkse oriëntatiedag. Het conservatorium verzorgt in vol- en deeltijd een Voorbereidende Klas, voor deelnemers die nog één of twee jaar nodig hebben om het toelatingsniveau te bereiken. Dit programma bestaat uit koor, ensemble, gehoortraining en algemene muziekleer. De algemeen didactische vakken worden aangeboden in de vorm van workshops, die door derdejaars studenten worden gegeven. De propedeuse van de opleiding is zo ingericht dat de overgang van de vooropleiding naar hbo geleidelijk verloopt. In de propedeuse zijn veel contacturen en is er veel begeleiding, zodat er een goede aansluiting met de vooropleiding is. Studenten hebben dit in het gesprek met het panel bevestigd. Fontys Hogescholen heeft de Code of Conduct getekend. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een omvang van 240 EC. In het opleidingsspecifieke gedeelte van de OER is dit beschreven. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 23/55

24 Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert een constructivistisch onderwijsconcept, vastgelegd in het document Didactisch concept Opleiding Docent Muziek, mei Dat betekent dat: - het studieprogramma vanaf de propedeuse beroepspraktijkgericht is en de te behalen competenties richtinggevend zijn voor de inhoud van het programma en de toetsing van de student. De opleiding DoMu richt zich bij de artistiek-ambachtelijke ontwikkeling van de student op de landelijke competenties en voegt daar een aantal kernkwaliteiten aan toe, zoals enthousiasme, gedrevenheid, nieuwsgierigheid en openheid; - actief leren wordt gestimuleerd en gericht is op transfer: de student past verworven kennis en vaardigheden toe in een leersituatie die in een eerdere leersituatie zijn verworven; - er binnen de opleiding aandacht is voor de persoonlijke ontwikkeling van de studenten en voor een parallelle ontwikkeling van zijn pedagogisch-didactische en muzikale vermogens en van zijn theoretische uitrusting. Deze uitgangspunten zijn herkenbaar in de organisatie van de onderwijsactiviteiten die zich vooral richten op: - Experimenteren in de beroepspraktijk: De opleiding DoMu vindt plaats in de vorm van praktijkgericht onderwijs. Dit komt vooral tot uiting in de beroepskenmerkende situaties (BKS), de stage en intervisie. - Demonstratie (meester-gezel model): In de programmalijn musiceren is de docent het model dat geïmiteerd wordt. Studenten leren door het ambacht af te kijken van de meester. Verder in de opleiding wordt de rol van de docent meer coachend. - samenwerkend leren: Samenwerking is inherent aan de muziekwereld. Er wordt dan ook veel aandacht besteed aan het musiceren in ensembles en het gezamenlijk werken aan projecten. - leren door feedback en reflectie: Van de student wordt een onderzoekende houding verwacht, niet alleen in de richting van nieuwe muzikale ontwikkelingen, maar vooral ook naar zijn eigen ontwikkeling. Hij gaat geregeld na waar hij staat in zijn groei naar een vakbekwaam musicus. De voortdurende aandacht voor feedback en reflectie draagt zorg voor het expliciteren van de leermomenten en het bewust sturen op de eigen ontwikkeling. Dit laatste vindt de opleiding van belang: zo kan de student zich als professional blijven ontwikkelen, ook na afloop van de studie. De onderdelen binnen de programmalijnen kennen een opeenvolging van werkvormen. Veel programmaonderdelen kennen de opbouw van instrueren, demonstreren, voorspelen door de docent, gevolgd door het samenspelen met de begeleidende docent en met medestudenten. Daarna volgt de fase van presentatie en demonstratie van de 24/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

25 student individueel en/of samen met anderen. Deze fase wordt altijd gevolgd door feedback van de docent en eventueel ook van medestudenten. De zuiver op kennisoverdracht gerichte programmaonderdelen muziekgeschiedenis en cultuurgeschiedenis kennen naast hoorcolleges werkcolleges. Het panel heeft vastgesteld dat er een mix aan werkvormen wordt gehanteerd. Hoewel sommige vakken in traditionele vorm worden aangeboden, hebben de meeste onderdelen vormen die passen bij competentiegericht onderwijs. Studenten waarderen feedback als vorm om hun ontwikkelingsproces te stimuleren. Zoals al eerder genoemd blijken jongerejaars studenten het competentiegerichte onderwijs als heel natuurlijk te ervaren. In de FSE/ en Keuzegidsenquêtes tonen studenten zich tevreden over de gehanteerde werkvormen. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criterium - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het toetsbeleid van het Conservatorium staat beschreven in het Toetsbeleid 2008/2009. De plaats van toetsing in het onderwijs is gebaseerd op permanente evaluatie. De student is zijn eigen studiemateriaal. Zijn eigen reflectie tijdens het leren is onontbeerlijk. Hij zal zichzelf voortdurend in verschillende beroepssituaties moeten evalueren en bijstellen. Daarnaast geeft de docent continu feedback op zijn ontwikkeling. De opleiding hanteert een mix aan toetsvormen binnen het opleidingsprogramma en deze mix wordt aangevuld met een competentie-examen dat de overall groei en ontwikkeling van de student verifieert. Binnen de permanente evaluatie zorgt de opleiding voor voldoende pres(en)tatiemomenten. Voor het toetsprogramma dat betrekking heeft op het opleidingsprogramma geldt over het algemeen dat: - theoretische vakken worden getoetst door middel van mondelinge en schriftelijke kennistoetsen; - de musiceervakken worden getoetst aan de hand van vaardigheidstoetsen in de vorm van presentaties, voorstellingen, concerten en dergelijke; - vakken die betrekking hebben op het docentschap worden getoetst aan de hand van door de student uit te werken opdrachten en observaties in praktijksituaties. Er zijn drie competentie-examens: - niveau 1: afsluiting propedeuse/hoofdfasebekwaam, eind eerste jaar; - niveau 2: eindfasebekwaam, eind derde jaar; - niveau 3: startbekwaam, eind vierde jaar. Het competentie-examen bestaat conform de Fontys-voorschriften uit een portfoliodeel, een performancedeel en een criteriumgericht interview. Voorafgaand NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 25/55

26 aan de andere elementen van het competentie-examen wordt bekeken of de vulling van het portfolio overeenkomt met de eisen die dienaangaande in de assessmentmatrix geformuleerd zijn (in de matrix is opgenomen welke bewijzen voor welke competenties verzameld moeten worden). De getoetste en met een voldoende beoordeelde toetsen worden als bewijs voor de competentiebeheersing in het portfolio meegenomen. Deze bieden geen garantie dat een student ook voor het criteriumgerichte interview zal slagen, omdat daar juist de methodisch-reflectieve vaardigheden van de student getoetst worden. Het performancegedeelte wordt afgedekt door de bovengenoemde openbare presentaties, optredens, concerten en dergelijke tijdens een kenmerkende beroepssituatie voor een publiek van medestudenten en andere belangstellenden. In het derde onderdeel, het criteriumgericht interview, bevragen de assessoren de student op de aantoonbare ontwikkeling van zijn competenties binnen het professioneelmaatschappelijk domein. De assessoren hanteren hier de omschrijving en bijbehorende prestatie-indicatoren van de vier beroepskenmerkende situaties als referentiekader bij de beoordeling. In de OER is de formele gang van zaken beschreven rond tentamens en examens. Het leerplanoverzicht biedt per studiejaar een overzicht van de aangeboden onderwijsactiviteiten en de te verwerven competenties per niveau. In de studiehandleiding staat per onderwijsactiviteit beschreven waar de student op wordt getoetst. De beoordelingscriteria zijn ontleend aan de prestatie-indicatoren, zoals die voor iedere competentie en voor ieder competentieniveau zijn beschreven. Bij de beoordeling van de grotere en voor publiek georganiseerde presentaties en optredens is altijd een commissie van meer beoordelaars betrokken. In de commissie voor de laatste afrondende presentatie is niet alleen de opleiding maar veelal ook het werkveld vertegenwoordigd. De assessmentmatrix bevat een overzicht van de toetsen en de competentie-examens. Per competentie is beschreven waaraan de student moet voldoen om een positieve beoordeling te krijgen (prestatie-indicatoren per niveau). De examencommissie stelt het toetsbeleid en de kaders vast. De toetscommissie is een gemandateerde subcommissie van de examencommissie en legt aan haar verantwoording af. De toetscommissie bewaakt de kwaliteit van de toetsen volgens een vastgestelde procedure (Werkdocument toetscommissie Fontys Conservatorium, studiejaar ). Zo wordt bijvoorbeeld elk jaar een derde van de toetsen bestudeerd door de commissie en worden toetsen die in evaluaties slecht scoren direct bekeken. Wanneer studenten een toets negatief evalueren wordt deze door de toetscommissie bekeken. Toetsen voor nieuwe onderdelen worden altijd vooraf door de toetscommissie beoordeeld. Het panel is positief over de toetsvormen. De toetsen van vakonderdelen zijn nog traditioneel van karakter, maar deze worden overkoepeld door een geïntegreerd competentie-examen op metaniveau dat past in een competentiegerichte werkwijze. De opleiding geeft zelf aan dat ze net de eerste ervaringen met deze vorm van examinering opdoet en dat de aanpak de komende jaren nog bijgesteld zal worden. De studenten die het panel heeft gesproken, waren positief over de reflectieve kant van het 26/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

27 competentie/examen. Het panel vindt de aanpak met een competentie-examen een interessante aanpak, die echter nog wel verdere uitwerking behoeft. Het panel heeft toetsen en portfolio s bekeken en is positief over de kwaliteit van de toetsen. Het niveau is volgens het panel goed en de toetsen sluiten aan bij de leerdoelen en vakinhouden. De schriftelijke feedback was naar de mening van het panel summier en globaal van aard. Hierbij werd bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van de Dublin descriptoren. Van studenten en docenten heeft het panel begrepen dat de mondelinge terugkoppeling veel uitgebreider is. Het panel denkt dat de beoordelingsformulieren veel explicieter gemaakt kunnen worden, waardoor studenten de relatie met de criteria en competenties gemakkelijker kunnen zien. Dat blijkt bij studenten nog een punt van kritiek te zijn. De feedback op de toetsformulieren moet door studenten in het portfolio worden opgenomen. Het panel heeft weinig feedback van docenten als bewijsmateriaal in de portfolio s aangetroffen. Tijdens de stages krijgen studenten feedback op verschillende aspecten van de stage aan de hand van gestandaardiseerde beoordelingsformulieren. Deze feedback wordt zowel door begeleiders in de school als door medestudenten gegeven en wordt door studenten zeer gewaardeerd. Uit de FSE 2006 blijkt dat studenten de aansluiting van toetsen op de te bestuderen stof met een 3,7 waarderen. Hoewel het panel positief over de toetsing is, is het toch van mening dat de opleiding de schriftelijke feedback in relatie tot de competenties nog kan verbeteren en komt daarom tot het oordeel voldoende. Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Eisen HBO Goed Criterium - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Docenten dienen niet alleen over uitstekende muzikale kwaliteiten te beschikken, maar moeten ook verbindingen kunnen leggen met de beroepspraktijk. Dat betekent dat gewerkt wordt met docenten met relevante beroepservaring, die hun onderwijs regelmatig bijstellen op basis van ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Ook de gastdocenten uit binnen- en buitenland die regelmatig hun bijdrage leveren aan het onderwijs, dragen bij aan het intensieve contact tussen opleiding en werkveld en aan de continue reflectie op de internationale beroepsstandaard. In beginsel neemt het Conservatorium alleen docenten aan in een betrekkingsomvang van maximaal 0,4 fte. Dit maakt een flexibeler personeelsbeleid mogelijk en creëert een NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 27/55

28 breed palet van artistieke, vaktechnische en vakdidactische competenties binnen het docentencorps. Bovendien krijgen de studenten les van meerdere hoofdvakdocenten. Uit de analyse van het portfolio van het personeel van het Conservatorium blijkt dat - nagenoeg alle docenten actief zijn in het werkveld of in een verwante beroepspraktijk, als uitvoerend musicus en/of als docent; - alle (vak)didactiekdocenten betrokken zijn bij het begeleiden van studenten in hun stages en zo intensieve contacten hebben met het werkveld; - een aantal docenten werkzaam is voor het CITO en zo geïnformeerd zijn over de ontwikkeling van eindtermen in het muziekonderwijs; - docenten een bijdrage leveren aan het culturele leven in de regio en ver daarbuiten via educatieve projecten, concerten en producties; Intensief contact met het werkveld is kenmerkend voor de opleiding, waarbij de opleiding niet alleen volgend is, maar ook actief bijdraagt aan het culturele leven in de regio. Studenten zijn blijkens evaluaties zeer tevreden over het docententeam, met name over de mate waarin de docenten op de hoogte zijn van ontwikkelingen in het werkveld. Het panel is positief over de docenten van de opleiding die zeker in staat zijn de relatie met de beroepspraktijk te leggen. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Goed Criterium - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De muziekopleidingen krijgen naast de gewone hbo-bekostiging per student een extra bedrag, de zogenoemde vaste voet, vanwege het specifieke docentintensieve karakter van deze vorm van kunstonderwijs, de breedte van de opleiding en de omvangrijke praktijkcomponent. De docent-student ratio is 1:9 bij het Conservatorium en voldoet daarmee aan de beleidsuitgangspunten van de opleidingen. Bij die uitgangspunten is een afweging gemaakt tussen de beschikbare financiële middelen, de noodzakelijke materiële voorzieningen en voldoende onderwijzend personeel per student, rekening houdend met studentenaantallen en het onderwijsprogramma. Bij DoMu zijn 20 docenten in deeltijd werkzaam voor 3,7 fte. De directie van de Hogeschool voor de Kunsten heeft een vierjarig traject uitgezet waarin een beleid wordt geïmplementeerd dat afgestemd is op de behoeften van de organisatie en dat betaalbaar is. Om in de toekomst de betaalbaarheid te waarborgen zal onder meer de invulling van nieuwe vacatures plaats vinden in de functie van docent 2 en 3 en onderwijsassistent 1 of met een flexibel contract voor kortere tijd. Met deze keuze wil Fontys Hogeschool voor de Kunsten: - vooral meer docenturen voor de uitvoering van het onderwijs realiseren; - daarnaast meer jonge mensen aantrekken zodat de aansluiting bij de belevingswereld van de studenten geborgd wordt; 28/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)