Hogeschool Zeeland. Opleiding: Management Economie en Recht hbo-bachelor Locatie: Vlissingen en Terneuzen Croho: Varianten: voltijd/deeltijd

Transcriptie

1 Hogeschool Zeeland Opleiding: Management Economie en Recht hbo-bachelor Locatie: Vlissingen en Terneuzen Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 28 mei 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009

2 2/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 10 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 37 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 59 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Management, Economie & Recht van Hogeschool Zeeland heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2009 toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 28 mei Het panel bestond uit: De heer drs. N.J.M. Kwantes (voorzitter en domeinpanellid); De heer mr. H.J.L.M. van de Luijtgaarden (domeinpanellid); Mevrouw N.Y.T. Yip (studentpanellid); Mevrouw ing. I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Mevrouw L. Schutte (junior NQA-auditor); Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool Zeeland heeft ruim 3600 studenten, waarvan circa 500 buitenlandse studenten, en 300 medewerkers waarvan er ongeveer 150 een docententaak hebben (maart 2009). De Hogeschool Zeeland heeft verwante bacheloropleidingen georganiseerd in academies. De bacheloropleidingen zijn op basis van verwantschap geclusterd in vijf academies, te weten: Zorg & Welzijn; Informatica, Communicatie & Logistiek; Pabo; Economie; Techniek & Omgeving. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 7/61

8 De opleiding Management Economie en Recht (MER) maakt deel uit van de Academie voor Economie, waartoe eveneens de opleidingen Commerciële economie, Bedrijfseconomie, International Business & Languages en International Business & Management Studies behoren. De opleiding wordt zowel in een voltijd- als in een deeltijdvariant aangeboden. Het eerste studiejaar van de voltijdopleiding is in Vlissingen en Terneuzen te volgen. De hoofdfase van de voltijdopleiding wordt uitsluitend verzorgd in Vlissingen. De deeltijdopleiding wordt uitsluitend verzorgd in Terneuzen. Sinds 2001 werkt de Hogeschool Zeeland aan de ontwikkeling van competentiegestuurd onderwijs op basis van een sociaalconstructivistische visie op onderwijs. In 2004 kreeg het hogeschoolbrede onderwijsmodel als titel Koersbepalend Leren (KBL). 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april/mei 2009 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 28 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden 8/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

9 gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in augustus 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 9/61

10 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding MER Voltijd Opleiding MER Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Voldoende 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 10/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

11 Doelstellingen opleiding De facetten 1.1, 1.2 en 1.3 zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten 2.1, 2.2, 2.4, 2.5 en 2.7 zijn voor beide varianten met goed beoordeeld. Facet 2.3 is voor de voltijdvariant met goed beoordeeld en voor de deeltijdvariant met voldoende. Facet 2.8 is met voldoende beoordeeld. Aan facet 2.6 is in beide varianten voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Alle facetten bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten De facetten 6.1 is voor beide varianten met goed beoordeeld en facet 6.2 is voor beide varianten met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 11/61

12 12/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties van de MER-opleiding van Hogeschool Zeeland bestaan uit drie typen competenties: drie Hogeschool Zeeland-competenties, drie BBA-competenties en vier majorspecifieke MER-competenties. Hogeschool Zeeland heeft een drietal thema s gekozen om zich als hogeschool (inter-) nationaal te profileren: duurzaamheid, veiligheid en ethiek. Daar zijn de volgende competenties uit voortgekomen, die voor alle opleidingen gelden: - De beginnende beroepsbeoefenaar beoordeelt globaal keuzes die in een organisatie gemaakt worden op duurzaamheidsaspecten binnen een multidisciplinair verband. - De beginnende beroepsbeoefenaar speelt een actieve rol bij het sociaal en fysiek veilig werken binnen het eigen vakgebied op basis van multidisciplinaire afwegingen, waarbij hij rekening houdt met de maatschappelijke context. - De beginnende beroepsbeoefenaar reflecteert kritisch op, communiceert open over en is aanspreekbaar op eigen (ethisch) handelen en spreekt anderen aan op (ethisch) handelen vanuit een bewustzijn van eigen maatschappelijke, culturele, historische en religieuze achtergrond en de hieruit voortvloeiende waarden en normen. Alle opleidingen van de Hogeschool Zeeland die binnen de Academie voor Economie vallen, bestaan uit een gemeenschappelijke basisset van drie BBA-competenties aangevuld met opleidingsspecifieke competenties. De acht landelijk vastgestelde BBAcompetenties vormen de basis voor de drie BBA-competenties van Hogeschool Zeeland: - De bachelor of business administration is op operationeel niveau in staat met en vanuit verschillende disciplines een bedrijf te starten, te voeren en te verantwoorden binnen een duurzaam perspectief. - De bachelor of business administration formuleert op tactisch niveau overtuigend implementeerbare oplossingen voor een organisatieprobleem die passen binnen het kwaliteitszorgsysteem van de organisatie. - De bachelor of business administration levert op strategisch niveau een bijdrage aan de ontwikkeling en bijstelling van het beleid van een internationaal opererende onderneming in samenwerking met anderen van verschillende culturen. In aanvulling op de drie BBA-generieke competenties, heeft de opleiding vier beroepsspecifieke competenties geformuleerd. Het landelijke MER-profiel uit 1999 heeft NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 15/61

16 als basis gediend voor deze competenties. De door de opleiding geformuleerde competenties zijn tevens dekkend met het nieuwe landelijke profiel (2008). De vier beroepsspecifieke competenties voor de MER van Hogeschool Zeeland zijn: - De MER-afgestudeerde adviseert in bestaand beleid en levert een bijdrage aan de ontwikkeling van nieuw beleid voor een afdeling binnen de juridische en financiële beleidskaders van de gehele organisatie in samenspraak met de verantwoordelijke voor dat beleid. - De MER-afgestudeerde bereidt juridische procedures voor in teamverband en werkt deze zelfstandig af op het vereiste niveau geldend voor die werkomgeving. - De MER-afgestudeerde draagt in samenwerking met medewerkers van een afdeling P&O bij aan de ontwikkelingen van het personeelsbeleid en voert dit beleid uit in samenwerking met de lijnmedewerkers van een organisatie. - De MER-afgestudeerde is in staat de gevolgen van (sociaal- en regionaal-) economische ontwikkelingen in kaart te brengen en te interpreteren ten behoeve van het beleid van de organisatie, rekening houdend met de juridische en organisatorische kaders van die organisatie. Het Landelijk Opleidingsoverleg Management, Economie en Recht (LOO-MER) heeft in 2008 een nieuw competentieprofiel voor MER-opleidingen vastgesteld, MER- Competentieprofiel voor de HBO-Bachelor, In juni 2008 is het Competentieprofiel, 2008 formeel goedgekeurd door de HBO-raad. Bij de totstandkoming van het MER-Competentieprofiel, 2008 zijn verschillende werkveldadviescommissies betrokken geweest. De leden van het LOO-MER hebben de eigen, lokale adviesraden geïnformeerd, geconsulteerd en goedkeuring gevraagd met betrekking tot het concept-competentieprofiel. De opleiding heeft de bestaande cursussen en de landelijke competenties uit 2008 in een dekkingsmatrix uiteengezet. Uit de matrix blijkt dat de landelijke competenties volledig gedekt zijn door de opleiding. De volledige competentieset is uitgewerkt in de Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni 2006 volgens het onderwijsconcept van Hogeschool Zeeland (Hogeschool Zeeland- Onderwijscompas). Per competentie zijn deeltaken geformuleerd, vergelijk facet 2.2) In Cursusaanbod Professional Core, 15 april 2005 heeft de Hogeschool Zeeland beroepsvaardigheden vastgelegd voor de gebieden communicatieve vaardigheden, moderne vreemde talen en wiskunde, statistiek en onderzoek. Het beroepenveld heeft in het overleg met het panel aangegeven dat de door de opleiding gekozen competenties aansluiten bij de wensen van het werkveld. De MER-opleiding in Zeeland kenmerkt zich door een grotere aandacht voor recht ten opzichte van andere MER-opleidingen in Nederland, zo stelt het panel vast. Daarnaast heeft de opleiding een inhoudelijke vergelijking gemaakt met een vergelijkbare opleiding van de Fachhochschule Dortmund. De uitkomst van deze vergelijking is dat de programma s dusdanig overeenkomen dat studenten van beide opleidingen met één jaar extra studie voor bidiplomering in aanmerking komen. Zij kunnen dan zowel een Nederlands als een Duits bachelordiploma verwerven. Het opleidingsmanagement heeft in het gesprek met het panel aangegeven dat bij aanvang van het nieuwe 16/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

17 competentieprofiel er meer finance in de opleiding zal komen. Het doel om studenten een brede opleiding aan te bieden, blijft. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de Dublin descriptoren voor het vaststellen van het hbo-niveau en gebruikt hiervoor hogeschoolbreed het document Royaal het hbo-niveau bereiken, Vreugdenhil 2006 waarin de Dublin descriptoren in een toetsbaar niveau per leerjaar uitgewerkt zijn. Tevens wordt dit document gebruikt als leidraad voor het niveau over de vier studiejaren. Daarnaast zijn de uitgewerkte Dublin descriptoren opgenomen in de dekkingsmatrix van de opleiding. Ook doelstellingen op het gebied van algemene beroepsvaardigheden die de Professional Core traint (bijvoorbeeld communicatieve vaardigheden, Engels, systematische probleemaanpak), zijn gekoppeld aan de Dublin descriptoren. In het Competentieprofiel, 2008 is schematisch weergeven welke Dublin descriptoren aan welke competenties gekoppeld zijn. Kennis en Inzicht, Toepassen Kennis en Inzicht en Oordeelsvorming zijn gekoppeld aan de competenties: 1) Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens. 2) Analyseren van beleidsvraagstukken, vertalen in beleidsdoelstellingen en beleidsalternatieven en voorbereiden van besluitvorming. 3) Toepassen van human resource management in het licht van de strategie van de organisatie. 4) Inrichten, beheersen en verbeteren van bedrijfs- en organisatieprocessen. 5) Analyseren van de financiële en juridische aspecten, interne bedrijfsprocessen en de bedrijfs- of organisatieomgeving om samenhang en wisselwerking te versterken. 6) Ontwikkelen, implementeren en evalueren van een veranderingsproces. De Dublin descriptor Communicatie is gekoppeld aan competentie 7) Sociale en communicatieve competentie (interpersoonlijk, organisatie) en Leervaardigheden komen aan de orde in competentie 8) Zelfsturende competentie (intrapersoonlijk, beroepsbeoefenaar, professional). In studiehandleidingen is voor alle cursussen vastgelegd aan welke deeltaken en niveaus (in termen van de Dublin descriptoren) gewerkt wordt. Deze informatie wordt ook opgenomen bij de cursusbeschrijvingen op Infonet. De opleiding heeft in de Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni 2006 de competenties nader uitgewerkt in beroepstaken en beroepsrollen. In een situatiebeschrijving is de context van de competenties geschetst. Per competentie zijn deeltaken, indicatoren voor kennis, vaardigheden en persoonskenmerken en criteria voor de uitvoering beschreven. Tevens zijn drie niveaus beschreven (in termen van de Dublin descriptoren) en gerelateerd aan de afzonderlijke competenties. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 17/61

18 Het panel stelt, op basis van het bestuderen van Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni 2006, vast dat de competenties van de opleiding aansluiten bij de Dublin descriptoren. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet worden de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen, waaruit blijkt dat de opleidingscompetenties de landelijke domeincompetenties en landelijke opleidingscompetenties weerspiegelen. Bij het opstellen van het landelijke competentieprofiel zijn de beroepswerkzaamheden voor de (beginnende) beroepsbeoefenaar het uitgangspunt geweest. Per competentie is een kenmerkende beroepssituatie uitgewerkt. Het competentieprofiel is door verschillende werkveldadviesraden en beroepenveldcommissies in Nederland gevalideerd. Bij de vorming van de brede Academie voor Economie (2005) is gekozen voor een academiebrede beroepenveldcommissie, de Advisory Board. De opleiding heeft de afwezigheid van een eigen beroepenveldcommissie als een gemis ervaren. Met ingang van studiejaar is een opleidingsspecifieke beroepenveldcommissie in het leven geroepen. Het panel stelt vast dat de Advisory Board op academieniveau naast de opleidingsspecifieke beroepenveldcommissies bestaat. In de Advisory Board zijn functionarissen aangetrokken die een overall beeld hebben van trends en ontwikkelingen in het brede beroepenveld van het economische domein. In de beroepenveldcommissie van de opleiding zijn met name alumni aangetrokken. Zij geven de opleiding aan wat ze gemist hebben in de opleiding en wat ze van MERafgestudeerden verwachten die bij hen in het bedrijf komen werken. De betrokkenheid van de leden van de beroepenveldcommissie is groot, zo stelt het panel vast op basis van het gesprek dat het panel met hen voerde. Leden van de beroepenveldcommissie werken op sleutelposities bij bedrijven met verschillende achtergronden en zij zijn van verschillende cohorten afkomstig. Het panel stelt tevens vast dat de dubbele werkwijze goed werkt voor de opleiding. In de beroepsprofielen van de opleiding zijn functies en taken beschreven waarin een beginnend beroepsbeoefenaar terecht kan komen. MER-afgestudeerden zijn werkzaam bij de overheid, non-profitinstellingen, banken, verzekeringsmaatschappijen en in mindere mate in het MKB en adviesbureaus. Voorbeelden van instroomfuncties zijn: kwaliteitszorgmedewerker, junior organisatie-adviseur, medewerker Personeel en Organisatie, verzekeringsadviseur, beleidsmedewerker bij centrale en lagere overheden, 18/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

19 juridisch medewerker, assistant-to-the-manager, projectsecretaris, medewerker op een makelaarskantoor en/of zelfstandig ondernemer. De competenties zijn besproken met de Advisory Board (academiebreed) en de beroepenveldcommissie (opleidingsspecifiek). De competentiebreakdown is in samenwerking met het beroepenveld tot stand gekomen. Vertegenwoordigers van het werkveld hebben dit in het gesprek met het panel bevestigd. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de beschrijvingen van de cursussen is een literatuuroverzicht opgenomen en daarnaast is er halfjaarlijks een nieuwe boekenlijst beschikbaar. Op de literatuurlijst is, naar de mening van het panel, relevante en actuele literatuur opgenomen. In een aantal cursussen wordt Engelstalige literatuur voorgeschreven. Via de mediatheek zijn Nederlandstalige en Engelstalig vaktijdschriften beschikbaar. De voorgeschreven literatuur is beschikbaar in de mediatheek. Studenten kunnen bij de mediatheek ook literatuur uit het buitenland opvragen. De opleiding borgt actualiteit in de cursussen onder andere door de cursussen ter beoordeling aan vertegenwoordigers van de beroepenveldcommissie voor te leggen. De beroepenveldcommissie geeft input op het gebied van actualiteit, relevantie en kwaliteit. Uit het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld blijkt dat zij actief betrokken worden bij de inhoud van nieuwe cursussen, gastlessen verzorgen en meewerken met casuïstiek voor de opleiding. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat, naast casuïstiek, regelmatig artikelen uit vaktijdschriften in de lessen gebruikt worden. De opleiding maakt gebruik van expertteams, waarin docenten zijn vertegenwoordigd. De cursussen worden vanuit de expertteams verzorgd. De Academie heeft de volgende expertteams: Economics, Finance, Law, Management, Marketing en Tourism. De ontwikkelingen die expertteams signaleren, worden in overleg met het management in de opleiding verwerkt. Een belangrijke bron voor praktijkgerichte opdrachten zijn de contacten die de docenten onderhouden met het beroepenveld in de regio. Zo is bijvoorbeeld de minor Management en Consultancy in samenwerking met consultants van Schipper/OAZ tot NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 19/61

20 stand gekomen. In de uitvoering van de minor worden consultants als gastdocent ingezet en zijn zij medebeoordelaar. Studenten komen in aanraking met nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied door gastlessen en workshops. Zo wordt er in de cursus Recht in internationaal perspectief een workshop Europese besluitvorming door een vertegenwoordiging van de Europese commissie in Den Haag gegeven. Internationale ontwikkelingen komen onder andere aan de orde in de cursussen International Business & Trade en Recht in Internationaal perspectief. Studenten gaan geregeld op excursie en leggen bedrijfsbezoeken af. De bezoeken zijn gekoppeld aan een cursus en studenten voeren passende opdrachten uit. Zo doen studenten in de cursus Conflicten met de overheid een archiefonderzoek bij de gemeente. In de managementcursussen van de opleiding gaan studenten, na een theoretische inleiding, de theorie toepassen in een externe organisatie. In de latere cursussen werken studenten in projectgroepen, waarbij de cursus volledig gebaseerd is op een externe opdracht ( project personeelsmanagement en projectmanagement ). In het tweede studiejaar nemen studenten deel aan de Student Company. In deze cursus oefenen studenten beroepsvaardigheden in een praktijksituatie. De cursus wordt begeleid door twee externe begeleiders (een bedrijfsbegeleider en een accountant uit de beroepspraktijk) en een opleidingsdocent. De studenten leren een ondernemersplan te schrijven, een halfjaarverslag te maken en een jaarverslag te leveren. De werkweek naar Den Haag is ook in het tweede jaar van de opleiding gepland. Studenten brengen bezoeken aan organisaties als Price Waterhouse Coopers, de Belastingdienst, Verbond van Verzekeraars, Deloitte, de Raad van State en de rechtbank. Het eerste semester van het derde jaar van de opleiding is ingericht als stageperiode. Studenten werken in de stage mee aan allerhande (dagelijkse) taken in het bedrijf/ de instelling. Het panel heeft stageverslagen ingezien en is hier positief over. Studenten kiezen een aantal competenties waar zij zich in willen verdiepen en worden daar adequaat op getoetst. Het panel heeft een overzicht van stageplaatsen gekregen, daaruit blijkt dat studenten vooral stageopdrachten bij gemeentes uitvoeren. Rijkswaterstaat, de rechtbank en de Belastingdienst zijn eveneens goed vertegenwoordigd, de nadruk ligt echter op de publieke sector. Studenten leren op verschillende manieren beroepsvaardigheden aan. In de Professional Core-cursussen trainen studenten algemene hbo-vaardigheden als planmatig leren werken, presenteren en rapporteren, en er is aandacht voor Moderne vreemde talen, ethiek, duurzaamheid en veiligheid. Economische beroepsvaardigheden worden onder andere getraind in de Student Company. Vaardigheden op het gebied van international business verwerven studenten onder andere in de cursus International Business and Trade. Specifieke juridische vaardigheden (onder andere het hanteren van een wetboek, het oplossen van juridische cases en het lezen van een wetboek) worden getraind vanaf het eerste jaar van de opleiding, bijvoorbeeld in de cursus Conflicten tussen (rechts)personen. 20/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

21 Gedurende de opleiding komen studenten op verschillende momenten in aanraking met praktijkgericht onderzoek. In het eerste semester wordt de basis gelegd in de cursus Systematische probleemaanpak. De basisvaardigheden die daar worden aangeleerd, worden verder uitgediept in de cursus Onderzoek en Methodologie in het tweede semester. Studenten volgen daarnaast onderwijs in het schrijven van een projectplan. In de afstudeerstage voert de student een praktijkgerichte onderzoeksopdracht uit bij een bedrijf of instelling. Binnen de Academie voor Economie is het Lectoraat Innovatief Ondernemen actief. Het panel heeft uit het gesprek met de lector vernomen dat de samenwerking met de MERopleiding goed verloopt. De lector heeft in het gesprek met het panel aangegeven dat MER-studenten en docenten een rol van betekenis spelen in opdrachten uit de beroepspraktijk. Docenten en studenten worden als senior- en junioradviseur ingezet bij deze vraagstukken uit het werkveld. Het panel is positief over het functioneren van het lectoraat en de samenwerking met de MER-opleiding. In de deeltijdvariant zijn de cursussen Oriëntatie beroepenveld en Student Company uit het programma gehaald. Deeltijdstudenten beschikken over de nodige werkervaring, waardoor het leereffect van deze cursussen minder groot is. In de cursussen Financiële administratie, Marketing van producten en Conflicten tussen rechtspersonen krijgen deeltijdstudenten wel met aspecten van de Student Company te maken. Deeltijdstudenten brengen actuele zaken van de werkplek in de opleiding in tijdens de lessen. Zij geven in het gesprek met het panel aan dat er een wisselwerking plaatsvindt tussen werkzaamheden op de werkplek en het leren op de opleiding. Het panel stelt op basis van bestudering van het programma vast dat het programma verbanden met actuele ontwikkelingen in de verschillende vakgebieden heeft. Het panel is positief over de inhoud van de opleiding. In de drie componenten (management, economie en recht) wordt gebruik gemaakt van relevant en actueel studiemateriaal. Bij de componenten management en economie constateert het panel dat de gangbare methodieken in het lesmateriaal gebruikt worden die het basisniveau weerspiegelen. Het panel is onder de indruk van de het actuele lesmateriaal in de richting recht. De casuïstiek die de opleiding bij de richting recht hanteert is van niveau, actueel en zorgt voor verdieping van kennis bij studenten. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij het programma actueel vinden en dat zij in ruime mate in aanraking komen met de beroepspraktijk. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 21/61

22 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het opleidingsprogramma bestaat uit cursussen van verschillende grootte. De minor en het afstuderen beslaan elk 30 EC, er zijn stagecursussen van 15 EC (twee in totaal), de majorcursussen hebben een omvang van 7,5 EC en de Professional Core-cursussen hebben een omvang van 2,5 EC. Daarnaast zijn er vrijecompositiecursussen van 1,25 EC. Studenten kunnen maximaal 7,5 EC van hun opleiding zelf invullen met vrijecompositiecursussen. Zo kunnen studenten meewerken in opleidingscommissies, naar theatervoorstellingen gaan (minimaal 10) of meewerken aan open dagen. Per activiteit moeten studenten aanwezigheid laten aftekenen om de studiepunten te vergaren. In het eerste jaar van de voltijdopleiding worden vooral oriënterende cursussen aangeboden, waarvan een aantal academiebreed (Ondernemersvaardigheden, Economische oriëntatie,oriëntatie op het beroepenveld en Groei en innovatie) worden aangeboden. Per semester worden drie Professional Core-cursussen gegeven van elk 2,5 EC. In het tweede jaar zijn nog drie cursussen uit het academiebrede aanbod in het programma opgenomen (HRM, Inleiding logistiek, Productontwikkeling). De focus ligt verder op de majorcourses (Internationaal recht, Economie in de non-profitsector, Personeelsmanagement, Conflicten met de overheid). Ook in dit jaar volgen studenten nog Professional Core-cursussen, daarnaast hebben studenten vrije keuzecursussen. In het derde jaar gaan de studenten het gehele eerste semester op stage en het tweede semester staat in het teken van de minorcourse. Het vierde jaar bestaat voor de helft uit het afstuderen in het tweede semester en in het eerste semester volgen studenten een verdiepingscursus (Personeelsmanagement), keuzecursussen (Projectmanagement, E-business, Risicobeheersing) en een internationale academiebrede cursus. Voor de deeltijdopleiding geldt dat zij opleiden tot dezelfde eindkwalificaties als de voltijdvariant. De indeling van de varianten verschilt. In het eerste jaar volgen studenten drie academiebrede cursussen (Oriëntatie op economie, Groei en innovatie, Ondernemersvaardigheden), twee keuzecursussen (Marketing, Financiële administratie), één majorcursus en twee Professional Core-cursussen. In het tweede jaar ligt de focus op stage- en majorcursussen op het gebied van personeelsmanagement, conflicten met de overheid en organisatiekunde en internationaal recht. Daarnaast volgen studenten keuzecursussen en Professional Corecursussen. In het derde jaar werken studenten aan de stage, minor, een keuzecursus Accountmanagement en een majorcourse Economie voor de non-profitsector. In het eerste semester van het vierde jaar werken studenten aan twee keuzecursussen (Project- en exportmanagement), een academiebrede cursus (Internationaal zakendoen) en een project personeelsmanagement. Het tweede semester van het vierde jaar staat in het teken van het afstuderen. Het programma is gebaseerd op de competenties, zoals beschreven in facet 1.1, en uitgewerkt in het document Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader, juni In het document zijn de curricula van de desbetreffende opleidingen uitgewerkt: de competentiebreakdown. De competentiebreakdown is opgesteld conform de richtlijnen van het HZ Onderwijskompas. Het toont de structuur van de vastgestelde competenties naar onderliggende deeltaken met kenmerkende beroepssituaties, structurele problemen, 22/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

23 resultaten en criteria voor de kwaliteit van de taakuitvoering. Per competentiebeschrijving zijn indicatoren geformuleerd voor onderliggende kennis, persoonskenmerken en vaardigheden (KPV s). In de cursussen zijn de KPV s geconcretiseerd naar meetbare leerdoelen. De persoonskenmerken zijn geoperationaliseerd in gedragsindicatoren. De opleiding heeft een dekkingsmatrix ontwikkeld, daaruit is op te maken in welk curriculumonderdeel de competenties aan de orde komen. Het panel vindt de matrix helder en overzichtelijk. Het panel heeft verschillende cursussen bestudeerd en stelt vast dat de competenties adequaat zijn uitgewerkt naar leerdoelen. De inhoud van het programma stelt studenten in staat de eindkwalificaties te behalen. Op de digitale leeromgeving zijn de cursusbeschrijvingen met competenties, toetsen, beoordelingscriteria en lesmateriaal opgenomen en toegankelijk voor studenten. Studenten zijn zeer positief over de helderheid van de digitale leeromgeving, blijkt uit het gesprek met het panel. Ze kunnen precies zien wat er wanneer van hen verwacht wordt. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voltijd: Goed Deeltijd: Voldoende Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een concentrische opbouw van propedeuse naar hoofdfase. De cursussen kennen een toenemende complexiteit van situaties, contexten of van de kennis van onderwerpen die reeds in de propedeutische fase aan de orde gekomen zijn. In de cursusbeschrijvingen is per cursus aangegeven op welke in eerdere cursussen opgedane kennis, de cursus voortbouwt. Een voorbeeld van deze concentrische opbouw is te vinden in de opeenvolging van de cursussen Organisatie binnenstebuiten (1 e jaar), Personeelsmanagement (2 e jaar) en het Project personeelsmanagement (4 e jaar). In de eerste twee cursussen komt de theorie aan bod, waarna de studenten in het project met de praktijk aan de slag gaan. De hoofdfase kent een thematische opbouw waarbij de cursussen zich specifiek richten op een bepaald onderwerp. Deze thematische opbouw is bijvoorbeeld op het gebied van rechten te herkennen in de cursussen Conflicten tussen rechtspersonen, Conflicten met de overheid en Recht in internationaal perspectief. Voorbereiding op de praktijkgerichte onderdelen van het programma, zoals de Student Company en de afstudeerstage vindt plaats door middel van een voorlichtingsbijeenkomst in het voorafgaande semester. De inhoudelijke voorbereiding vindt verspreid over meerdere cursussen plaats. Studenten kunnen zelf op verschillende manieren profilering in het eigen programma aanbrengen. Zo kunnen zij in stages en afstuderen inhoudelijke keuzes maken ten aanzien van het onderwerp en de leerdoelen die zij hiermee willen bereiken. Daarnaast kan de student kiezen uit verschillende minoren en in het vierde jaar heeft de student de NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 23/61

24 mogelijkheid te kiezen uit een aanbod van door de opleiding geselecteerde majorcursussen. De studieloopbaancoach zorgt ervoor dat de keuzes die de student maakt, passen bij het beroepsprofiel en een evenwichtig studieprogramma. Nadat de opleidingscoördinator de uiteindelijke keuzes van de student heeft goedgekeurd, wordt een en ander vastgelegd in een studiecontract. De opleiding heeft aanvullende keuzeregels opgesteld die zijn opgenomen het opleidingsspecifieke deel van de OER. De deeltijdopleiding wijkt op enkele punten af van de voltijdopleiding. De samenhang in het deeltijdprogramma werd door de opleiding niet als optimaal ervaren. Vanaf cohort 2008 zijn de majorcursussen daarom in het tweede jaar geplaatst en zijn de keuzecursussen verplaatst naar het derde en vierde jaar. Het panel heeft er, op basis van de inzichten in de voltijdopleiding vertrouwen in dat de samenhang in de deeltijdopleiding zal verbeteren. Uit de HBO-Monitor 2007 blijkt dat afgestudeerden positief zijn over de inhoudelijke samenhang in het programma. Ook de studenten tonen zich positief over de samenhang in het programma in het gesprek met het panel. Het panel heeft de inhoud van de opleiding bestudeerd en constateert een toename in moeilijkheidsgraad gedurende de opleiding. Gezien het feit dat bij de deeltijdopleiding de positieve uitwerking van recent ingevoerde veranderingen voor studenten nog moet blijken, komt het panel tot het oordeel voldoende voor de deeltijdopleiding. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft verschillende drempels in het programma opgenomen. Zo maakt de opleiding gebruik van het Negatief bindend studieadvies. Studenten moeten aan het eind van het eerste jaar tenminste 37,5 EC behaald hebben om de studie te mogen voortzetten. De norm is afgestemd op het studiesysteem van Hogeschool Zeeland waarin studenten vanaf het eerste jaar werken met cursussen van 7,5 EC. Deze studiepunten worden pas toegekend wanneer alle onderliggende deeltoetsen succesvol zijn afgerond. De facto ligt de norm hoger, maar vanwege administratieve redenen is 37,5 EC aangehouden. Zo kan het zijn dat studenten een aantal deelexamens wel behaald hebben, maar de EC voor het volledige cursus niet krijgen (conform OER). Om studeerbaarheid en doorstroom te vergroten hanteert de opleiding de gestelde norm. Na twee jaar dient de propedeuse (60 EC) behaald te zijn. De regelingen voor het bindend studieadvies zijn opgenomen in de OER. Naast het bindend studieadvies heeft de opleiding een stagedrempel ingevoerd. Wanneer de student in het vijfde semester op stage gaat, bestaat de drempel uit het behalen van de propedeuse en tenminste 15 EC van de hoofdfase. Voor de stage in het zesde semester geldt dat studenten naast de propedeuse 30 EC uit de hoofdfase 24/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)

25 behaald moeten hebben. De student mag pas aan de afstudeerstage beginnen wanneer hij in de hoofdfase 90 EC heeft behaald. Met betrekking tot een eventuele buitenlandstage gelden aanvullende taaleisen. Voordat de student op stage mag, wordt van de talendocent van het betreffende taalgebied advies gevraagd over het taalniveau van de student. De opleiding heeft in het zelfevaluatierapport een overzicht van contacturen opgenomen. Het betreft de ingeroosterde contacturen, begeleiding door docenten is daarin niet opgenomen. Voor de voltijdopleiding geldt dat studenten in het eerste jaar gemiddeld 13,5 contactuur per week hebben. In het tweede jaar is dat 18 uur per week en in het derde jaar gemiddeld 12 uur per week. In het eerste semester van het vierde jaar zijn tevens 12 contacturen per week. Studenten lopen stage en studeren af onder begeleiding van een docent en een begeleider op de werkplek. Een stagiair heeft in de stageperiode recht op minimaal 10 klokuren begeleiding door een docent. Gedurende de afstudeeropdracht heeft de student recht op 20 klokuren begeleiding (in verband met de begeleiding en beoordeling van de afstudeeropdracht). Daarnaast heeft een student recht op studieloopbaancoaching-contacturen gedurende de opleiding (8 uur in eerste jaar, 4 uur in het tweede, 3 uur in het derde en 3 uur in het vierde jaar). Deze uren worden deels gevuld met groepscontacten en deels met individuele gesprekken. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij gemiddeld 32 uur per week aan de studie besteden, in tentamenperiodes ligt de studielast hoger. Voor de deeltijdopleiding gelden de volgende contacturen, hierbij geldt dezelfde definitie als de voltijdvariant. In het eerste jaar zijn er gemiddeld 9 contacturen per week. In het tweede jaar 5,25 uur per week en in het derde jaar 4,5. In het eerste semester van het vierde jaar zijn er 6 contacturen per week. Uit het programmaoverzicht blijkt dat de opleiding de studielast evenwichtig heeft verdeeld over de vier studiejaren. In de OER is vastgelegd dat toets- en tentamenuitslagen en les- en tentamenroosters binnen twee weken bekend zijn. In de meeste gevallen wordt de termijn voor toets- en tentamenresultaten behaald, zo blijkt uit het gesprek met studenten. De les- en tentamenroosters zijn binnen twee weken bekend. Studieresultaten van studenten worden bijgehouden via Infonet. Studenten kunnen de resultaten daar zelf in opzoeken. Daarnaast kunnen zij geïnformeerd worden via een sms-bericht over hun resultaten. Studenten met wie het panel sprak melden dat veel studenten van deze voorziening gebruik maken. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij geen struikelvakken in het programma herkennen, hoewel het vak Engels in het eerste jaar door studenten moeilijk gevonden wordt. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 blijkt dat studenten tevreden zijn over de studielast. Ook in cursusevaluaties wordt studenten naar de studielast gevraagd. Zo blijkt uit de cursusevaluatie van het eerste semester dat een derde van de studenten de studielast precies goed vond, een derde vond de studielast minder en een derde vond de studielast meer. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt) 25/61

26 Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De toelatingseisen voor verschillende categorieën instromers zijn vastgelegd in het opleidingsspecifiek deel van de OER. De toelating is gebaseerd op landelijke afspraken en wet- en regelgeving voor toelating van mbo ers, havisten en vwo ers. Indien aspirantstudenten ouder zijn dan 21, kunnen zij gebruikmaken van een 21+- regeling (toelatingsexamen). Het toelatingsexamen bestaat (afhankelijk van het land van herkomst van de aspirant-student) uit een test Nederlands, een test Algemene economie, een test Engels en een gesprek met de programma coördinator om de intrinsieke motivatie te beoordelen. Om de aansluiting tussen vooropleiding en hogeschool te bevorderen, is hogeschoolbreed een studiebegeleidingssysteem ingevoerd. Gedurende de studie worden studenten begeleid door dezelfde studieloopbaanbegeleider. Studenten zijn hier erg tevreden over in het gesprek met het panel. Daarnaast heeft de hogeschool een aansluitingscoördinator aangesteld. Eén van zijn taken is de inhoudelijke afstemming tussen vo en hbo. De hogeschool participeert daartoe in een Zeeuws aansluitingsnetwerk, het netwerk organiseert tweejaarlijks bijeenkomsten voor docenten (vo en hbo) om inhoudelijke informatie uit te wisselen. De opleiding houdt rekening met de kwalificaties van instromende studenten door de werkvormen in de propedeuse daarop aan te passen. Er wordt gebruik gemaakt van begeleidende werkvormen als hoorcollege, instructiecollege en brainstorming. In de hogere leerjaren is gekozen voor meer studentgestuurde werkvormen als groepswerk, individuele opdrachten en projectwerk. De opleiding geeft op verschillende manieren vorm aan de voorlichting van de opleiding: brochures, website, meeloopdagen, voorlichtingsdagen op de hogeschool en voorlichting op vo-scholen en roc s. Daarnaast kent de opleiding een scholierenmanifestatie waarbij middelbare scholieren worden uitgenodigd en voorlichting krijgen over de opleiding van hun keuze. Scholieren kunnen deelnemen aan een bedrijfssimulatiespel dat begeleid wordt door docenten en studenten van de opleiding. De opleiding heeft een EVC-procedure opgestart, die momenteel in pilotfase verkeert. De hogeschool werkt in regionaal verband aan het opzetten van een EVC-centrum. Hogeschool Zeeland heeft de Code of Conduct getekend. Op basis van een mbo-diploma worden geen collectieve vrijstellingen verleend voor stage of een minor. De opleiding is voornemens om in een driejarig traject voor vwo ers te starten. Studenten volgen dezelfde onderdelen als het vierjarige traject, maar hebben een hogere studielast. Er worden geen collectieve vrijstellingen verleend. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van de opleiding op de vooropleiding. 26/61 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding Management, Economie & Recht (vt/dt)