Hogeschool INHOLLAND, Delft

Transcriptie

1 Hogeschool INHOLLAND, Delft Opleiding: Food & Business, hbo bachelor Variant: voltijd Visitatiedata: 20 april 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, augustus 2006

2 2 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 33 Onderwerp 6 Resultaten 36 Deel C: Bijlagen 39 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 40 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3 Bezoekprogramma 51 Bijlage 4 Kengetallen 52 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 3

4 4 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 5

6 6 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Food & Business van de Hogeschool INHOLLAND heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in maart 2006, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op donderdag 20 april In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: De heer dr. J.M. van der Meer (voorzitter); De heer prof. dr. ir. J.C.M. van Trijp (domeinpanellid); De heer R.W.M. Weijhenke (studentpanellid); De heer drs. G.J.H. Vermeulen (NQA-auditor); Mevrouw M. Snel (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005) en de NVAO heeft ingestemd met de samenstelling van het panel. Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid, vakdeskundigheid, zowel wat betreft de meest recente ontwikkelingen, als wat betreft lesgeven en beoordeling op het betreffende onderwijsniveau en de orientatie-, onderwijs- en visitatiedeskundigheid en studentgebonden deskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Bij de Hogeschool INHOLLAND staan ruim studenten ingeschreven en zijn personeelsleden werkzaam. De Hogeschool INHOLLAND is in 2002 ontstaan na een fusie van vier hogescholen. INHOLLAND heeft vestigingen in plaatsen als Alkmaar, Amsterdam, Delft, Den Haag, Dordrecht, Haarlem en Rotterdam. De centrale diensten zijn gevestigd in Den Haag. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 7

8 In de onderwijsvisie van INHOLLAND staat centraal dat studenten worden voorbereid op hun beroepsleven door niet alleen het ontwikkelen van kennis, maar ook vaardigheden en houding die studenten nodig hebben in hun beroepsleven. INHOLLAND leert studenten ondernemend te zijn: zelf initiatief te nemen, zich verantwoordelijk te voelen voor resultaten, sociaal begaafd te zijn en een nieuwsgierige en innoverende houding te hebben. Afgestudeerden moeten niet alleen hun vak beheersen, maar het ook kunnen uitoefenen. In de periode 2006/2010 zet INHOLLAND in op vijf speerpunten: de integratie van kennis, onderzoek en praktijk, de verdere professionalisering van de eigen organisatie, de focus op inhoudelijke thema s, de banden met de regio s en internationale oriëntatie. Deze speerpunten staan centraal in het Instellingsplan Samen werken aan de kennis van morgen. De Hogeschool INHOLLAND biedt vele bacheloropleidingen aan, ondergebracht bij zestien verschillende Schools. Iedere School is gekoppeld aan een kennisdomein. De bacheloropleiding Food & Business (F&B) is onderdeel van de School of Agriculture and Technology in Delft en is gekoppeld aan het kennisdomein Business & Management. De opleiding F&B is in 2001/2002 gestart en in 2005 zijn de eerste studenten afgestudeerd. De opleiding is gericht op de regionale en nationale behoefte naar afgestudeerden met deskundigheid ten aanzien van producten uit de agrarische productiekolommen en de relatie tussen producent en consument. Aandachtsgebieden zijn bedrijfskunde en marketing, en daarnaast voedingsmiddelen en het ontwikkelen daarvan dat wordt vormgegeven in competentiegericht onderwijs en de thematische aanpak (food globalization, foodregulation, chain conversion) die de opleiding hanteert. Specifieke aandacht in het onderwijsprogramma gaat uit naar ketengericht-denken dat ondersteund wordt door het lectoraat Integrale Voedsel- en Productieketens. Andere opleidingen die deel uitmaken van het kennisdomein Business & Management zijn Bedrijfskunde & Agribusiness, Logistiek & Technische Vervoerskunde, Commerciële Economie, Technische Informatica en Wiskunde. Het onderwijs wordt vanaf 2004 ingericht volgens de Europese major-minorstructuur. In de majors zijn de gemeenschappelijke competenties van vergelijkbare opleidingen bijeengebracht. Studenten volgen hun opleiding voor de helft (120 EC s) in een major. Naast de major volgen de studenten twee minoren: een specialisatieminor (vooral gericht op beroepsspecifieke kwalificaties) en een differentiatieminor (die studenten in staat stelt zich te ontwikkelen tot breed georiënteerde professionals dan wel specialisten). De major en de specialisatieminor vormen samen de opleidingscompetenties. De opleiding F&B maakt samen met vier andere opleidingen (Commerciële Economie, Internatonal Business & Languages, International Business & Management Studies en Small Business & Retail Management) deel uit van de major of Marketing. De opleiding F&B leidt studenten op tot Bachelor of Economics. Het programma van de opleiding F&B wordt tot het cohort 2004/2005 gekenmerkt door student-gecentreerd onderwijs (SGO) en is gebaseerd op kerncompetenties. Dit betreft op het moment van visitatie de laatste twee studiejaren van de vierjarige opleiding. Met de invoering van de major-minorstructuur vanaf cohort 2004/2005 voert de opleiding 8 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

9 competentiegericht onderwijs (CGO) waarbij met domein- en beroepscompetenties wordt gewerkt. Dit is van toepassing op de eerste twee studiejaren. Bij de opleiding F&B staan op het moment van visiteren ruim 80 studenten ingeschreven. Het programma wordt in voltijd aangeboden. Bij de uitvoering van het programma zijn 13 docenten betrokken; het kernteam van de opleiding bestaat uit vier docenten. De opleiding is gevestigd in Delft, nabij de TU Delft. In 2008 zal de School in zijn geheel verhuizen naar een nieuw te bouwen locatie in Delft, gelegen op de TU campus aan de Rotterdamse weg. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het bewijsdocument gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het bewijsdocument met de bijlagen in orde was bevonden, heeft de auditor met de opleiding tezamen besproken welke facetten of welke thema s naar verwachting de meeste aandacht zullen krijgen tijdens het bezoek van het panel aan de opleiding (de agenderende audit). Daardoor konden de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze voorbereiden op dit bezoek. In diezelfde periode (april 2006) bereiden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek (april 2006). Zij bestudeerden het bewijsdocument (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar bewijsdocument kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement. Verder is gesproken met docenten, NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 9

10 studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in juni 2006 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juli 2006 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juli Het visitatierapport is uiteindelijk in augustus 2006 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Wat betreft de benchmarking wordt een vergelijk gemaakt met andere opleidingen Food & Business opleidingen in Nederland. Voor de landelijke vergelijking maakt het panel gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CRIHO, aangezien deze een vergelijkbaarheid mogelijk maken. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Aan de drie facetten behorend bij het onderwerp Doelstellingen opleiding is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. 10 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

11 1.5.2 Programma Aan de drie facetten relatie doelstellingen en inhoud programma, duur en afstemming tussen vormgeving en inhoud is het oordeel goed toegekend. Aan de facetten eisen hbo, samenhang in opleidingsprogramma, studielast, instroom, en beoordeling en toetsing behorend bij het onderwerp Programma is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Inzet van personeel Aan het facet eisen hbo is het oordeel goed toegekend en aan de facetten kwantiteit personeel en kwaliteit personeel is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Voorzieningen Aan de twee facetten behorend bij het onderwerp Voorzieningen is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Interne kwaliteitszorg Aan het facet evaluatie resultaten is het oordeel goed toegekend en aan de overige twee facetten behorend bij het onderwerp Interne kwaliteitszorg is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Resultaten Aan de twee facetten behorend bij het onderwerp Resultaten is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Food & Business Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Voldoende 2.5 Instroom Voldoende 2.6 Duur Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Voldoende alumni en het beroepenveld Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding Food & Business INHOLLAND op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 13

14 14 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties die de opleiding hanteert voor de cohorten tot het studiejaar 2004/2005 zijn afgeleid van het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel Voeding en marketing (juni 1999). In 2001 zijn door de opleiding competenties geformuleerd en vastgelegd in het document Kerncompetenties Delft (2001). De opleiding geeft in een matrix de relatie weer tussen de beroepsvaardigheden uit het beroeps- en opleidingsprofiel Voeding en marketing (1999) en de kerncompetenties uit Kerncompetenties Delft (2001). Het panel heeft deze matrix bestudeerd en vindt de relatie tussen beide beschrijvingen van eindkwalificaties overtuigend. De landelijke eindkwalificaties uit 1999 zijn in samenspraak met vakgenoten en de beroepspraktijk tot stand gekomen, zo blijkt uit het beroeps- en opleidingsprofiel Voeding en marketing (1999). Overleggen met verschillende relevante partijen, bijvoorbeeld de Vereniging Agrarische Industrieën, het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) en de Nederlandse Vereniging van Foodmarketeers liggen ten grondslag aan Voeding en marketing (1999). De opleiding hanteert vanaf cohort 2004/2005 de Major- en Specialisatieminor competenties (2003) als eindkwalificaties. De major- en specialisatiecompetenties zijn gebaseerd op het landelijk vastgestelde competentieprofiel de Foodmarketeer (2003), bestaande uit een beroeps- en opleidingsprofiel en opgesteld vanuit het Landelijk Opleidingenoverleg F&B. Het competentieprofiel de Foodmarketeer (2003) is door de opleiding ter verificatie voorgelegd aan de beroepenveldcommissie (BVC). De BVC heeft ingestemd met dit profiel en de daaraan ontleende eindkwalificaties, zo blijkt uit notulen van de BVC en het gesprek van het panel met leden van de BVC. De opleiding geeft aan dat afgestudeerden van de opleiding F&B terecht komen in de voedings- en genotmiddelenindustrie, de levensmiddelenhandel of overige functiegebieden zoals consultancy of zelfstandig ondernemerschap. Door de marketinggerichte benadering van de voedingsbranche profileert de opleiding F&B zich binnen de hogeschool ten opzichte van de opleiding Voedingsmiddelentechnologie. Ten opzichte van de drie andere F&B-opleidingen in Nederland profileert F&B INHOLLAND zich door de omgeving, de randstad, waarin de opleiding is gehuisvest en de mate waarin het keten-denken is gepositioneerd in het programma (vergelijk facet 2.1). Internationalisering en duurzaamheid zijn belangrijke speerpunten van de Hogeschool en zijn ingebed in de major-minorstructuur van de opleiding (vergelijk facet 2.1). NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 15

16 De opleiding heeft zich internationaal niet gepositioneerd, anders dan aan de Dublin descriptoren (vergelijk facet 1.2). Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij landelijk vastgestelde opleidingsprofielen (1999 en 2003) van de opleidingen F&B, zie ook facet 1.1. De opleiding hanteert de generieke kwalificaties van een hbo-bachelor om het hboniveau van de eindkwalificaties te borgen. Deze generieke kwalificaties komen overeen met de Dublin descriptoren. De opleiding geeft in een bijlage Matrices tot cohort 2004/2005 de relatie tussen de generieke kwalificaties van een hbo-bachelor, de Dublin descriptoren en de Kerncompetenties Delft (2001) weer. Het panel heeft de bijlage bestudeerd en vindt dat de matrices overtuigend laten zien dat de eindkwalificaties aansluiten bij de Dublin descriptoren. In het document Blauwdruk Food & Business (2001) heeft de opleiding de gehanteerde Kerncompetenties Delft (2001) weergegeven, en verdeeld in vijf segmenten: marketing en financieel management, voeding, communicatie, onderzoek en management & organisatie. Na bestudering van de Blauwdruk blijkt tevens de overeenstemming tussen de kerncompetenties (2001) en de Dublin descriptoren voor de eindkwalificaties die tot cohort 2004/2005 worden gehanteerd. De competenties uit het competentieprofiel (2003) zijn beschreven in verschillende niveaus waarbij sprake is van een toename in complexiteit. Het hoogste niveau weerspiegelt dat van een beginnende beroepsbeoefenaar. Aan de verschillende niveaus zijn beheersingsindicatoren en de generieke hbo-bachelor kwalificaties gekoppeld. De opleiding geeft in een matrix in de Blauwdruk Major Minor (2003) de relatie aan tussen de Major- en Specialisatie competenties (competentieprofiel 2003), de generieke kwalificaties hbo-bachelor en de Dublin desciptoren. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. 16 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

17 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Uit bestudering van de landelijk vastgestelde profielen, het beroeps- en opleidingsprofiel uit 1999 en het competentieprofiel uit 2003, blijkt voor welk samenhangend spectrum van beroepen de opleiding F&B de student als beginnend beroepsbeoefenaar opleidt en in welke functies doorgroeimogelijkheden liggen. Het niveau van de functies varieert: operationeel, tactisch en strategisch. De starterfuncties liggen in de voedings- en genotsmiddelenindustrie en in de levensmiddelenhandel en zijn over het algemeen meer operationeel en beleidsvoorbereidend. Doorgroeifuncties liggen voornamelijk in het verlengde daarvan op tactisch en strategisch niveau. De algemene functieaanduiding is foodmarketeer. Kerntaken zijn onderzoekstaken, commerciële taken, ontwerptaken, beheertechnische taken, samenwerkingstaken en rapportagetaken. Alle taken hebben te maken met het vermarkten van voedsel. De in de profielen beschreven eindkwalificaties zijn gevalideerd door het beroepenveld en komen overeen met de benodigde vaardigheden voor de meest voorkomende beroepen op het terrein van food & business. Op School-niveau is een Raad van Advies (RvA) geïnstalleerd ten behoeve van ontwikkelingen in het werkveld die betrekking hebben op de langere termijn. Aan de RvA neemt iemand deel namens de opleiding F&B. Op opleidingsniveau fungeert de BVC als adviesorgaan ten behoeve van de afstemming tussen ontwikkelingen in het werkveld en de doelstellingen van de opleiding op kortere termijn. Het panel heeft kennis genomen van de achtergronden van de BVC-leden en vindt deze relevant om de opleiding van advies en feedback te voorzien met het oog op actuele ontwikkelingen in het werkveld. Uit de notulen van de BVC blijkt dat de commissie eind 2005 is geïnstalleerd en sindsdien verschillende keren bijeen is geweest. Er zijn onder andere de eerste afstudeerwerkstukken besproken. Het panel vindt de wijze waarop de opleiding de input vanuit de BVC gebruikt positief met het oog op een afstemming tussen ontwikkelingen in het werkveld en de gehanteerde competenties. De opleiding heeft met de eerste zeven alumni en vertegenwoordigers uit het werkveld gesproken. Uit notulen hiervan blijkt dat zij feedback leveren op de aansluiting van de gehanteerde competenties en hetgeen vanuit de praktijk gevraagd wordt. Het panel heeft in het gesprek met alumni en vertegenwoordigers uit het werkveld vernomen dat alumni een goede aansluiting ervaren en dat het werkveld de gehanteerde eindkwalificaties van de opleiding onderschrijft. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 17

18 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bestudering van het studiemateriaal door het panel laat zien dat vakliteratuur (boeken, artikelen en digitale bronnen) in het programma gebruikt wordt voor het verwerven van kennis. Het panel heeft vastgesteld dat de opleiding gebruik maakt van relevante en actuele vakliteratuur. Ook zijn de vreemde talen Engels en Duits in het programma opgenomen. Het panel vindt het opvallend dat vooral gebruik wordt gemaakt van Nederlandstalige publicaties. In de handleidingen voor studenten wordt expliciet verwezen naar de gebruikte (vak-)literatuur. In een Memo Vakliteratuur staat de wijze waarop de opleidingen binnen de School vakliteratuur hanteren. Hieruit blijkt dat het actueel houden van de literatuur de verantwoordelijkheid is van de docent en dat de literatuurlijst jaarlijks met de BVC wordt besproken. Het programma voorziet in verschillende excursies naar beursen en bedrijven, waaronder excursies naar Brussel, Parijs en Keulen. Ook worden regelmatig gastsprekers uit de beroepspraktijk uitgenodigd. In het programma zijn verschillende onderzoeksgerelateerde opdrachten opgenomen, zoals literatuuronderzoek vanaf het tweede jaar, onderzoek en statistiek en toegepast onderzoek ten behoeve van de afstudeeropdracht in het vierde jaar. Hiervoor voert de student een onderzoeksopdracht uit aan de hand van een goedgekeurde vraag- of probleemstelling. Eén van de kerndocenten F&B is sinds 2003 lid van de kenniskring Ketens die verbonden is aan de School. Via de kerndocent wordt overdracht van actuele zaken vanuit de kenniskring gerealiseerd. De kenniskring is verbonden aan een van de lectoraten van INHOLLAND. In het Studenttevredenheidsonderzoek (STO) 2005 geven studenten aan dat zij vinden dat de opleiding voldoende gebruik maakt van wetenschappelijke inzichten. De score is namelijk 3,3 op een vijfpuntsschaal, waarbij de norm 3,0 is (n=16). Kenmerkend voor student-gecentreerd en competentiegericht onderwijs (SGO en CGO) is dat het onderwijs gerelateerd is aan de beroepspraktijk en gericht is op het handelen in kritische beroepssituaties. De opleiding geeft aan studiemateriaal te hanteren waarbij 18 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

19 kritische beroepssituaties worden nagebootst, zodat ook binnenschools een beroepspraktijk wordt gecreëerd, waarbinnen de student specifieke vaardigheden kan aanleren. Door middel van casussen en/of projecten worden kritische beroepssituaties ingebracht. De opleiding haalt actuele casussen/opdrachten binnen via haar externe contacten. Het panel heeft het opleidingmateriaal en casussen/opdrachten bestudeerd en vindt deze voldoende actueel en relevant voor de beroepspraktijk. Na bestudering van het programma blijkt dat interactie met de beroepspraktijk op meerdere momenten en op verschillende manieren in het programma aan bod komt. In de propedeuse voeren studenten verschillende marketinggerichte opdrachten uit in de praktijk en vindt een korte (specialisatie-)stage plaats (stage vanaf cohort 2004). In het tweede jaar moeten studenten zelf informatie in de beroepspraktijk verzamelen voor de uitvoering van opdrachten. In het derde jaar lopen de studenten een half jaar stage en in het vierde jaar vindt de afstudeeropdracht plaats. Voorts worden in zowel het derde als het vierde jaar ook praktijkgerelateerde opdrachten uitgevoerd. Uit het STO 2005 blijkt dat studenten de inhoud van de opleiding actueel vinden (score 3,5) en het programma beroepsgericht (score 3,6). Studenten oordelen voldoende over de mate waarin het studiemateriaal is ontleend aan de beroepspraktijk (score 3,0). Daarnaast geven studenten aan beperkt in aanraking te komen met de actuele beroepspraktijk (score 2,7). Op grond van de stageverslagen concludeert het panel dat de studenten relevante werkzaamheden uitvoeren bij de stagebedrijven. Ook oordeelt het panel positief over de inhoud en opbouw van de stageverslagen. In het onderwijsprogramma is ruimte voor de ontwikkeling van beroepsvaardigheden, zoals managementvaardigheden, productontwikkelingvaardigheden, gespreksvoering en (markt)onderzoeksvaardigheden. Practica, open shop en skills-lab zijn daarbij belangrijke werkvormen. Uit het STO 2005 blijkt echter dat studenten vinden dat zij niet voldoende instrumenten aanleren om in de beroepspraktijk aan de slag te kunnen (score 2.8). In gesprekken met de studenten en alumni heeft het panel vernomen dat zij tevreden zijn over de mate waarin het programma gerelateerd is aan de beroepspraktijk en de mate waarin studenten de mogelijkheid hebben om hun vaardigheden te ontwikkelen. Het realiseren van mogelijkheden binnen het programma, zoals het realiseren van praktijkopdrachten of een internationale stage is vooral afhankelijk van het eigen initiatief van de student. Studenten geven hierbij aan dat de activiteiten die op School-niveau plaatsvinden om studenten te stimuleren in het volgen van een internationale stage, actiever onder de aandacht kunnen worden gebracht. Met betrekking tot de speerpunten internationalisering en duurzaamheid van de opleiding, constateert het panel dat internationalisering pas recent in het programma een plaats heeft gekregen. De mogelijkheden voor een internationale stage behoren hiertoe. Dit blijkt tevens uit de scores uit het STO De mate waarin de opleiding voldoende aandacht heeft voor internationale ontwikkelingen scoort 2,6 in het STO en de mate waarin de opleiding de student stimuleert ervaring op te doen in het buitenland 2,5. Duurzaamheid is vanaf cohort 2004/2005 geïntegreerd in verschillende marketingprojecten en in de stageopdracht; voor cohort 2004/2005 betreft het een aparte leerlijn. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 19

20 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft de gehanteerde eindkwalificaties in verband gebracht met de twee curricula. In Blauwdruk Food & Business (2001) maakt zij voor de cohorten tot 2004/2005 inzichtelijk hoe de kerncompetenties (2001) van de verschillende segmenten zijn toebedeeld aan de curriculumonderdelen. Hieruit kan worden geconcludeerd dat alle (sub)eindkwalificaties aan bod komen in het programma. Voor de cohorten vanaf 2004/2005 heeft de opleiding de relatie tussen de gehanteerde competenties en de verschillende curriculumonderdelen in matrices weergegeven. Hierin zijn de eindcompetenties op verschillende niveaus opgenomen met daaraan gekoppeld de beheersingsindicatoren. Deze zijn voor de student terug te vinden in de themahandleidingen. De toetsing vindt plaats op basis van de beheersingsindicatoren. In een matrix geeft de opleiding de relatie aan tussen de Major- en Specialisatieminor competenties en de verschillende onderwijsonderdelen voor de cohorten vanaf het studiejaar 2004/2005. Hierin zijn de competenties per onderwijseenheid op verschillende niveaus beschreven. De competenties zijn gerelateerd aan een thema en aan een beroepsproduct. Het panel stelt vast dat de opleiding de relatie tussen de eindkwalificaties en de onderwijsinhoud op duidelijke wijze inzichtelijk heeft gemaakt. In de studiegidsen zijn de onderwijseenheden beschreven. In de themahandleidingen van modulen en projecten zijn de programmadoelen opgenomen. Het panel stelt vast dat de programmadoelen duidelijk en voldoende concreet zijn geformuleerd. Dit blijkt ook uit het gegeven dat de studenten naar eigen zeggen gebruik maken van de doelen bij hun voorbereiding van opdrachten en tentamens. De ouderejaars studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij bekend zijn met de kwalificaties van de opleiding. Zij vinden de themahandleidingen duidelijk weergeven wat er van hen verwacht wordt. Voorts heeft het panel vastgesteld dat de leerstofinhouden goed aansluiten bij de geformuleerde programmadoelen. De opleiding geeft aan zich te profileren ten opzichte van de andere drie F&B-opleidingen in Nederland door het accent te leggen op ketengericht denken. De wijze waarop dit in het programma wordt gerealiseerd, wordt ondersteund door het lectoraat Integrale Voedsel- en Productieketens. Het panel heeft het programma bestudeerd en constateert dat de mate waarin de student wordt aangezet tot ketengericht denken of in aanraking komt met productieketens, is ingebed in de programmaonderdelen in de Logistieke stroom in het curriculum vanaf cohort Hierdoor maakt de student zich een ketengerichte denkwijze eigen. 20 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

21 Het panel stelt vast dat de omvang van voedingsgerelateerde curriculumonderdelen relatief bescheiden is. Met name voor voedingstechnische aspecten (basistechnieken, chemie) is weinig aandacht. Wel onderkent het panel dat de eindkwalificaties de ruimte bieden de aandacht voor voedingsgerelateerde vakken tot de huidige omvang te beperken. De opleiding geeft aan zich te realiseren dat deze onderdelen onderscheidend zijn voor de opleiding F&B en dat zowel de alumni als het werkveld belang hechten aan de food-component in het curriculum. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Tot het studiejaar 2004/2005 wordt middels SGO toegewerkt naar de kerncompetenties uit Deze competenties zijn vertaald naar drie niveaus en ingedeeld volgens de drie segmenten uit het beroepsprofiel van 1999 (marketing, food, management). De kerncompetenties zijn gekoppeld aan de onderwijseenheden in het programma (Blauwdruk Food & Business 2001) en vormgegeven volgens zeven leerlijnen. Voor de cohorten vanaf 2004/2005 hanteert de opleiding CGO om toe te werken naar de major en specialisatieminor competenties uit Voor alle studiejaren geldt dat de competenties op verschillende niveaus meerdere malen in het programma aan bod komen (concentrische opbouw), in steeds complexere situaties en waarbij de begeleiding in toenemende mate zelfsturing van de student vraagt. De samenhang in het programma wordt geborgd doordat binnen de vier studiejaren wordt gewerkt met leerlijnen. De cohorten tot 2004/2005 zijn ingedeeld volgens tien leerlijnen, waarin studiebegeleiding is ingebed. Vanaf cohort 2004/2005 is het programma vormgegeven volgens de vijf leerlijnen van De Bie en De Kleijn, waarvan de studieloopbaanbegeleiding er één is. Voor de vier studiejaren geldt dat in de propedeuse centraal staat wat de student als foodmarketeer moet kunnen en wat daarvoor nodig is. De hoofdfase is vooral gericht op verbreding van inzicht en kennis en de wijze waarop dit binnen de voedingswereld gehanteerd kan worden. De grote stage vindt plaats in het eerste half jaar van het derde studiejaar, waarin de student leert functioneren in het werkveld. Het afstudeerproject tenslotte biedt de student de gelegenheid zich te specialiseren. In de majorminorstructuur behoort de korte stage in de propedeuse tot de specialisatieminor, de grote stage in het derde jaar behoort voor 15 EC s tot de specialisatieminor (25 procent van het totale programma) en voor 15 EC s tot de major. Het afstuderen behoort voor 30 EC s tot de major. Gedurende het gehele programma wordt aan de major of marketing (50 procent) gewerkt en vanaf het tweede studiejaar komt ook de differentiatieminor (25 procent) aan bod, zie de Onderwijs en Examenregeling (OER) 2005/2006. De major en de specialisatieminor geven de specifieke eindkwalificaties vanuit het beroepsprofiel (2003) weer. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 21

22 Uit het gesprek met studenten blijkt dat de beoogde samenhang in het programma niet wordt herkend. Zij geven aan dat de relevantie van programmaonderdelen in een bepaalde volgorde en de verbanden daartussen niet altijd duidelijk zijn. Het panel heeft de samenhang in het programma bestudeerd en stelt op basis van het bestudeerde materiaal en de gevoerde gesprekken met studenten vast dat de samenhang in het programma na invoering van de major-minor structuur en CGO meer inzichtelijk is dan in voorgaande studiejaren. Dit blijkt tevens uit de evaluaties onder studenten. De resultaten van de evaluatie van de onderwijseenheden zijn voldoende; score 3,0 op een vijfpuntsschaal. Een positieve score van 3,3 voor de samenhang wordt in het STO 2005 gehaald, terwijl deze in het STO 2004 niet voldoende was, namelijk 2,8. Het panel constateert dat de invoering van de major-minorstructuur tot meer samenhang in het programma heeft geleid. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding beoogt een efficiënte studievoortgang te bevorderen door aandacht te besteden aan factoren als een goede voorlichting, een samenhangend curriculum, herkenbaarheid voor de student, transparante beoordelingen en een evenwichtige verdeling van de studielast. De voorlichting van de opleiding bestaat uit verschillende activiteiten om toekomstige studenten goed te informeren over datgene waarvoor de opleiding F&B opleidt, vergelijk facet 2.5. De samenhang in het programma wordt in de OER 2005/2006 aan de studenten inzichtelijk gemaakt, vergelijk 2.3. In de themahandleidingen wordt de studielast per programmaonderdeel voor studenten inzichtelijk gemaakt. Hierdoor wordt de student in staat gesteld zijn studie te plannen en over zijn studielast te waken. Wanneer de student knelpunten ervaart, kan hij dit bespreken in de studieloopbaanbegeleiding (SLB), voorheen studiebegeleiding. Via Blackboard kunnen studenten hun studievoortgang monitoren. De opleiding heeft in de OER 2005/2006 regelingen met betrekking tot toetsing vastgelegd. Hieruit blijkt dat de opleiding een bindend studieadvies (BSA) hanteert en dat voor iedere toets in hetzelfde studiejaar één herkansingsmogelijkheid wordt geboden. Verder is beschreven in welke weken tentamens en hertentamens plaatsvinden. Aldus kunnen studenten hiermee rekening houden tijdens het plannen van hun studie. In de Studiegids en themahandleidingen kan de student bovendien lezen waarop hij getoetst wordt. Studenten geven in het STO 2005 aan dat dit niet voor iedere onderwijseenheid even duidelijk is, vergelijk NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

23 De studielast wordt bewaakt aan de hand van evaluaties. Studenten worden ook in de gelegenheid gesteld klachten over de studielast te melden waarna maatregelen worden getroffen. Uit het STO 2005 en de resultaten van de evaluaties van de afzonderlijke onderwijseenheden blijkt dat studenten de afgelopen jaren ontevreden zijn over de spreiding van de studielast over een studiejaar (score 2,4). In gesprekken met studenten heeft het panel vernomen dat de STO-score betrekking heeft op de individuele planning van een student gedurende een periode van tien weken. De opleiding verwacht een zekere mate van zelfsturing door de student, iets wat de studenten met wie het panel sprak, herkennen en waarderen, maar hier zelf dus niet altijd naar handelen. Studenten geven duidelijk aan dat wanneer een student problemen in de voortgang ervaart die niet toe te schrijven zijn aan een gebrekkige planning, de studieloopbaanbegeleider de persoon is om te benaderen. Volgens de studenten voldoet deze werkwijze in de praktijk. Op basis van bestudering van het programma en de gevoerde gesprekken concludeert het panel dat het programma als geheel voldoende zwaarte heeft en voldoende studeerbaar is. Facet 2.5 Instroom Voldoende Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Toelating tot de opleiding is mogelijk met een havo- of vwo-diploma, ongeacht het profiel. Ook is toelating mogelijk met een mbo-diploma op niveau 4. De toelatingseisen zijn vastgelegd in de OER 2005/2006. Studenten met een mbo-diploma Levensmiddelentechnologie op niveau 4 komen in aanmerking voor een verkorte driejarige route. Afhankelijk van de vooropleiding kunnen ook andere studenten in aanmerking komen voor een individueel verkort traject. Dit kan alleen met goedkeuring van de directeur van de School. Gezien de kleine studentaantallen worden er geen aparte leerroutes aangeboden. Om zicht te houden op de ontwikkelingen in het voortgezet onderwijs worden bijeenkomsten met decanen en docenten uit het voortgezet- en hbo-onderwijs georganiseerd. Sinds twee jaar zijn er ook contacten met verwante mbo-opleidingen. Op deze wijze is de opleiding in staat de aansluiting nauwlettend te bewaken. Om studenten vertrouwd te maken met het didactisch concept dat de opleiding hanteert (leren-leren, vergelijk 2.7), krijgen zij aan het begin van de propedeuse een speciale module Zoeken naar informatie aangeboden. De opleiding hecht belang aan goede voorlichting. Met het oog hierop worden diverse voorlichtingsdagen en -avonden en meeloopdagen georganiseerd. Het panel heeft van de studenten vernomen dat zij van mening zijn dat de opleiding erin slaagt door middel van de voorlichtingsactiviteiten een reëel beeld te geven van de opleiding en de NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 23

24 beroepsmogelijkheden. Daarbij merken enkele studenten op dat de opleiding de marketinggerichtheid van het programma goed moet blijven benadrukken. Studenten en alumni geven aan dat de opleiding heeft voldaan aan de verwachtingen die zij vooraf hadden. Volgens de studenten is, afhankelijk van de vooropleiding, de aansluiting op economische vakken en statistiek soms niet naadloos. Uit onderzoek onder propedeuse studenten (cohort 2004/2005) naar de aansluiting van de opleiding F&B met de vooropleiding blijkt dat deze studenten positief oordelen over de aansluiting van de opleiding wat betreft vorm, inhoud en niveau (scores respectievelijk 3,6; 3.1; 3,3 op een vijfpuntsschaal). Alleen wat werkvormen betreft sluit de vooropleiding minder aan als het gaat om de mate van zelfstandigheid en pro-activiteit die van studenten verwacht wordt (score 2,9). Mede hierom heeft de opleiding de studieloopbaanbegeleiding vernieuwd en is een project gestart waarin studenten kennis maken met de gehanteerde werkvormen. Op basis van het programma en de gevoerde gesprekken concludeert het panel dat de aansluiting van de opleiding bij de kwalificaties van de instromende studenten voldoet. Tevens constateert het panel dat de opleiding met een grote diversiteit aan instroom te maken heeft. Het panel is van mening dat de opleiding hier beter op in kan spelen door middel van gericht beleid dat bijvoorbeeld voorziet in assessments en differentiaties. Facet 2.6 Duur Goed Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbobachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De studiepunten van de afzonderlijke programmaonderdelen zijn vermeld in de studiegids van de opleiding. Ieder studiejaar heeft een omvang van 60 European credits (EC s). De totale omvang van het programma bedraagt 240 EC s. Hiermee voldoet de opleiding aan de formele eis met betrekking tot de omvang van het curriculum van de hbo-bachelor. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is tot het cohort 2004/2005 ingericht volgens student-gecentreerd onderwijs (SGO). Het programma is daarbij vormgegeven volgens tien leerlijnen die zijn ingedeeld 24 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

25 volgens thema s (onderwijseenheden). In ieder thema wordt integraal gewerkt aan kennis, vaardigheden en attituden. Het panel heeft het programma bestudeerd en constateert dat aspecten van kennis, vaardigheden en houding in de verschillende thema s aan bod komen. Het panel constateert dat het SGO en de wijze waarop dat in het programma is vormgegeven er toe leidt dat de student de beoogde kerncompetenties op het gewenste niveau kan behalen. Vanaf cohort 2004/2005 is het onderwijs vormgegeven volgens competentiegericht onderwijs (CGO). Dit onderwijsconcept is geënt op het concept van de Hogeschool INHOLLAND zoals dat is vastgelegd in het document Backbone Inbeeld (2003). Het programma is vormgegeven volgens de vijf leerlijnen van De Bie en De Kleijn, waarbij als centrale werkvorm projectonderwijs wordt gehanteerd. Studenten werken individueel en in groepen aan een opdracht die verband houdt of direct is ontleend aan relevante beroepssituaties. Het CGO richt zich op het behalen van de beroepscompetenties en het beheersen van de bijbehorende beheersingsindicatoren. Per onderwijseenheid staat de ontwikkeling van een competentie en de beheersingsindicator centraal. Door de opzet in onderwijseenheden wordt voorzien in een opbouw van competentieontwikkeling. De integrale leerlijn en de ervarings-reflectie leerlijn nemen in de loop van de studie toe, terwijl de conceptuele en vaardigheden leerlijnen afnemen. De studieloopbaanbegeleiding (SLB) komt, als aparte leerlijn, geïntegreerd in het programma aan bod. De SLB-lijn geeft vorm aan de competentieontwikkeling en is gericht op het leren-leren van de student. Werkvormen die de opleiding hanteert zijn zelfstudie, werkgroepen, tutorgroepen, hoor,- instructie,- en responsiecolleges, open shop, practica en trainingen in het skillslab. Het panel stelt vast dat er sprake is van gevarieerde werkvormen passend bij de leerdoelen. Het panel heeft het materiaal bestudeerd en constateert dat de in competenties geformuleerde eindkwalificaties (Blauwdruk F&B en Blauwdruk Major Minor) aan bod komen in een beroepsgerichte context binnen een thema of project. Ook stelt het panel op basis van het bestudeerde studiemateriaal en de studieloopbaanbegeleiding vast dat het studiemateriaal studenten in staat stelt in de loop van de studie in toenemende mate zelfstandig te werken aan taken en opdrachten. Aldus wordt een beroep gedaan de op zelfstandigheid en zelfwerkzaamheid van de studenten. Hierop worden zij vanaf het eerste studiejaar voorbereid. Het panel is van mening dat het werken in projectvorm goed aansluit bij het principe van competentieontwikkeling middels het leren-leren. Uit het STO 2005 blijkt dat studenten positief oordelen over de mate van variatie in onderwijsvormen (score 3,5) en dat de vorm en de inhoud van de onderwijseenheden aansluiten bij de leerdoelen (score 3,2). Uit het gesprek met studenten blijkt dat zij vinden dat de opleiding zelfstandig studeren stimuleert en dat de themahandleidingen hierbij doorgaans een belangrijk hulpmiddel zijn. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 25

26 Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criterium - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In aansluiting op het hogeschoolbrede onderwijsconcept (Backbone INbeeld) heeft de SoA&T haar toetsbeleid vastgesteld in Competentiegericht toetsen en beoordelen (april 2004). Met de invoering van CGO is bij de toetsing de nadruk komen te liggen op andere wijze van toetsing. De beoogde major- en specialisatieminor competenties zijn beschreven op verschillende niveaus waarvoor beheersingsindicatoren zijn beschreven (Blauwdruk Major Minor 2003). De mate waarin de student de beoogde competentie op het gewenste niveau beheerst, kan middels de beheersingsindicator aangetoond worden. De toetsing van de competenties voorziet in een onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student en de beoordeling van de uitkomst van dat onderzoek. Daarbij wordt gebruik gemaakt van formatieve en summatieve toetsen. Binnen het CGO geven de formatieve toetsen de student informatie waarmee hij zijn eigen ontwikkeling kan sturen en zijn de summatieve toetsen gericht op de competenties die nodig zijn om een beroepstaak uit te voeren en op de bijbehorende beheersingsindicatoren. Het panel constateert dat de wijze van toetsing binnen het CGO vanaf cohort 2004/2005 meer inzichtelijk plaatsvindt. Middels toetsmatrijzen geeft de opleiding vanaf cohort 2004/2005 overzichtelijk weer welke competenties op welk niveau in de verschillende programmaonderdelen getoetst worden. Het panel heeft de toetsmatrijzen bestudeerd en vindt deze helder de relatie weergegeven tussen de beoogde eindkwalificaties en de toetsing. De toetsing omvat groeps- en individuele beoordelingen. Binnen projecten vindt een op leren-leren gerichte procesbeoordeling plaats. Per projectgroep wordt het groepsproces bijgehouden en er vindt een formatieve self- en peer-beoordeling plaats van de projectvaardigheden/-activiteiten. In een individueel portfolio doen de studenten verslag van hun eigen leerproces middels reflecterende opdrachten vanuit de SLB-lijn op de projecten. Deze worden aan de hand van criteria door de studieloopbaanbegeleider beoordeeld. Het panel heeft portfolio-opdrachten bestudeerd en besproken met de studenten. Het panel concludeert dat het portfolio vooralsnog niet het beoogde effect heeft. Studenten geven aan de portfolio-opdrachten als overbodig te ervaren. De opleiding onderkent het signaal van de studenten en de wijze waarop de portfolioopdrachten binnen de SLB-lijn verder zullen worden ontwikkeld, heeft de instemming van het panel. De individuele en groepsbeoordelingen zijn tevens een methode om meeliften tegen te gaan. Mochten er toch meelifters zijn, dan worden deze in de groep aangesproken. Zo blijkt uit het gesprek met de studenten. De stages worden beoordeeld op grond van criteria die aansluiten bij de beoogde competenties. Het niveau van de stages wordt systematisch geëvalueerd door begeleiders. Het panel heeft aan de hand van de verslagen en gesprekken 26 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

27 geconstateerd dat de stageopdrachten relevant zijn voor de opleiding en dat het niveau adequaat is. Het afstudeertraject in het vierde studiejaar levert drie producten op die worden beoordeeld aan de hand van de gehanteerde eindkwalificaties. Beoordeeld worden een afstudeervoorstel, een afstudeerverslag en een eindpresentatie en -gesprek. In de afstudeerhandleiding staan de criteria weergegeven waaraan de afstudeeropdracht moet voldoen. Het panel heeft de Afstudeerhandleiding 2005/2006 gezien en daaruit blijkt dat de criteria waarop de student moet afstuderen zijn vastgelegd en direct zijn afgeleid van de gehanteerde eindkwalificaties (kerncompetenties). Een examencommissie beoordeelt het afstudeervoorstel op basis van de eindkwalificaties en het niveau van een startende beroepsbeoefenaar. Wanneer het afstudeervoorstel akkoord is bevonden kan worden gestart met de uitvoering van de afstudeeropdracht. De vraagstelling, onderzoeksopzet, resultaten, conclusies en aanbevelingen worden in een verslag vastgelegd. Het verslag wordt door een docent beoordeeld. De presentatie van de afstudeeropdracht wordt door docenten en gecommitteerden van uit het beroepenveld beoordeeld. Het panel is van mening dat het afstuderen op een zorgvuldige wijze wordt beoordeeld en dat de toegekende cijfers reëel zijn. Uit het opleidingsmateriaal blijkt dat de opleiding gebruik maakt van een mix aan toetsvormen. Voor de toetsing is in de OER 2005/2006 en de Studiegids 2005 aangegeven welke toetsvormen bij welke onderwijseenheden van toepassingen zijn. Verder zijn regelingen met betrekking tot toetsing en beoordelingen in de OER en de Studiegids opgenomen. Het panel heeft aan de hand van de ter inzage gelegde toetsen vastgesteld dat in de propedeuse in voldoende mate gericht kennis wordt getoetst. Wat betreft de hoofdfase heeft het panel vastgesteld dat veel globaler en soms te licht wordt getoetst, bijvoorbeeld de wijze waarop sensorisch onderzoek wordt getoetst is in de optiek van het panel globaal. De opleiding kent een toetscommissie die de kwaliteit van de toetsen bewaakt. Deze commissie accordeert de nieuwe toetsen en onderzoekt de kwaliteit van de overige toetsen steekproefsgewijs. Ook wordt de kwaliteit van de toetsen aan de hand van de STO-enquête geëvalueerd. Uit het gesprek met studenten blijkt dat zij redelijk tevreden zijn over de toetsing. De tentamens vormen een afspiegeling van de leerdoelen, waardoor veel studenten naar eigen zeggen, voorafgaand aan het tentamen, de leerdoelen doornemen. De mate waarin de toetsen afwisselend zijn en de criteria waarop zij getoetst worden helder, verschilt per onderwijseenheid. Dit wordt deels in de uitkomst van de resultaten van het STO 2005 weerspiegelt. Daaruit blijkt namelijk dat studenten van mening zijn dat de toetsen niet voldoende aansluiten op de vorm en inhoud van de onderwijseenheden (score 2,9). De studenten is toegezegd dat in de nieuwe themahandleidingen meer concrete informatie over de toetsing wordt opgenomen. Verder blijkt uit het STO dat de tentamenresultaten niet altijd op tijd bekend zijn (score 2,9) en dat de inhoudelijke terugkoppeling op tentamens/toetsen niet voldoende is (score 2,4). NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 27

28 Onderwerp 3 Inzet van Personeel Facet 3.1 Eisen HBO Goed Criterium - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De Hogeschool INHOLLAND hanteert de methodiek van performance- en competencemanagement (PCM) als personeelsbeleid. In competentieprofielen zijn de competenties van de opleiders beschreven. Hieruit is onder andere af te leiden wat wordt verwacht ten aanzien van de te leggen relatie met de beroepspraktijk. De School hanteert met ingang van het studiejaar 2005/2006 een taaktoebedelingsbeleid. Daarmee wordt aan de hand van de competentieprofielen gekeken in welke mate de docenten van de opleiding worden ingezet in de rollen waar hun kwaliteiten liggen. Het panel heeft CV's van docenten bestudeerd en constateert dat de docenten weliswaar niet meer werkzaam zijn in de beroepspraktijk, maar voldoende contacten met de beroepspraktijk onderhouden om in het onderwijs de relatie met de beroepspraktijk te leggen. Vrijwel alle docenten zijn betrokken bij stage- en afstudeerbegeleiding en wonen excursies en werkbezoeken bij. Hiermee leggen de docenten het belangrijkste contact met de beroepspraktijk. Daarnaast bestaat er sinds kort voor docenten de mogelijkheid tot het lopen van een docentstage, dat wil zeggen dat een docent voor een langere periode fulltime werkzaam is in een relevant bedrijf. Het panel vindt dit een goede mogelijkheid om de relatie met de beroepspraktijk te versterken. Het panel heeft vastgesteld dat docentstages deel uitmaken van het functionerings- en loopbaanbeleid (onderdeel van de persoonlijke ontwikkelgesprekken) en dat de eerste contacten met bedrijven voor de operationalisering ervan, zijn gelegd. De opleiding geeft in het Bewijsdocument aan dat zij voor specialistische onderdelen uit het curriculum mensen uit de beroepspraktijk aantrekt, maar ook voor het geven van gastcolleges. Het panel heeft een lijst van gastdocenten gezien en vindt dat de inbreng van deze gastdocenten een meerwaarde heeft voor de opleiding. Uit het STO 2005 blijkt dat studenten vinden dat docenten voldoende op de hoogte zijn van de actuele beroepspraktijk (score 3,4). Studenten en alumni geven in gesprekken met het panel aan dat zij tevreden zijn over de kwaliteit en de inbreng van de docenten. Met name de invulling van gastdocenten ervaren de studenten als positief. Studenten geven aan dat gastdocenten actuele en vooral aansprekende thema s behandelen. 28 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

29 Facet 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Criterium - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij het cluster Business & Management, waarvan de opleiding F&B deel uitmaakt, zijn 13 docenten werkzaam met een taakomvang van 9,4 fte. Het kernteam van F&B bestaat uit vier docenten. De student-medewerker ratio bedraagt 26:1. Dat is gelijk aan de vastgestelde norm voor de opleiding F&B. De School streeft voor de opleidingen een verdeling na van vast-tijdelijk personeel in een verhouding van 80% vast en 20% tijdelijk. De opleiding realiseert dat streven. Het ziekteverzuim binnen Business & Management is 2,82%. Daarmee zit het cluster onder het gemiddelde en de richtlijn van de School van 5,5%. Uit de gesprekken met docenten en management, maar ook uit de resultaten van de Medewerkerstevredenheidsonderzoeken (MTO) 2003 en 2004 komt naar voren dat de werkdruk hoog is. Daarnaast geeft de uitkomst van het STO 2005 weer dat docenten niet altijd even goed bereikbaar zijn (score 2,9). Uit het gesprek met docenten is gebleken dat de docenten de werkdruk toch niet zo zwaar ervaren zoals in het MTO 2004 wordt geschetst. Het panel constateert dat de periode van grote drukte enigszins is verminderd en dat het management verschillende acties heeft uitgevoerd ter vermindering van de ervaren werkdruk bij docenten, zoals de realisatie van extra ondersteuning op administratief vlak Het taaktoebedelingsbeleid is hiervan een voorbeeld, waar de feitelijk werklast inzichtelijk is gemaakt per docent. De opleiding geeft aan dat de omvang van het personeelsbestand voldoende is om de gewenste kwaliteit te realiseren. Het panel onderschrijft dit, maar constateert tevens dat ondanks de verminderde werkdruk nog veel werk moet worden verzet. Dit betreft in ieder geval de verdere ontwikkeling en implementatie van de major-minorstructuur en de verhuizing van de School naar de nieuwe locatie. Facet 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Criterium - Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De competentiebeschrijvingen voor de verschillende docentrollen spelen een belangrijke rol in het personeelsbeleid. Deze zijn ook leidend voor het wervingsbeleid. Het panel heeft de competentiebeschrijvingen bestudeerd en vindt deze goed. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 29

30 Periodiek vinden functionerings-, IPOP- en beoordelingsgesprekken plaats volgens de PCM-methodiek. De medewerker stelt een persoonlijk ontwikkelplan op dat wordt besproken in een functioneringsgesprek waarbij competentieontwikkeling en daarvoor benodigde scholing aan de orde komen. Aan het eind van een periode vindt een beoordelingsgesprek plaats op basis van de vastgelegde afspraken. Bij het functioneringsgesprek komen ook de uitkomsten van evaluaties ter sprake. Scholing ten behoeve van deskundigheidsbevordering kan vanuit de opleiding en de individuele docent geïnitieerd worden. Deze kan zowel vakinhoudelijk als onderwijskundig zijn. Binnen de door de School aangeboden scholing nemen studiedagen een belangrijke plaats in. Daarin worden zaken behandeld als: competentiegericht onderwijs, werken met Blackboard, teambuilding, intervisie en kwaliteitszorg. Medewerkers worden in de gelegenheid gesteld om cursussen te volgen of congressen bij te wonen. Zo volgen alle SLB-coaches een cursus op het gebied van coaching en studieloopbaanbegeleiding. Docenten met een vaste aanstelling hebben, indien nodig, de cursus 'didactische bevoegdheid hbo-docenten' gevolgd. Verder stelt de opleiding gemiddeld 0,4 fte per jaar beschikbaar aan het verrichten van goedgekeurd promotieonderzoek. Hiervan wordt vooralsnog geen gebruik van gemaakt. Uit de CV s blijkt dat de docenten de nodige kwaliteiten hebben voor de uitvoering van het onderwijs. Kijkend naar de aanwezige docentrollen binnen het kernteam neemt het panel een versnippering van rollen waar. Twee van de vier docenten zijn inhoudelijk deskundig op het specifieke gebied van food & business. In die zin is er volgens het panel geen sprake van een goede balans binnen het kernteam. Naast het kernteam doet de opleiding een beroep op andere relevante deskundigheid binnen de School. Studenten oordelen in het gesprek met het panel alsmede in het STO 2005 positief over de didactische vaardigheden van de docenten (score 3,4). Studenten zijn tevreden over de kwaliteiten van docenten en beschouwen de gastdocenten als een welkome aanvulling. Studenten zijn blijkens het STO 2005 tevens tevreden over de actuele kennis van het beroepenveld van docenten (score 3,4). Minder positief oordelen de studenten over de organisatorische kwaliteiten van de docenten (score 2,6). Onderwerp 4 Voorzieningen Facet 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Criterium - De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is gehuisvest in een gebouw aan de Kalfjeslaan 2 te Delft nabij de TU Delft, waarin alle opleidingen van de SoA&T zijn ondergebracht. Binnen het gebouw zijn naast verschillende onderwijslokalen, ook verschillende speciaal ingerichte ruimten aanwezig. Dit zijn een keuken, een demonstratie- en instructielokaal en een sensorisch proeflokaal. 30 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

31 Al deze lokalen zijn uitgerust met de juiste voorzieningen. De mediatheek is voorzien van voldoende relevante literatuur. Het panel constateert op basis van het Bewijsdocument, de gevoerde gesprekken en de STO-uitkomsten dat er sprake is van ruimtegebrek. Door het afhuren van ruimten van de TU Delft is het probleem echter grotendeels verholpen. Studenten van de twee opleidingen van de School maken gebruik van ruimten bij de TU Delft, waardoor er meer ruimte binnen de locatie aan de Kalfjeslaan beschikbaar is gekomen. Ondanks dat docenten conform het INHOLLAND-beleid gebruik maken van flex-werkplekken is er sprake van ruimtegebrek. Hierom heeft de opleiding meer flex-werkplekken gecreëerd. Voor studenten is er de mogelijkheid om een notebook aan te schaffen tegen gereduceerd tarief, waarmee ze kunnen inloggen op het draadloos netwerk. Hierdoor zal de drukte op de vaste computers meer kunnen afnemen die al een stuk minder is doordat een deel van de studenten (niet F&B) gebruik maakt van de faciliteiten binnen de TU Delft. Ondanks deze faciliteiten geven de scores in het STO 2005 een negatief beeld. Studenten geven in het gesprek met het panel aan goed om te kunnen gaan met het ruimte gebrek. Op basis van het bestudeerde MTO Verbeterplan en de gevoerde gesprekken constateert het panel dat er meer flex-werkplekken zijn gecreëerd voor de docenten. Docenten geven in gesprek met het panel aan dat zij hierover, met het uitzicht op de verhuizing in 2008, redelijk tevreden zijn. Vanaf 2008 zullen opleidingen van de School naar een nieuw gebouw verhuizen. Het panel verwacht dat de opleiding tot die tijd te maken heeft ruimtegebrek. Wel heeft de opleiding verschillende oplossingen doorgevoerd, waardoor alleen tijdens de piekuren het ruimtegebrek als een probleem wordt ervaren. Het panel oordeelt positief over de ondernomen acties om het probleem van ruimtegebrek op te lossen. Het panel heeft de plannen voor de nieuwbouw ingezien en constateert dat het nieuwe gebouw voorziet in verschillende moderne onderwijsfaciliteiten, waaronder een studielandschap en een uitgebreide mediatheek. Facet 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Criteria - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de studievoortgang. - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de major-minorstructuur is de studiebegeleiding vormgegeven in de SLB-lijn, één van de vijf leerlijnen die integraal in ieder programmaonderdeel aan bod komt. In het curriculum tot het studiejaar 2004/2005 bestond de studieloopbaanbegeleiding (SLO) uit begeleiding van de student bij de studievoortgang. Daartoe werden niet alleen gesprekken gevoerd, maar ondersteunde en stimuleerde de SLO-coach ook het NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 31

32 reflecteren op de studievoortgang door het laten schrijven van reflectieverslagen en het opstellen van eigen leerdoelen. Met de invoering van de major-minorstructuur is er een nieuw studieloopbaanprogramma, SLB geheten, ontwikkeld. Dit programma is gestart vanaf het cohort 2004/2005. Uit bestudering van het opleidingmateriaal blijkt dat SLB de nadruk legt op het ontwikkelen van het zelfsturend vermogen van de student ten aanzien van zijn eigen leerproces, het ontwikkelen van een lerend vermogen en het ondersteunen bij de te maken keuzes binnen de opleiding. Elke student heeft een getrainde coach die hem ondersteunt in zijn studieloopbaan en bij het ontwikkelen van zijn (studie-) loopbaan. Het panel constateert dat van de student voor SLB een aanzienlijk grotere inzet wordt gevraagd dan in het SLO-programma. Dit blijkt ook uit de omvang van het aantal toegekende studiepunten 4 EC s per jaar. Uit de gesprekken met studenten en uit evaluaties blijkt dat studenten niet tevreden zijn over de wijze waarop invulling wordt gegeven aan SLB en de opdrachten die deel uitmaken van het nieuwe SLB-programma worden niet als zinvol ervaren. Het panel is van mening dat het systeem dat ten grond ligt aan SLB goed is, maar dat de studenten niet voldoende inzicht hebben in de functionaliteit van de opdrachten. De opleiding neemt zich voor de doelstellingen voor studenten te verduidelijken en de verschillen in aanpak tussen coaches tegen te gaan. De opleiding maakt gebruik van de mogelijkheid een BSA uit te brengen. Indien een student na een jaar minder dan 40 EC s (van de 60 te behalen credits van de propedeutische fase) heeft behaald, mag de student de studie niet voortzetten. Ook moeten de studenten alle activiteiten die onderdeel uitmaken van SLB met een voldoende resultaat hebben afgerond. De SLB-coach heeft ook een verwijzende functie naar andere begeleiders als de decaan, het pastoraat, de studentenpsycholoog en de vertrouwenspersoon. De begeleiding tijdens de stage en het afstuderen bestaat uit begeleiding vanuit de opleiding en vanuit de werkplek. Vanuit de opleiding wordt de begeleiding door de SLBen de SLO-coach ingevuld. Vanuit het werkveld wordt een belangrijke rol tijdens de stage vervult. Het werkveld is, evenals de studenten, tevreden over de wijze waarop de opleiding invulling geeft aan de begeleiding tijdens de stage en de afstudeeropdracht. Er is sprake van een actieve betrokkenheid en een goede sturing. Uit het STO 2005 blijkt dat de studenten van mening zijn dat zij bij studievoortgangproblemen goed worden begeleid. Dit wordt in het gesprek met de studenten eveneens bevestigd. Voor de informatievoorziening wat betreft het onderwijs is vooral Blackboard van belang. Per onderwijseenheid is een Blackboardcourse aangemaakt. Studievoortganggegevens worden opgenomen in het systeem Peoplesoft en van daaruit gepubliceerd op Blackboard. Beide registratiesystemen zijn voor studenten inzichtelijk waarvan Peoplesoft tot en met het eind van het studiejaar 2005/2006. Daarnaast is er het intranet (INsite) waarop de digitale Studiegids en de OER te vinden zijn, evenals roosterwijzigingen. Elk blok krijgen de studenten digitaal cijferlijsten toegestuurd; een keer per twee blokken gebeurt dat ook per post. 32 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

33 De uitkomsten van het STO 2005 wijzen uit dat de studenten tevreden zijn over de duidelijkheid van de informatie bij de aanvang van een module wat betreft organisatie, werkwijze en toetsing. Uit het STO 2005 blijkt verder dat de studenten ontevreden zijn over de mate waarin de les- en tentamenroosters op tijd bekend zijn. Het panel heeft van de studenten vernomen dat de opleiding actie onderneemt om problemen rond de roosters te verhelpen. Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg Facet 5.1 Evaluatie resultaten Goed Criterium - De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding F&B hanteert het hogeschoolbrede kwaliteitszorgsysteem dat gebaseerd is op het EFQM-model. Het kwaliteitszorgsysteem is beschreven in het document Kwaliteitszorg INHOLLAND De projectgroep EFQM van de SoA&T geeft een impuls aan het behalen van EFQM fase 3 in 2010 voor de School. Het opleidingsmanagement is belast met de planning en uitvoering van de interne kwaliteitszorg. Het hogeschoolbeleid is verder uitgewerkt en geconcretiseerd in het beleidsdocument Kwaliteitszorgplan SoA&T (2005). In het plan is beschreven hoe processen en resultaten worden geborgd. Binnen het managementteam zijn de directeur en de programmadirecteur verantwoordelijk voor de afstemming van de verbeterplannen. Iedere twee maanden wordt de voortgang van de verbeterplannen besproken in het managementteam. In het Bewijsdocument is een overzicht opgenomen van meetinstrumenten die de opleiding gebruikt om de kwaliteit van het onderwijs of deelprocessen daarvan te meten. Doelgroepen zijn studenten, uitvallers, medewerkers, externe begeleiders, het werkveld en alumni. In het overzicht is tevens aangegeven met welke frequentie de evaluatieinstrumenten worden ingezet en wie hiervoor verantwoordelijk is. Naast deze evaluaties maakt de opleiding gebruik van externe bronnen, zoals Elsevier en de Keuzegids. Naast het invullen van schriftelijke vragenlijsten worden ook gesprekken gevoerd met studenten, medewerkers en beroepenveld om evaluatie-uitkomsten te verduidelijken en toe te lichten. Voor alle evaluaties zijn streefnormen benoemd. Een algemeen geldend streefdoel is 3,0 op een vijfpuntsschaal. Scores van 3,4 of hoger duiden op tevredenheid; dit geldt onder andere voor de tevredenheidsonderzoeken onder medewerkers en studenten. Scores lager dan 2,6 worden als negatief aangemerkt. Op een tienpuntsschaal wordt gestreefd naar een score van minimaal 6,0 of 7,0. Voorts is als doel gesteld om in 2010 hogeschoolbreed fase 3 van EFQM/INK te bereiken (systeemgeoriënteerd). NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 33

34 Bij het hanteren en interpreteren van de uitkomsten van evaluaties vermijdt de opleiding het beoordelen op losse items. Het interpreteren vindt plaats binnen clusters van items en in samenhang met andere aspecten. Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Criterium - De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Kwaliteitszorgplan SoA&T is vastgelegd wie verantwoordelijk is voor het uitwerken van verbeteracties. De kwaliteitszorgcoördinator rapporteert naar de verschillende teams, waarna in deze teams afspraken voor verbetering worden gemaakt. De afspraken worden opgenomen in het jaarlijkse activiteitenplan. Van de op hogeschoolniveau afgenomen enquêtes worden de resultaten onder docenten verspreid en besproken in de personeelsvergaderingen en de kernteams. Ook worden naar aanleiding van de uitkomsten van onderzoek onder studenten en medewerkers gesprekken georganiseerd om meer inzicht te krijgen in de achtergronden van negatieve uitkomsten en om passende verbeteracties te ontwikkelen. De opleiding is in 2001 gestart. Het huidige visitatierapport geeft de eerste beoordeling van de opleiding weer in het kader van accreditatie. Studenten worden in de gelegenheid gesteld klachten over de organisatie en het onderwijs met de SLB-docent te bespreken. De SLB-docent brengt aan de afdelingsdirecteur verslag uit van opmerkingen en klachten. Er is een nieuwe Klachtenprocedure SoA&T opgesteld. De opleiding verwacht dat deze procedure zal leiden tot meer tevredenheid over de mogelijkheden tot het indienen van een probleem of klacht en over de geboden oplossingen. Ook is een klachtencoördinator aangesteld. Op Intranet is op basis van een STO-verbeterplan een Verbeterbarometer geplaatst die studenten inzicht geeft in de stand van zaken omtrent het behalen van de gestelde doelen. Hieruit blijkt dat de opleiding daadwerkelijk verbeteringen weet te realiseren. Ook worden studenten betrokken bij de voortgang van ingezette verbetertrajecten. De opleiding schrijft in het Bewijsdocument dat hoewel verbeteringen worden gepubliceerd op Blackboard, deze voor studenten niet altijd voldoende zichtbaar zijn. Het zichtbaar maken van verbeteringen voor studenten en medewerkers door terugkoppeling via Blackboard, studentenpanel, opleidingscommissie (OC), klassenvertegenwoordigersoverleg en stuurgroepen MTO en STO is een actiepunt. Het panel concludeert op basis van het bestudeerde materiaal [ter inzage tijdens visitatie] en de gevoerde gesprekken dat naar aanleiding van gesignaleerde knelpunten ook daadwerkelijk verbeteracties worden opgezet. Deze verbeteringen hebben betrekking op zowel microniveau, blokniveau als opleidingsniveau. Voorbeelden hiervan zijn het beschikbaar maken van meer ruimte voor studenten, de informatievoorziening naar 34 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

35 studenten toe bij bepaalde blokken verbeteren en bij een blok de beroepsgerichtheid meer aan de orde laten komen. In STO 2005 geven de studenten aan dat er niet voldoende mogelijkheden zijn voor de studenten om een probleem/klacht in te dienen bij de opleiding (score 2,7 op vijfpuntsschaal). Ook blijkt dat de studenten in het algemeen ontevreden zijn over de oplossing van problemen/afhandeling door de opleiding (score 2,0) en dat evaluaties/gesprekken niet voldoende leiden tot verbeteringen van het onderwijs of organisatie (score 2,3). Er wordt verwacht dat bovenstaande acties hierin verbetering zal brengen. Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Criterium - Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Bewijsdocument wordt inzichtelijk gemaakt op welke wijze studenten, medewerkers, afgestudeerden en het beroepenveld bij de kwaliteitszorg van de opleiding zijn betrokken, vergelijk facet 5.1. De docenten worden betrokken bij de interne kwaliteitszorg via de docentvergaderingen van het themateam, de opleidingscommissie (OC) en de SMR (medezeggenschapsraad op School-niveau). Daarnaast is één docent betrokken bij de MR van de Hogeschool (HMR). Alle docenten zijn verantwoordelijk voor het realiseren van verbeteracties. Via het MTO wordt de tevredenheid van de medewerkers van de School in kaart gebracht. Op basis hiervan worden (op School-niveau) verbeteracties ingezet via het MTO-platform. Deze verbeterdoelen en -acties zijn weergegeven in het MTO Verbeterplan. Studenten worden op verschillende momenten schriftelijk bevraagd over het onderwijs. Jaarlijks via het STO en vier maal per jaar via de evaluatie van de onderwijseenheden. Naar aanleiding van het STO komt elk jaar een studentenpanel bijeen, waarvoor alle studenten van de School worden uitgenodigd. Ook is een STO-debat georganiseerd. Daarnaast worden studenten zo nodig bevraagd voor het vaststellen van verbeteracties. Voorts zijn de studenten vertegenwoordigd in de OC en het klassenvertegenwoordigersoverleg. Tenslotte hebben vier studentleden zitting in de SMR. Docenten en studenten worden in de OC vertegenwoordigd door vier medewerkers en vier studenten. De commissie adviseert de directeur. Het panel heeft de verslagen van de vergaderingen ingezien en concludeert dat de OC haar taak op serieuze wijze invulling geeft. Het aantal alumni van de opleiding is nog beperkt. Vanaf het studiejaar 2005/2006 start de SoA&T een longitudinaal alumni- en werkveldonderzoek. Eén van de doelen is om de aansluiting van competentiegericht onderwijs op de arbeidsmarkt te kunnen volgen. Ook NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 35

36 voert de opleiding (informele) gesprekken met de alumni en er is een klein onderzoek onder hen uitgevoerd. De opleiding beschikt nog niet over een uitgewerkt alumnibeleid. De opleiding is van plan de alumni-activiteiten aan te laten sluiten op de resultaten van een hogeschoolbrede werkgroep. Voorts is de opleiding van plan een netwerk te starten waarin ook ruimte is voor ad hoc activiteiten. Het beroepenveld is vertegenwoordigd in de beroepenveldcommissie (BVC). Deze commissie bestaat uit acht leden die werkzaam zijn bij bedrijven als Danone, Van Melle, Unilever en het CBL. De BVC bestaat in deze samenstelling een half jaar en is drie maal bijeen geweest. Om daadwerkelijk resultaten te boeken, vinden de leden vijf à zes bijeenkomsten per jaar noodzakelijk. Het panel heeft vernomen dat de opleiding zich openstelt voor advies en dat er zinvolle discussies zijn gevoerd. Voorts zijn de leden van plan bedrijfsbezoeken te organiseren en studenten uit te nodigen voor de bijeenkomsten van de BVC. De opleiding onderhoudt ook contacten met het beroepenveld via de stageen afstudeerbegeleiders. Deze contacten zijn echter niet geformaliseerd. De opleiding is van plan driejaarlijks onderzoek te verrichten onder alumni en werkgevers om na te gaan in hoeverre de beoogde competenties worden gerealiseerd. Een eerste onderzoek staat gepland in voorjaar 2007 wanneer de eerste twee cohorten zijn afgestudeerd. Daarnaast zal de opleiding deelnemen aan de HBO-Monitor. Onderwerp 6 Resultaten Facet 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Criterium - De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft getoetst of de beoogde competenties zijn gerealiseerd aan de hand van evaluaties door bedrijfsbegeleiders van afstudeeropdrachten, een onderzoek onder recent afgestudeerden, beoordelingen door stagebedrijven en de gesprekken van studenten met de coach in het kader van studieloopbaanbegeleiding. Uit een onderzoek onder de begeleiders van afstudeerders blijkt dat zij over het geheel genomen tevreden zijn over het behaalde niveau van de eerste lichting afgestudeerden. Een onderzoek onder zeven recent afgestudeerden wijst uit dat de afgestudeerden over het algemeen tevreden zijn over verworven algemene hbo-competenties zoals integratief denken, professionalisering, brede inzetbaarheid, methodisch werken en reflecteren op het eigen functioneren. Relatief minder tevreden zijn de afgestudeerden over probleemgericht werken. Afgestudeerden hebben het panel verteld dat de opleiding een goede basis biedt om adequaat te functioneren in de beroepspraktijk. Er is het bijzonder waardering voor zaken als presenteren, marketing, kennis van voeding, Engelse taalvaardigheden, wetgeving en leiding geven. Ook heeft de opleiding de afgestudeerden ertoe aangezet ook na de 36 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

37 studie te blijven leren. Een deel van de afgestudeerden pleit voor meer diepgang op het gebied van statistiek, in het bijzonder het analyseren van de uitkomsten van sensorisch onderzoek. Het panel heeft van een vertegenwoordiging van het werkveld vernomen dat afgestudeerden van de opleiding in een behoefte voorzien. Het niveau van de afgestudeerden is voldoende om als beginnend beroepsbeoefenaar te functioneren. Vooral de combinatie van food en marketing geeft de afgestudeerden meerwaarde. Daarnaast is er waardering voor de afgestudeerden vanwege hun kennis van de Engelse taal, hun creativiteit en hun vaardigheden op het gebied van projectmanagement. Voorts is het werkveld van mening dat de afgestudeerden breed zijn opgeleid en daarom beter passen in kleine bedrijven. Ook vindt het werkveld dat afgestudeerden goed in staat zijn een brugfunctie te vervullen binnen een bedrijf. Het panel heeft voor het visitatiebezoek tien afstudeerverslagen bestudeerd. Het panel oordeelt positief over de opzet en uitvoering van de onderzoeken. De verslagen bevatten een duidelijke vraagstelling, duidelijke literatuurverwijzingen en de gekozen onderwerpen zijn relevant. Ook passen de onderwerpen in het profiel van de opleiding F&B. Wel vindt het panel de toepassing van statistische analysetechnieken beperkt. Voorts is het panel van mening dat de eigen visie van de studenten te weinig in de verslagen tot uitdrukking komt; mede hierdoor maken de afstudeerverslagen een wat mechanische indruk. Facet 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Criteria - Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. - Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De Hogeschool onderkent de noodzaak om beleid te voeren op de beheersing van kwantitatieve opleidingsresultaten. Kwantitatieve gegevens met betrekking tot instroom, doorstroom en uitstroom zijn noodzakelijk om het onderwijsproces te evalueren en eventueel bij te stellen. De opleiding F&B heeft streefcijfers geformuleerd voor de gemiddelde verblijfsduur afgestudeerden en voor studiestakers, voor de gemiddelde uitval in het eerste studiejaar en in de hoofdfase en voor het opleidingsrendement per instroomcohort. Deze streefcijfers zijn gebaseerd op landelijke kengetallen en de bekostigingsnormen. De norm van de opleiding voor de gemiddelde verblijfsduur van afgestudeerden is 4,20 jaar en voor studiestakers is 1,35 jaar. Voor de uitval in de propedeuse wordt een percentage van 20% nagestreefd en in de hoofdfase een percentage van 5%. De streefnorm voor het opleidingsrendement per instroomcohort is vastgesteld op 70%. De eerste studenten van de opleiding F&B zijn afgestudeerd in juni Dit betekent dat cijfers over het gerealiseerde rendement in beperkte mate voorhanden zijn. Uit de beschikbare cijfers blijkt dat de gemiddelde verblijfsduur van afgestudeerden met 3,5 jaar NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 37

38 voldoet aan de norm, maar hierbij moet in ogenschouw worden genomen dat studenten met studievertraging nog niet zijn afgestudeerd. De verblijfsduur van studiestakers is de afgelopen jaren gestegen, maar voldoet aan de norm (gemiddeld 1,0 jaar). Ook het percentage uitvallers in de propedeuse voldoet aan de norm. De uitval in de hoofdfase is echter te hoog: van het cohort 2002 heeft 15,8% tijdens de hoofdfase de studie voortijdig afgebroken en van het cohort ,5%. Het aantal ingeschreven studenten is beperkt. De opleiding neemt zich voor de activiteiten binnen het Schoolbrede promotieteam gericht op verhoging van de bekendheid en populariteit van de groene opleidingen onder potentiële studenten te intensiveren om aldus de instroom te verhogen. In bijlage 4 is een vergelijking met het landelijk gemiddelde van de vier opleidingen F&B in Nederland gemaakt. Deze vergelijking wijst uit dat de uitval na één jaar gunstig afsteekt tegen die van de andere drie opleidingen F&B (behalve voor het cohort 2001 als gevolg van een administratieve ingreep). De uitval na drie jaar is in 2001 iets ongunstiger dan het landelijk gemiddelde (42,9 maanden versus 37,2 (landelijk) maanden) en in 2002 juist gunstig (22,7 maanden ten opzichte van 34,2 (landelijk) maanden); de studieduur van uitvallers is (iets) korter dan het landelijk gemiddelde, maar laat over de afgelopen jaren een stijgende lijn zien. 38 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

39 Deel C: Bijlagen NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 39

40 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 40 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt)

41 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bachelor opleiding Food & Business (vt) 41