Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Eindrapport

Transcriptie

1 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Eindrapport

2

3 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Eindrapport in opdracht van Provincie Zeeland 24 januari 2012 rapportnummer: 4374-R-E auteurs: J. Lodewijks en H.J. Zoer Tanthofdreef 15 Badhuiswal 3 Hoff van Hollantlaan 6 Conradstraat 8D Heresingel 12 Postbus 2873 Postbus SR Rosmalen Postbus ES Groningen 2601 CW Delft 8001 BC Zwolle Tel AD Amsterdam Tel Tel Tel Fax Tel Fax Fax

4

5 Inhoudsopgave 1! INLEIDING 1! 1.1! Aanleiding 1! 1.2! Doel van het onderzoek 1! 1.3! Leeswijzer 1! 2! OPZET ONDERZOEK 3! 2.1! Inleiding 3! 2.2! Enquête 3! 2.3! Steekproef en respons 4! 2.4! Analyses 6! 3! RESULTATEN 0- EN 1-METING 7! 3.1! Inleiding 7! 3.2! De pashouders 7! 3.3! Gebruik van de OV-pas 10! 3.4! Kwaliteitsbeleving van het OV 26! 3.5! Uitwisseling tussen OV en regiotaxi 28! 4! VERGELIJKING MET DE PRAKTIJK 35! 4.1! Tellingen in de bussen 35! 4.2! Resultaten ontwikkeling gebruik Wmo-vervoer 35! 5! CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 39! 5.1! Inleiding 39! 5.2! Conclusies effect op verplaatsingsgedrag en imago OV 39! 5.3! Conclusies uitwisseling tussen OV en regiotaxi 40! 5.4! Conclusies pilotdoelen 41! 5.5! Aanbevelingen 42! BIJLAGEN 1. Aanbiedingsbrief enquête 2. Vragenlijst 0-meting 3. Vragenlijsten 1-meting 4. Memo bustellingen

6

7 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Sinds 1 maart 2010 hebben ouderen in Zeeuws-Vlaanderen de mogelijkheid om gratis gebruik te maken van het openbaar vervoer. Het aantal pashouders in de gemeenten Sluis, Terneuzen en Hulst is circa Mobycon heeft in 2010 een evaluatie uitgevoerd onder deze mensen met als doel inzicht te verkrijgen in het effect van de proef. Mede door de resultaten van dit onderzoek heeft de provincie samen met de betrokken gemeenten besloten de proef met een jaar te verlengen tot maart Om te bepalen of en op welke wijze het gratis OV voor ouderen wordt voortgezet na 1 maart 2012 wil de provincie samen met de betrokken gemeenten opnieuw een evaluatie laten uitvoeren onder de pashouders. 1.2 Doel van het onderzoek Het doel van de twee onderzoeken is om meer inzicht te krijgen in de effecten van de proef met het gratis OV voor ouderen. Hierin worden twee aspecten onderscheiden: Het effect van gratis OV op het verplaatsingsgedrag van ouderen en het imago van het OV. Het effect van gratis OV op de mogelijkheden van integratie van het OV en het doelgroepenvervoer. Om beter inzicht te krijgen in het tweede aspect is apart gekeken naar de doelgroep ouderen met een Wmo-vervoerpas, die gebruik maken van het doelgroepenvervoer (Taxicom). Met de resultaten kan de provincie samen met de gemeenten bekijken of en in welke vorm zij doorgaan met een vorm van gratis of goedkoop OV voor ouderen. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 beschrijven we de opzet van het onderzoek. We gaan in op de enquête, de steekproef, de respons en de analyses die zijn uitgevoerd. De resultaten van de 1-meting in Zeeuws Vlaanderen zijn in hoofdstuk 3 beschreven. Hierbij zijn de resultaten direct afgezet tegen de resultaten bij de 0-meting in In hoofdstuk 4 zijn de resultaten vergeleken met de praktijk, bestaande uit fysieke tellingen in de bussen en de ontwikkeling in werkelijk gebruik van het Wmo-vervoer. Het rapport wordt afgesloten met een hoofdstuk waarin wij de belangrijkste conclusies verwoorden en enkele aanbevelingen doen. Mobycon pagina 1

8 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Mobycon pagina 2

9 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 2 Opzet onderzoek 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk is de opzet van het evaluatieonderzoek beschreven. Allereerst gaan we in op de keuzes ten aanzien van de enquête die is uitgezet binnen de drie gemeenten. Vervolgens beschrijven we de wijze waarop de steekproeven zijn bepaald en welke respons is behaald. In de laatste paragraaf gaan we in op de analyses die zijn uitgevoerd en keuzes die hierin zijn gemaakt. 2.2 Enquête Uit de respons op eerdere enquêtes blijkt dat de doelgroepen die een vragenlijst ontvangen een duidelijke voorkeur hebben voor een schriftelijke enquête. Om deze reden is er voor gekozen de enquête wederom alleen op papier aan te bieden. Alle geselecteerde inwoners van 65 jaar of ouder in de drie gemeenten zijn per brief aangeschreven met de vraag of ze willen deelnemen aan het enquêteonderzoek. Bij deze brief is de enquête meegestuurd inclusief een antwoordenveloppe waarmee de enquête kosteloos kan worden geretourneerd. Een voorbeeld van deze brief is opgenomen in bijlage 1. De enquête bestaat uit verschillende onderdelen. Het eerste deel gaat in op het gebruik van de gratis OV-pas. Het tweede deel gaat in op de kwaliteitsbeleving van het OV en de mogelijkheden om ritten met de regiotaxi te vervangen door ritten met het reguliere OV. Als laatste zijn enkele vragen gesteld over de pashouders zelf. Tijdens de 1-meting zijn twee aparte vragenlijsten opgesteld. Eén vragenlijst voor de doelgroep ouderen zonder een Wmo-vervoerpas en één vragenlijst voor ouderen met een Wmovervoerpas. Op basis van de deze twee verschillende vragenlijsten is ook bij de analyses het onderscheid tussen de twee doelgroepen gemaakt. Dit wijkt af van de situatie tijdens de 0- meting in Toen zijn beide doelgroepen onderscheiden door middel van de vraag of de respondent in het bezit was van een Wmo-vervoerpas. Er zijn enkele kleine wijzigingen in de vragenlijst doorgevoerd met als belangrijkste doel meer verdieping en inzicht in de mogelijkheid voor de huidige gebruikers van het Wmovervoer om het gratis OV te gebruiken. Wijzigingen zijn doorgevoerd in vraag veertien en de vragen in het deel van de vragenlijst over de kwaliteit van het openbaar vervoer en de relatie met regiotaxi. De vragenlijst van de 0-meting is opgenomen in bijlage 2. De vragenlijsten van de 1-meting zijn opgenomen in bijlage 3. Mobycon pagina 3

10 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 2.3 Steekproef en respons Met het onderzoek willen we over de groep ouderen met en zonder Wmo-vervoerpas betrouwbare 1 uitspraken kunnen doen. Dit betekent dus ook dat de resultaten die in dit rapport worden beschreven voor deze totale groep ouderen van toepassing zijn. Voor de doelgroep ouderen zonder Wmo-vervoerpas is een representatieve steekproef getrokken uit de gemeentelijke basisadministratie. Voor de doelgroep ouderen met een Wmovervoerpas zijn de personen geselecteerd uit de Wmo-pashouderbestanden van de verschillende gemeenten. Statistisch gezien zijn 384 ingevulde vragenlijsten altijd voldoende om met een betrouwbaarheid van 95% en een nauwkeurigheid van 5% uitspraken te doen. Eerdere onderzoeken wijzen uit dat onder de niet Wmo-ers een respons van 40% tot 50% haalbaar is. Voor het bepalen van de bruto steekproefgrootte is daarom uitgegaan van 40%. Voor de Wmo-ers is uitgegaan van een respons van 20%. Concreet betekent dit een bruto steekproef (het aantal enquêtes dat is verstuurd) van 1000 onder de ouderen zonder Wmovervoerpas en 1950 onder ouderen met een Wmo-vervoerpas. Binnen de gemeenten Sluis en Hulst is de omvang van de doelgroep ouderen met een Wmo-vervoerpas echter niet groot genoeg voor de gewenste bruto steekproef. In tabel 2.1, 2.2 en 2.3 zijn de bruto steekproefaantallen, de respons en de nauwkeurigheidsmarges weergegeven voor de 0- en de 1-meting in Zeeuws Vlaanderen. Doelgroep Totaal aantal Bruto steekproef Sluis Terneuzen Hulst Sluis Terneuzen Hulst Niet Wmo pashouders 65+ Wmo-pashouders Totaal Tabel 2.1: overzicht steekproefaantallen 0 en 1-meting 1 95% betrouwbaarheid bij een foutmarge van +/- 5%. Voorbeeld: indien uit de steekproef blijkt dat 60% van de pashouders geen gebruik maakt van de vervoerspas kan met 95% zekerheid gezegd worden dat 55% tot 65% van alle pashouders de pas niet gebruikt. Mobycon pagina 4

11 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Doelgroep Respons Responspercentage Sluis Terneuzen Hulst Sluis Terneuzen Hulst Niet Wmo pashouders 65+ Wmo-pashouders % 46% 48% 51% 42% 45% % 33% 29% 34% 27% 34% Onbekend Totaal % 42% 41% 40% 41% 41% Tabel 2.2: overzicht respons 0- en 1-meting Doelgroep Nauwkeurigheidspercentage Sluis Terneuzen Hulst Niet Wmo pashouders 65+ Wmopashouders 65+ 4,66% 4,34% 4.35% 4,23% 4,54% 4,38% 6,48% 5,43% 3,47% 3,15% 5,92% 5,39% Totaal 65+ 3,58% 3,52% 2,67% 2,71% 3,46% 3,54% Tabel 2.3: nauwkeurigheidspercentages Uit de resultaten in tabel 2.2 blijkt dat de totale responspercentages voor 65+ in de 0- en 1- meting nauwelijks verschillen. De netto responsaantallen zijn voldoende voor betrouwbare uitspraken per gemeente binnen de doelgroep ouderen zonder Wmo-vervoerpas. Voor de ouderen met Wmo-vervoerpas in Terneuzen kunnen ook betrouwbare uitspraken worden gedaan. Voor de groepen ouderen met Wmo-vervoerpas in de gemeenten Sluis en Hulst zijn de aantallen lager, zowel in de 0- als in de 1-meting. Dit heeft tot gevolg dat uitgaande van een betrouwbaarheid van 95% een grotere nauwkeurigheidsmarge moet worden geaccepteerd. In de 1-meting ligt de nauwkeurigheidsmarge dichterbij de 5% dan in de 0-meting. Mobycon pagina 5

12 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 2.4 Analyses Na de uiterste inzenddatum zijn de geretourneerde enquêtes geautomatiseerd verwerkt. De gegevens zijn vervolgens gecontroleerd op afwijkingen en gekoppeld aan de 0-meting uit De resultaten uit de databestanden zijn verwerkt tot bruikbare tabellen en figuren. Om invulling te geven aan de onderzoeksdoelen die zijn gesteld, zijn frequentietabellen opgesteld voor alle enquêtevragen. Bij de frequentietabellen voor de gemeenten in Zeeuws Vlaanderen zijn de resultaten van de verschillende gemeenten inclusief de 0-meting naast elkaar weergegeven zodat de verschillen tussen de gemeenten duidelijk worden. Vanwege de leesbaarheid is het aandeel missende respons bij de diagrammen weggelaten. Naast de frequentietabellen zijn tevens relevante relaties tussen verschillende variabelen bekeken. Dit is gedaan aan de hand van kruistabellen. Om te onderzoeken of er verbanden bestaan tussen enquêtevragen / variabelen uit de kruistabellen is op elke analyse een statistische toets uitgevoerd. Daarmee kijken we of een verband op toeval berust of niet. Indien er aan de voorwaarden van de statistische toets wordt voldaan en er een significant verband is rapporteren we hierover. De resultaten van de analyses zijn beschreven in hoofdstuk drie. Mobycon pagina 6

13 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 3 Resultaten 0- en 1-meting 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk presenteren we de resultaten van de 1-meting in drie gemeenten, te weten Sluis, Terneuzen en Hulst. Om eventuele verschillen duidelijk te maken zijn alle resultaten per gemeente weergegeven. Hierbij zijn ook de resultaten weergegeven van de 0-meting die in 2010 in Zeeuws Vlaanderen is gehouden. Zo is een vergelijking tussen de 0- en 1-meting mogelijk. We presenteren de resultaten in vier paragrafen: beschrijving van de kenmerken van de pashouders; beschrijving van het gebruik van de gratis OV pas door de pashouders; de kwaliteitsbeleving van het OV door de pashouders; effecten op en bereidheid tot uitwisseling tussen OV en regiotaxi (Taxicom). Wanneer er sprake is van opmerkelijke resultaten beschrijven we dit. Vanwege de leesbaarheid van de figuren is de categorie onbekend bij de meeste variabelen weggelaten. Hierdoor kan het totaal aantal waarnemingen per variabele verschillen. 3.2 De pashouders De verdeling tussen mannen en vrouwen is weergegeven in tabel 3.1. Percentages Geslacht Sluis Terneuzen Hulst Man 40% 41% 38% 35% 39% 41% Vrouw 59% 59% 60% 65% 59% 59% Onbekend 1% - 2% - 2% - Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Tabel 3.1: verdeling vrouwen en mannen Het aandeel mannen en vrouwen is in Sluis en Hulst in de 0- en 1-meting ongeveer gelijk. In de gemeente Terneuzen is het aandeel vrouwen binnen de doelgroep ouderen toegenomen van 60% in de 0-meting naar 65% in de 1-meting. Het verschil tussen mannen en vrouwen is waarschijnlijk (deels) te verklaren doordat vrouwen gemiddeld ouder worden dan mannen. Mobycon pagina 7

14 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen De leeftijdsverdeling van de pashouders is weergegeven in figuur 3.1.!"#$"%&'(" #!!" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!" )""*&+,-.!'/012-"#/ +!,- *(,. +! *#,. *', )(,. *!, )#,. )' (',. )!, Figuur 3.1: leeftijd van de pashouders In de figuur is te zien dat de leeftijdsverdeling in Sluis en Hulst in de 0- en 1-meting ongeveer gelijk is gebleven. In de gemeente Terneuzen is het aandeel jaar in de 1-meting groter en het aandeel jaar kleiner. Globaal blijkt een zelfde leeftijdsverdeling bij de 0 en de 1 meting. Opnieuw blijken de pashouders in Terneuzen gemiddeld ouder te zijn. De woonsituatie van de pashouders staat in figuur 3.2. #!!" )**%+,&-'&,"./'+0*-1"#+!"#$"%&'(" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",-./01 2/ /8961 Figuur 3.2: woonsituatie pashouders Mobycon pagina 8

15 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Het grootste gedeelte van de respondenten woont zelfstandig. Het aandeel samenwonend zelfstandig is in Sluis en Terneuzen in de 1-meting gestegen, terwijl deze categorie in Hulst in de 1-meting is gedaald. In Hulst zijn de aandelen begeleid wonen en verzorgingstehuis gestegen ten opzichte van de 0-meting. Verschillen zijn echter minimaal. Aan de respondenten is gevraagd of ze gebruik maken van hulpmiddelen. In figuur 3.3 is te zien van welke hulpmiddelen gebruik wordt gemaakt. +!" )"*#+,-./'%.0+123,44"1"% *!" )!"!"#$"%&'(" (!" '!" &!" %!" $!",-./ :96;8<, =:6>:: ,>7=?;// /168 #!"!" Figuur 3.3: gebruik van hulpmiddelen door pashouders De meeste respondenten maken geen gebruik van een hulpmiddel. Het hulpmiddel dat het meest wordt genoemd is de rollator. In de 1-meting komt gebruik van de rollator opvallend genoeg minder vaak voor dan in de 0-meting. Dit geldt voor alle gemeenten. Mobycon pagina 9

16 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 3.3 Gebruik van de OV-pas In tabel 3.2 en 3.3 is het bezit en het gebruik van de gratis OV-pas weergegeven. Bezit van de gratis OV-pas Percentage Sluis Terneuzen Hulst 0 (N=661) 1 (N=683) 0 (N=1202) 1 (N=1167) 0 (N=702) 1 (N=669) Ja 83% 86% 79% 86% 72% 84% Nee, nooit de pas (bewust) ontvangen 14% 11% 17% 11% 26% 13% Onbekend 4% 3% 4% 3% 2% 3% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Tabel 3.2: bezit van de gratis OV-pas Gebruik van de gratis OV-pas Percentage Sluis Terneuzen Hulst 0 (N=661) 1 (N=683) 0 (N=1202) 1 (N=1167) 0 (N=702) 1 (N=669) Ja 32% 43% 28% 37% 21% 32% Nee 54% 45% 54% 51% 53% 55% Onbekend 0% 2% 1% 1% 0% 0% Nee, nooit de pas (bewust) ontvangen 14% 11% 17% 11% 26% 13% Totaal 100% 101% 2 100% 100% 100% 100% Tabel 3.3: gebruik van de gratis OV-pas In alle drie de gemeenten is het aandeel respondenten die bewust in het bezit zijn van de gratis OV-pas toegenomen. Met name in Hulst en Terneuzen is een grote toename te zien. Aangezien alle ouderen zijn aangeschreven met de gratis OV-pas is het waarschijnlijk dat de 11 tot 13% van de respondenten die aangeeft de pas niet (bewust) te hebben ontvangen deze wel hebben ontvangen maar de ontvangst niet hebben opgemerkt. Het gebruik van de OV-pas is ook toegenomen, in alle gemeenten met 9 tot 11% ten opzichte van de 0-meting. Van alle respondenten die werkelijk (bewust) in het bezit zijn van een gratis OV-pas maakt in de 1-meting 42% daadwerkelijk gebruik van de gratis OV-pas. De relatie tussen leeftijd en het gebruik van de pas is als volgt: hoe jonger de respondenten hoe groter de kans dat de gratis OV-pas wordt gebruikt. 2 Vanwege afronding telt het totaal op tot 101% in plaats van 100%. Mobycon pagina 10

17 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Kenmerken gebruik van de gratis OV-pas De frequentie van het gebruik van de gratis OV-pas is weergegeven in figuur 3.4. #!!" )#"*+"%&,"-.'%-("/#+,0!"#$"%&'(" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!" #,-.-,%,/001,23,40, #,/001,701,800/ $,-.-,&,/001,701, 800/ ',/001,701,800/,.9, :6/01 Figuur 3.4: frequentie van het gebruik van de OV-pas In Terneuzen is het aandeel 1 keer per week in de 1-meting toegenomen, ten koste van 1 tot 3 keer in de maand. In de gemeente Hulst valt op dat het aandeel 5 keer per week of vaker in de 1-meting is gestegen. In Sluis is de frequentie van het gebruik van de gratis OVpas in de 1-meting licht afgenomen. De verdeling over de reistijdstippen is te zien in figuur 3.5. )!" )*+,"-."+&/012&/**"%+3""2&"+("#"/21+ (!" '!"!"#$"%&'(" &!" %!" $!" *+,-./ *+,-./01/ :123341#(1664 ;6<<./1#(1./1#51664 =71#51664 #!"!" Figuur 3.5: reistijdstippen Mobycon pagina 11

18 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Zowel in de 0-meting als in de 1-meting is te zien dat de pashouders vooral na 9 uur in de ochtend en voor 4 uur s middags reizen. Het is opmerkelijk dat een deel van de pashouders aangeeft voor 9 uur s ochtends de pas te gebruiken. De pas is dan namelijk niet geldig. Hier kan de situatie zijn dat pashouders met de bus reizen maar gewoon betalen, of de buschauffeur laat de ouderen toch voor 9 uur op de gratis pas reizen. Aan de pashouders is gevraagd of ze meestal alleen of met anderen reizen. Het resultaat van deze vraag is te zien in figuur 3.6. #!!" )""*&'+,*'-"%,./,'++""%,.0,#"1*!"#$"%&'(" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",-./01 234/-54/65-7/68 931:;<./0 234/-54/653-./0/5 931:;<./0,==//- Figuur 3.6: alleen of samen met andere reizen Tenminste 40% van de pashouders reist alleen. Daarnaast reist tenminste 40% van de pashouders samen met een andere pashouder. De categorieën samen met niet-pashouder en anders komen bijna niet voor. In de 1-meting is te zien dat het aandeel alleen reizen in Sluis en Terneuzen is afgenomen. Mobycon pagina 12

19 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.7 is te zien welke bestemmingen het meest worden bezocht. #!!" )""*&+,"-.$/&"+,"*&"001%("% +!" *!" )!"!"#$"%&'(" (!" '!" &!" %!" $!" #!",-./ :3;:03 <:70:6/:0 A0.:73!" Figuur 3.7: bestemmingen Inwoners van de gemeente Sluis reizen zowel in de 0- als in de 1-meting het meest naar Oostburg en Terneuzen. Inwoners van Terneuzen reizen vaak binnen Terneuzen, gevolgd door Hulst. Dit is in de 0- en 1-meting het geval. Inwoners van de gemeente Hulst reizen vaak naar Terneuzen of binnen Hulst. We zien dit beeld zowel in de 0- als de 1-meting. Mobycon pagina 13

20 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Figuur 3.8 gaat in op de reismotieven van de respondenten. *!" )*&+",-.**#-("/# '6 )!" (!"!"#$"%&'(" '!" &!" %!" $!" +,-./0/- 1/23/.4567,0,/ 8/9:/6;,/</4=3/0/- 1/23/.46:;> #!"!" Figuur 3.8: reismotieven Voor alle gemeenten geldt in de 0- en in de 1-meting dat winkelen het meest genoemde reismotief is, gevolgd door bezoek aan een arts en bezoek aan familie. Mobycon pagina 14

21 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.9 zijn gebruikte vervoerwijzen naast het OV weergegeven. )!" )"#*+"#,-./"%0%''1&02"&03) (!"!"#$"%&'(" '!" &!" %!" $!" #!" *+,-. / , ,9 :,-;,+<,4;=>-1 A,<+1-=B+ C,D14,;-=B+ C,,4 Figuur 3.9: gebruikte vervoerwijzen naast het OV In de gemeente Sluis worden de fiets en de eigen auto vaak gebruikt. In Terneuzen wordt regiotaxi (Taxicom) ook veel gebruikt, zowel in de 0- als de 1-meting. In Hulst is het aandeel regiotaxi in de 1-meting gestegen en het aandeel met de eigen auto gedaald. Fiets en eigen auto scoren hoog. De gemiddeld hogere leeftijd is een mogelijke verklaring voor het feit dat de regiotaxi in Terneuzen meer wordt gebruikt. Een tweede verklaring kan gevonden worden in het feit dat het gebruik van het Wmo-vervoer/Taxicom voor de Wmo-doelgroep in Terneuzen gratis is. In Sluis en Hulst is dat niet het geval. Mobycon pagina 15

22 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.10 is te zien welke vervoerwijzen de pashouders zouden gebruiken indien ze niet over de gratis OV-pas konden beschikken. (!" '!"!"#$"%&'(" &!" %!" $!" #!" )*+,-.//0-,12 )4/.,+/6/4-0 )*"+("#",-.+/*%."#+0123'- 34/.- 56*78-9*6:4/.- G90/6-!" Figuur 3.10: vervoerbewijzen gebruikt zonder OV-pas In Sluis en Hulst is de eigen auto het belangrijkste alternatief voor het OV. Terneuzen laat een minder duidelijke piek zien. De eigen auto en regiotaxi scoren in Terneuzen ongeveer even hoog. In de 1-meting is in Terneuzen het aandeel eigen auto en het aandeel regiotaxi gestegen. Mobycon pagina 16

23 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Figuur 3.11 laat zien of het OV-gebruik is toegenomen door de OV-pas. #!!" )*"%'+",("-#./0,12,3**#,3",1245'6 +!" *!" )!"!"#$"%&'(" (!" '!" &!" %!" $!",--./0123-4/5667,--./21-8/ /-21:;<12;/567-4/ 96./662<1-2=1>7/567-4/ #!"!" Figuur 3.11: toename van het OV-gebruik dankzij de gratis OV-pas Tussen de 0- en 1-meting zijn een aantal verschillen te zien over het OV-gebruik. In alle drie de gemeenten is te zien dat het aandeel respondenten die aanzienlijk vaker gebruik maken van het OV in de 1-meting is gestegen. In Sluis en Terneuzen is het aandeel respondenten die niet vaker of minder vaak het OV gebruiken in de 1-meting gedaald, terwijl dit aandeel in Hulst een klein beetje is gestegen. De conclusie is hier dat de pashouders gemiddeld vaker van het OV gebruik zijn gaan maken ten opzichte van de situatie tijdens de 0-meting. Er moet echter wel in acht worden genomen dat dit alleen de pashouders betreft die de pas hebben gebruikt. De pashouders die aangeven de OV-pas niet te gebruiken, hebben deze vraag namelijk niet beantwoord. Wanneer we kijken naar de totale doelgroep ouderen (gebaseerd op de respons in tabel 2.2) dan blijkt per gemeente het volgende: 38% (259 op 683 respondenten) in Sluis gebruikt het OV vaker dankzij de OV-pas. 31% (360 op 1167 respondenten) in Terneuzen gebruikt het OV vaker dankzij de OVpas. 26% (177 op 669 respondenten) in Hulst gebruikt het OV vaker dankzij de OV-pas. Dit komt er dus op neer dat ongeveer een derde van alle ouderen dankzij de gratis OV-pas vaker van het OV gebruik is gaan maken. Mobycon pagina 17

24 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen De pashouders is gevraagd of ze dankzij de OV-pas vaker buitenshuis komen. Het resultaat is te zien in figuur #!!" )'*"#+,-.&"%/0-./+1'%*2.3+1"+4)56'/!"#$"%&'(" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",--./0123-4/5667,--./21-8/ /-21:;<12;/567-4/ 96./662<1-2=1>7/567-4/ Figuur 3.12: vaker buitenshuis dankzij de gratis OV-pas In beide metingen is te zien dat meer dan de helft van de respondenten vaker buitenshuis komt dankzij de OV-pas. Bovendien is dit aandeel in de 1-meting in alle drie de gemeenten gestegen tot boven 60%. Het is ook hier belangrijk in acht te nemen dat dit de doelgroep betreft die de gratis OV-pas daadwerkelijk heeft gebruikt. Figuur 3.13 gaat in op motieven om vaker buitenshuis te komen. +!" )*&+",-*.-/'0"#-12+&"%342+3-&"-0*."% *!" )!" (!"!"#$"%&'(" '!" &!" %!" $!",--./ ,--./ #!"!" Figuur 3.13: motieven om vaker buitenshuis te komen Mobycon pagina 18

25 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen De motieven die respondenten noemen om vaker buitenshuis te komen zijn in de 0- en in de 1-meting vrijwel gelijk. Het gaat vooral om meer winkelen en meer bezoek. Figuur 3.14 laat de relatie zien tussen het bezit van Wmo-pas en toename OV-gebruik. #!!" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",--./0123-4/5667,--./21-8/ /-21:;<12;/567-4/ 96./662<1-2=1>7/567-4/ )*+,+-./++)0+,+0*/1 Figuur 3.14: relatie tussen bezit Wmo-vervoerpas en toename OV-gebruik In de 0- en 1-meting blijkt dat zowel de doelgroep zonder Wmo-vervoerpas als de doelgroep met Wmo-vervoerpas vaker van het OV gebruik zijn gaan maken. Wel blijkt dat de doelgroep zonder Wmo-vervoerpas dit relatief vaker is gaan doen. We merken bij deze resultaten wel op dat de toename van het OV-gebruik door de Wmodoelgroep niet automatisch betekent dat regiotaxiritten zijn vervangen door het OV. Hiervoor verwijzen we naar figuur Mobycon pagina 19

26 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Figuur 3.15 laat de relatie zien tussen het bezit van Wmo-pas en de komst buitenshuis. #!!" +!" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",--./0123-4/5667,--./21-8/ /-21:;<12;/567-4/ 96./662<1-2=1>7/567-4/ )*+,+-*.++)/+,+///0 Figuur 3.15: relatie tussen bezit Wmo-vervoerpas en komst buitenhuis Ook hier blijkt in de 0- en 1-meting dat zowel de doelgroep zonder Wmo-vervoerpas als de doelgroep met Wmo-vervoerpas vaker buitenshuis komt door de gratis OV-pas. De doelgroep met Wmo-vervoerpas komt echter relatief vaker buitenshuis dankzij het gratis OV, zowel in de 1-meting als in de 0-meting. Uit de bovenste kruisverbanden blijkt dat beide doelgroepen zowel vaker het OV zijn gaan gebruiken als vaker buitenshuis komen. Echter de Wmo-doelgroep is ten opzichte van de niet Wmo ers relatief minder vaak het OV gaan gebruiken terwijl ze wel relatief meer buitenshuis komen. Het gratis OV heeft daarmee bij de Wmo-doelgroep dus een groter positief effect op hun activiteiten buitenshuis en de daarmee samenhangende maatschappelijke participatie. Mobycon pagina 20

27 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Niet-gebruikers van de gratis OV-pas Aan pashouders die aangeven geen gebruik te maken van de OV-pas is gevraagd wat de belangrijkste reden hiervoor is. Het resultaat is te zien in figuur #!!" +!" )"*'%(#+,-.&"/#"0"%/12/0"/3456'./%+"&/&"/("7#8+-"%!"#$"%&'(" *!" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",-./ /512-5/627//8 9/:0//;2./2;<12-5/6,865=.2:/><<8.2/-2 A/?0B542<865=.2?0CDE1-C0F5/61 A/?0B542<865=.2<B6C A/?0B542<865=.2G/:5C6<H5 Figuur 3.16: redenen om niet van de gratis OV-pas gebruik te maken Meer dan 60% van de respondenten geeft aan altijd de auto of regiotaxi te gebruiken. Dit is waar te nemen in de 0- en in de 1-meting. In Terneuzen is het aandeel van regiotaxi (Taxicom) hoger dan in Sluis en Hulst. Aan de niet-gebruikers van de OV-pas zijn een aantal stellingen voorgelegd. Mobycon pagina 21

28 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.17 staan de eerste stellingen.!"#$%&#'(#)*+,-.#/012+.#3(4#)(5*&-"(6#+4.7 8*),9-'.-/-0-'7$ 8*),9-!.-/-0-'#! 23453*635-'.-/-0-#&! 23453*635-!.-/-0-#;% ()*+,-'.-/-0-''; ()*+,-!.-/-0-'7# 8*),9-'.-/-0-':! 8*),9-!.-/-0-'%; 23453*635-'.-/-0-#&: 23453*635-!.-/-0-#:& ()*+,-'.-/-0-'1! ()*+,-!.-/-0-':# 8*),9-'.-/-0-##$ 8*),9-!.-/-0-##& 23453*635-'.-/-0-77& 23453*635-!.-/-0-7$$ ()*+,-'.-/-0-#'1 ()*+,-!.-/-0-#1! F3<34-G3) H3) /3*94??) /+39 F3< I335-=35+5A- 5JKJ9J!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.17: redenen om de gratis OV-pas wel te gaan gebruiken Meer dan 60% van de respondenten gebruikt de OV-pas wel als de auto niet meer gebruikt zou kunnen worden. Voor het niet meer kunnen gebruiken van de fiets ligt de grens om de OV-pas wel te gaan gebruiken rond de 50% en voor regiotaxi rond de 30%. Mobycon pagina 22

29 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.18 staan stellingen over meer en toegankelijker OV.!"#$%&#'(#)*+,-.#/012+.#3(4#)(5*&-"(6#+4.7 9*),:-'.-/-0-'#! 9*),:-!.-/-0-'## 34564*746-'.-/-0-# *746-!.-/-0-#1; ()*+,-'.-/-0-''8 ()*+,-!.-/-0-'#& 9*),:-'.-/-0-'1& 9*),:-!.-/-0-'$& 34564*746-'.-/-0-#1& 34564*746-!.-/-0-#18 ()*+,-'.-/-0-''2 F4E45-G4) H4) /4*:5DD) /+4: F4E45-6+4: I446-<46+6C- 6JKJ:J ()*+,-!.-/-0-'1#!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.18: redenen om de gratis OV-pas wel te gaan gebruiken In Sluis en Hulst is het aantal respondenten dat zegt de OV-pas te gaan gebruiken als er meer en beter OV zou zijn of het OV beter toegankelijk zou zijn afgenomen in de 1-meting. Dit betekent niet automatisch dat respondenten vinden dat het OV is verbeterd of dat de toegankelijkheid van het OV is verbeterd. In Hulst zeggen de meeste respondenten (rond de 50%) dat als er meer en beter OV zou zijn, men de OV-pas gaat gebruiken. Terneuzen laat weinig verschil zien tussen de 0- en 1- meting. Mobycon pagina 23

30 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In de 1-meting is een vraag toegevoegd over de loopafstand tot de halte (zie figuur 3.19).!"#$%&#'(#)*+,-.#/012+.#3(4#)(5*&-"(6# ) ::.937;.).5)8897<,37045)+=3 2*),3 -./0.*1.0 ()*+, A.) B.*3/77) B+.3 >.?./50+.3 C..05D.0+0=50EFE3E!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.19: redenen om de gratis OV-pas wel te gebruiken (alleen 1-meting) In Hulst en Terneuzen geeft tenminste 50% van de respondenten aan de gratis OV-pas wel te gebruiken als de halte op acceptabele loopafstand ligt. In Sluis is dit 40%. Mobycon pagina 24

31 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.20 staan stellingen over uitleg over de pas en uitleg over het OV.!"#$%&#'(#)*+,-.#/012+.#3(4#)(5*&-"(6# *),:-'.-/-0-''; 9*),:-!.-/-0-'## 23453*635-'.-/-0-##! 23453*635-!.-/-0-#'& ()*+,-'.-/-0-'!7 ()*+,-!.-/-0-''# 9*),:-'.-/-0-''& 9*),:-!.-/-0-'#% 23453*635-'.-/-0-# *635-!.-/-0-##1 ()*+,-'.-/-0-'!% ()*+,-!.-/-0-''1 I3<34-J3) K3) /3*:4DD) /+3: I3<34-5+3: L335-=35+5>- 5MAM:M!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.20: redenen om de gratis OV-pas wel te gaan gebruiken Bij deze stellingen valt op dat rond de 40% of meer van de respondenten geen mening heeft of de stelling niet van toepassing vindt. In bijna alle gemeenten is te zien dat in de 1-meting minder respondenten aangeven de OV-pas wel te gaan gebruiken als er meer uitleg wordt gegeven over de pas of over gebruikt van het OV. Dit betekent niet automatisch dat kennis van respondenten is toegenomen, want op basis van deze vraagstelling kunnen we geen oorzaak en gevolg vaststellen. Mobycon pagina 25

32 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 3.4 Kwaliteitsbeleving van het OV Aan alle pashouders is gevraagd aan te geven in hoeverre ze tevreden zijn over het op tijd rijden van de bus en de informatievoorziening in de bus (zie figuur 3.21).!"#$%#&'#(#)$*#)%$+$"&#', 9*),:-'.-/-0-#8% 9*),:-!.-/-0-#!# 34564*746-'.-/-0-$& *746-!.-/-0-2;! ()*+,-'.-/-0-2'# ()*+,-!.-/-0-#$# 9*),:-'.-/-0-#;# 9*),:-!.-/-0-#$! 34564*746-'.-/-0-8' *746-!.-/-0-$$$ ()*+,-'.-/-0-2#1 G445-:4A54<46 34A54<46 H6:4A54<46 G445->6:4A54<46 ()*+,-!.-/-0-#%1!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.21: mate van tevredenheid over de kwaliteit van het OV per aspect Over het algemeen is tenminste 60% van de respondenten tevreden over het op tijd rijden van de bus en de informatievoorziening in de bus. Ten opzichte van de 0-meting is in de 1- meting de tevredenheid toegenomen. Mobycon pagina 26

33 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Ook is aan alle pashouders gevraagd om aan te geven in hoeverre ze tevreden zijn over de behulpzaamheid van de chauffeur en het comfort van de bussen. Het resultaat is te zien in figuur 3.22.!"#$%#&'#(#)$*#)%$+$"&#', :*),;-'.-/-0-#9$ :*),;-!.-/-0-#'$ 45675*857-'.-/-0-$&$ 45675*857-!.-/-0-13% ()*+,-'.-/-0-#&3 ()*+,-!.-/-0-#1& :*),;-.-/-0-#2% :*),;-!.-/-0-#'' 45675*857-'.-/-0-$ *857-!.-/-0-19% ()*+,-'.-/-0-#32 F556-;5A65C57 45A65C57 /5*;6BB) G7;5A65C57 F556->7;5A65C57 ()*+,-!.-/-0-#12!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.22: mate van tevredenheid over de kwaliteit van het OV per aspect Tenminste 60% van de respondenten is tevreden over de behulpzaamheid van de chauffeur en het comfort van de bussen. In de 1-meting is de tevredenheid toegenomen. De behulpzaamheid van de chauffeur scoort in beide metingen hoger dan het comfort van de bussen. Mobycon pagina 27

34 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen De mate van tevredenheid over de totale kwaliteit van het OV staat in figuur 3.23.!"#$%#&'#(#)$*#)%$+$"&#'$(#$%"%,-#$./,-0%#0%$&,)$1#%$23 8*),9-'.-/-0-1#& 8*),9-!.-/-0-#7' :334-93;43< *635-'.-/ ;43<35 /3*94==) 23453*635-!.-/-0-$$& >593;43<35 :334-?593;43<35 ()*+,-'.-/-0-1%$ ()*+,-!.-/-0-#&!!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.23: mate van tevredenheid over de totale kwaliteit van het OV In de 1-meting is de tevredenheid over de totale kwaliteit van het OV toegenomen tot rond de 70%. Het percentage ligt gemiddeld ongeveer 10% hoger dan in de 0-meting. Daarnaast is de ontevredenheid in de 1-meting ook afgenomen. Wanneer we kijken naar kruisverbanden in relatie tot de kwaliteit van het OV constateren we het volgende. Een groot deel van de respondenten die gebruik maken van de gratis OV-pas is tevreden over de totale kwaliteit van het OV. Dit verband is significant. De respondenten die de gratis OV-pas vijf keer per week of vaker gebruiken geven vaker aan zeer tevreden te zijn over de totale kwaliteit van het OV. Dit verband is ook significant. 3.5 Uitwisseling tussen OV en regiotaxi Om te onderzoeken of het reguliere OV voor oudere inwoners van Sluis, Terneuzen en Hulst een alternatief is voor regiotaxi zijn in de enquête een aantal vragen gericht op de uitwisseling van ritten met het OV en regiotaxi. Deze vragen zijn alleen gesteld aan de bezitters van een Wmo-vervoerpas. De verhouding tussen bezitters en niet-bezitters van de gratis OV-pas is te zien in tabel 2.1 en 2.2 in hoofdstuk 2. Mobycon pagina 28

35 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.24 is te zien of pashouders door de gratis OV-pas verplaatsingen met het OV hebben gemaakt die eerst met regiotaxi werden gemaakt. #!!" +!" *!" )"(*+&',*#*&&"%-."#.'%("%-/++#-01!"#$"%&'(" )!" (!" '!" &!" %!" $!" #!"!",--./ /6-/7-0489:;4/ 6-/7-0489:;4 1->9-AA4<0-</C::2/0--</ DE/58A9/ B:./ /6-/7-0489:;4/<3/ Figuur 3.24: vervanging van regiotaxi ritten door OV In de 1-meting is in Sluis te zien dat het aandeel respondenten dat regiotaxi niet of nauwelijks meer gebruikt is gestegen. In Hulst is dit aandeel in de 1-meting gedaald. In alle gemeenten is een stijging te zien van het aandeel ja, alleen voor bestemmingen waar geen OV komt. Concluderend kan gesteld worden dat uit de 1-meting blijkt dat in Sluis 42% van de respondenten door de gratis OV-pas minder gebruik maakt van de regiotaxi. In Terneuzen en Hulst is dit 25 respectievelijk 30%. De gemiddeld hogere leeftijd is een mogelijke verklaring voor het feit dat het percentage in Terneuzen lager ligt. Een tweede verklaring kan gevonden worden in het feit dat het gebruik van het Wmo-vervoer/Taxicom voor de Wmo-doelgroep in Terneuzen gratis is. In Sluis en Hulst is dat niet het geval. Mobycon pagina 29

36 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen De vervanging van regiotaxi door OV is bekeken in relatie met gebruik van hulpmiddelen. Het resultaat is te zien in figuur %"$6-& &)+%':6,,-%-#&-#&;-.;"#76#7&.-76*$"<6.6$$-#&,**.&=>&?DA:-$6#7B &'(*/1 &'(*/1 -**'. %70684((*0*' 0,,63/733*' /,00&2,/ *0*32/415%*. /,012,*0 9**:.-*)/743.(*. ;*-4,2&<4.'7.=7412. >&3*/ 9**:.*>*'>**0./422*'. 8*2.(*.;*-4,2&<4?&:.&00**'.>,,/. )*12*884'-*'.+&&/. ;*-4,2&<4.'7. '4*2B'&7+*04=31.8**/ -**'. %70684((*0*' 0,,63/733*' /,00&2,/ *0*32/415%*. /,012,*0 9**:.-*)/743.(*. ;*-4,2&<4.'7.=7412. >&3*/ 9**:.*>*'>**0./422*'. 8*2.(*.;*-4,2&<4?&:.&00**'.>,,/. )*12*884'-*'.+&&/. ;*-4,2&<4.'7. '4*2B'&7+*04=31.8**/ %&'()*+,-*'. /,012,*0 %&'()*+,-*'. /,012,*0! "!! #!! $!!!"#$"%&'"()*+,-.(/& 0&1&234! "!! #!! $!!!"#$"%&'"()*+,-.(/& 0&1&2C4 Figuur 3.25: relatie tussen gebruik van hulpmiddelen en vervanging van regiotaxiritten Met name de respondenten die geen hulpmiddelen of een rollator gebruiken vervangen de regiotaxiritten door OV-ritten. In de 1-meting vervangen 20 respondenten (dit is 3% van de respondenten die deze vraag hebben ingevuld) met een rollator en 27 respondenten (4%) die geen hulpmiddel gebruiken regiotaxiritten door OV-ritten. In de 0-meting zijn dit 30 (3%) en 48 respondenten (5%). Mobycon pagina 30

37 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Aan alle Wmo-pashouders zijn stellingen voorgelegd over de toegankelijkheid van de haltes, de bussen en de service voor ouderen en mensen met een beperking (zie figuur 3.26).!"#$%&'&((&#)&"*#+#$&*#&&",#-&*#.&#'%/0&".&#,*&//1"0&" =4F45D+6C E4;-446-=4F45D+6C :*),;-'.-/-0-''# :*),;-!.-/ *746-'.-/-0-8$# 34564*746-!.-/-0-'!& ()*+,-'.-/-0-''8 ()*+,-!.-/-0-'81 :*),;-'.-/-0-'81 :*),;-!.-/-0-% *746-'.-/ *746-!.-/-0-'88 ()*+,-'.-/-0-'#' ()*+,-!.-/-0-12 GB))4<+C-E44-446, H44-446, /4*;5??) I6446, GB))4<+C- B6446, J446- E46+6CK6LAL;L!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.26: stellingen over vervanging van regiotaxi door OV In de 1-meting hebben meer respondenten aangegeven het eens te zijn met de stelling dat de bushaltes voldoende toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. De stelling over de toegankelijkheid van de bussen laat een ander beeld zien. In Sluis en Hulst zijn minder respondenten het eens met de stelling dat bussen voldoende toegankelijk zijn voor mensen met een beperking in de 1-meting. Mobycon pagina 31

38 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Ook zijn de pashouders ondervraagd over (loop)afstand tot de halte en de service van de chauffeurs aan ouderen en mensen met een beperking. Het resultaat staat in figuur 3.27.!"#$%&'&((&#)&"*#+#$&*#&&",#-&*#.&#'%/0&".&#,*&//1"0&"2 ;2-H)BBEI->?,8>4;-8B8-;2-D*,=>)82,-+,-BBF-GBB3-B*; C24,24- C D2E23F+4A-AB2; D2E23F+4A->>4A2E>,82-,23G+<2-82-G23)2424 7*),8-'.-/-0-'## 7*),8-!.-/-0-9' 12342*524-'.-/-0-6%! 12342*524-!.-/-0-'$: ()*+,-'.-/-0-''9 ()*+,-!.-/-0-%# 7*),8-'.-/-0-''9 7*),8-!.-/-0-%' 12342*524-'.-/-0-66& 12342*524-!.-/-0-''6 ()*+,-'.-/-0-''! ()*+,-!.-/-0-$! JB))2;+A-C22-224, K22-224, /2*83>>) L4224, JB))2;+A-B4224, M224- C24+4AN4OGO8O!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.27: stellingen over vervanging van regiotaxi door OV In de 1-meting en de 0-meting zijn weinig respondenten het eens met de stelling dat de (loop)afstand tot de halte goed is voor ouderen en mensen met een beperking. Bij de stelling dat chauffeurs goed in staat zijn aangepaste service te verlenen aan ouderen en mensen met een beperking valt op dat in de 1-meting minder respondenten hiermee instemmen, met name in Sluis en Hulst. Mobycon pagina 32

39 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen In figuur 3.28 staan stellingen over het OV en regiotaxi.!"#$%&'&((&#)&"*#+#$&*#&&",#-&*#.&#'%/0&".&#,*&//1"0&"2 *+3).65:/+C6 2*),3 -./0.*1.0 D..5..0, E.*3/88)?0..0, 2*),3 -./0.*1.0 F..05 B.0+06G0H>H3H!" #!" $!" %!" &!" '!!" Figuur 3.28: stellingen over OV en regiotaxi (1-meting) In de 1-meting is gevraagd of respondenten makkelijker het OV kunnen gebruiken als er meer uitleg over het OV wordt gegeven. Minder dan 20% is het hiermee eens. Als we kijken naar de stelling dat regiotaxi kan worden opgeheven als het OV verbetert dan valt op dat heel weinig respondenten (minder dan 10%) instemmen met deze stelling. Mobycon pagina 33

40 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Mobycon pagina 34

41 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 4 Vergelijking met de praktijk 4.1 Tellingen in de bussen In 2010 en 2011 hebben in de bussen fysieke tellingen plaatsgevonden waarmee de ontwikkeling van het busgebruik door ouderen kan worden gemonitord. Deze tellingen zijn telkens gedurende een week uitgevoerd door vervoerder Veolia. In bijlage 4 is het memo waarin de resultaten van de tellingen in 2010 zijn beschreven opgenomen. In tabel 4.1 zijn de resultaten van de tellingen weergegeven. Betalende Gratis rei- Totaal aantal Groei totaal 65+ers zende 65+ers 65+ers 65+ t.o.v. 0- meting Feb (0-meting) Apr % Aug % Dec % Jun % Tabel 4.1: resultaten bustellingen in de betreffende telweken Uit de tellingen blijkt dat het OV-gebruik met de invoering van de gratis OV-pas fors is gestegen. Dit is in lijn met de resultaten van 0- en 1-meting van het enquêteonderzoek waarin 42% van de ouderen die de pas bewust bezitten aangeeft van de pas gebruik te maken. Van deze groep geeft driekwart aan ook daadwerkelijk vaker van het OV gebruik te maken. De fluctuering in aantallen betalende reizigers is te verklaren door het grote aantal recreanten tijdens de zomermaanden. 4.2 Resultaten ontwikkeling gebruik Wmo-vervoer Om te bekijken of de resultaten van het enquêteonderzoek ten aanzien van het vervangen van regiotaxiritten door de gratis OV-pas ook worden onderbouwd door het feitelijke gebruik van het Wmo-vervoer is het zoneverbruik door de Wmo-doelgroep bekeken. In de figuren die hierna zijn weergegeven is de ontwikkeling in het zonegebruik voor het Wmo-vervoer te zien over de jaren 2009, 2010 en Dit betreffen de ritten die de Wmo-doelgroep heeft gemaakt met Taxicom. Mobycon pagina 35

42 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen zoneverbruik WMO Sluis zones januari februari maart april mei juni Figuur 4.1: ontwikkeling zoneverbruik Sluis maanden juli augustus september oktober november december zoneverbruik 2009 zoneverbruik 2010 zoneverbruik 2011 zoneverbruik WMO Terneuzen zones januari februari maart april mei juni maanden Figuur 4.2: ontwikkeling zoneverbruik Terneuzen juli augustus september oktober november december zoneverbruik 2009 zoneverbruik 2010 zoneverbruik 2011 Mobycon pagina 36

43 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen zoneverbruik WMO Hulst zones zoneverbruik 2009 zoneverbruik 2010 zoneverbruik januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december maanden Figuur 4.3: ontwikkeling zoneverbruik Hulst In de figuren is te zien dat gemiddeld gezien zowel in Sluis als in Hulst sprake is van een daling van het zoneverbruik. Wel is de daling in de gemeente Sluis aanzienlijk sterker. In de gemeente Terneuzen is sprake van een redelijk stabiel zoneverbruik door de drie jaren heen. Dit beeld komt overeen met de bevindingen vanuit het enquêteonderzoek waarin duidelijk blijkt dat in Sluis de meeste respondenten aangeven regiotaxiritten te vervangen, gevolgd door Hulst en daarna Terneuzen. Wel is het opmerkelijk dat de daling in het zonegebruik in Sluis veel sterker is dan in de andere twee gemeenten. Dit beeld komt minder sterk naar voren in het enquêteonderzoek. Mobycon pagina 37

44 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen Mobycon pagina 38

45 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Inleiding In de conclusies gaan we in op de twee doelstellingen die door de provincie Zeeland voor het marktonderzoek zijn gesteld: 1. Het effect van gratis OV op verplaatsingsgedrag van ouderen en het imago van het OV. 2. Het effect van gratis OV op de mogelijkheden van integratie van het OV en het doelgroepenvervoer. Paragraaf 4.2 behandelt de eerste doelstelling. Paragraaf 4.3 gaat in op doelstelling twee. In paragraaf 4.4 staat een overzicht van conclusies over de doelen die vooraf aan de pilot zijn gesteld. Tenslotte doen we in paragraaf 4.5. enkele aanbevelingen. 5.2 Conclusies effect op verplaatsingsgedrag en imago OV Meer respondenten geven in de 1-meting aan in het bezit te zijn van een gratis OV-pas. In Sluis stijgt het bezit van 83% in 2010 naar 86% in 2011, in Terneuzen van 79% in 2010 naar 86% in 2011 en in Hulst van 72% in 2010 naar 84% in In de 1-meting geven meer respondenten aan de OV-pas te gebruiken. In Sluis gebruikt 43% (was 32%) van alle respondenten de OV-pas, in Terneuzen is dit 37% (was 28%) en in Hulst 32% (was 21%). De OV-pas wordt overdag in de daluren het meeste gebruikt. Dit geldt voor beide metingen. Belangrijke reismotieven zijn zowel in de 0-meting als in de 1-meting winkelen en bezoek aan familie en vrienden. Inwoners van Sluis reizen het meest naar Oostburg en Terneuzen. Inwoners van Terneuzen reizen vaak binnen Terneuzen. Inwoners van Hulst reizen vaak naar Terneuzen of binnen Hulst. Dit is in beide metingen het geval. In Sluis en Hulst wordt de eigen auto vaak genoemd als alternatieve vervoerwijze naast het OV. Terneuzen wijkt echter af omdat regiotaxi veel vaker als alternatief wordt genoemd. Dit is (deels) te verklaren door de hogere gemiddelde leeftijd van de pashouders in Terneuzen. Dit resultaat is in beide metingen zichtbaar. In de 1-meting geeft 74% van de OV-pas gebruikers aan het OV vaker te gebruiken door de OV-pas. In Sluis en Terneuzen ligt dit percentage hoger dan in de 0-meting, in Hulst ligt dit percentage lager dan in de 0-meting. Op de totale doelgroep ouderen die de vragenlijst heeft ingevuld is 38% in Sluis, 31% in Terneuzen en 26% in Hulst dankzij de OV-pas vaker met het OV gaan reizen. In alle gemeenten blijkt ruim 60% van de OV-pas gebruikers aan te geven dankzij de pas vaker buitenshuis te komen, voornamelijk om te winkelen en voor bezoek. Mobycon pagina 39

46 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen De respondenten die de gratis OV-pas vijf keer per week of vaker gebruiken geven vaker aan zeer tevreden te zijn over de totale kwaliteit van het OV. De Wmo-doelgroep is ten opzichte van de niet Wmo ers relatief minder vaak het OV gaan gebruiken terwijl ze wel relatief meer buitenshuis komen. Het gratis OV heeft daarmee bij de Wmo-doelgroep dus een groter positief effect op hun activiteiten buitenshuis en de daarmee samenhangende maatschappelijke participatie. De mogelijkheid om de auto te gebruiken is de belangrijkste reden om niet van de gratis OVpas gebruik te maken. In Terneuzen is het gebruik van regiotaxi ook een belangrijke reden, zowel in de 0- als in de 1-meting. In de 1-meting is dit aandeel zelfs groter geworden. In de 1-meting is de tevredenheid over de totale kwaliteit van het OV toegenomen tot rond de 70%. Dit percentage ligt ongeveer 10% hoger dan in de 0-meting. In Hulst en Terneuzen geeft tenminste 50% van de respondenten aan de gratis OV-pas wel te gebruiken als de halte op acceptabele loopafstand ligt. In Sluis is dit 40%. We concluderen dat het gebruik van de gratis OV-pas in de drie gemeenten in Zeeuws Vlaanderen in de 1-meting is toegenomen ten opzichte van de 0-meting. Op de totale doelgroep ouderen is 38% in Sluis, 31% in Terneuzen en 26% in Hulst door de OV-pas vaker met het OV gaan reizen. Deze toename in het OV gebruik wordt ook onderbouwd door de feitelijke tellingen in de bussen. In de 1-meting valt op dat regiotaxi in Terneuzen een grotere rol speelt dan in Sluis en Hulst. In de 1-meting geven meer respondenten aan dat het OV-gebruik is toegenomen en dat men vaker buitenshuis komt dan in de 0-meting. Daarnaast blijkt in de drie gemeenten dat de Wmo-doelgroep de meeste baten ervaart in de vorm van een toegenomen participatie. 5.3 Conclusies uitwisseling tussen OV en regiotaxi De omvang van de groep respondenten die door het gratis OV ritten die voorheen met de regiotaxi werden gemaakt heeft vervangen door het reguliere OV is in Sluis en Terneuzen toegenomen in de 1-meting. In Hulst is dit aandeel afgenomen in de 1-meting. Over de hele linie is substitutie van de regiotaxiritten in de 1-meting toegenomen. In Sluis geeft in de 1-meting een aanzienlijk groter aandeel van de Wmo-pashouders aan regiotaxiritten te hebben vervangen (42%) ten opzichte van Terneuzen (25% en Hulst (30%). De groep respondenten die regiotaxiritten heeft vervangen door OV gebruikt vaak geen hulpmiddelen. De loopafstand tot de bushaltes voor ouderen en mensen met een beperking is zowel in de 0-meting als in de 1-meting slecht beoordeeld. In de 1-meting valt op dat meer respondenten vinden dat chauffeurs niet in staat zijn om aangepaste service te verlenen aan ouderen en mensen met een beperking. Minder dan 10% van de respondenten is het eens met de stelling dat regiotaxi kan worden opgeheven als het OV verbetert (vraag is alleen in de 1-meting gesteld). Mobycon pagina 40

47 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen We concluderen dat het OV voor een deel van de regiotaxigebruikers een vervanging voor regiotaxi kan zijn voor verplaatsingen die met het OV kunnen worden gemaakt. De mate waarin regiotaxiritten vervangen worden is in Sluis en Hulst groter dan in Terneuzen. Dit gaat op voor zowel de 0- als de 1-meting. De gemiddeld hogere leeftijd en gratis regiotaxivervoer voor de Wmo-doelgroep kan een verklaring zijn voor het lagere percentage in Terneuzen. Deze resultaten komen overeen met het werkelijke gebruik van Wmo-vervoer in de vorm van aantal gebruikte zones. 5.4 Conclusies pilotdoelen Pilotdoel 1 Door de Provinciale Staten is de wens geuit om ervaring op te doen met tariefexperimenten. 2 De Provincie wil inzicht in de mogelijkheden voor integratie van het OV en doelgroepen vervoer. 3 Het verhogen van de maatschappelijke participatie voor ouderen. 4 Het verbeteren van het imago van het OV. 5 Het verlagen van de drempel voor het gebruik van het OV door aanpassing tarief en directe informatievoorziening. Behaald? Ja, het marktonderzoek geeft meer inzicht in ervaringen vanuit gebruikers en effecten op verplaatsingspatronen. De gratis OV-pas wordt gemiddeld door ruim een derde van de ouderen gebruikt. Ongeveer driekwart van deze groep is vervolgens ook meer van het OV gebruik gaan maken. Ja, inmiddels is er inzicht op basis van de 0- en de 1- meting in Zeeuws Vlaanderen en de eerdere onderzoeken in Schouwen-Duiveland. Van de Wmo-pashouders blijkt ruim 20% tot 42% in de gemeenten in Zeeuws Vlaanderen regiotaxiritten te vervangen. Deze substitutie blijkt ook uit de cijfers over het zoneverbruik in het Wmo-vervoer. Dit toont aan dat substitutie mogelijk is maar volledige integratie tussen regiotaxi en het OV met het huidige vervoeraanbod niet mogelijk is. Ja, het marktonderzoek geeft aan dat de actie met gratis OV bijdraagt aan maatschappelijke participatie van ouderen en in het bijzonder in de Wmo-doelgroep. Ja, de gebruikers zijn overwegend tevreden over het reguliere OV, zowel in de 0- als de 1-meting. In de 1-meting is de tevredenheid bovendien gestegen. Ja, een deel van de doelgroep is het reguliere OV vaker gaan gebruiken waaruit blijkt dat de drempel is verlaagd. Dit blijkt ook uit fysieke tellingen van ouderen die de gratis OV-pas gebruiken in de bus. Wel heeft een deel van de ouderen in Zeeuws Vlaanderen de gratis OV-pas niet gebruikt. Mobycon pagina 41

48 Evaluatie 2011 gratis openbaar vervoer voor ouderen in Zeeuws Vlaanderen 5.5 Aanbevelingen Op basis van de resultaten vanuit de 0- en de 1-meting in Zeeuws Vlaanderen doen we de volgende aanbevelingen: Gebruik de ervaringen vanuit de pilots met gratis OV voor ouderen om verdere invulling te geven aan beleidsdoelstellingen voor het OV. De evaluaties geven inzicht in de effecten van prijsprikkels in het OV op het verplaatsingsgedrag van ouderen. Tevens geven de evaluaties informatie over kwaliteitsbeoordeling van aspecten van het OV en welke aspecten de doelgroep ouderen belangrijk vindt. Wij adviseren alleen gratis OV aan te bieden aan ouderen die vallen binnen de Wmodoelgroep indien kosteneffectiviteit belangrijk is bij de overweging om het gratis OV na 1 maart door te zetten. Bij deze doelgroep heeft het gratis OV namelijk het grootste positieve effect op de maatschappelijke participatie. Tevens maakt een deel van deze doelgroep dankzij het gratis OV minder gebruik van de regiotaxi (Taxicom) waarmee ook weer kosten worden bespaard. Op basis van de ontwikkeling/daling in het zoneverbruik binnen het Wmovervoer kan een inschatting gemaakt worden van de kosten die met het gratis openbaar vervoer via het Wmo-vervoer worden terugverdiend. Het is tevens interessant om te verkennen of dezelfde positieve effecten zichtbaar zijn bij de Wmo-doelgroep jonger dan 65 jaar. Bekijk de mogelijkheden om het gratis en tevens toegankelijk OV in het indiceringsproces voor een Wmo-vervoerindicatie mee te nemen. Als blijkt dat iemand in staat is deels met het reguliere OV te reizen maar voor een deel van de vervoersbehoefte de regiotaxi nodig heeft kan een maatwerkoplossing worden geboden. Bijvoorbeeld door gratis regulier OV aan te bieden in combinatie met een beperkt zonebudget voor de regiotaxi bedoeld voor verplaatsingen naar bestemmingen waar geen (toegankelijk) OV in de buurt halteert. Communiceer actief en gericht naar de Wmo-doelgroep over de mogelijkheden van het reguliere OV om te voorkomen dat regiotaxiritten gemaakt worden die ook met het reguliere OV mogelijk zijn. Mogelijke acties hiervoor zijn: Analyseren van regiotaxi ritbestanden om veelvoorkomende verplaatsingen (herkomst en bestemming) zichtbaar te maken en te bekijken of deze mogelijk zijn per regulier OV. Actieve doelgroepgerichte en soms wellicht individuele benadering om samen met de doelgroep de mogelijkheden te bekijken zoveel mogelijk het reguliere OV te gebruiken voor verplaatsingen waar dat mogelijk is. Mobycon pagina 42

49 Bijlagen

50

51 1 Aanbiedingsbrief enquête

52

53 bericht op brief van: Aan geadresseerde uw kenmerk: ons kenmerk: afdeling: Verkeer en Vervoer bijlage(n): behandeld door: Vragenlijst + antwoordenvelop Bert Zanting doorkiesnummer: (0118) onderwerp: Onderzoek gratis openbaar vervoer verzonden: Middelburg, 31 oktober 2011 Geachte heer/mevrouw, In Zeeuws-Vlaanderen wordt vanaf 1 maart 2010 door de provincie Zeeland in samenwerking met de drie Zeeuws- Vlaamse gemeenten een proef gehouden met gratis openbaar vervoer voor ouderen (65+). De proef is verlengd tot maart De provincie en de gemeenten zijn geïnteresseerd in de ervaringen van de gebruikers. De provincie Zeeland heeft adviesbureau Mobycon opdracht gegeven voor een tweede onderzoek onder de bezitters van de gratis OV-pas. Vorig jaar is dit onderzoek ook gehouden. We doen dit nu voor de tweede keer om inzicht te krijgen in de ervaringen van de gebruikers tijdens het afgelopen jaar en zo nog beter ons beleid voor de toekomst te kunnen bepalen. U behoort tot de doelgroep voor de gratis OV-pas. Voor de duidelijkheid hebben we hiernaast een voorbeeld van de pas weergegeven. Wij stellen het bijzonder op prijs als u aan het onderzoek wilt meewerken door de bijgevoegde vragenlijst in te vullen. Dit duurt ongeveer 10 minuten. Vanzelfsprekend wordt de vragenlijst anoniem verwerkt. We vragen u de ingevulde vragenlijst vóór vrijdag 18 november terug te sturen. U kunt hiervoor gebruik maken van de bijgevoegde antwoordenvelop. Een postzegel is niet nodig. Bij voorbaat dank voor uw medewerking! Voor nadere informatie kunt u terecht bij de heer J. Lodewijks van Mobycon. U kunt hem op werkdagen tijdens kantooruren bereiken op telefoonnummer Hoogachtend, gedeputeerde staten, namens dezen, drs. W. Meijer, hoofd afdeling Verkeer en Vervoer. V3.5