Arbeidsverdeling hv123

Transcriptie

1 banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 22 mei 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Arbeidsverdeling Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Begrippenlijst Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Arbeidsverdeling Vooraf Artikelen als spijkerbroeken en mobieltjes reizen voor ze in de winkel liggen de hele wereld over. Soms komen de onderdelen overal vandaan voor ze ergens in elkaar worden gezet. Soms ondergaan ze op verschillende plekken een bewerking of worden er onderdelen aan toegevoegd. Onhandig, zou je zeggen. Maar in deze opdracht wordt duidelijk waarom fabrikanten vaak op die manier te werk gaan. Aan het eind van deze opdracht kun je: uitleggen dat artikelen die je in een winkel koopt in verschillende stappen worden gemaakt. uitleggen hoe het komt dat sommige artikelen door meer landen reizen voor je ze in Nederland kunt kopen. uitleggen welke rol de prijs van transport heeft op de wijze van produceren. uitleggen waarom arbeidsintensieve productiefasen vooral in Azië plaatsvinden en productiefasen die weinig arbeidskracht vragen vooral in rijke landen. Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht teken je samen met een klasgenoot een bedrijfskolom. Dat is een overzicht van het aantal stappen waarin een mobieltje, spijkerbroek of een ander artikel wordt gemaakt. Geef per stap aan wat er voor het maken van die stap nodig is aan materialen, energiebronnen, arbeidskrachten en/of vervoer. Geef in de bedrijfskolom ook aan waar de stappen in de productie plaatsvinden en bij elke stap of er weinig of veel arbeiderskrachten nodig zijn. In het eindproduct laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald. Beoordeling De bedrijfskolom laten jullie beoordelen door jullie docent. Bij de beoordeling let jullie docent op: de inhoud: laat de bedrijfskolom zien dat je begrepen hebt dat een artikel altijd in meerdere stappen wordt gemaakt en wat er bij elke stap nodig is? de vorm: is de bedrijfskolom met zorg gemaakt en overzichtelijk? Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Alleen Alleen Alleen Alleen Video bekijken, informatie lezen en vragen over producten afkomstig uit de hele wereld beantwoorden. Vragen over multinationale ondernemingen beantwoorden. Voorbeeld van de stapsgewijze productie van een spijkerbroek bekijken. Toets Arbeidsverdeling maken. Pagina 2

4 Stap 5 Samen Een bedrijfskolom tekenen van een zelf gekozen artikel. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. Stap 1 Nederland en het buitenland Bestudeer uit de Kennisbank het onderdeel over de internationale betrekkingen. KB: Internationale betrekkingen Sommige artikelen zijn wereldreizigers Kijk naar de video Herkomst van producten Bekijk de video vanaf 1:18 min. Vragen 1. Uit welk land komt de grondstof die voor het maken van het frame van de fiets is gebruikt? 2. Noem twee andere landen waar onderdelen van de fiets zijn gemaakt. 3. In welke landen werd aan de fiets gewerkt? Stap 2 Het goedkoopste, waar ook ter wereld het mag zijn. Niet alleen omafietsen hebben een lange reis gemaakt voordat ze in de winkel staan en bevatten onderdelen uit tal van landen. Dat geldt ook voor auto s, kleding, schoenen, hockeysticks en talloze andere dingen. Waarom doen fabrikanten zo ingewikkeld? Is het niet handiger om een artikel helemaal op één plek te maken? In de 19e eeuw en in de eerste helft van de 20e eeuw was vervoer duur en niet overal voorhanden. Toen was het inderdaad handiger om de productie in één fabriek te concentreren. Ook was het handiger om die fabriek neer te zetten dichtbij de grondstoffen en de arbeidskrachten. Voor het maken van staal heb je steenkool en ijzererts nodig. Het Ruhrgebied was een geschikte plek om staal te maken want in de bodem van dat gebied zat veel steenkool en niet ver van het gebied vandaan was veel ijzererts te vinden. Vanaf omstreeks 1850 verrezen er veel staalfabrieken in het Ruhrgebied. In de tweede helft van de 20e eeuw werd het vervoer almaar beter, sneller en goedkoper. Dat kwam mede door de uitvinding van de container. Deze uitvinding maakte het laden en lossen van goederen een stuk eenvoudiger. Ook de infrastructuur is sterk verbeterd door de aanleg van goede zeehavens, vliegvelden, weg- en spoorverbindingen. Dat gebeurde niet alleen in rijke landen, maar ook in minder rijke als China en Maleisië. Dat goedkope en goede vervoer maakt het mogelijk dat bedrijven de goedkoopste grondstoffen, bronnen van energie, onderdelen, enzovoort bij elkaar kunnen zoeken. En als producten daarvoor grote afstanden moeten afleggen, is dat geen bezwaar want de kostenpost vervoer is klein vergeleken met andere kosten. Dat vervoer goedkoop en ruim voorhanden werd, had nog een ander gevolg. Arbeidsintensieve productie kun je het goedkoopst laten uitvoeren in landen waar de lonen laag zijn. Zo is heel veel maakindustrie op drift geraakt en verplaatst naar deze lagelonenlanden. Als de lonen er na verloop van Pagina 3

5 tijd stijgen, dan zoeken fabrikanten weer nieuwe vestigingsplaatsen. Meestal gaat het in dergelijke gevallen om ongeschoolde of laaggeschoolde arbeid. Productieprocessen die weinig arbeid vragen, blijven in de regel wel in het thuisland van de producent. Denk daarbij aan werk dat door robots en machines kan worden gedaan, of aan creatieve arbeid zoals het bedenken en ontwerpen van nieuwe producten. Zo is er een internationale arbeidsverdeling ontstaan waarbij handwerk vooral in lagelonenlanden wordt gedaan en het overige werk in rijke landen. Vragen 1. Wat is een multinationale onderneming? 2. Waarom kunnen juist multinationale ondernemingen hun productieproces spreiden over de wereld? 3. Van Japanse bedrijven die computers maken staat alleen het hoofdkantoor met de researchafdeling in Japan. Hoe komt dat? Stap 3 Stapsgewijze productie Zoals je hebt gezien worden artikelen in stappen gemaakt. Je hebt er in Stap 1 een voorbeeld van gezien. Hier volgt nog een voorbeeld. Wereldreis van een spijkerbroek 1. De ontwerpers van Strauss en Co., het bedrijf dat spijkerbroeken maakt, bedenken een nieuw model, bestemd voor de Europese markt. Ze sturen het ontwerp en de werktekening naar de Filippijnen. 2. In Kazachstan, India of Peru wordt katoen geoogst. Het wordt naar China vervoerd. Daar wordt het tot katoengaren gesponnen. Dat garen gaat naar de Filippijnen. Daar wordt het geverfd in indigokleuren met een kleurstof die gewonnen wordt uit een plant die oorspronkelijk uit India komt of met een chemische kleurstof. 3. Dan gaat het garen naar Polen waar er rollen stof van worden geweven. 4. De rollen stof gaan naar de Filippijnen. Ook gaan er binnenvoeringen en labels, knopen, ritsen en wat verder in kleding verwerkt wordt vanuit Frankrijk naar de Filippijnen. Daar worden de spijkerbroeken in elkaar genaaid. 5. De broeken worden naar Griekenland verscheept en daar gebleekt met puimsteen. 6. Ten slotte komen de spijkerbroeken in Nederland aan, klaar voor de verkoop. Deze opeenvolgende stadia van productie en de bijbehorende bedrijven, van grondstoffenproducent tot en met de detailhandel, heet een bedrijfskolom. Stap 4 Pagina 4

6 Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Arbeidsverdeling'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Start' om te beginnen: Arbeidsverdeling maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ De verdeling van het maken van producten over verschillende landen, noem je Als een buitenlands bedrijf hetzelfde product maakt als een Nederlands bedrijf, dan is er sprake van a. 1 = internationale concurrentie 2 = internationale arbeidsverdeling b. 1 = internationale arbeidsverdeling 2 = internationale concurrentie 2 Over de hele wereld drinken mensen Coca Cola, lopen mensen op Nike gympen en eten mensen een Big Mac van de McDonalds. Dit komt omdat het steeds makkelijker wordt voor een bedrijf om zich in het buitenland te vestigen. Dankzij de technologische revolutie en de komst van het internet is de wereld kleiner geworden. Wat is de term die past bij de tekst hierboven? a. Protectionisme b. Globalisering c. Internationale concurrentie 3 Dankzij de technologische revolutie en de komst van het internet is de wereld kleiner geworden. Hierdoor is het makkelijker om zaken met buitenlandse partners te doen, zonder daarvoor het vliegtuig in te hoeven stappen. Ook verdwijnen in veel landen steeds meer regels m.b.t. bijvoorbeeld invoerrechten en heffingen op geïmporteerde producten. Kijk bijvoorbeeld maar naar Europa en de EU. Dit maakt het ook makkelijker om in andere landen je producten te gaan verkopen. Wat kan een nadeel zijn van globalisering? Pagina 5

7 a. Lokale culturen kunnen verloren gaan door veel buitenlandse producten. b. We kunnen producten uit de hele wereld kopen. Daardoor is er veel meer keuze en zijn producten veel goedkoper. c. Landen staan steeds meer met elkaar in verbinding, waardoor er meer mogelijkheden zijn om druk uit te oefenen op regimes die mensenrechten niet respecteren. 4 De productie van grote hoeveelheden standaardproducten wordt ook wel genoemd. Als er meer van een bepaald product gemaakt wordt, treedt er vaak op: de productiekosten per product worden lager, o.a. doordat er goedkoper kan worden ingekocht. a. 1 = massaproductie 2 = schaalvoordeel b. 1 = schaalvoordeel 2 = massaproductie 5 Wat is een multinationale onderneming? a. Een onderneming die in meerdere landen tegelijk geregistreerd en/of werkzaam is. In al deze landen produceert en/of verkoopt ze goederen en/of diensten. b. Een onderneming die in meerdere landen grote ondernemingen heeft waar de producten worden verkocht en ook worden gemaakt. 6 Wat betekent 'global shift'? a. Het steeds gunstiger worden van de arbeidsomstandigheden voor mensen, vooral in Azië. b. Verschuiving van de economische activiteiten in de maakindustrie naar andere landen. c. Het proces dat steeds meer landen deel uit maken van de wereld handel. 7 De haven van Rotterdam dankt haar grootte aan de ligging aan de monding van de Rijn. Daardoor ligt een achterland met zo'n 460 miljoen inwoners binnen bereik. Van hieruit worden goederen Pagina 6

8 vervoerd naar onder andere het Ruhrgebied in Duitsland. Het goederenvervoer maakt behalve van de binnenvaart ook gebruik van de weg en in mindere mate ook van het spoor, zoals bijvoorbeeld De Betuweroute. Daarnaast is de haven van Rotterdam via de Nieuwe Waterweg te bereiken voor schepen met een zeer grote diepgang. Kun je op basis van deze tekst en deze kaart verklaren waarom de grootste zeehaven van Nederland bij Rotterdam ligt en niet bijvoorbeeld bij Kampen of Amsterdam? a. Vanuit de haven van Rotterdam kun je via de Rijn en andere waterwegen tot in Duitsland varen. b. Rotterdam heeft tijdens de opkomst van de industrie goed ingespeeld op nieuwe behoeftes en door de aanleg van de Nieuwe Waterweg de haven toegankelijk gemaakt voor zeeschepen. Stap 5 Eindproduct Er moet heel wat gebeuren voor een product op een winkelschap ligt. Van grondstof naar halffabricaat en tenslotte de verwerking tot eindproduct. In de tussentijd wordt er wat heen-en-weer-gesleept met onderdelen. Zoek een product uit en teken, samen met een klasgenoot, de bijbehorende bedrijfskolom. Tip: google met de term productieketen of bedrijfskolom en de naam van een product waarvan je weet dat die uit een fabriek of werkplaats komt (dus geen groente of fruit). Geef voor zover van toepassing bij elke stap in je bedrijfskolom aan: welke materialen er nodig zijn; welke energiebronnen er nodig zijn: of er veel of weinig arbeidskrachten nodig zijn; naar welke plek het artikel vervolgens moet worden vervoerd en hoe. Raadpleeg hiervoor zo nodig de Bosatlas. Zie je de internationale arbeidsverdeling die in Stap 2 is beschreven terug in je bedrijfskolom? Klaar? Laat je bedrijfskolom beoordelen door jullie docent. Leerlingen voor leerlingen Op de website vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt. Hieronder vijf video's die goed passen bij deze opdracht. Bekijk de video's. Logistiek Arbeidsintensieve productie Schaalvergroting Vrijhandelszones Waar vestig je een fabriek? Begrippenlijst Pagina 7

9 Internationale arbeidsverdeling Verdeling van het maken van producten over verschillende landen. Protectionisme Maatregelen die een land kan nemen om de bedrijven in dit land te beschermen tegen internationale concurrentie. Vrijhandel Als twee of meer landen afspreken alle handelsbelemmeringen af te schaffen kunnen producten tussen deze landen ongehinderd geïmporteerd of geëxporteerd worden. Export Het uitvoeren van goederen uit een land. Massaproductie De productie van grote hoeveelheden standaardproducten (dezelfde producten). Afzetmarkt Het gebied waarin de bedrijven en consumenten zijn gevestigd die een product willen kopen. Innovatie Vernieuwing. Internationale concurrentie(positie) Het vermogen om beter en/of goedkoper te kunnen produceren dan de buitenlandse concurrenten. Europese Unie Een vereniging van Europese landen die er samen voor moeten zorgen dat alles binnen deze Unie eerlijk verloopt. Import Het invoeren van goederen in een land. Globalisering/Mondialisering Op economisch, cultureel en politiek gebied is de wereld door de ontwikkelingen, op onder andere het gebied van vervoer, de afgelopen jaren steeds kleiner geworden. Multinational De naam voor een bedrijf die zowel goederen als diensten in meerdere landen produceert en verkoopt. Schaalvergroting Het groeien van bedrijven om op die manier de productiekosten te verlagen en de opbrengsten te verhogen. Global shift Het verplaatsen van het economisch zwaartepunt (vooral productie) van de wereld van het gebied rondom de Atlantische Oceaan (de westerse wereld) naar het gebied rondom de Grote Oceaan (Azië). Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 22 mei 2017 om 11:00 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; VWO 3; Leerinhoud en doelen Verkeer en vervoer; Globalisering; Aardrijkskunde; Infrastructuur en transport in Nederland; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 9