Afhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Green Science CITAVERDE 12 juli 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Intro Vooraf Afhankelijk Eindproduct-Beoordeling Leerdoelen Werkwijze Aan de slag Opdracht 1 Opdracht 2 Opdracht 3 Opdracht 4 Opdracht 5 Opdracht 6 Opdracht 7 Begrippenlijst Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Intro Afhankelijk Mens en natuur Ons eten komt haast kant-en-klaar uit de supermarkt. We vinden het heel gewoon dat we schone lucht inademen en dat er schoon water uit de kraan komt. Als we het koud hebben, zetten we de verwarming een graadje hoger. En om te ontspannen, gaan we lekker naar zee of naar het bos. We kunnen al die dingen niet doen zonder de natuur. Bekijk de vijf afbeeldingen. Schrijf per afbeelding op wat je ziet en wat de afbeelding te maken heeft met de afhankelijkheid van de natuur. Pagina 2

4 Vooraf Eindproduct-Beoordeling Eindproduct Je rondt deze opdracht af met de toets ''. De toets bestaat uit zeven meerkeuzevragen. Beoordeling Je hebt een voldoende voor de toets als je minimaal 11 van de 14 punten haalt. Leerdoelen Na deze opdracht kun je: uitleggen waarom je een boerderij kunt zien als een ecosysteem. het belang van de fotosynthese voor de mens uitleggen. voorbeelden van fossiele brandstoffen noemen en uitleggen waarom er grenzen zitten aan het verbruik van deze fossiele brandstoffen. enkele grondstoffen noemen en waarvoor ze worden gebruikt. uitleggen dat we voor ons energieverbruik afhankelijk zijn van de natuur. uitleggen wat de relatie tussen recreatie en natuur is. Werkwijze Groepsgrootte Je werkt grotendeels alleen. Bij stap 2 doe je twee proefjes in tweetallen. Benodigdheden Geen bijzonderheden Tijd Voor deze opdracht heb je 1 à 2 lesuren nodig. Pagina 3

5 Aan de slag Opdracht 1 We zijn voor heel veel zaken afhankelijk van de natuur. Voorbeelden van die afhankelijkheid vind je het volgende onderdeel van de Kennisbank biologie: KB: In de kennisbank worden zes afhankelijkheden van de natuur besproken, namelijk: voeding (1), water (2), zuurstof (3), (bio)grondstoffen (4), energieverbruik (5) en recreatie (6). Welk begrip hoort bij de volgende zinnen: A. Aardolie is een een... voor allerlei producten, zoals verf, plastic en benzine. B. Mensen wandelen in hun vrije tijd graag in een natuurgebied. C. De landbouw is een belangrijke leverandier van onze... D. Stookkosten vormen het belangrijkste onderdeel van ons... E. In de bladeren van planten vindt het proces van de fotosynthese plaats. F. De duinen spelen een belangrijke rol bij de zuivering van... A =... B =... C =... D =... E =... en F =... Opdracht 2 Voeding Voor onze voeding zijn we voor een belangrijk deel afhankelijk van de natuur. Veel voedingsmiddelen zijn afkomstig uit de landbouw. Een boerderij kun je vergelijken met een ecosysteem. Een ecosysteem is een min of meer natuurlijk begrensd gebied. In een ecosysteem vormen de organismen en omgeving een samenhangend geheel. Een boer verbouwt tarwe. Leg uit hoe de volgende organismen en omgevingsfactoren betrokken zijn bij het ecosysteem dat de boer heeft gemaakt. 1. mensen 2. zon 3. koolstofdioxide 4. dieren 5. mest 6. plantenresten 7. water 8. insecten 9. zuurstof Opdracht 3 Water Pagina 4

6 In Nederland gebruiken we gemiddeld 120 liter water per persoon per dag. Hieronder zie je waarvoor we het water gebruiken. Neem de tabel naast het diagram over en vul het verder in. Voor welke zaken gebruik jij denk je meer of juist minder water dan het gemiddelde gebruik per persoon per dag? Opdracht 4 Zuurstof Behalve dat planten voeding kunnen zijn, zorgen ze ook, en dat is zeker niet onbelangrijk, voor zuurstof. Bekijk het volgende filmpje van SchoolTV: Video: Fotosynthese Zijn de volgende stelling 'waar' of 'niet waar'? 1. Lucht bestaat voor het grootste deel uit zuurstof. 2. Naast zuurstof bestaat lucht voornamelijk uit koolstofdioxide. 3. Het proces waarbij planten zuurstof en glucose maken noem je assimilatie. 4. Voor het maken van zuurstof en glucose heeft een plant licht, water en koolstofdioxide nodig. 5. Eencellige plantjes in zeewater kunnen ook zuurstof produceren. 6. Voedselproductie is zuurstofproductie. Opdracht 5 Grondstoffen Onder grondstoffen worden materialen verstaan die worden gebruikt om een product te maken. Natuurlijke grondstoffen zijn stoffen die in de natuur worden gevonden, zoals aarde, gas, aardolie, koper en ijzererts. Ook gewassen en hout zijn voorbeelden van natuurlijke grondstoffen. Bekijk het volgende filmpje van SchoolTV. Video: Werken op een katoenplantage Hieronder zie je een aantal producten. Welke grondstof is gebruikt voor het maken van het product? spijkerbroek verf benzine brood waterleiding krant plastic baksteen Leg uit dat de winning van natuurlijke grondstoffen negatieve effecten op het milieu kan hebben. Opdracht 6 Pagina 5

7 Energieverbruik Als je een lampje aandoet, gebruik je stroom. Die stroom wordt opgewekt in een energiecentrale. Dat gebeurt nu meestal nog door het verbranden van fossiele brandstoffen. Geef drie voorbeelden van fossiele brandstoffen en leg uit waarom het gebruik van fossiele brandstoffen niet duurzaam is. Geef ook een voorbeeld van het opwekken van energie die wel duurzaam is. Recreatie Sommige mensen houden meer van de natuur andere mensen meer van cultuur. Maak met een aantal voorbeelden duidelijk wat het verschil is tussen natuur en cultuur. Leg uit waarom recreatie en natuur soms op gespannen voet met elkaar leven. Opdracht 7 Eindtoets Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets. De toets bestaat uit zeven vragen. Probeer minimaal 11 van de 14 punten te halen. Klik op de knop om te beginnen: Succes! maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ Hoe noem je een min of meer natuurlijk begrensd gebied waarin de organismen en omgeving een samenhangend geheel vormen? 2 Bij het verbouwen van voedingsmiddelen heeft een boer te maken met allerlei organismen en omgevingsfactoren. Welke van onderstaande factoren zijn abiotische factoren? Meerdere antwoorden mogelijk. a. mensen b. zon c. water d. insecten e. zuurstof 3 Pagina 6

8 Waar of niet waar? I Voor de productie van drinkwater gebruikt wordt zowel oppervlaktewter als grondwater gebruikt. II Tijdens het zuiveringsproces wordt het water opgeslagen in spaarbekkens in de duinen. In deze spaarbekkens gebeurt niets met het water. a. I en II zijn beide waar. b. I is waar, II is niet waar. c. I is niet waar, II is waar. d. I en II zijn beide niet waar. 4 Een belangrijk proces dat zich in planten afspeelt is de fotosynthese. Wat heeft een plant nodig voor de fotosynthe. Meerdere antwoorden mogelijk. a. water b. (zon)licht c. zuurstof d. koolstofdioxide e. glucose 5 Van welke van de volgende producten is aardolie de grondstof? Meerdere antwoorden mogelijk. a. verf b. plastic c. baksteen d. benzine e. brood 6 Waar of niet waar? I Aardolie en aardgas zijn voorbeelden van fossiele brandstoffen. II Steenkool is een voorbeeld van een niet-fossiele brandstof. a. I en II zijn beide waar. b. I is waar, II is niet waar. c. I is niet waar, II is waar. d. I en II zijn beide niet waar. 7 Waar of niet waar? I Natuurbeschermingsorganisaties hebben als doel om recreatiegebieden te maken. II Als je een cultureel evenement bezoekt, heb je niets met natuur te maken. a. I en II zijn beide waar. b. I is waar, II is niet waar. c. I is niet waar, II is waar. d. I en II zijn beide niet waar. Pagina 7

9 Begrippenlijst Ecosysteem Min of meer begrensd deel van de natuur als een samenhangend geheel van biotische (levende) en abiotische (niet-levende) factoren. Grondstoffen Grondstoffen bestaan uit (nog) onbewerkt, uit de natuur afkomstig materiaal. Biogrondstoffen Deze grondstoffen worden gemaakt van planten of dieren. Zuurstof Molecuul bestaat uit twee zuurstof atomen; gas dat ontstaat bij fotosynthese in planten en nodig is voor verbranding. Aardolie Aardolie is een belangrike grondstof die ontstaat uit miljoenen jaren oude organismen en wordt gebruikt voor de productie van oa verf, plastic en benzine. Fossiele brandstoffen Brandstoffen die ondergronds ontstaan onder hoge druk en temperaturen en die worden verbrand om energie te verkrijgen. Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Green Science CITAVERDE Laatst gewijzigd 12 juli 2016 om 11:45 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 2; Leerinhoud en Dynamisch evenwicht; Biologie; Duurzame ontwikkeling; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Gebruikte Wikiwijs Arrangementen VO-, content. (2015). hv12. an_de_natuur hv12 Pagina 9