XI. Panelonderzoek: Invloed forensen op het huishouden, Werken aan de weg

Transcriptie

1 XI. Panelonderzoek: Invloed forensen op het huishouden, Werken aan de weg Het elfde panelonderzoek is een regionaal panelonderzoek. Sinds enige jaren wordt in het kader van Metropoolregio Amsterdam in beeld met een aantal gemeenten binnen de Regionale Samenwerking Amsterdam (RSA) een bepaald thema onderzocht. Samen met regionale statistische informatie wordt dit jaarlijks in een publicatie opgenomen. Elke deelnemende gemeente 1 heeft haar panel in september 2007 een vragenlijst aan haar panel voorgelegd over de invloed van het forensen op het huishouden. Een tweede onderwerp dat alleen aan het Zaanpanel is voorgelegd betrof de bekendheid en gebruik van de communicatiemiddelen voor Werken aan de Weg. Hieronder worden de belangrijkste resultaten van het Zaanpanelonderzoek beschreven. Het gezamenlijke resultaat Metropoolregio Amsterdam in beeld 2007 van de regiogemeenten staat op de website van O+S Amsterdam ( respons Najaar 2007 is het Zaanpanel benaderd voor een digitaal onderzoek naar o.a. In totaal zijn bijna 2000 panelleden benaderd, wat een respons heeft opgeleverd van 56%. Het panel bestaat uit vooral inwoners van Zaanstad met de Nederlandse nationaliteit, iets meer dan de helft mannen en voor bijna de helft hoger opgeleiden. De gemiddelde leeftijd van het panel is 47 jaar. Het merendeel (42%) van de respondenten hoort tot de (echt)paren met kinderen, vier procent tot de eenoudergezinnen. Eenderde hoort bij paren zonder (thuis)wonende kinderen en 13% is alleenstaand. In het algemeen is de spreiding over de wijken goed, behalve in Poelenburg en Pelders/-Hoornseveld waar een kleine onder- en in Zaandam West en Nieuw West waar een kleine oververtegenwoordiging is. Invloed van het forensen op het huishouden Portret van een fietsende forens op het traject Zaanstad (Zaandam Zuid) - Amstelveen Sinds ruim een half jaar werkt Jasper (28 jaar) in de gemeente Amstelveen. Nadat hij één keer vanuit Zaanstad naar het Amsterdamse Bos was gefietst, bedacht hij zich dat zijn werk eigenlijk niet veel verder dan dat zou liggen en besloot hij voortaan op de fiets te gaan. s Ochtends om tien voor half negen gaat hij de deur uit, fietst naar de Hempont, steekt over en doet er vervolgens ongeveer drie kwartier over om op de plaats van bestemming te komen. Weer en wind, het maakt allemaal niet uit. Maar als het ooit eens tien graden onder nul is en het gevaarlijk wordt om op de fiets te stappen zal hij het laten. Op de terugweg is de reis vaak wat langer omdat het niet altijd even goed uit te mikken is om exact op de ponttijden te rijden. Vaak is hij pas tegen half acht/kwart voor acht thuis en heeft dan net even tijd om de supermarkt binnen te rennen en iets gemakkelijks te eten mee te nemen. Reizen met het openbaar vervoer is langzamer en je hebt vaak (over)volle wagons, en files zijn ook geen optie. Af en toe neemt Jasper toch de auto omdat hij deze dan de rest van de dag nodig heeft, om bijvoorbeeld een beurs te bezoeken. Het is heel prettig om het nuttige van het fietsen ( het is een perfecte cardio work-out ) met het nuttige van het werken te verenigen. Jasper werkt op een marketingafdeling bij een bedrijf o.a. aan het opzetten van een grote database. Dit leent zich niet voor thuiswerken. Het nuttige van het fietsen (goed voor de conditie) heeft zich overigens ook vertaald in een afname in lichaamsgewicht. Sinds april is hij al twaalf kilo afgevallen. 1 Amsterdam, Almere, Amstelveen, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad

2 Zaanstad forensenstad Zaanstad is overduidelijk een forensenstad. Onder 72% van de ruim 900 respondenten, die werkzaam zijn, pendelt tenminste één persoon per huishouden voor het werk (of anders) naar een andere gemeente. Veertig procent van de respondenten pendelt als enige persoon binnen het huishouden, bij 19% pendelt respondent én partner en bij 15% forenst alleen de partner. Bijna de helft van de respondenten werkt in Amsterdam (47%), zes procent in Haarlemmermeer (Hoofddorp) en 4% op Purmerend. Ook werkt men in Alkmaar of Beverwijk (3% en 2%). De overige forensen werken elders in de regio of daarbuiten. Negen procent heeft geen vast werkadres. Tabel 1: Met welk vervoermiddel pendelt men en wat zijn de belangrijkste redenen hiervoor? vervoersmiddel dat daarvan gebruik maakt belangrijkste redenen auto 60% snelst (57%) auto rest vd dag ook nodig (39%)vrijer, minder afhankelijk (30%) OV 26% snelst (63%) goedkoper (31%) milieu 25%) fiets 8% conditie en gezondheid (84%) vrijer, minder afhankelijk (66%) goedkoper (43%) anders 3% motor 2% snelst (78%) vrijer, minder afhankelijk (44%) goedkoper (33%) scooter/bromfiets 1% snelst (57%) goedkoper (57%)vrijer, minder afhankelijk (57%) totaal 100% Op de fietsende pendelaars na vinden alle pendelaars dat hun vervoermiddel hen het snelst naar de plaats van bestemming brengt. Zie de bovenstaande tabel. Het merendeel van de pendelende Zaankanters reist met de auto naar het werk (60%). Hiervan doet 5% aan carpooling. Voor eenderde deel reizen de autopendelaars naar Amsterdam, voor tweederde is dat zeer verspreid naar andere gemeenten in de regio of daarbuiten. De belangrijkste reden om met de auto te reizen is dat men hiermee (1) het snelst op het werk is, (2) men de auto de rest van dag (soms) ook nodig heeft en (3) men zich vrijer en minder afhankelijk voelt. Als overige reden noemt men soms ook dat bagage en apparatuur kan worden meenemen of dat het handig is om de kinderen te brengen of te halen. In totaal 26% van de forensen reist met het openbaar vervoer, waarvan het merendeel (88%) met de trein. De meeste reizigers gaan naar Amsterdam (68%). De belangrijkste redenen voor deze keuze zijn dat (1) dit het snelst gaat en (2) goedkoper en (3) beter voor het milieu is. Enkele respondenten gaan met de bus of zelfs (binnen Amsterdam) met de tram. Vanwege de ligging van Zaanstad ten opzichte van Amsterdam pendelt men in Zaanstad ook veel met de fiets (8%). Voor hen is verreweg de belangrijkste reden dat (1) het goed voor de conditie en gezondheid is, (2) het een gevoel van vrijheid en onafhankelijkheid geeft en (3) het goedkoop is.

3 bezwaar of geen bezwaar? Iets meer dan de helft (53%) van de respondenten vindt het forensen enigszins of zeer (12%) bezwaarlijk. Voor respondenten die met de auto reizen, geldt dit in nog iets sterkere mate en heeft 61% er bezwaar tegen. Bijna driekwart van de fietsers heeft juist vaker nauwelijks of geen bezwaar. En verder geldt in het algemeen: hoe langer de reistijd, hoe meer forensen hier bezwaar tegen hebben. Meer dan de helft van de autoforensen staat vaak in de file. Twintig procent soms en 24% vrijwel of helemaal nooit. Toch vindt ruim eenderde van de panelleden die vaak in de file staan het reizen desondanks niet bezwaarlijk. Ook een korte of een langere reistijd maakt hierbij niet uit in % mate van bezwaar x hoe vaak in de file (vrijwel) nooit soms vaak niet bezwaarlijk nauwelijks bezwaarlijk enigszins bezwaarlijk zeer bezwaarlijk Bijna de helft van de respondenten heeft juist geen of nauwelijks bezwaar om te forensen. Men kan afstand nemen van het werk (49%), heeft tijd om naar de radio of muziek te luisteren (35%), om te lezen (17%) of om alvast/nog wat te werken (8%). Bij een aantal respondenten wegen mogelijke bezwaren ten aanzien van het forensen niet op tegen het plezier in het werk. werkdagen en thuiswerken Bijna de helft van het aantal respondenten werkt vijf dagen (of zelfs meer), 31% werkt vier dagen. Eenderde deel van de forensen werkt wel eens thuis, gemiddeld is dit bijna 4 dagen per maand. Langere reistijd hangt samen met een hoger percentage forensen dat wel eens thuis werkt. Gevraagd naar de redenen waarom anderen niet thuiswerken, wordt geantwoord dat het werk er zich niet goed voor leent. Als tweede reden blijkt de werkgever het niet goed te vinden. De derde reden is dat men het zelf liever niet wil of dat de thuissituatie zich er niet toe leent. stress binnen het huishouden Bijna dertig procent van de respondenten ervaart binnen het huishouden geregeld of heel vaak tijdsdruk of stress door het forensen. Iets meer dan dertig procent heeft er soms last van. Bijna veertig procent ervaart nooit stress. Meer vrouwen ervaren stress of tijdsdruk dan stress, tijdsdruk door het forensen naar geslacht heel vaak geregeld soms (vrijwel) nooit man vrouw 0% 10% 20% 30% 40% 50% mannen (zie grafiek). Vooral de jongere vrouwen (tot 40 jaar) ervaren meer stress. Ook forensen die vaak in de file staan ervaren de stress of tijdsdruk meer dan anderen. Daarnaast is er een duidelijk verband tussen forensen die stress of tijdsdruk ervaren en de mate waarin men het forensen bezwaarlijk vindt. Hoe groter het bezwaar, hoe vaker men tijdsdruk of stress voelt. Opvallend is overigens dat het nauwelijks uitmaakt of men tot een huishouden met kinderen behoort of niet. Het maakt wél uit of binnen het huishouden alléén de partner forenst. Dan wordt er binnen het huishouden meer stress ervaren.

4 Op een schaal van een tot tien kon men aangeven in welke mate men de stress ervaart. Gemiddelde score is een vijf. Forensen die met de auto reizen en met een langere reistijd geven gemiddeld een hoger cijfer, nl. een cijfer rond de zes. invloed van het forensen op het huishouden Aan alle respondenten is gevraagd op welke manier het forensen invloed heeft op het huishouden. Ongeveer één op de tien respondenten vindt dat het forensen geen merkbare invloed heeft. Voor de overige respondenten is dit wel het geval. Bijna 60% vindt dat er minder tijd voor het gezinsleven is. Op de tweede plaats vindt men dat er minder tijd voor sport en hobby s is (circa 40%) en/of dat men minder tijd heeft om zelf te koken. Ook is er minder tijd voor familie en vrienden (circa 30%). invloed van het forensen op het huishouden minder tijd voor het gezinsleven minder tijd voor sport / hobby's minder tijd om zelf te koken minder tijd voor vrienden / familie te weinig tijd om kinderen op te halen bij school / opvang te weinig tijd om boodschappen te doen er is meer kinderopvang nodig dan ik zou willen er is meer huishoudelijke hulp nodig geen invloed anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% De forenzende panelleden gaan er vanuit dat de stress zou kunnen worden verminderd door vaker thuis te werken (40%), flexibeler werktijden te krijgen (32%), ruimere openingstijden van winkels, banken, kappers, etc. In wat mindere mate zou goedkopere kinderopvang of ruimere openingstijden hiervan (12%) kunnen bijdragen aan de vermindering van de stress of meer persoonlijke dienstverlening (8%) en/of een betere taakverdeling thuis (3%). Ook wordt een aantal verkeerstechnische mogelijkheden geopperd, zoals het realiseren van de tweede Coentunnel, verbetering van de doorstroming, van het openbaar vervoer etc. Bijna de helft (46%) van de forensen heeft in het verleden een keuze gemaakt om de woonof werksituatie aan te passen vanwege het woon-werkverkeer. Men is minder gaan werken, dichter bij huis, meer thuis gaan werken en/of langere dagen gaan maken om minder dagen van huis weg te zijn. Meer dan de helft van de forensen heeft geen aanpassingen gedaan.

5 Respondenten die geregeld of vaak stress ervaren hebben relatief minder gaan werken dichterbij huis gaan werken vaker hun woon- of meer thuis gaan werken werksituatie gewijzigd. langer per dag, minder dagen Gevraagd naar partner is minder gaan werken dergelijke keuzen in de partner is dichterbij huis gaan werken toekomst verwacht verhuisd om de reistijd in te korten (opnieuw) het merendeel dat zij géén keuze zal maken (54%). Als men dit wél doet, zullen het partner werkt langer per dag, minder dagen bedrijf aan huis gestart partner is meer thuis gaan werken partner is gestopt met werken ongeveer dezelfde gestopt met werken keuzen hierboven. zijn als Het anders geen wijzigingen vermelden waard is dat enkele respondenten als gevolg van de filedruk hun motorrijbewijs hebben gehaald en met de motor forensen en dat een enkeling bewust dicht bij een station is gaan wonen. keuzes die zijn gemaakt vanwege het woon-werkverkeer 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% stellingen Tot slot is het gehele panel - ook degenen die niet (meer) of binnen Zaanstad werken - gevraagd een oordeel te geven over een vijftal stellingen. Een aanzienlijk deel van de respondenten (53%) is het (helemaal) niet eens met een snelle invoering van het rekeningrijden. Aanzienlijk meer automobilisten zijn naar verhouding hier op tegen dan de overige reizigers. Men verwacht al helemaal niet dat dit de oplossing van oordeel forensen over rekening rijden Rekening rijden moet zo snel mogelijk worden ingevoerd 13% 12% 50% 25% Door rekening rijden zullen de files worden teruggedrongen 17% 15% 64% 4% Als rekening rijden wordt ingevoerd neem ik (voor mijn werk) minder snel de auto 24% 18% 53% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (helemaal) mee eens neutraal (helemaal) mee oneens geen mening / n.v.t. het fileprobleem zal zijn (64%). Opvallend is dat de fietsers optimistischer zijn gestemd wat dit betreft. Als het rekeningrijden wordt ingevoerd verwacht maar dertien procent dat men minder snel de auto zal nemen. Opvallend is dat relatief meer niet-forensen ervan uitgaan dat men minder snel de auto zal nemen als gevolg van het rekening rijden (32%) dan de forensen (24%). Bijna dertig procent van de forensen zou vaker de fiets willen nemen of thuis willen werken.

6 Ik zou vaker de fiets moeten nemen naar mijn werk oordeel forensen over thuiswerken en fietsen 29% 14% 21% 37% Ik zou vaker thuis willen werken 26% 16% 20% 38% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% (helemaal) mee eens neutraal (helemaal) mee oneens geen mening / n.v.t. Werken aan de Weg In Zaanstad wordt gewerkt aan onderhoud van wegen en wijken tot de realisatie van grote stedelijke vernieuwingsprojecten. Veel van die werkzaamheden gaan gepaard met overlast. Om bewoners, bedrijven en andere geïnteresseerden op tijd te informeren stelt de gemeente Zaanstad haar inwoners via een aantal nieuwe en vernieuwde communicatiemiddelen hierover op de hoogte. De afdeling Communicatie is benieuwd naar de bekendheid met en het gebruik van deze communicatiemiddelen onder leden van het Zaanpanel en wil hierover het panel een aantal vragen stellen. In het kort hieronder de belangrijkste resultaten. in % bekend % panel gebruik bekend rapportcijfer nieuwsbrief Werk aan de Weg 87 8% 65 75% 6,8 Het Verkeer in de regio op AT % % 6,8 Rubriek Wegwerkzaamheden in het Zaanstad Journaal % % 6,8 Informatie op % % 6,9 Bewonersbrief 'Werk aan de Weg' % % 6,8 Onder de ruim 1000 respondenten is de rubriek Wegwerkzaamheden in het wekelijkse Zaanstad Journaal relatief het meest (45%) bekend. Ruim eenderde van de respondenten kent de bewonersbrief Werk aan de Weg en veertig procent kent de berichtgeving Het Verkeer in de regio via de lokale zender AT5. De bekendheid met de nieuwsverspreiding via internet en is het minst bij Slechts een enkeling kent alle vijf communicatiemiddelen voor Werken aan de Weg. Meer dan de helft van de respondenten kent er maar één en bijna een kwart kent er twee (zie grafiek hiernaast). Relatief veel (driekwart of meer) respondenten die bekend zijn met een of meer van deze onderwerpen maakt er wel eens gebruik of neemt er kennis van. Het bekend met één of meer communicatiemiddelen laagst scoort de nieuwsbrief (75%) en de bewonersbrief Werk aan de Weg (78%). De rubriek Wegwerkzaamheden in het wekelijkse Zaanstad Journaal en AT5 scoren hierop het hoogst (87%, 86%). rapportcijfer Voor alle communicatiemiddelen als ze het middel kenden zijn de respondenten tenslotte gevraagd een cijfer tussen de 1 en 10 te geven. Opvallende uitkomst is dat geen enkel middel er in dit opzicht duidelijk uitschiet: alle afzonderlijke onderdelen krijgen een zeven-min.