Ook gebruikersmarkt herstelt
|
|
- Cecilia de Wilde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Ook gebruikersmarkt herstelt Beleggingsvolume vastgoed naar hoogste niveau sinds 2007 record 2007 Sterke groei van opname bedrijfsruimten ING Economisch Bureau / februari 2016
2 Hoogste beleggingsvolume in vastgoed sinds 2007 De vastgoedbeleggingsmarkt haalde in 2015 het hoogste transactievolume sinds Er werd vooral veel in woningen en winkelvastgoed geïnvesteerd. Ook de gebruikersmarkt begint te herstellen. De kantorenmarkt zet een voorzichtige groei in en de bedrijfsruimtemarkt zag het hoogste opnameniveau tot nu toe gemeten. Op de winkelmarkt is de activiteit gefocust op grote steden. Hoogste beleggingsvolume sinds 2007 Het beleggingsvolume commercieel vastgoed in 2015 was het hoogste sinds Het eerste kwartaal was nog wel relatief zwak, maar 2015 eindigde het jaar zelfs met een kwartaalrecord. Vooral het tweede en het vierde kwartaal van 2015 waren beter ten opzichte van Het beleggingsvolume in de retail sector vestigde een record in Met name dankzij de vele portefeuille overnames in het afgelopen jaar, waarvan de belangrijkste de overname van negen winkelcentra van Klépierre door het beursgenoteerde winkelfonds Wereldhave. De overige sectoren zagen gelijke investeringsvolumes ten opzichte van 2014, waarbij de woningmarkt het niet eerder vertoonde investeringsvolume van 2014 bijna evenaarde. Het onderzoek van Capital Value, ABF en ING woningbeleggingsmarkt in beeld noemt als belangrijkste oorzaak een sterke toename van het geïnvesteerde volume door institutionele beleggers in bestaande huurwoningen en de nieuwbouw hiervan. Blijvende interesse in kwaliteit De hoeveelheid belegd kapitaal wordt naar verwachting niet minder in de nabije toekomst. Nieuwe kapitaalstromen vanuit Azië en de beschikbaarheid van kapitaal zorgen voor een blijvende druk op de aanvangsrendementen. Vastgoed blijft een aantrekkelijke lange termijn belegging door de premie ten opzichte van andere beleggingsproducten, in het bijzonder ten opzichte van staatsobligaties. Het opkopen van obligaties door de ECB lijkt voorlopig door te gaan, wat gunstig werkt voor de vastgoedsector. Dit reflecteert de positieve groeiverwachting van institutionele en private beleggers. Vooral in de economische kernen van ons land is men positief ingesteld over de groeiverwachting*. De interesse in Nederlands vastgoed zal zich naar verwachting verder doorzetten, in ieder geval zolang het verschil met de rentestand zo groot blijft. * Deze verwachtingen zijn gemeten in het onderzoek van INREV investment intentions en het onderzoek van Nyenrode en ING het financieringsbeleid van Nederlandse particuliere vastgoedbeleggers in Beleggingsvolume commercieel vastgoed naar nieuw record Beleggingsvolume in mln (12 maands voortschrijdend gemiddelde) 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Bron: CBRE, bewerkt door ING Real Estate Finance Market Research ING Economisch Bureau 2 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / Februari 2016
3 Voorzichtig herstel kantorenmarkt Aanvangsrendementen dalen verder De aanvangsrendementen in Nederland blijven dalen ten opzichte van de voorgaande kwartalen. Het totaal aan transacties in Nederland was in 2015 ongeveer gelijk verdeeld tussen buitenlandse en binnenlandse beleggers. Van de buitenlandse beleggers waren met name de USA en de UK goed vertegenwoordigd en Aziatische investeerders vinden in toenemende mate de weg naar de Nederlandse vastgoedmarkt. Vooral de kwalitatief goede panden op de beste locaties zien beleggers als een veilige investering en zijn erg in trek. De aanvangsrendementen voor de meest gewilde beleggingsobjecten liggen al onder de aanvangsrendementen die op de top van de markt werden behaald in In 2007 waren de rentestanden echter een stuk hoger dan het huidige niveau. De enorme beschikbaarheid van kapitaal en de aanhoudende vraag zorgen ook voor een verdere druk op de aanvangsrendementen. Op zoek naar alternatieven gaan beleggers meer naar de secondbest beleggingen kijken, waarbij ze managementintensieve en herontwikkelings-strategieën niet uit de weg gaan. Ondanks deze toename blijft er echter nog een groot deel van het vastgoed waar weinig tot geen interesse meer voor is. Kantorenmarkt Groei zet door in zakelijke dienstverlening De financiële en zakelijke dienstverlening zijn samen met de overheid de belangrijkste gebruikers van kantoorruimte. Ook in 2016 blijven omzetten in de zakelijke dienstverlening toenemen. Naar verwachting ligt het omzetvolume eind 2016 acht procent boven dat van voor de crisis in Uitzendbureaus en de reisbranche laten de hoogste groei zien. Digitalisering drukt de volumes bij advocaten en accountants. Daartegenover staat een grotere vraag naar advisering bij fusies en overnames. De digitalisering en met name de cloud is voor IT bedrijven een belangrijke drijfveer. De bestedingen aan cloud-software namen in 2015 met ruim 60% toe ten opzichte van Kleinere overheid Digitalisering is, naast bezuinigingen en onderlinge samenwerking tussen bestuursorganen, een instrument dat tot een kleinere overheid leidt. Met name gemeenten zien hun budgetten door de decentralisaties en bezuinigingen blijvend onder druk staan. Doordat lokale belastingen slechts 15% van de totale inkomsten uitmaken, richten gemeenten zich vooral op bezuinigen en het efficiënter organiseren van hun taken. Voorzichtig herstel kantorenmarkt De vraag naar kantoormeters blijft gericht op kwalitatief goede (moderne) panden op goede (multifunctionele, bereikbare) locaties. Het 12 maandelijks voortschrijdend gemiddelde voor de opname van kantoormeters laat een positieve trend zien met een langzame stijging. In de regio Opname kantoren trekt aan Opname m 2 per kwartaal voortschrijdend gemiddelde Bron: Property NL, bewerkt door ING Real Estate Finance, Market Research Amsterdam lijkt als één van de weinige regio s sprake te zijn van een dalende trend in het aanbod. De leegstand en het aanbod blijft daarentegen onverminderd hoog, al was 2015 wel een goed jaar voor transformaties van kantoren naar woningen, hotels en vluchtelingenopvang. Veel bedrijven verlengen ook nog hun bestaande huurcontracten en nieuwe contracten betreffen veelal een vervangingsvraag. Daarnaast zijn er maar weinig spelers die hun kantoormeters uitbreiden. De dynamiek die er in 2015 was, kwam veelal vanuit de IT, multimedia en communicatie hoek, die de vruchten weten te plukken van de aantrekkende economie en structurele veranderingen. ING Economisch Bureau 3 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / Februari 2016
4 Sterke stijging opname bedrijfsruimten Bedrijfsruimtemarkt Wegtransport & groothandel hebben wind in de rug De transport, groothandel en industrie zijn de belangrijkste gebruikers van bedrijfsruimten. Vooral het wegtransport en de binnenvaart profiteren van de aantrekkende binnenlandse vraag. Internationaal actieve logistieke bedrijven zien de markt op dit moment per saldo beperkt groeien. Op Europa en de Verenigde Staten gerichte bedrijven presteren daarbij relatief goed. De prijsdruk blijft groot maar dalende brandstofprijzen geven enigszins lucht. Hierdoor kampen olie gerelateerde groothandels echter juist met lagere omzetten door de gedaalde olieprijs. Voor groothandels actief in andere segmenten staan juist de seinen op groen. De voorziene omzetgroei is het sterkst in de segmenten bouwmaterialen en ICT apparatuur. Gematigde productiegroei in industrie Na een sterke eerste helft van 2015 stond de groei van de industrie in de tweede helft onder druk. Voor 2016 wordt een gematigde productiegroei (één procent) verwacht. De export was lange tijd de steun voor de industrie, maar de ordergroei is de laatste maanden flink afgenomen. De lage olieprijzen zorgen voor meer winst bij raffinaderijen en in mindere mate de chemiesector. Een deel van de maakindustrie ervaart juist druk door fors lagere investeringen van oliebedrijven en overheidsinvesteringen in olierijke landen. Sterke stijging opname bedrijfsruimte De opname van bedrijfsruimten was in 2015 met meer dan 4 miljoen m 2 het hoogste jaarlijks gemeten opnameniveau tot nu toe. Met name de logistieke regio s in het zuiden van het land zijn verantwoordelijk voor een groot deel van deze opnamecijfers. De vraag naar modern logistiek vastgoed op de belangrijkste knooppunten, zoals Tilburg en Venlo, in ons land blijft gezond, en de opname cijfers zijn het laatste kwartaal dan ook verder gestegen was voor de opname in logistiek vastgoed een erg goed jaar, ook beleggers waren erg actief in de logistieke sector. Vooral de voorverhuurde en op maat gemaakte objecten deden het goed. Groei bij gebruikers bedrijfsruimtemarkt Verwachte productieontwikkeling (% j.o.j.) 5% 4% 3% 2% 1% 0% Groothandel Industrie Transport & opslag Record opname bedrijfsruimten Opname x m 2 per kwartaal voortschrijdend gemiddelde Bron: Property NL, bewerkt door ING Real Estate Finance, Market Research Bron: CBS en ING Economisch Bureau ING Economisch Bureau 4 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / Februari 2016
5 Veranderende winkelstraat Winkelmarkt Restaurant wint het van supermarkt De bestedingen bij restaurants stijgen sterker dan die bij supermarkten of andere winkels. Dit is een teken van de prioriteit die consumenten aan een avond uit eten geven. Door een verbetering van de koopkracht groeit het volume in 2016 naar verwachting met 2%. Veranderende winkelstraat door faillissementen en innovaties In de foodsector markeerde 2015 de groeiende concurrentie tussen de supermarktketens en de vernieuwende leveranciers van maaltijd-boxen. AH deed zijn intrede in de maaltijdboxen-markt eind Jumbo nam La Place over en heeft eveneens een maaltijdbox aangekondigd. Daarnaast vergrootten pure spelers op die markt (HelloFresh, Streekbox, etc.) hun aandeel. Net als overige retailers lijken de supermarktketens en de food e- commerce zich meer te gaan richten op beleving, getuige het succes van de indoorfoodmarkten. De invloed die dit heeft op de vastgoedmarkt voor supermarkten is nog onduidelijk kenmerkte zich door faillissementen. Vooral het vierde kwartaal zag faillissementen van grote retailnamen zoals V&D, Macintosh en DA. In de eerste weken van 2016 volgden er zelfs meer. De faillissementen kunnen voor een sterke verandering van het winkel-landschap gaan zorgen. Het onderscheid tussen de primaire en secundaire locaties lijkt hiermee sterker te worden, waarbij retailers zich vooral richten op A-locaties. De leegstand is tussen 2007 en 2015 van 5 procent naar 9 procent van het totale winkeloppervlak toegenomen. De verwachtingen zijn dat de leegstand nog licht toeneemt op de secundaire locaties. Naast de dalende opname en hoge leegstand blijft de vraag naar goede kwaliteit winkelvastgoed vanuit retailers aanhouden. De afgelopen jaren is de aanwezigheid van internationale retailers in de Nederlandse winkelstraat sterk toegenomen, met onder andere Forever 21, Top Shop, Urban Outfitters, River Island als nieuwe toetreders. De verwachting is dat de komende jaren nog meer nieuwe spelers in de winkelstraat opduiken. Groei bij food en non-food winkels Volume in % ten opzichte van vorig jaar 3% 2% 1% 0% Supermarkten Non-food winkels Bron: CBS Transformeren! Deze eeuw kenmerkt zich door meerdere fundamentele veranderingen. De belangrijkste zijn de technologische vernieuwing en digitalisering die er toe leiden dat veel bestaande en bewezen bedrijfsmodellen niet langer toekomstbestendig zijn. Trendwatchers voorspellen dat we zelfs pas aan het begin staan van de impact die deze veranderingen teweeg gaan brengen. Een gevolg is dat consumenten al een veel dominantere marktpositie hebben. Ondernemingen moeten steeds innovatiever zijn om relevante klantwaarde te blijven bieden. Omdat ondernemers veranderen geldt dat ook de eigenaren van het vastgoed zich moeten aanpassen. Voor een effectieve vastgoedexploitatie geldt daarom dat de verbinding met de exploitatie van de gebruiker steeds belangrijker wordt. Denk aan smart buildings, gezonde gebouwen, circulaire gebouwen en gebouwen die sneller aangepast kunnen worden. Immers: de functie van een gebouw is om te voorzien in de behoefte van de gebruiker. Een aantal gebouwen voorziet daar niet (meer) in.. Gelukkig zie ik steeds meer gebouwen die door transformatie en/of een verregaande verduurzaming weer voldoen aan de vraag. Transformeren is dus zeker een oplossing, deze moet maximaal ingezet worden voor maximaal behoud van het bestaande vastgoed. Daar is creativiteit, samenwerking en ondernemerschap voor nodig. ING neemt ook haar verantwoordelijkheid door de klanten met een scan inzicht te bieden in mogelijkheden om hun bezit te verduurzamen. Voor een betere exploitatie en toekomstige houdbaarheid. Jan van der Doelen, ING Sectormanager Bouw en Vastgoed ING Economisch Bureau 5 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / Februari 2016
6 Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis Of neem contact op met: Begga Berben Barbera Brand Jan van der Doelen Ruud Pastoor Maurice Van Sante Roland van der Schoot Jantine Schrader Hans Vissinga Regional Director REF Eindhoven Regional Director REF Rotterdam Sectormanagement Vastgoed Regional Director REF Arnhem Senior Econoom Market Researcher REF Senior Research Manager REF Regional Director REF Amsterdam Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 13 februari ING Economisch Bureau 6 Vooruitzicht Commercieel vastgoed / Februari 2016
Vertrouwen vastgoedbeleggers verder toegenomen
Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Vertrouwen vastgoedbeleggers verder toegenomen Beleggingssvolume vastgoed naar nieuw record Lichte groei van opname kantoren record 27 3. 2. 1. 214 215 213 214 215 ING
Nadere informatieMinder starters in 2016
Vooruitzicht Starters Minder starters in 2016 Aantal starters stabiel in 2015, daling verwacht in 2016 130.000 Meer starters in de bouw, minder starters in de transport percentage, jan t/m sep 2015 t.o.v.
Nadere informatieMinder faillissementen in 2016
Vooruitzicht faillissementen Minder faillissementen in 2016 Faillissementen nog altijd boven pre-crisis niveau In 2016 voor derde jaar op rij minder faillissementen.maar nog altijd niet terug op pre-crisis
Nadere informatieInteresse in vastgoed vertaalt zich in transacties
Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Interesse in vastgoed vertaalt zich in transacties Opname kantorenmarkt stabiel 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 Logistiek vastgoed in trek Activiteit winkelmarkt
Nadere informatieNoord-Holland heeft hoogste startersquote
Vooruitzicht Starters Noord-Holland heeft hoogste startersquote Ontwikkeling aantal starters onzeker door nieuwe wetgeving Fors meer taxichauffeurs door nieuwe taxiwet en Uber Ontwikkeling aantal starters
Nadere informatieBijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Bijna 30% van de starters stopt na het eerste jaar Met name cafetaria s en restaurants worden na één jaar weer opgeheven In het eerste kwartaal 2014 waren
Nadere informatieMinder startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Minder startende ondernemers in 2012 Aantal starters loopt in alle provincies terug Dit jaar zijn er tot en met september circa 95.000 mensen een onderneming gestart, ruim
Nadere informatieZzp er: werknemer nieuwe stijl
Vooruitzicht Starters Zzp er: werknemer nieuwe stijl Aantal starters blijft ook de komende jaren op hoog niveau 140.000 130.000 120.000 110.000 100.000 Stabilisatie aantal starters in 2016 Meer starters
Nadere informatieVertrouwen binnenlandse belegger neemt toe
ING kwartaalbericht vastgoed ING Economisch Bureau & ING Real Estate Finance Vertrouwen binnenlandse belegger neemt toe Over de eerste drie kwartalen van 2014 steeg het totale beleggingsvolume ten opzichte
Nadere informatieBeleggingsvolumes commercieel vastgoed nemen toe Opname gebruikersmarkten blijft nog achter
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Beleggingsvolumes commercieel vastgoed nemen toe Opname gebruikersmarkten blijft nog achter In de eerste drie kwartalen van 2013 steeg het beleggingsvolume
Nadere informatieWeinig beweging in commerciële vastgoedmarkten
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Weinig beweging in commerciële vastgoedmarkten Vastgoedbeleggers zoeken hun toevlucht in de topsegmenten van onroerend goed en verliezen steeds meer hun interesse
Nadere informatieKwartaalbericht Vastgoed
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoedrendementen lopen verder uiteen In 212 daalde het beleggingsvolume in onroerend goed met 11%. De investeringen in winkels en bedrijfsruimten namen
Nadere informatieAanhoudende interesse in commercieel vastgoed
Vooruitzicht Commercieel Vastgoed Aanhoudende interesse in commercieel vastgoed Verschil prime en secundaire aanvangsrendementen neemt toe Groei opname logistieke panden door e-commerce ING Economisch
Nadere informatieEconomie Utrecht komt verder op stoom
Economie Utrecht komt verder op stoom De Utrechtse economie heeft de opgaande lijn duidelijk te pakken. Onder impuls van sectoren als de zakelijke dienstverlening en de ICT groeit de economie naar verwachting
Nadere informatieProductiegroei industrie versnelt
Industrie Kwartaalbericht Productiegroei industrie versnelt De groei van de industriële productie trekt naar verwachting aan 3% 2016 Export blijft steunpilaar, binnenland trekt bij Exportorders Hoogste
Nadere informatieZakelijke dienstverlener profiteert van meer vraag naar advies
Vooruitzicht Zakelijke dienstverlening Zakelijke dienstverlener profiteert van meer vraag naar advies Volumegroei zakelijke diensten blijft hoog... +,5% 216..mede door sterke vraag naar advies.? ING Economisch
Nadere informatieBeleggingsvolume vastgoed bereikt recordhoogte
ING kwartaalbericht vastgoed ING Economisch Bureau & ING Real Estate Finance Beleggingsvolume vastgoed bereikt recordhoogte Het totale beleggingsvolume in vastgoed kwam in 2014 uit op een niveau dat we
Nadere informatieStagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Stagnatie zet door op startersmarkt Randstad trekt extra startende ondernemers In het eerste kwartaal van 2012 zijn er circa 39.000 mensen een onderneming gestart, ruim 4%
Nadere informatieNog geen perspectief voor vastgoedmarkten
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Nog geen perspectief voor vastgoedmarkten Naar verwachting zullen in 2012 de beleggingsvolumes van commercieel vastgoed die van 2011 evenaren. In het 1 e
Nadere informatieSECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT
SECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 16 BEDRIJFSRUIMTEMARKT VRAAG Gebruikers van bedrijfsruimten stellen hogere eisen aan het vastgoed: gebruikers besteden
Nadere informatieZet herstel bankensector door?
ING Investment Office Publicatiedatum: 29 mei 2015 Sectorcommentaar financiële waarden Zet herstel bankensector door? Door Jan Kleipool, analist van het ING Investment Office De vooruitzichten voor de
Nadere informatieKantorenmarkt Nederland 4e kwartaal 2018
Opname De opname in het vierde kwartaal van 218 bedroeg circa 44. m², dit is vrijwel gelijk aan het derde kwartaal (49. m²). Ten opzichte van het vierde kwartaal in 217 lag de opname zo n 19% lager. Gemeten
Nadere informatieVisie ING Investment Office Oktober 2017
Visie ING Investment Office Oktober 2017 Bob Homan 21 september 2017 Kernfactoren die financiële markten bepalen 3 pijlers + sentiment Economie Sentiment Waardering Liquiditeit Hoe staat de economie ervoor?
Nadere informatieHalfjaarverslag Woningen Winkels Bedrijfsruimten
Halfjaarverslag 2017 Woningen Winkels Bedrijfsruimten Institutioneel beleggen in Nederlands vastgoed Altera Vastgoed is een Nederlands niet-beursgenoteerd vastgoedfonds voor institutionele beleggers, dat
Nadere informatieSectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 32 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Winkelmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Consumenten besteden meer,
Nadere informatieAfnemende vastgoedbeleggingen door onzekerheid
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Afnemende vastgoedbeleggingen door onzekerheid Naar verwachting zullen de beleggingsvolumes in vastgoed in 2011 dalen. Door de onzekerheid van de afloop van
Nadere informatieVerdere groei in het verschiet
Vooruitzicht Horeca Verdere groei in het verschiet De horeca kan in 2016 rekenen op verdere groei van de omzet... ondernemers zijn steeds positiever... en vooral in Amsterdam stijgen de hotelkamerprijzen
Nadere informatieVastgoed op weg door de cyclus
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoed op weg door de cyclus Segmentsverschillen nemen toe Het sentiment op de markt van Nederlands commercieel vastgoed lijkt zich licht te herstellen.
Nadere informatieCommercieel vastgoed op een lager niveau verder
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Commercieel vastgoed op een lager niveau verder Recordwaarde vergunningen voor overheidskantoren ondanks hoge leegstand Naar verwachting zullen in 2011 de
Nadere informatieVastgoedrapport Groningen Assen 2011
Vastgoedrapport Groningen Assen 2011 9 Beleggersmarkt 2011 9.1 Veranderend investeringsgedrag: vastgoed met weinig risico Klik hier direct door naar regionale ontwikkelingen > Veranderend investeringsgedrag:
Nadere informatieEconomie en financiële markten
Economie en financiële markten Bob Homan ING Investment Office Den Haag, 11 oktober 2013 Vraag 1: Begraafplaats Margraten gesloten vanwege. 1. Bezuinigen bij de Nederlandse overheid 2. Op last van Europese
Nadere informatieZuid-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Zuid-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Zuid-Nederland (*1. m²) 42.2 2.15 5.518 Overig Nederland Het totale oppervlak aan kantoormeters in en
Nadere informatieOnline Seminar Beleggen Ook een beetje beleggen kan lonen
Online Seminar Beleggen Ook een beetje beleggen kan lonen Annemarie van Gaal Ondernemer & financieel deskundige Bob Homan Manager ING Investment Office Amsterdam, 8 oktober 2013 Agenda 1. Wat is beleggen
Nadere informatieOost-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Oost-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Oost-Nederland (*1. m²) 43.8 4.136 2.481 Overig Nederland In de oostelijke provincies is ruim 13% van
Nadere informatieBouwproductie groeit voor derde jaar op rij
Vooruitzicht Bouw Bouwproductie groeit voor derde jaar op rij Bouwproductie groeit met 4% in 216 Einde aan enorme groei afgegeven vergunningen en verkoop nieuwbouw 4% 216 ING Economisch Bureau 1 Bouw Bouwproductie
Nadere informatieGroeimotor logistiek koelt af
Vooruitzicht Transport en Logistiek Groeimotor logistiek koelt af De volumegroei in transport en logistiek houdt in 2016 en 2017 aan... Gemiddelde groei transport en logistiek totaal maar in de voorheen
Nadere informatieVastgoed wankelt. Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau. _ Bedrijfsruimten _ Kantoren _ Winkels. Winkels
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoed wankelt De ingezette trend van dalende beleggingsvolumes zet zich in 2009 voort. Gebruikersmarkten krijgen door de recessie te maken met een afnemende
Nadere informatieNoordwest-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noordwest- Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noordwest- (*1. m²) 38.116 11.59 Overig In Noordwest- ligt circa 23% van de landelijke kantorenvoorraad.
Nadere informatieDaling faillissementen vlakt af
Vooruitzicht faillissementen Daling faillissementen vlakt af Nieuwe faillissementswet moet doorstart makkelijker maken Opnieuw minder faillissementen, daling vlakt wel af Ontwikkeling aantal faillissementen
Nadere informatieMidden-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Midden-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Midden-Nederland (*1. m²) 42.674 95 6.46 Overig Nederland In de regio Midden-Nederland ligt circa 14%
Nadere informatieSECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT
SECTORRAPPORT BEDRIJFSRUIMTE EN LOGISTIEKE MARKT UPDATE AUGUSTUS 2017 www.colliers.nl 16 BEDRIJFSRUIMTEMARKT VRAAG De opname van bedrijfsruimten toont verder herstel: De economische groei zorgt voor meer
Nadere informatieSectorrapport Bedrijfsruimte en logistiek VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Bedrijfsruimte en logistiek VOORJAARS UPDATE 2017 22 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Bedrijfsruimte 2017 en logistiek Voorjaarsupdate 2017 Voorjaarsupdate Stand
Nadere informatieGRIP OP JE VERMOGEN Beleggen in vastgoed
GRIP OP JE VERMOGEN Beleggen in vastgoed Workshop: Visie op Duurzaam Den Haag, 6 oktober 2017 Akersloot, 28 maart 2017 Even voorstellen Jan van der Doelen Jurist 58 jaar Ruim 35 jaar bankervaring ING NL-Sector
Nadere informatieDe opmars van zorgvastgoed
De opmars van zorgvastgoed september 2014 www.dtz.nl Duidelijk. DTZ Zadelhoff De opmars van zorgvastgoed Met een gemiddeld aandeel van 56% van het totale investeringsvolume, lag de nadruk op de beleggingsmarkt
Nadere informatieZuidwest-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Zuidwest-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Zuidwest-Nederland (*1. m²) 35.536 13.629 459 Overig Nederland In Zuidwest-Nederland ligt circa 29%
Nadere informatieKantorenmarkt Zuid-Nederland (9M 2018)
De regio Zuid-Nederland telt circa 4.3.5 inwoners en heeft 1.953.88 arbeidsplaatsen, verdeeld over 349.85 vestigingen (Bronnen: CBS en Lisa). De regio bestaat uit de provincies Limburg, Noord- Brabant
Nadere informatieHoreca herstelt laat
Kwartaalbericht Horeca NG Economisch Bureau Horeca herstelt laat Omzetgroei in 2010 dankzij prijsstijgingen De verwachte omzetontwikkeling voor de horeca zal in 2010 achterblijven bij die van de Nederlandse
Nadere informatiePresentatie. Nederlandse Vereniging Bouw Kostendeskundigen. Zeist. 26 mei 2011
Presentatie Nederlandse Vereniging Bouw Kostendeskundigen Zeist 26 mei 2011 1930 1970 Veilingen, taxaties & schaderegeling 1990 1997 Specialisatie & Focus 1970 1980 Expansie 1997-2007 Diversificatie 1980
Nadere informatieINVESTMENT SNAPSHOT. Nederland Januari 2012. Cushman & Wakefield Research Publicatie
INVESTMENT SNAPSHOT Nederland Januari 2012 DE BELEGGINGSMARKT IN 2011 ALGEMEEN Het jaar 2011 begon met een positieve stemming op zowel de gebruikers als de beleggingsmarkt. Ondanks dat de beleggingsniveaus
Nadere informatieBalanceren tussen regulering en klantwensen
Vooruitzicht Accountantskantoren Balanceren tussen regulering en klantwensen Technologie geeft de doorslag in de controlepraktijk Omzet wettelijke controles 9% van totale omzet Omzet accountancybranche
Nadere informatieNoord-Nederland REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT. Marktstructuur. Vraag. Aanbod
REGIONALE MARKTONTWIKKELINGEN KANTORENMARKT Noord-Nederland Marktstructuur Voorraad kantoorruimte in Noord-Nederland (*1. m²) 46.787 643 973 1.222 Drenthe Friesland Groningen Overig Nederland De drie noordelijke
Nadere informatieSectorrapport Kantorenmarkt VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Kantorenmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 16 Nederlandse Sectorrapport Vastgoedmarkt Kantorenmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Opname kantorenmarkt neemt toe: Sinds 2015
Nadere informatieAantal starters stabiliseert
Kwartaalbericht Starters ING Economisch Bureau Aantal starters stabiliseert in 2013 Starters zorgen voor dynamiek in de sectoren Het aantal starters lag vorig jaar rond de 121.000, en was daarmee vergelijkbaar
Nadere informatieWelkom. Datum: 25 april 2014
Welkom Datum: 25 april 2014 Even voorstellen Ronald Stoel Directeur Personal Banking Ingrid van Doremalen Financial Planner ING Private Banking 2 Uw geldzaken op orde voor nu en later, dát is Financieel
Nadere informatieSECTORRAPPORT WONINGMARKT
SECTORRAPPORT WONINGMARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 28 VRAAG Het aantal woningtransacties is in het derde kwartaal nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van vorig jaar. Dit komt vooral doordat
Nadere informatieZorgen om arbeidsmarktkrapte
Regiovisie Noord-Brabant Zorgen om arbeidsmarktkrapte Arbeidspotentieel niet uitgeput, wel lastiger om te benutten De sterke groei van de Brabantse economie voedt de vraag naar personeel. De groei van
Nadere informatiePresentatie door: Jeroen Lokerse CUSHMAN & WAKEFIELD KANSEN EN BEDREIGINGEN IN DE NEDERLANDSE WINKELMARKT
Presentatie door: Jeroen Lokerse CUSHMAN & WAKEFIELD KANSEN EN BEDREIGINGEN IN DE NEDERLANDSE WINKELMARKT Inhoud Introductie spreker: drs. Jeroen M. Lokerse MSRE MRICS Korte introductie Cushman & Wakefield
Nadere informatieVastgoed verder in dal
Kwartaalbericht Vastgoed ING Economisch Bureau Vastgoed verder in dal De vooruitzichten voor 212 zijn allerminst positief voor commercieel vastgoed. De verwachte economische krimp zorgt op de gebruikersmarkten
Nadere informatieOmzetgroei zet door in 2016
Vooruitzicht Horeca Omzetgroei zet door in 216 De omzet* in de horeca stijgt in 215 en 216... want Nederlandse consumenten besteden meer buiten de deur... en de toestroom van toeristen groeit. +4% 215
Nadere informatieBedrijfsruimtemarkt zuid-nederland Limburg en Noord-Brabant
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieSectorrapport Woningmarkt VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Woningmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 40 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Kantorenmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Stijging transacties en
Nadere informatieHalfjaarverslag Woningen Winkels Kantoren Bedrijfsruimten
Halfjaarverslag 2012 Woningen Winkels Kantoren Bedrijfsruimten Van en voor pensioenfondsen Altera Vastgoed is een gewild beleggingsproduct voor pensioenfondsen die een belang wensen in Nederlands niet-beursgenoteerd
Nadere informatieKraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter
Kraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter Verhuurders willen kranenpark uitbreiden Bouwproductie groeit met 4% in 216 Prefab: meer draaiuren en grotere kranen + 4% 216 Prefab Meer draaiuren
Nadere informatieProvinciale economie in het nauw
Regio ING Economisch Bureau Provinciale economie in het nauw In 2009 wordt Nederland hard getroffen door de wereldwijde economische crisis. Vanzelfsprekend blijven de Nederlandse regio s niet onbetuigd.
Nadere informatieSectorrapport Hotelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017
Sectorrapport Hotelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 46 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Kantorenmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Nederland trekt meer hotelgasten:
Nadere informatieOpkomende markten: do s en don ts
Online Seminar Beleggen Opkomende markten: do s en don ts Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Marketing Manager ING Beleggen Amsterdam, 12 november 2013
Nadere informatieVastgoedrapport Groningen Assen 2011
Vastgoedrapport Groningen Assen 2011 Managementsamenvatting 2011 Het Vastgoedrapport Groningen-Assen 2011 stelt zich ten doel om een belangrijke informatiebron te zijn voor de hele regionale vastgoedsector.
Nadere informatieNEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE
Maart 214 Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van STAND VAN ZAKEN NEDERLANDSE MARKT VOOR BEDRIJFSRUIMTE 3. Prijzen van 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Drs. G.A. Raven Bron gegevens NVM Data & Research,
Nadere informatie10 dingen over rente die beleggers moeten weten
Online Seminar Beleggen 10 dingen over rente die beleggers moeten weten Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Manager ING Beleggen Amsterdam, 13 augustus 2013
Nadere informatieGroeiversnelling in Midden-Brabant
Regiovisie Midden-Brabant Groeiversnelling in Midden-Brabant De economische groei in Midden-Brabant houdt aan en ligt in 2015 boven de 2,5%. De toenemende vraag naar producten en diensten levert ondernemers
Nadere informatieConjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016
Conjunctuurenquête Technologische industrie november 2016 Voorzichtige groei in onzekere markt Het CBS kwam vorige week donderdag naar buiten met het bericht dat de positieve stemming onder ondernemers
Nadere informatiewinkelruimte oost-nederland Overijssel en Gelderland
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieDienstensector houdt vertrouwen
Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren
Nadere informatieDe arbeidsmarkt klimt uit het dal
Trends en ontwikkelingen arbeidsmarkt en onderwijs De arbeidsmarkt klimt uit het dal Het gaat weer beter met de arbeidsmarkt in, ofschoon de werkgelegenheid wederom flink daalde. De werkloosheid ligt nog
Nadere informatieWaar liggen de kansen?
Grip op je vermogen Waar liggen de kansen? Bob Homan ING Investment Office 20 april 2012 Welke economie is het snelst gegroeid na invoering van de euro?* a) Zwitserland b) Duitsland c) VS d) Griekenland
Nadere informatieMARKTUPDATE Beleggingstransacties 2014
MARKTUPDATE Beleggingstransacties 2014 Introductie Met deze marktupdate over de Nederlandse vastgoedbeleggingsmarkt over het jaar 2014 voorzien wij u voor het eerst van een eigen marktupdate. Onze marktupdate
Nadere informatieEXPERTS OP DE TOEKOMST VAN VASTGOED RESIDENTIAL INVESTMENT ATTRACTIVENESS INDEX
EXPERTS OP DE TOEKOMST VAN VASTGOED RESIDENTIAL INVESTMENT ATTRACTIVENESS INDEX OKTOBER 2018 SCHIEDAM WONINGBELEGGERS MEESTE LEVERT RENDEMENT OP Nog nooit lag het beleggingsvolume in woningen langjarig
Nadere informatieNFI-update 2 e kwartaal 2016
ING Investment Office Publicatiedatum: 30 juni 2016 NFI-update 2 e kwartaal 2016 Voor strategie Duurzaam In deze kwartaalupdate vindt u een beschrijving van de wijzigingen in duurzaamheid van bedrijven
Nadere informatieKenmerken van een vastgoedfinanciering 13-6-2014 AGENDA. De herontwikkelingsopgave vanuit financieringsoptiek
AGENDA I. Kenmerken van een vastgoedfinanciering II. De vastgoedfinancieringsmarkt in Nederland III. Herontwikkelingsopgave De herontwikkelingsopgave vanuit financieringsoptiek IV. Financiering bij transformatie
Nadere informatieDrenthe, Friesland en Groningen. Landelijke marktontwikkelingen
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieHalfjaarverslag 2016
Halfjaarverslag 2016 Institutioneel beleggen in Nederlands vastgoed Altera Vastgoed is een Nederlands niet-beursgenoteerd vastgoedfonds voor institutionele beleggers, dat opereert onder een AIFM vergunning.
Nadere informatieNederlandse winkelmarkt
April 213 Inhoud 1. Opname van 2. Aanbod van Stand van zaken Nederlandse winkelmarkt 3. Prijzen van 4. Beleggingen in Colofon Samenstelling Drs. G.Raven Bron gegevens NVM Data & Research, Nieuwegein Vormgeving
Nadere informatieKantorenmarkt Den Bosch
Kantorenmarkt Den Bosch Medio 2017 DO RESEARCH www.doresearch.nl Kantorenmarkt Den Bosch, 1 e halfjaar 2017 De gemeente Den Bosch telt bijna 155.000 inwoners en circa 96.700 arbeidsplaatsen verdeeld over
Nadere informatieKwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014
Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%
Nadere informatieDe Duitse winkelmarkt
De Duitse winkelmarkt Outlook Duitse winkelmarkt Uitstekende vooruitzichten winkelmarkt in de grootste steden 15 16 17 18 Waardegroei High street retail + + + + Dominante winkelcentra + + + + Boodschappencentra
Nadere informatieSteeds groter wordende groep debiteuren betaalt te laat
Trends in werkkapitaal Steeds groter wordende groep debiteuren betaalt te laat Nederlandse trend steekt ongunstig af tegen die in de ons omringende landen In de tweede helft van 2011 is het aandeel debiteuren
Nadere informatieFlevoland, Noord-Holland en Utrecht. Landelijke marktontwikkelingen
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 211 viel de opname van bedrijfsruimte in 212 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieBedrijfsruimtemarkt oost-nederland Overijssel en Gelderland
Landelijke marktontwikkelingen Na een korte opleving in 2011 viel de opname van bedrijfsruimte in 2012 opnieuw terug. Tegen de verwachting in bleef het aanbod echter redelijk stabiel. Wel wordt een steeds
Nadere informatieOlieprijs en economische groei zijn richtinggevend
, 14.30 uur Update grondstoffen Olieprijs en economische groei zijn richtinggevend In 2016 werd nog een mooi rendement geboekt met grondstoffen. Kunt u de komende tijd rekenen op goede rendementen op deze
Nadere informatiekantorenmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieOntdek beleggingskansen met technische analyse
Online Seminar Beleggen Ontdek beleggingskansen met technische analyse Bas Heijink Technisch Analist ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Manager ING Beleggen Amsterdam, 10 september 2013
Nadere informatieToenemende interesse voor commercieel real estate
Sectorvisie Commercieel Real Estate ING Economisch Bureau Toenemende interesse voor commercieel real estate Grootste opleving in bedrijfsruimtemarkt Naar verwachting zullen de beleggingsvolumes in 211
Nadere informatieSECTORRAPPORT HOTELMARKT
SECTORRAPPORT HOTELMARKT AUGUSTUS 2017 www.colliers.nl 34 TOERISME IN NEDERLAND Nederland in trek bij toeristen: Na een record jaar in 2016 wist Nederland in het eerste kwartaal van 2017 opnieuw meer toeristen
Nadere informatieKwartaalbericht Horeca ING Economisch Bureau Voorzichtig herstel in de horeca
Kwartaalbericht Horeca ING Economisch Bureau Voorzichtig herstel in de horeca Omslagpunt voor de horeca: volumeherstel van 0,5% verwacht in 2014. Opleving van consumentenvertrouwen en groei in aantal buitenlandse
Nadere informatiewinkelmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg
Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer
Nadere informatieOntwikkelingen en kansen in supermarktvastgoed. Huib Boissevain 28 oktober
Ontwikkelingen en kansen in supermarktvastgoed Huib Boissevain 28 oktober Over Annexum Ruim 15 jaar specialist in vastgoedbeleggingen 35 medewerkers die dagelijks met vastgoed bezig zijn Met een fondsvermogen
Nadere informatieKANTOREN NOORD-NEDERLAND Drenthe, Friesland en Groningen
Landelijke marktontwikkelingen Mede dankzij enkele grote transacties in diverse steden bereikte de opname van kantoorruimte de eerste maanden van 2012 een (onverwacht) hoog niveau. Deze goede start zette
Nadere informatieVooruitzichten economie en financiële markten
Vooruitzichten economie en financiële markten Bob Homan, ING Investment Office Grip op je Vermogen Den Haag, 9 oktober 2015 Vraag 1 Hoeveel % is de wereldindex (in Euro s) van hoogtepunt (15/4) tot dieptepunt
Nadere informatieMARKTUPDATE BELEGGINGSTRANSACTIES
MARKTUPDATE BELEGGINGSTRANSACTIES 2015 Introductie Met gepaste trots voorzien wij u bij deze van onze nieuwste marktupdate over de Nederlandse vastgoedbeleggingsmarkt. Wij geven u op deze manier graag
Nadere informatie