Zzp er: werknemer nieuwe stijl

Transcriptie

1 Vooruitzicht Starters Zzp er: werknemer nieuwe stijl Aantal starters blijft ook de komende jaren op hoog niveau Stabilisatie aantal starters in 2016 Meer starters in de bouw, minder in de groothandel Percentage groei in 2015 ten opzichte van * +7% -8% Bron: KvK, ramingen ING Economisch Bureau ING Economisch Bureau / februari 2016

2 2% meer starters in 2015 door zowel aantrekkende economie als hoge werkloosheid Zelfstandig ondernemerschap blijft onverminderd populair. Ook, of juist, nu de economie weer aantrekt. Zo zijn vorig jaar 2% meer mensen een eigen bedrijf begonnen. De overgrote meerderheid van de starters bestaat uit zzp ers. Zij zijn er mede verantwoordelijk voor dat de samenstelling van de arbeidsmarkt verandert. 9% meer starters in vierde kwartaal In 2015 kozen ruim personen¹ voor het zelfstandig ondernemerschap. Dit zijn er 2% meer ten opzichte van Na een sterke daling in het eerste kwartaal, steeg het aantal starters in de drie daaropvolgende kwartalen. Met name in het laatste kwartaal van 2015 was, met 9% meer starters sprake van een forse stijging. De toename van het aantal starters komt onder meer door een aantrekkende economie. Meer ondernemers in spé zien kansen als de economie aantrekt. Daarnaast is er nog altijd sprake van een hoge werkloosheid. Dit maakt het voor veel ontslagen werknemers moeilijk om een nieuwe baan te vinden. Ze kiezen hierdoor eerder voor het zelfstandig ondernemerschap. Bovendien zijn veel bedrijven bezig met het opbouwen van een flexibele arbeidsschil, waardoor de vraag naar zzp ers aanhoudt. Stabilisatie aantal starters in 2016 Voor dit jaar wordt een stabilisatie van het aantal starters verwacht. In navolging van de economie trekt ook de arbeidsmarkt aan. Het aantal werknemers dat zijn baan verliest en vervolgens als zzp er aan de slag gaat zal daardoor afnemen. Tegelijkertijd is er echter sprake van een structureel veranderende arbeidsmarkt. Bedrijven hebben behoefte aan flexibiliteit en zijn daardoor terughoudend in het aannemen van vast personeel. Zij werken eerder samen met uitzendkrachten en zzp ers. De vraag naar zzp ers houdt voorlopig dan ook aan. Daarnaast komen er ook weer meer starters op de markt die kansen zien nu de economie weer groeit. Deze ontwikkelingen zorgen er voor dat het aantal starters ook in 2016 en de daaropvolgende jaren op hoog niveau blijft. Aantal starters blijft ook in 2016 op hoog niveau Starters per jaar ¹ Dit betreft alleen personen die voor het eerst een bedrijf starten. Een bestaande ondernemer die een nieuw bedrijf opstart wordt dus niet in de tellingen meegenomen. Daarnaast worden starters die actief zijn op het gebied van overheidsdiensten niet in de tellingen meegenomen. Hierdoor wijkt het aantal starters dat ING in dit rapport hanteert af van het aantal starters dat de Kamer van Koophandel opgeeft * Bron: KvK, ramingen ING Economisch Bureau ING Economisch Bureau 2 Vooruitzicht Starters / februari 2016

3 Meer starters in Noord- en Zuid-Holland, minder in Overijssel en Groningen Minder koeriers, kleding- en schoenenwinkels Ruim een derde van de nieuwe ondernemers in 2015 is actief in de zakelijke dienstverlening, gevolgd door de cultuursector en de bouw. Dit zijn relatief laagdrempelige sectoren waar snel en zonder hoge investeringen kan worden gestart. De grootste toename van het aantal starters deed zich voor in de bouw en industrie, gevolgd door zorg en onderwijs. In de bouw en zorg is onverminderd sprake van verdere flexibilisering door bedrijven, waardoor veel voormalig werknemers als zzp er aan de slag gaan. In de handel en transport & logistiek nam het aantal starters daarentegen af. Zo startten minder winkeliers in het kleding- en schoenensegment, twee branches zitten al jaren in zwaar weer verkeren. Ook startten in 2015 fors minder postbezorgers en koeriers. Top tien startersactiviteiten verandert nauwelijks In de top tien van startersactiviteiten zit weinig verandering ten opzichte van Veruit de meeste starters beginnen een organisatieadviesbureau, gevolgd door een webwinkel. Daarnaast blijven onderwijs, waaronder bijvoorbeeld autorijscholen en bedrijfsopleidingen vallen, en persoonlijke dienstverlening populaire sectoren voor nieuwe ondernemers. 4% minder starters in Overijssel en Groningen Op regionaal niveau zijn er grote verschillen zichtbaar in de ontwikkeling van het aantal starters. In de meeste provincies nam het aantal starters toe. De grootste groei deed zich voor in zowel Noord- als Zuid-Holland. Dit betreft voornamelijk de Randstad, waar vooral de zakelijke dienstverlening sterk aanwezig is, een sector dat veel starters trekt. Daarnaast waren in deze twee provincies meer starters in de bouw, horeca en industrie. In Flevoland, Limburg, Groningen en Overijssel daalde daarentegen het aantal starters vorig jaar. In alle vier provincies vond met name een grote terugval plaats van starters in de handel, zowel de groot- als detailhandel, transport & logistiek en de zakelijke dienstverlening. In de overige provincies is de terugval in deze sectoren minder groot, of is er zelfs sprake van groei. Minder starters in handel en transport in 2015 Percentage groei in 2015 ten opzichte van 2014 Bouw Industrie Zorg Onderwijs Zak dienstverlening Horeca Inf.& communicatie Cultuur en recreatie Transport & Logistiek Detailhandel Groothandel -10% -5% 0% 5% 10% Top 10 Startersactiviteiten naar subsector 1. Organisatieadviesbureaus 2. Detailhandel via internet 3. Overig onderwijs (rijscholen, bedrijfsopl) 4. Wellness en overige pers. dienstverlening (kappers, pedicure) 5. Paramedische praktijken zonder overnachting 6. Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw 7. Kunst en amusement 8. Dienstverlening op gebied van IT 9. Industrieel ontwerp en vormgeving 10. Overige specialistische zak. dienstverlening 4% meer starters in Noord- en Zuid-Holland Groei (%) in 2015 tov 2014 Noord-Holland Zuid-Holland Noord-Brabant Drenthe Utrecht Gelderland Zeeland Friesland Flevoland Limburg Groningen Overijssel -6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% ING Economisch Bureau 3 Vooruitzicht Starters / februari 2016

4 Verhoudingen op de arbeidsmarkt veranderen, mede door zzp ers Traditionele arbeidsmarkt verandert in rap tempo Zelfstandig ondernemerschap is al jaren populair. Sinds 2008 zijn er jaarlijks meer dan starters in Nederland, waarvan het overgrote deel als zzp er aan de slag gaat. Dit komt onder meer door nieuwe technologieën, een behoefte naar meer flexibiliteit bij bedrijven en een drang naar meer vrijheid bij verschillende generaties. Het grote aantal zzp ers en de toenemende flexibilisering heeft tot gevolg dat de traditionele arbeidsmarkt in rap tempo verandert. Door deze structurele ontwikkelingen ontstaan nieuwe verhoudingen op de arbeidsmarkt. Zo wordt het huidige herstel van de arbeidsmarkt hoofdzakelijk door zelfstandigen opgevangen. Uit de UWV Landelijks arbeidsmarktprognose 2016 blijkt dat het aantal banen voor zelfstandigen 15% hoger ligt ten opzichte van 2008, terwijl het aantal banen voor werknemers nog altijd 2% lager ligt. Van vast naar flexibel De samenstelling van de beroepsbevolking laat eenzelfde verschuiving van vast naar flexibel zien. Terwijl het aantal zelfstandige ondernemers sinds 2008 met 17% is toegenomen, is het aantal werknemers in dezelfde periode met 3% gedaald. Binnen de werknemers is er een verschuiving van vaste naar flexibele contracten. Zo is het percentage van de werkzame beroepsbevolking met een vast contract gedaald van 67% in 2008 naar 60% in Het aandeel werknemers met een flexibel contract is daarentegen gestegen van 19% naar 23%. Bij de ondernemers neemt het aantal zzp ers sinds 2008 jaarlijks toe, terwijl het aantal zelfstandigen met personeel afneemt. Het aantal zzp ers is in 2015 bijna drie keer zo hoog als het aantal zelfstandigen met personeel. In 2008 was dit nog twee keer. Arbeidsmarkt verandert: van vast naar flexibel Percentage van de werkzame beroepsbevolking (15 tot 75 jaar) actief als 100% 80% 60% 40% 20% 0% 5% 4% 9% 13% 19% 67% Bron: CBS, bewerking ING Economisch Bureau 23% 60% Zelfstandige met personeel Zelfstandige zonder personeel Werknemer met flexibele arbeidsrelatie Werknemer met vaste arbeidsrelatie Van een zzp er komt een zzp er Ook de komende jaren blijft de aanwas van nieuwe zzpers, bij onveranderd overheidsbeleid, hoog. Het aantal starters ligt de komende jaren naar verwachting dan ook blijvend op hoog niveau. Een veel genoemd nadeel van het grote aantal zzp ers is dat ze vrijwel geen werkgelegenheid creëren omdat de meesten geen personeel in dienst willen nemen. Zzp ers groeien echter ook. De groei is echter beperkt mogelijk, aangezien een zzp er slechts twee handen heeft en er maximaal 24 uur in een dag zitten. Om deze groei op te vangen nemen de meeste zzpers inderdaad geen vaste werknemers aan, maar worden opdrachten doorgeschoven naar andere, bestaande of nieuwe, zzp ers. Denk bijvoorbeeld aan een bouwvakker die zo veel opdrachten krijgt dat hij het niet langer alleen aan kan, en daarom samenwerkt met een collega-zzp er uit zijn eigen netwerk. Of een journalist die meer opdrachten krijgt dan werkbaar is, en deze doorschuift naar een collega-zzp er. Op deze manier wordt dus wel degelijk werkgelegenheid gecreëerd, alleen verplaatst deze zich van de traditionele werknemer in loondienst naar de werknemer nieuwe stijl, zijnde de zzp er. ING Economisch Bureau 4 Vooruitzicht Starters / februari 2016

5 Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis en volg ons op Twitter Of neem contact op met: Katinka Jongkind ING Economisch Bureau Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 8 februari ING Economisch Bureau 5 Vooruitzicht Starters / februari 2016