Algemeen Munt (Mentha) lipbloemenfamilie (Lamiaceae) (menthol Munt of Mentha 25 soorten honderden variëteiten keuken gemakkelijk verbouwen.

Transcriptie

1 Munt 1 juli

2 Algemeen Munt (Mentha) is een geslacht van vaste planten uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). Ze hebben sterk geurende stoffen (menthol) die gebruikt worden in diverse producten als smaak- en geurstof, bijvoorbeeld in snoep, thee en tandpasta. Munt of Mentha is een geslacht dat zo n 25 soorten telt. Bovendien tellen die 25 soorten weer honderden variëteiten. Veel van deze soorten worden in de keuken gebruikt. Het is bovendien heel gemakkelijk om munt te verbouwen. In een pot, maar ook in de tuin.de muntolie wordt met name gewonnen uit pepermunt en aarmunt. In de supermarkt of bij de groenteboer wordt meestal aarmunt verkocht. Munt is een meerjarige plant, die van veel vocht houdt. Zeker als hij in een pot staat, moet hij vaak begoten worden. In de zomer bloeit munt met kleine, lichtroze/lichtpaarse bloemetjes. Als het winter wordt, sterft de plant af. Niet elke muntsoort smaakt en geurt hetzelfde, wat het gebruik spannend maakt. Munt verbouwen Munt verbouwen is eenvoudig. De plant heeft alleen regelmatig wat water nodig en wat zon. De muntplant kan in het voor- en in het najaar worden geplant. Hij zorgt verder voor het afhouden van schadelijke insecten en trekt de goede soorten aan die moeten zorgen voor de bevruchting van andere planten. Munt groeit echter vaak zo hard dat een hele tuin overwoekerd raakt. Hij is verder lastig in te tomen. De plant verspreidt zich namelijk door uitlopers die onder de grond groeien. Pas als ze boven zijn heeft zich al een heel stelsel door de tuin gevormd. De beste manier om munt in toom te houden is om hem in een bak te plaatsen zonder bodem. De plant staat dan wel in de volle grond, maar verspreidt zich niet zo snel als anders. Munt stekken Wie munt wil vermeerden kan de plant scheuren. De uitlopers kunnen worden losgemaakt en op een andere plaats worden geplant. De munt kan ook worden gestekt. Gewoon een stuk plant in vochtige aarde planten en de grond vochtig houden is voldoende om te zorgen voor een nieuwe plant. De bloemen verwijderen is handig om te zorgen voor genoeg bladeren. Ziekte op munt: roest Munt doet het eigenlijk altijd goed, maar er ligt één grote vijand op de loer en dat is roest. Dit is een schimmelinfectie die eruit ziet als roodbruine stippen. Ze zitten aan de onderkant van het blad van de munt. De schimmel is net als andere schimmels lastige te bestrijden. De besmette planten verwijderen of verbranden helpt nog het best. En dan vervangen door nieuwe en gezonde exemplaren.

3 Soorten Munt Mentha x piperita f. citrata ( citroenmunt) wordt vaak aangeboden en geeft een citroenachtige geur af. Een andere geliefde munt is Mentha spicata Moroccan ( Marokkaanse kruizemunt). Hij geurt zoet, heeft een milde smaak en is een uitstekend soort om thee van te zetten. Zijn bladeren hebben een heldergroene kleur en een langwerpige vorm ( hoogte 60 cm ).Mentha suaveolens (appelmunt) ruikt echt naar appel en zijn lichtgroene bladeren voelen wat viltachtig aan. Dit soort wordt 80 à 90 cm hoog. Ook Mentha Strawberry Mint ( hoogte 75 cm ) en Mentha arvensis Banana geuren naar fruit. Anders dan de naam doet vermoeden geeft Mentha x piperita Chocolate ( hoogte 80 cm) absoluut geen chocoladegeur af. Hij smaakt en ruikt daarentegen naar pepermunt. Verder onderscheidt hij zich door zijn groen, paarsachtig blad. Aarmunt of groene munt De aarmunt (Mentha spicata) hoort bij de plantenfamilie van de lipbloemigen (Lamiaceae). De oorsprong van munt in zijn algemeenheid is te vinden in de landen rondom de Middellandse- zee, over het algemeen op natte ondergronden. Deze meerjarige wordt minimum dertig centimeter en maximum een meter hoog en draagt kleine witte of roze bloemetjes die uit groene aren groeien. In het Engels noemt men deze soort spearmint, waarmee men verwijst naar de speervormige bladeren, al doen er ook verhalen de ronde over de kloosterorde van Sint-Pierre waar monniken munt teelden. Groene munt ken je als ingrediënt van kauwgom, tandpasta, inmaak- en gekonfijte producten. Zelf geteelde groene munt kan verwerkt worden in thee en is een weldaad voor de maag. Muntsoorten uit het geslacht Mentha zijn onder ander: witte munt of appelmunt (Mentha suaveolens) akkermunt (Mentha arvensis) hertsmunt (Mentha longifolia0 watermunt (Mentha aquatica) pepermunt (Mentha piperita ) wollige munt (Mentha rotunifolia) pepermunt (Mentha piperita) Appelmunt of witte munt (Mentha suaveolens) In de vrije natuur is dit een zeldzame plant die je aantreft op voedzame leemgronden zoals oevers of grasbermen. Ook in eigen tuin kan je appelmunt gerust planten. De naam verwijst trouwens naar de geur van dit kruid: het ruikt namelijk naar appels. Deze meerjarige muntsoort wordt een halve tot een meter hoog. De ongesteelde bladeren zijn lichtgroen en langwerpig, haast ovaalvormig. Bovenaan bemerk je haartjes, onderaan is het blad getand van vorm. Van het midden tot het einde van de zomer toont appelmunt zijn lichte, paarsroze bloemen. Appelmunt smaakt perfect bij couscous, salades, thee of gelatinepudding. Akkermunt (Mentha arvensis) Deze van nature Euraziatische plant tref je aan op vochtige, voedselrijke ondergronden, zoals aan het water, in moerasachtige gebieden, bossen en vennen. Het is een eerder kleine variant die amper een halve meter hoog wordt. De bladeren zijn ellips- à eivormig, behaard en getand. Deze soort bloeit van juli tot eind september. Er komen dan kleine, paarse bloempjes te voorschijn. Akkermunt wordt gebruikt als keukenkruid.

4 Veel voorkomende kruisingen: Pepermunt (Mentha x Piperita) Deze steriele hybride ontstaat uit het kruisen van watermunt (Mentha aquatica) en groene munt (Mentha spicata). Je treft hem aan in Midden- en Zuid-Europa. Met een maximum hoogte van zeventig centimeter is het kruid eerder klein. De bladeren zijn donkergroen met roodachtige aders, en hebben een scherpe top met ruw getande randen. De kleine, paarse bloempjes komen van juli tot september te voorschijn. Pepermunt is s werelds oudste medicijn. Het verzacht de maag, zou de groei van bepaalde bacteriën tegenhouden en ontspant de spieren. Vandaag gebruikt men pepermunt in thee, ijs, gebak en suikergoed, kauwgom, tandpasta, shampoo en zeep. Wollige munt (Mentha x Rotundifolia) Deze kruising houdt van vochtige en voedzame bodems. Vaak tref je hem daar verwilderd aan langs dijken, in bermen of bij sloten. Deze vaste plant kan tot twee meter hoog worden. Van juli tot september toont wollige munt zijn paarse bloemen. De bladeren en stengels zijn zacht behaard. Mentha citrata (citrusmunt) Ook bekend als sinaasappelmunt vanwege geur en smaak, die doen denken aan een kruising tussen eau de cologne en sinaasappels. Exacte benamingen van de muntsoorten zijn moeilijk omdat muntsoorten zich zeer gemakkelijk vermengen De verschillende soorten van dit geslacht zijn niet altijd duidelijk begrensd en kunnen vaak gemakkelijk gekruist worden. Enkele soorten zijn: Watermunt (Mentha aquatica) Akkermunt (Mentha arvensis) Hertsmunt (Mentha longifolia) Polei (Mentha pulegium) Aarmunt (Mentha spicata) Witte munt (Mentha suaveolens)

5 Geschiedenis Volgens een oud Grieks godenverhaal is de pepermuntplant ontstaan door een ruzie tussen twee vrouwen.hades, de Griekse god van de onderwereld, werd verliefd op een mooi meisje dat Mentha heette. Hierdoor maakte de vrouw van Hades hevig ruzie met Mentha. Hades probeerde de ruzie te sussen, maar dit lukte niet. Toen had hij besloten het meisje Mentha te veranderen in een mooi plantje, die de naam kreeg van het meisje. Munt is in de geschiedenis erg gewaardeerd en de waarde ervan blijkt onder andere uit verwijzingen in de bijbel, waarin de Farizeeën tienden inden van munt, dille en komijn. De joden legden het op de synagoge vloer en dit gebruik werd eeuwen later in Italiaanse kerken overgenomen, waar het kruid Erba Santa Maria wordt genoemd. Munt als symbool van gastvrijheid wordt door de Romeinse dichter Ovidius beschreven. Hij vertelt over twee boeren, Baucis en Philemon, die hun dienblad met munt insmeerden voordat ze de gasten bedienden. De Romeinen brachten ook hun wijnen en sauzen met munt op smaak. Toen echter vrouwen die wijn dronken met de dood bedreigd werden, camoufleerden stiekeme wijn drinksters hun adem door op een mengsel van munt en honing te kauwen. In Japan werd de verfrissende, heilzame geur van munt zo hoog geprezen dat de Japanners reukballen met muntbladeren droegen. Veel muntsoorten werden in de negende eeuw in Europa ingevoerd. Een monnik uit die tijd schreef dat er zo veel soorten waren dat hij nog liever de vonkjes uit de vuurhaard van de Vulcanus zou willen tellen. Met meer dan zeshonderd soorten en bastaardvormen, kan men een goede plant beter met de neus dan afgaande op de naam kiezen.

6 Gezondheid Alle muntsoorten bevatten etherische olie. Waaronder menthol en limonenen. Vooral de Mentha piperita(pepermunt) heeft een hoog gehalte aan menthol, looistoffen, fenolcarbonzuren, ursolzuur en flavonoïden. Geneeskrachtige werking van munt: Vertering Munt is goed voor je darmen en spijsverteringskanaal. De natuurlijke doorstroom in je lichaam wordt ondersteund. Vaak last van verstopping? Muntthee helpt je de boel weer op gang te krijgen. Hongerstiller De sterke geur van muntthee zal je honger stillen en dus voorkomen dat je weer een zoete snack in je mond stopt. Koekje erbij? Nee dus. Relaaaaax Ga jij al stressen bij het woordje kerstdiner? En flip je bij het woord kerstoutfit al helemaal de pan uit? Met muntthee niet meer. De drank heeft namelijk ook een relaxte werking: onderzoek van NASA toonde aan dat de stress met een kwart vermindert als je ruikt aan munt. Hup, met die neus boven je theekop dan maar. Anti-griep Voel je een griepje aankomen of heeft de griep je al harteloos geveld? Muntthee lost je slijm op en laat je daardoor beter voelen tijdens een verkoudheid. En als je je benauwd voelt, kun je ook boven een stoombadje met munt hangen. Onsexy, maar wel gezond. Ook ontspannend voor je spieren. Reisziekte Word jij misselijk tijdens het reizen? Muntthee gaat jouw misselijkheid tegen. Als je last hebt van reisziekte, neem dan een koppie muntthee om de reis aangenamer te maken. De bladeren werken ontsmettend De bladeren werken tegen zenuwziekten en maagklachten Verse bladeren worden verder gebruikt om vlekken op de huid te verwijderen De bladeren zorgen op het gezicht verder voor een betere doorbloeding Vooral de soorten die donkerpaars in stengel en blad hebben, zouden veel medicinale eigenschappen hebben. Munt mag overigens nooit samen gebruikt worden met homeopathische geneesmiddelen. Het kruis remt de werking daarvan. Zelfs tandpasta met munt erin, doet het effect teniet Medicinaal gebruik Groene muntthee (aarmunt) kan helpen extreme haargroei bij vrouwen tegen te gaan. Dat zeggen onderzoekers die onder leiding van professor Mehmet Numan Tamer hier in 2007 onderzoek naar verricht hebben. Twee keer per dag groene muntthee drinken vermindert het mannelijke hormoongehalte in het lichaam. Tegen verscheidene ziektebeelden zoals: transpirerend (sauna), maagklachten, misselijkheid, migraine-aanvallen, krampwerend, slechte adem,... Tegen tandpijn enkele blaadjes kneuzen en tegen de tand houden (tevens bacteriedodende werking). Als dampbad voor astmatische aanvallen (gebruik een 6 tal druppel in heet water). * Geef nooit munt of aftreksels aan kinderen jonger dan 12 of aan zwangere vrouwen, dit kan problemen geven met borstvoeding en spijsvertering.

7 Leuk om te weten over Munt: De waardplant van de het muntvlindertje (een dagactieve nachtvlinder) is de munt in Afrika wordt thee van de aarmunt als teken van gastvrijheid gezien. de Romeinen wisten al dat de reuk van de munt vrolijk en blij maakte. Een bosje munt in de jaszak houdt de geest helder. Of in openbare ruimtes pepermuntolie laten verdampen, maakt mensen minder gespannen zodat agressiviteit achterwege blijft. munt tussen kool en tomaten in de groentetuin, jaagt witte vlieg en koolwitjes weg. munt in de rozentuin of rozenperk, houdt bladluizen op afstand. een gezegde uit vroegere tijden luidt: die reuck van munte maeckt den mensche vrolick ende blijde. Droog de muntbladeren en stop ze in zakjes die je in de kleerkast legt. Een muggenvrije zomerse avond op je terras? Wrijf enkele blaadjes verse munt over handen, armen, nek en gezicht. Verdrijf mieren en muizen met verse munt in de voorraadkast. Plant munt rond de hondenren of het kippenhok om vliegen weg te houden. Plant munt bij kool en tomaten in de groentetuin om witte vliegen en koolwitjes weg te jagen. Plaats het bij een rozenstruik om bladluizen op een afstand te houden. Munt wordt aangewend tegen bladluizen op stokroos en om muizen weg te houden. Gebruik tevens verse blaadjes om nieuwe bijen aan te trekken voor een bijenkorf. Polei (kleinere soort), tegen mieren en vlooien in kasten. Voor het slapen enkele druppels pepermunt op je hoofdkussen sprenkelen, dit zou helpen tegen muggen

8 Recepten Chocoladetaart met aardbeien en munt Ingrediënten: 230 gr chocolade om mee te koken 5 eieren 200 gr suiker 80 gr boter 100 ml aardbeiencoulis 50 gr witte bloem 10 muntblaadjes, heel fijngesneden Bereidingswijze De oven voorverwarmen op 180 C / gasovenstand 4. Vet een standaard ronde springvorm van ong. 23 cm doorsnede in met boter en bestuif met bloem. Smelt de chocolade au bain marie op een matig vuur. Scheid het eiwit van de dooiers. Klop de suiker met de eierdooiers tot een schuimig geheel. Klop de eiwitten stijf in een andere kom. Verwijder de gesmolten chocolade uit de au bain marie pan en voeg de boter toe. Roer tot deze gesmolten is. Roer het eierdooiermengsel, aardbeiensaus, bloem en tenslotte de munt erdoor. Spatel de eiwitten erdoor en maak een glad beslag. Bak in de oven gedurende 45 minuten. Haal uit de oven, stort de taart uit het bakblik en leg het op een rek. Quinoasalade met Tomaat en Munt Ingrediënten: 600 ml water 200 gr quinoa 50 gr rozijnen 1 mespuntje zout 2 middelgrote tomaten, in stukjes 1 middelgrote ui, fijngesneden 10 radijsjes, in vieren 1/2 komkommer, in stukjes 2 eetlepels amandelschilfers, geroosterd 4 eetlepels verse munt, fijngesneden 2 eetlepels verse peterselie, fijngesneden 1 theelepel gemalen komijn 4 eetlepels limoensap 2 eetlepels sesamolie zout naar smaak Bereidingswijze Het water in een kleine sauspan aan de kook brengen. Quinoa, rozijnen en een vleugje zout toevoegen en in een gesloten pan minuten laten sudderen. Van het vuur halen en tot kamertemperatuur laten afkoelen. Tomaat, ui, radijs, komkommer en amandelen in een grote kom door elkaar scheppen. De afgekoelde quinoa erdoor roeren en op smaak brengen met munt, peterselie, komijn, limoensap, sesamolie en zout. 1-2 uur in de koelkast zetten alvorens te serveren.

9 Lamssteaks met feta en munt Ingrediënten: Porties: 4 4 lamssteaks, vetrandjes verwijderd 4 eetl. olijfolie 300 g krielaardappeltjes, schoongeboend en in dunne schijfjes 1 courgette, in plakjes 1 rode ui, in ringen 2 rode paprika's, zaad verwijderd en in reepjes 8 tenen knoflook, gepeld 4 eetl. rodewijnazijn 100 g feta, uitgelekt 25 g munt, in flinters Bereidingswijze Verhit een grote koekenpan met goed sluitend deksel op matig vuur. Bestrijk de lamssteaks aan één kant met een beetje olijfolie. Leg ze met de ingevette kant omlaag in de pan en bak ze 3-4 min. tot ze mooi kleuren. Bestrijk de stukken vlees aan de bovenkant met nog wat olie, keer ze en bak ze nog 1 min. Schep ze op een schaal. Verhit 1 eetl. olie in de pan en bak hierin de aardappelschijfjes ca. 5 minuten tot ze goudbruin kleuren; keer ze tussentijds af en toe. Schenk nog 1 eetl. olie in de pan en voeg courgette, ui, paprika en knoflook toe. Bak deze al roerend 5 minuten. Vermeng in een kommetje of maatbeker intussen de resterende olie met azijn. Leg de stukken vlees weer in de pan, boven op de groenten, en sprenkel er het oliemengsel over. Verkruimel de feta erover. Draai het vuur laag en verwarm alles met het deksel op de pan tot de groenten gaar zijn en het vlees naar wens is (ca. 5 min. voor rood/rosé, of 7 min. voor rosé/doorbakken). Neem het deksel van de pan en bestrooi het vlees met munt en versgemalen zwarte peper naar smaak. Serveer het gerecht direct, vanuit de pan, en schep er wat jus over. variatie Ook de combinatie van varkensvlees en venkel is in Griekenland erg populair. Vervang hiervoor de lamssteaks door 4 varkenskarbonades (vetrandjes verwijderd) en de courgette door 2 in dunne plakjes gesneden venkelknollen. Gebruik een witte ui en voeg in stap 4 1 theel. venkelzaad aan de groenten toe. Marokkaanse muntthee Ingrediënten Een Marokkaanse theepot (Berrad) of een aluminium theepot die je op het gas kunt zetten een flinke eetlepel groene thee (gunpowder) bosje verse munt (Nanaa, te verkrijgen bij een Marokkaanse winkel of op de markt) 5 eetlepels suiker kokend water Bereidingswijze Spoel de theepot om met een scheut kokend water. Doe er 1 volle eetlepel groene thee in. Giet daar een scheut kokend water op, laat rondwalsen in de pot en giet het water weer af. Was de verse munt en prop het bosje munt in de theepot. Schep er vijf eetlepels suiker bij. Giet de theepot vol met kokend water. Zet de pot op het gas en laat de thee langzaam op laag gas trekken. Haal, als de thee omhoog komt, de pot van het gas. Roer de thee goed om en laat even staan. Schenk de thee drie keer in een Marokkaans theeglas en schenk die weer terug in de pot. Schenk een klein beetje thee in een Marokkaans theeglas. Proef of de thee sterk en zoet genoeg is. Schenk zoveel glazen vol als er gasten zijn en serveer de thee met lekkere Marokkaanse koekjes er bij.

10 Tijdens de kruiden middag hebben wij het volgende klaar gemaakt: Tandpasta 1 kop kokosolie 6 eetlepels baking soda 2 theelepels zout 50 druppels pepermuntolie Voetscrub voor 4 potjes 2 ½ kopjes suiker 1 kop kokosolie 4 theelepels rauwe honing 4 theelepels Vitamine E olie druppels pepermuntolie Lieke heeft zelf thuis gemaakt Pepermunt Creme 1 kop shea boter 1 kop kokosboter 8 eetlepels olijfolie 30 druppels pepermuntolie