Onderwerp Vaststellen masterplan fietsparkeren voor inspraak

Transcriptie

1 B en W. nr d.d Onderwerp Vaststellen masterplan fietsparkeren voor inspraak Besluiten: Behoudens advies van de c ommissie 1. de beleidsnota Masterplan fietsparkeren vast te stellen voor inspraak waarin: - de ambitie wordt geformuleerd om met name voor het stationsgebied, waar de (fietsparkeer)druk op de openbare ruimte het grootst is, langzaam toe te willen groeien naar een situatie waarbij betaalbaar inpandig fietsparkeren voor de korte afstand tot het station de norm wordt; - waardoor zowel de fietser wordt bediend in zijn wensen omtrent fietsparkeren, als ook de gewenste kwaliteit van de openbare ruimte kan worden gerealiseerd. Perssamenvatting Het masterplan fietsparkeren legt de beleidskaders vast voor fietsparkeren in de binnenstad van Leiden: het gebied binnen de singels en de omgeving van het centraal station. Het fietsgebruik in Leiden is hoog. Het fietsgebruik en de behoefte aan stallingplekken nemen toe. Het fietsparkeren legt een grotere druk op de schaarse ruimte in de dichtbebouwde binnenstad. Stallingfaciliteiten hebben een ontwikkeling ondergaan. De gemeentelijke kosten voor fietsparkeren zijn toegenomen. Het streven naar meer ruimtelijke kwaliteit vraagt om het fietsparkeren meer inpandig op te lossen. In Leiden is het capaciteitsprobleem het meest manifest in de omgeving van het centraal station. Er zijn reeds maatregelen in gang gezet om de stallingcapaciteit te vergroten, maar er resteert nog een grote opgave voor met name het stationsgebied. De ambitie voor fietsparkeren zijn verwoord in vier basisprincipes (fietsparkeervoorzieningen voldoen aan de stallingbehoefte, dragen bij aan de stedenbouwkundige kwaliteit, de voorzieningen zijn betaalbaar en het beleid omtrent fietsparkeren is handhaafbaar). De ambities zijn verwoord in beleidsuitgangspunten per thema (stationsgebied, inpandig stallen in het kernwinkelgebied, stallen in de openbare ruimte van de binnenstad, beheer en exploitatie fietsenstallingen en handhaving op fietsparkeren). Het masterplan moet het stapsgewijs mogelijk maken om het stallen van de fiets op een hoger kwaliteitsniveau te krijgen. Hiervoor worden er in het centrum en het stationsgebied grote nieuwe inpandige stallingen gerealiseerd. Met deze ambitie is een geschat investeringsvolume gemoeid van in totaal ongeveer 30 miljoen euro. Het betaald stallen in het stationsgebied wordt uitgebreid. In de omgeving van het station blijft de mogelijkheid om gratis te kunnen stallen. Maar voor het gebruik van een goede stalling die droog, windvrij en op korte afstand van het perron beschikbaar is zal een bijdrage worden gevraagd van de gebruikers. Door het gefaseerd invoeren van betaalde stallingen kunnen fietsers wennen aan het gaan betalen voor het gebruik van deze mooie fietsparkeervoorzieningen. Tegelijk moet de handhaving op verkeerd geparkeerde fietsen in gelijke mate worden geïntensiveerd om een fietsvrij stationsplein te krijgen, zodat dit het domein kan zijn voor de voetganger.

2 - 2 -

3 Masterplan Fietsparkeren Leiden centrum Stapsgewijs stallen op een hoger kwaliteitsniveau 3 juli

4 Masterplan Fietsparkeren Leiden centrum Stapsgewijs stallen op een hoger kwaliteitsniveau 3 juli 2012 Inhoudsopgave 0. Samenvatting 5 1. Inleiding Programma Binnenstad 1.2 Opgave 1.3 Gebiedsafbakening 1.4 Opbouw / leeswijzer 2. Huidige situatie Vigerend beleid 2.2 Fietsgebruik 2.4 Aanpak fietsendiefstal 2.4 Stallingen 2.5 Handhaving 2.6 Financiering 2.7 Samenvattend 3. Ontwikkelingen Algemene ontwikkelingen op gebied van fietsparkeren 3.2 Ontwikkelingen op gebied van fietsparkeren in Leiden 3.3 Samenvattend 4. Wensen van gebruikers Onderzoek stalgedrag stationsgebied 4.2 Fietsparkeren in binnenstad 4.3 Jongeren 4.4 Samenvattend 5. Probleemanalyse fietsparkeren Valkuilen en knelpunten 5.2 Oplossingen 5.3 Prioriteiten 5.4 Draagvlak 5.5 Samenvattend 6. Ambities, doelstellingen en beleidsuitgangspunten Fietsparkeren algemeen 6.2 Fietsparkeren stationsgebied 6.3 Inpandig stallen in kernwinkelgebied 6.4 Stallen in de openbare ruimte van de binnenstad 6.5 Beheer en exploitatie fietsenstallingen 6.6 Handhaving 7. Bijlagen

5 0. Samenvatting 1. Inleiding Dit masterplan heeft als doel om de beleidskaders voor fietsparkeren vast te stellen voor de binnenstad van Leiden: het gebied binnen de singels en de omgeving van het centraal station. 2. Huidige situatie Het fietsgebruik in Leiden is hoog. Er bevinden zich rond het centraal station bijna fietsparkeerplaatsen. Hier bevindt zich een parkeerrestrictiegebied voor fietsen (Fiets Fout = Fiets Weg). In de openbare ruimte van het gebied binnen de singels bevinden zich zo n 6500 fietsparkeerplaatsen in klemmen en rekken. Voor de bouw van nieuwe stallingen in binnenstad en stationsgebied ligt er nog een financiële opgave om alle ambities van alle bestaande plannen te verwezenlijken. Ook voor de organisatie, beheer en exploitatie van nieuwe fietsenstallingen moet nog veel worden geregeld. 3. Ontwikkelingen Het fietsgebruik en de behoefte aan stallingplekken nemen toe. Stallingfaciliteiten hebben een ontwikkeling ondergaan. De gemeentelijke kosten voor fietsparkeren zijn toegenomen. Het fietsparkeren legt een grotere druk op de schaarse ruimte in de dichtbebouwde binnenstad. Het streven naar meer ruimtelijke kwaliteit vraagt om het fietsparkeren meer inpandig op te lossen. In Leiden is het capaciteitsprobleem het meest manifest in de omgeving van het centraal station. Door een aanzienlijke hoeveelheid tijdelijke stallingplekken te creëren is het capaciteitsprobleem thans niet zichtbaar. In de binnenstad is het capaciteitsprobleem vooral zichtbaar op zaterdagen, uitgaansavonden en bij evenementen. Er zijn reeds maatregelen in gang gezet om de stallingcapaciteit te vergroten, maar er resteert nog een grote opgave voor met name het stationsgebied. 4. Wensen van gebruikers Gebruikers van de stationsstallingen zijn over het algemeen redelijk tevreden over de stallingen in het stationsgebied, maar het aantal plekken bij de stallingen dicht bij het perron wordt als onvoldoende ervaren. Gebruikers willen graag gratis kunnen stallen bij het station. Een kleine meerderheid van de Leidenaren vindt dat er voldoende fietsparkeervoorzieningen zijn in de binnenstad. Ondernemers zien graag inpandige oplossingen voor het fietsparkeren in de binnenstad. Jongeren ervaren met name bij het station wel een probleem met het stallen van de fiets. 5. Probleemanalyse fietsparkeren De belangrijkste prioriteiten die de gemeente wil stellen zijn: - fietsparkeervoorzieningen voldoen aan de stallingbehoefte; - fietsparkeervoorzieningen dragen bij aan de stedenbouwkundige kwaliteit; - fietsparkeervoorzieningen zijn betaalbaar; - het beleid omtrent fietsparkeren is handhaafbaar. Met name het financieringsvraagstuk vraagt om inspanningen van zowel de gemeente als relevante stakeholders als gebruikers van fietsparkeervoorzieningen. Er ligt een opgave voor het verkrijgen van draagvlak voor de te nemen maatregelen bij gebruikers en belangenorganisaties. 6. Ambities, doelstellingen en beleidsuitgangspunten De ambitie voor fietsparkeren zijn verwoord in vier basisprincipes en per thema geformuleerd in beleidsuitgangspunten. Algemeen Ambitie 1.1: Leiden zorgt voor voldoende, veilige, comfortabele, kwalitatief hoogwaardige stallingfaciliteiten om het fietsparkeren te verbeteren en om fietsendiefstal te voorkomen. De fietsparkeerfaciliteiten dragen bij aan de stedenbouwkundige kwaliteit van de stad, zijn betaalbaar, het gebruik van de voorzieningen is handhaafbaar. Fietsparkeren stationsgebied - 5 -

6 Ambitie 2.1: Stapsgewijs vervangen van stallingplaatsen op maaiveld door inpandige stallingen en uitbreiden totale capaciteit stationsgebied van een ca naar ca fietsparkeerplaatsen in Ambitie 2.2: Uitbreiden betaald stallen in het stationsgebied, het NS tarief geldt voor de stallingen dicht bij het perron, een iets lager tarief voor de stallingen iets verder van het perron en gratis parkeren komt op wat grotere afstand van het station, maar binnen 250 meter van de stationsingang. Ambitie 2.3: Alle (inpandige) fietsenstallingen in het stationsgebied zijn sociaal veilig, een deel van de fietsenstallingen in het stationsgebied is ook 24/7 toegankelijk. Ambitie 2.4: Er worden in de openbare ruimte van het stationsgebied kort parkeerplaatsen gerealiseerd ten behoeve van bezoek aan voorzieningen. Hier komen dus geen rekken of klemmen te staan, behoudens op de aangewezen stallinglocaties. Inpandig stallen in kernwinkelgebied Ambitie 3.1: Na oplevering van de fietsenstalling onder V&D streven naar het realiseren van een aanvullende inpandige stalling in de omgeving van het kruispunt Lange Mare / Haarlemmerstraat. Ambitie 3.2: Na opening van de fietsenstalling onder V&D een stalling aanwijzen als betaalde bewaakte stalling voor afwijkend formaat fietsen. Voor het parkeren van bromfietsen / bromscooters in het kernwinkelgebied worden specifieke bewaakte plaatsen aangewezen, ofwel in een bestaande stalling, of in de openbare ruimte. Ambitie 3.3: Stallingopgave bij ruimtelijke plannen voor utilitaire gebouwen opnemen in gemeentelijke bouwregelgeving. Stallen in de openbare ruimte van de binnenstad Ambitie 4.1: Fietsenrekken die als gevolg van bouw- of herinrichtingsplannen verdwijnen, worden elders in de omgeving gecompenseerd. Ambitie 4.2: Op plaatsen in het kernwinkelgebied buiten het voetgangersgebied, zoals in de Breestraat, wordt de mogelijkheid geboden om de fiets kort bij de winkel te stallen. Voor drukke plaatsen in het uitgaansgebied kunnen tijdelijke stallingplekken worden gerealiseerd. Ambitie 4.3: Er kan in overleg met bewoners omvorming plaatsvinden van autoparkeerplaatsen naar fietsparkeerplaatsen als de autoparkeerplaatsen elders in het gebied worden gecompenseerd. Beheer en exploitatie fietsenstallingen Ambitie 5.1: Voor investering, exploitatie en beheer van de nieuwe stallingen bij het station wordt een businesscase opgesteld. De gemeente coördineert en is samen met NS en Prorail verantwoordelijk voor de exploitatie van het fietsparkeren in en het stationsgebied. Het dagelijkse beheer en onderhoud van de gemeentelijke stallingen kan worden uitbesteed. Ambitie 5.2: De omzetting van gratis stallen naar betaald stallen bij het station zal gefaseerd gaan plaatsvinden. Ambitie 5.3: De gratis stalling Zeezijde zal vanaf 2014 een betaalde bewaakte stalling worden. De nieuwe stalling in het Rijnsburgerblok (opening op zijn vroegst in 2016) zal een betaalde bewaakte stalling zijn. Indien de stalling onder de taxistandplaats blijft bestaan, wordt deze gemoderniseerd en zal een betaalde bewaakte stalling worden. Ambitie 5.4: De gemeente coördineert en is verantwoordelijk voor de exploitatie van het fietsparkeren in de binnenstad. Het gebruik van de nieuwe bewaakte stalling in de kelder van V&D zal de eerste dag gratis zijn. Het dagelijkse beheer en onderhoud van de gemeentelijke stallingen kan worden uitbesteed. Er komt een nadere uitwerking over de invulling van deze verantwoordelijkheid. Handhaving Ambitie 6.1: De bestaande handhavingtaken (Fiets Fout = Fiets Weg) en fietswrak- en weesfiets acties worden gecontinueerd. Voor de handhaving in het stationsgebied is het noodzakelijk om voldoende stallingcapaciteit te behouden. De trafolocatie dient te worden gehandhaafd als capaciteitsbuffer. De handhavingstaken worden uitgebreid met het handhaven op hinderlijk geplaatste fietsen en bromfietsen / bromscooters. De handhaving op grotere fietsen en bromfietsen / bromscooters wordt afgestemd op de beschikbaarheid van stallingplaatsen voor dit afwijkend formaat rijwielen

7 1. Inleiding 1.1.Programma Binnenstad In 2009 heeft de gemeenteraad van Leiden het Programma Binnenstad vastgesteld. Eén van de ambities van dit programma is om in de binnenstad meer en betere parkeergelegenheid te krijgen voor de auto én de fiets. De parkeermogelijkheden voor de fietsbezoeker in de binnenstad van Leiden zijn onvoldoende ontwikkeld. Het is een economische noodzaak voor het functioneren van de binnenstad en daarmee de stad als geheel om dit te verbeteren. In Programma Binnenstad wordt geconstateerd dat er te weinig fietsparkeerplaatsen op straat zijn en te weinig inpandige fietsenstallingen. De gemeente wil het stationsgebied tot een aantrekkelijk verblijfsgebied maken, maar de openbare fietsenstallingen in het stationsgebied worden nu als onaantrekkelijk ervaren. Het wensbeeld van Programma Binnenstad is dat de buitenruimte van de binnenstad een mooiere en schonere uitstraling krijgt en daardoor door bezoekers beter wordt gewaardeerd. 1.2 Opgave In het uitvoeringsprogramma Binnenstad is opgenomen dat er een masterplan fietsenstallen wordt vastgesteld. Het masterplan heeft als doel om de beleidskaders voor fietsparkeren vast te stellen voor de binnenstad en de omgeving van het centraal station. De belangrijkste opgaven zijn: - het oplossen van de problemen die spelen rondom hinderlijk of verkeerd gestalde fietsen in de openbare ruimte van Leidse binnenstad en stationsgebied; - het optimaliseren van de stallingcapaciteit in de stad; - het in de meerjarenbegroting borgen van voldoende middelen voor beheer en exploitatie van de fietsenstallingen; - het structureel beleggen van de exploitatie van alle gemeentelijke stallingen in de organisatie (indien mogelijk het onderbrengen van de beheerorganisatie voor fietsenstallingen bij het parkeermanagement voor (auto) parkeren); - het realiseren van fietsparkeerplaatsen in de openbare ruimte van de binnenstad; - het realiseren van inpandige fietsenstallingen in het kernwinkelgebied. De kaders worden gesteld om de kwantiteit en kwaliteit van het stallen van fietsen in de binnenstad van Leiden te verbeteren, problemen en oorzaken met betrekking tot fietsparkeren inzichtelijk te maken en om oplossingen aan te reiken. Dit levert een bijdrage aan de doelstelling van programma Binnenstad om de openbare ruimte in de binnenstad opgeruimder en overzichtelijker te maken, hiermee (het centrum van) Leiden te versterken en het gebied aantrekkelijker te maken voor bezoekers en bewoners. Deze nota heeft een planhorizon gelijk aan de ruimtelijke structuurvisie (2025). De concrete acties die aan de beleidsuitgangspunten zijn verbonden worden uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. 1.3 Gebiedsafbakening Dit masterplan gaat over fietsparkeren in de binnenstad: het gebied binnen de singels alsmede het gebied rond het centraal station. Het stationsgebied is linksboven op de kaart te zien. Het betreft het gebied binnen de Bargelaan, Rijnsburgerweg, Schuttersveld, Molenwerf, Rijnsburgersingel, Morssingel, Plesmanlaan, spoordijk. Binnen de binnenstad zijn het winkelgebied en de uitgaansgebieden aangegeven. Dit is het gebied waar de parkeerdruk door gestalde fietsen het hoogst is. Bij het centraal station bevinden zich 3 bewaakte stallingen 1 en er zijn 2 bewaakte stallingen in het kernwinkelgebied. Voor de volledigheid staat ook de bewaakte stalling bij station Lammenschans op de kaart. Ten slotte staan de terreinen en garages voor autoparkeren op de kaart aangegeven. 1 De gratis stalling aan de Zeezijde is feitelijk gezien geen bewaakte stalling, maar een stalling waar toezicht wordt gehouden. Het verschil is van belang bij zaken omtrent aansprakelijkheid

8 Afbeelding 1 gebiedsafbakening 1.4 Opbouw / leeswijzer Deze beleidsnota is als volgt opgebouwd. In dit hoofdstuk is de uitgangspositie beschreven (aanleiding, opgave, gebiedsafbakening). Hoofdstuk 2 beschrijft de huidige situatie met betrekking tot fietsparkeren. In hoofdstuk 3 staan de ontwikkelingen, hoofdstuk 4 de wensen van gebruikers. In hoofdstuk 5 wordt verslag gedaan van een probleemanalyse over het beleid, de regelgeving, de uitvoering en de handhaving van het fietsparkeren. In hoofdstuk 6 komen de ambities, doelstellingen en beleidsuitgangspunten aan bod, gegroepeerd naar zes thema s: (6.1) fietsparkeren algemeen; (6.2) fietsparkeren stationsgebied; (6.3) inpandig stallen kernwinkelgebied; (6.4) stallen in de openbare ruimte binnenstad; (6.5) beheer en exploitatie fietsenstallingen; (6.6) handhaving op fietsparkeren. Onder hoofdstuk 7 zijn de bijlagen te vinden, waaronder de inhoud van het uitvoeringsprogramma

9 2. Huidige situatie 2.1 Vigerend beleid Rijksbeleid Het landelijk beleid met betrekking tot fietsparkeren is verwoord in de Structuurvisie infrastructuur en ruimte. In het rijksbeleid wordt gesteld dat de fiets een groot aandeel heeft in het beter benutten van het woon-werkverkeer binnen stedelijke regio s en het verbeteren van het voor- en natransport. De verantwoordelijkheid voor het fietsbeleid en de aanleg van bijbehorende infrastructuur ligt bij de decentrale overheden. Het landelijk beleid is dat gemeenten het gebruik van de fiets als hoofdvervoermiddel en als schakel in de ketenverplaatsing van deur tot deur stimuleren. Ze doen dit door te zorgen voor een fietsnetwerk dat voldoet aan de verkeerskundige hoofdeisen samenhang, directheid, aantrekkelijkheid, veiligheid en comfort. Ze zorgen bovendien voor parkeervoorzieningen voor fietsers die op het gebied van kwaliteit, kwantiteit en locatie voldoen aan de vraag. In 1997 heeft het Rijk eisen opgesteld waaraan fietsenstallingen op stations moeten voldoen. Door ProRail is een programma Ruimte voor de Fiets opgesteld om stallingen hieraan te kunnen laten voldoen, inclusief subsidiemogelijkheden. Het programma is gestart in 1999 en loopt dit jaar (2012) af. In Leiden is in dit kader de openbare stalling aan de Zeezijde mede gefinancierd door Prorail. In het beleidsdocument Nieuw actieplan fietsparkeren bij stations van het ministerie van Infrastructuur en Milieu wordt de vervolgaanpak voor fietsparkeren bij stations uiteengezet. Voor nieuwe stallingen geldt dat zij voor maximaal de helft van de investering gefinancierd kunnen worden door het Rijk, met onder andere de voorwaarde dat er een sluitende businesscase wordt bijgevoegd Provinciaal beleid De provincie hecht grote waarde aan een verhoogd fietsgebruik omdat het veel kan bijdragen aan de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Randstad. De plannen van de provincie rondom fietsverkeer zijn verwoord in het Fietsplan Hierin staat dat de provincie (beperkt) subsidie verschaft voor het realiseren van de fietsparkeervoorzieningen bij treinstations (gemeenten, Prorail en NS Fiets zijn verantwoordelijk zijn voor het daadwerkelijk realiseren van de voorzieningen). De provincie realiseert voorts fietsenstallingen bij provinciale bushaltes en stimuleert het gebruik van de (OV) fiets en mogelijkheden om gemakkelijk over te stappen van fiets op OV. De provincie heeft in Leiden bijgedragen aan de fietsparkeervoorzieningen bij station Lammenschans en bij het Transferium A Gemeentelijk beleid Leiden Het gemeentelijk beleid met betrekking tot fietsparkeren is opgenomen in de Kadernota Bereikbaarheid 2009, de nota Werkwijze Fiets Fout = Fiets Weg 2008, de actualisatie van het Gemeentelijk Vervoersplan (GVVP) Leiden voor Fietsverkeer 2007, de Nota Fietsparkeren 1997, het Raadsinitiatief fietsparkeren 2009, de kadernota kwaliteit openbare ruimte, de programmabegroting en Programma Binnenstad. In de kadernota bereikbaarheid is gesteld dat Leiden qua voorzieningenniveau achter loopt op andere fietssteden als Enschede, Groningen, Nijmegen en Delft op de gebieden beleid, verkeersveiligheid, klanttevredenheid en comfort. Daarnaast vraagt de wens van een goed bereikbaar kernwinkelgebied om gerichte voorzieningen voor alternatieve vervoerwijzen, zoals de fiets. De belangrijke rol die de fiets in het Leidse verkeerssysteem speelt dient minimaal gehandhaafd te worden. Binnen het fietsparkeerbeleid wordt nadruk gelegd op de integraliteit van de maatregelen. Hierbij is een onderscheid naar doelgroepen (kortparkeerders/langparkeerders) van belang. Ruimtelijke ontwikkelingen mogen niet ten koste gaan van stallinggelegenheid. Bij het vervallen van plaatsen wordt compensatie (zowel ruimtelijk als financieel) binnen de ontwikkeling meegenomen, vermeerderd met de extra stallingbehoefte die de ontwikkeling genereert. Er heeft onderzoek plaatsgevonden naar de capaciteitsbehoefte van bewaakt stallen in het centrum. Hieruit kwam naar voren dat er behoefte was aan een inpandige stalling in het kernwinkelgebied. In 2005 heeft B&W de Nota Fietsen Parkeren in het Centrum van Leiden laten opstellen en voor het bijbehorende uitvoeringsprogramma middelen gereserveerd. In de nota zijn er locaties geïnventariseerd waar in het kernwinkelgebied extra rekken en klemmen kunnen komen, hieruit kwam naar voren dat er mogelijkheden zijn voor 615 extra plaatsen. Bij de behandeling van de Nota uit 2005 bleek geen raadsmeerderheid te zijn voor het voorstel - 9 -

10 om een openbare stalling onder het Stadhuisplein te realiseren. De behoefte aan nieuwe inpandige stallingplaatsen is sindsdien nog niet ingevuld. De budgetten voor het realiseren van de fietsparkeervoorzieningen in het centrum zijn wel gehandhaafd. In 2009 is er een Raadsinitiatief aangenomen om 615 fietsparkeerplaatsen te realiseren. In 2011 is het besluit genomen om een bewaakte openbare fietsenstalling te realiseren in het Aalmarktgebied, in de kelder van V&D. De stalling wordt 1350 m 2 groot en biedt plaats aan ruim 950 fietsen. Fietsparkeervoorzieningen moeten voldoen aan de eisen die zijn gesteld in het handboek kwaliteit openbare ruimte. Het handboek is een uitwerking van de Kadernota kwaliteit openbare ruimte 2025, die de uitgangspunten voor de ontwikkeling, inrichting en het beheer van de openbare ruimte vaststelt. In het handboek zijn fietsparkeervoorzieningen opgenomen voor drie categorieën: 1e categorie, locaties waar continu veel fietsen worden gestald, zoals bij het station: dubbellaags etagerekken met uitschuifsysteem; 2e categorie, locaties waar op piekuren veel fietsen worden gestald, zoals in het kernwinkelgebied en bij winkelcentra: fietsklem type Triangel van Falco; 3e categorie, locaties waar niet veel fietsen worden gestald en waar de ruimte beperkt is, zoals in het historische centrum langs waterwegen: beugel type Clip van Streetlife. In het GVVP Leiden, stad in beweging is vastgelegd dat nieuwe fietsparkeervoorzieningen moeten voldoen aan het FietsParKeur-keurmerk. In het GVVP is gesteld dat wild geparkeerde fietsen door de politie kunnen worden verwijderd als ze de (verkeers) veiligheid en openbare orde verstoren, maar in de praktijk gebeurt dit vaak niet vanwege capaciteitsgebrek en andere prioriteiten. Het GVVP stelt dat er in Leiden niet wordt gekozen voor een strikt handhavingsbeleid, met uitzondering van het stationsgebied. In de nota Werkwijze Fiets Fout = Fiets Weg 2008 staat het beleid omtrent de parkeerrestrictie in het stationsgebied beschreven. Afbeelding 2 Begrenzing gebied Fiets Fout = Fiets Weg 2.2 Fietsgebruik In Leiden wordt relatief veel gefietst in vergelijking met andere grotere steden. Ruim een derde van alle verplaatsingen gaat per fiets. Uit de kadernota Bereikbaarheid blijkt dat in Leiden bijna de helft van de ritten korter dan 7,5 km met de fiets wordt gemaakt. Het compacte stedelijk gebied werkt daartoe uitnodigend. Gemiddeld worden per persoon per dag in Leiden 3,2 verplaatsingen afgelegd, waarvan 1,1 met de fiets. Leiden behoort daarmee tot de top van fietssteden in Nederland. Hieraan ligt een aantal oorzaken ten grondslag. Leiden is een sterk stedelijke gemeente, bijna zonder groen buitengebied binnen de gemeentegrenzen. Het is een historische stad met een oude stadsstructuur en een groot binnenstadsgebied. Leiden is een compacte stad, de afstanden tussen de buitenwijken en het centrum zijn klein. Dit maakt Leiden uitermate geschikt om verplaatsingen op de fiets uit te voeren. De grote studentenpopulatie draagt bij aan het hoge fietsgebruik. De ligging als schakelpunt tussen de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad leidt tot een zeer hoog treingebruik van en naar de nabije grote steden en daarmee tot bijzonder veel fietsers van en

11 naar de treinstations. Voor de korte ritten heeft de fiets een zeer goede concurrentiepositie ten opzichte van de auto. 2.3 Aanpak fietsendiefstal Angst voor fietsendiefstal heeft een negatieve invloed op het fietsgebruik. Uit onderzoek van de Fietsersbond blijkt dat dit een veelgenoemde reden voor automobilisten is om op de korte afstand niet te fietsen maar de auto te nemen. De afgelopen jaren zijn er bewaakte (stationsstalling Zeezijde) en onbewaakte fietsparkeerplaatsen (op straat) in de stad bijgekomen, dit heeft mede geleid tot een vermindering van het aantal fietsdiefstallen. Nieuwe fietsenrekken met FietsParKeur kenmerk hebben een aanbindmogelijkheid met het op slot zetten van de fiets. Meer bewaakte stallingen zullen fietsendiefstal verder terugdringen. In september 2011 heeft de Raad het Integraal Veiligheidsprogramma vastgesteld. Het speerpunt fietsendiefstal is daarbij komen te vervallen omdat fietsendiefstal minder urgent uit de veiligheidsanalyse naar voren is gekomen: het aantal inwoners van Leiden dat aangeeft slachtoffer te zijn geweest van fietsendiefstal is gedaald van 9,8% in 2009 naar 7,9% in De politiecijfers geven ook een dalende trend weer op fietsendiefstal. Het aantal aangiften van fietsendiefstal is gedaald van in 2008 naar in 2009 en in Het terugdringen van fietsendiefstal blijft evenwel een ambitie in het fietsparkeerbeleid. 2.4 Stallingen Stationsgebied In het stationsgebied bevinden zich binnen het handhavinggebied van Fiets Fout = Fiets Weg in totaal plekken voor fietsen, waarvan betaalde (31%) en gratis (69%) plekken. Zie onderstaand overzicht. Tabel 1 overzicht huidige stallingen stationsgebied stalling capaciteit bezetting* opmerking betaalde NS stalling zeezijde % inpandige bewaakte stalling betaalde NS stalling stadszijde % inpandige bewaakte stalling gratis stalling zeezijde % ondergrondse bewaakte stalling gratis stalling Stationsplein % fietsenrekken op maaiveld gratis stalling Rijnsburgerviaduct % fietsenrekken op maaiveld gratis stalling Schuttersveld % fietsenrekken op maaiveld gratis stalling Gat v/d Putte % tijdelijke stalling tot ca gratis stalling Alphen s perron % tijdelijke stalling tot ca gratis stalling Trafolocatie % tijdelijke stalling tot ca gratis stalling Naast Gat/ SVB % tijdelijke stalling tot ca gratis stalling Club % tijdelijke stalling tot ca gratis stalling Taxistandplaats % in stand houden stalling na 2015 onzeker totaal % *) Een bezetting boven de 100% betekent dat er fietsen naast en buiten de rekken staan gestald. In september 2011 is een telling gehouden om de bezettingsgraad in beeld te brengen 3. De bezettingsgraad van alle stallingen is circa 88% op een willekeurige weekdag. Dit betekent dat van de kleine plaatsen er ruim zijn bezet. De bezetting is echter niet gelijk verdeeld over de betaalde en de gratis stallingplekken. De bezettingsgraad van de betaalde stallingen is 52%, de bezettingsgraad van de gratis plekken is meer dan 100%, rekken dicht bij het station staan vol, hier staan ook fietsen buiten de rekken. Hoe dichter bij het perron, hoe meer fietsen er buiten de rekken staan. Omdat het een Fiets Fout = Fiets Weg gebied betreft, betekent dit dat de fietsen die buiten de rekken staan worden verwijderd. De gratis 2 Integraal Veiligheidsplan Leiden De telling was onderdeel van een onderzoek naar fietsparkeren in het stationsgebied, in augustus / september 2011 uitgevoerd door de bureaus Decisio en VINU Consult

12 stallingen rond het station staan vol, de stalling op loopafstand van station (trafolocatie, ± 250 meter afstand) staat voor een belangrijk deel leeg. Voor nieuwe bedrijven en woningen in het stationsgebied geldt dat de vastgoedeigenaar moet voorzien in de eigen behoefte aan fietsparkeren voor werknemers en bezoekers. Zo heeft het LUMC voor haar werknemers een grote inpandige fietsenstalling, deze is niet toegankelijk voor treinreizigers. Tabel 2 tarieven NS stalling 2012 kaartsoort Fietsen Bromfietsen dagkaart 1,20 4,50 maandkaart 13,00 29,00 jaarkaart 99,00 215, Kort parkeren bij het station Niet alleen trein- en busreizigers komen naar het station op de fiets, ook klanten van de winkels in het stationsgebied. Voor deze kortparkeerders, die hun fiets maar even hoeven te stallen voor het bezoek aan een winkel, is een fietsparkeervak gemaakt voor de gevel van de supermarkt aan de Stationsweg. In dit fietsvak staan geen rekken, fietsen kunnen hier op hun standaard worden gestald. Fietsen die binnen de lijnen van het vak staan worden niet weggehaald in het kader van Fiets Fout = Fiets Weg. In 2011 zijn de rekken voor de supermarkt verwijderd en is bij wijze van proef een fietsvak gecreëerd. Het is gebleken dat de rommelige situatie op het Stationsplein hierdoor wat is verbeterd. De kort parkeerplaatsen worden in 2012 uitgebreid met een tweede fietsparkeervak voor de supermarkt Binnenstad De bezoeker van de Leidse binnenstad stalt zijn fiets in de buitenlucht. De bezoeker stalt de fiets in de openbare ruimte (op de standaard, in een klem of rek) of in één van de twee bewaakte (en betaalde) maar onoverdekte fietsenstallingen: een stalling in de Kapelstraat, naast het stadhuis (138 plaatsen) en een stalling naast de Hartebrugkerk (126 plaatsen) vlakbij de Lange Mare. De stallingen zijn in eigendom van de gemeente en worden geëxploiteerd door gemeentebedrijf DZB (De Zijl Bedrijven). Tabel 3 tarieven binnenstadstallingen 2012 kaartsoort Fietsen Bromfietsen dagkaart 0,50 0,65 maandkaart 6,25 8,00 jaarkaart 37,50 50,00 In de binnenstad wordt het overgrote deel van de fietsen in de openbare ruimte gestald. Hiervoor zijn aan en langs de hoofdfietsroutes in de Binnenstad (Lange Mare, het Rapenbrug, de Breestraat, Korevaarstraat, Stationsweg-Steenstraat en Morsstraat), in de zijstegen van de Breestraat en Haarlemmerstraat en op de kades van de diverse waterwegen fietsenrekken en fietsenklemmen geplaatst. In januari 2012 is een telling gehouden. Hieruit kwam naar voren dat de gemeente in de binnenstad een kleine 6500 fietsparkeerplaatsen heeft gecreëerd in de vorm van rekken, klemmen en beugels, zie onderstaande tabel. Ook hebben particulieren klemmen en rekken in de openbare ruimte geplaatst. Het gaat hierbij om zo n 350 fietsparkeerplaatsen. Deze zijn niet in onderstaand overzicht meegenomen. tabel 4 aantal fietsenrekken en fietsenklemmen binnenstad fietsparkeervoorziening type fietsenrekken aantal* aantal plaatsen Triangel Tulip Crossfiets Optimal Futura 8 89 Overig

13 trottoirklemmen Crossfiets Overig beugels Clip Nietje muurklemmen Muurklem totaal *) De telling heeft plaatsgevonden in januari Handhaving De gemeentelijke afdeling Handhaving verzorgt het toezien op en handhaven van het juist gebruik van de openbare ruimte, door het tegengaan van gedrag dat de beleving negatief kan beïnvloeden. Op het gebied van fietsparkeren voert zij hiervoor een tweetal typen activiteiten uit: het handhaven op het Fiets Fout = Fiets Weg beleid bij Leiden centraal station en het periodiek verwijderen van fietswrakken en weesfietsen (fietsen die op openbaar terrein gestald staan en al langere tijd niet meer zijn gebruikt). Het handhavingprogramma stelt dat de gemeente randvoorwaarden moet realiseren om te voorkomen dat handhaving nodig is. Op het gebied van fietsparkeren betekent dit dat we als gemeente laten zien waar fietsvrije zones zijn en dat er voldoende fietsparkeerfaciliteiten buiten deze zones worden geplaatst zodat de fietser zijn fiets op de juiste manier kan stallen. Fiets Fout = Fiets Weg betekent dat er in het centraal stationsgebied een verbod geldt om fietsen te plaatsen buiten de daarvoor bestemde fietsenrekken. Daarnaast mogen fietsen maximaal 4 weken achter elkaar op dezelfde plek staan. Dit zogenoemde restrictiegebied is omgeven door borden. In het restrictiegebied worden fietsen die buiten de daarvoor bestemde rekken of vakken staan, direct verwijderd en opgeslagen. De handhaving geschiedt door 2 fte handhaving (in de praktijk door 1 gemeentelijke opsporingsambtenaar (GOA) en 1 of 2 algemene medewerkers). In het restrictiegebied wordt dagelijks gehandhaafd op fout geparkeerde fietsen, waarbij de halfondergrondse stalling onder de taxistandplaats bij de dagelijkse handhaving eerste prioriteit heeft. Ondanks deze intensieve handhaving heeft deze stalling dagelijks te kampen met overlast van verkeerd en hinderlijk geplaatste fietsen. - In stationsgebied is er periodiek (2-3 keer per jaar) een opruimactie van weesfietsen. In 2011 zijn hierbij 791 weesfietsen verwijderd. - In de binnenstad wordt periodiek een opruimactie gehouden van fietswrakken. In 2011 zijn hierbij fietswrakken uit de openbare ruimte verwijderd. In 2012 staan twee opruimacties gepland. - In het kader van FF=FW zijn in fietsen uit het stationsgebied verwijderd, in 2011 waren dit fietsen. Fietseigenaren kunnen hun fiets na betaling van 26 aan kosten ophalen bij de fietsopslag aan de Willem Barentszstraat. Na handhaving is er meer plek in de stallingen. In de regel geldt dat de handhaving in het stationsgebied vooral nodig is dicht bij de ingang van het station. Zonder handhaving zou bijvoorbeeld de fietsenstalling onder de taxistandplaats al snel slecht toegankelijk worden door verkeerd gestalde en hinderlijk geplaatste fietsen. In de gebieden waar veel studentenhuizen zijn worden relatief veel weesfietsen en fietswrakken aangetroffen. 2.6 Financiering Tabel 5 Overzicht budgetten met betrekking tot fietsparkeren budget structureel/ incidenteel begroting 2012 Fietsparkeervoorzieningen openbare ruimte structureel Beheer en exploitatie fietsenstallingen structureel Handhaving structureel Handhaving stationsgebied incidenteel totaal

14 Uit de tabel is te zien dat het handhavingbudget grotendeels bestaat uit incidenteel geld. Na 2014 is er geen (incidenteel) budget meer beschikbaar voor Fiets Fout = Fiets Weg Financiering stallingen stationsgebied In het Kaderbesluit Rijnsburgerblok maakt een openbare fietsenstalling van tot fietsen onderdeel uit van de ontwikkelopgave. De Raad heeft voor een fietsenstalling bij het station 4,00 miljoen uit Nuon middelen en 2,56 miljoen uit het PRIL 4 beschikbaar gesteld. Er wordt thans een businesscase opgesteld om medefinanciering bij het Rijk aan te kunnen vragen. Naast de investering speelt uiteraard ook het uiteindelijke beheer en de exploitatie van de fietsenstalling en de daarmee samenhangende beheersmaatregelen een belangrijke rol. Dit beleidskader vormt een bouwsteen in de planvorming. Uit onderstaande tabel van investeringskosten van grote fietsenstallingen valt op te maken dat de investeringskosten voor de Zeezijdestalling een goede referentie is. tabel 6 kosten per fietsparkeerplaats inpandige stallingen 5 fietsenstalling Houten Amsterdam west Groningen Leiden (zeezijde) Utrecht Zutphen aantal fietsparkeerplaatsen n.v.t kosten per parkeerplaats financiering Aalmarktstalling Op 21 april 2011 heeft de Raad besloten om een krediet beschikbaar te stellen ten behoeve van de verbouwing, huur en exploitatie van een gratis openbare fietsenstalling voor ruim 950 plaatsen in de kelder onder V&D. De stalling wordt geopend begin Het krediet bedraagt zo n 1,19 miljoen en is beschikbaar gesteld uit het reeds bestaande krediet voor een stalling onder het stadhuisplein ad 4,38 miljoen. De vrijkomende kapitaallasten uit het restantkrediet worden vanaf 2014 ingezet voor een jaarlijks budget voor huur, beheer en onderhoud van deze stalling, waarmee het ook mogelijk is om het gebruik van de stalling (de eerste dag) gratis te laten zijn financiering beheer en exploitatie fietsenstallingen centraal station De financiering van onderhoud, instandhouding, schoonmaak en het beheer van de fietsenstallingen in het stationsgebied is als volgt geregeld. 4 Programma Ruimtelijke Investeringen Leiden 5 Amsterdam-west hanteert als normbedrag per fietsparkeerplaats voor een inpandige stalling, hier is geen concreet te bouwen stalling gekoppeld

15 Afbeelding 3 eigendom, beheer en exploitatie De partijen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van het fietsparkeren in het stationsgebied zijn de gemeente, Prorail en NS fiets (ketendienst van NS Poort) 6. - Alle inpandige bewaakte stallingen in het stationsgebied zijn eigendom van Prorail. - De betaalde stallingen van NS worden beheerd en onderhouden door NS Fiets. De betaalde stallingen worden geëxploiteerd door firma Oldenburger in opdracht van NS Fiets. - Voor de betaalde stalling geldt de landelijke tariefstelling van NS stationsstallingen 7. In de huidige situatie is er geen afstemming over de exploitatie van fietsenstallingen in het stationsgebied. De exploitatie van de betaalde stallingen van NS fiets wordt bemoeilijkt door de gratis stalling Zeezijde die door de gemeente wordt geëxploiteerd. - De stalling Zeezijde wordt onderhouden en in stand gehouden door Prorail, de werkzaamheden zijn uitbesteed aan NS Poort. - In de gratis stalling Zeezijde wordt het dagelijks onderhoud, schoonmaak en het houden van toezicht gefinancierd door de gemeente Leiden en uitgevoerd door DZB. - De overige gratis stallingen worden beheerd door de gemeente. Beheer en onderhoud van alle overige stallingen in het openbaar gebied en op maaiveld komen ten laste van de gemeente Leiden, zij voert hiervoor ook het grootste deel van de werkzaamheden uit (het onderhoud van de etagerekken is uitbesteed aan firma Klaver). Het onderhoud en het beheer van de stalling en fietsparkeervoorzieningen onder de taxistandplaats heeft de gemeente uitbesteed aan de firma Klaver (rekken) en schoonmaakbedrijf Schlagwein. 2.7 Samenvattend De verantwoordelijkheid voor het fietsbeleid en de aanleg van bijbehorende infrastructuur ligt bij de decentrale overheden. Rijk en provincie stimuleren het fietsgebruik. Het Rijk draagt maximaal de helft bij van de investering van nieuwe stallingen bij stations, onder de voorwaarde dat er een sluitende businesscase wordt bijgevoegd. 6 NS Fiets richt zich op de stallingen en kluizen voor fietsen bij de stations. NS Fiets is een dochter van NS Poort. NS Poort is o.a. de beheerder van de NS stations. NS Poort is in 2007 ontstaan uit het samenvoegen van de bedrijfsonderdelen NS Stations, NS Vastgoed en een deel van NS Commercie. 7 De tarieven voor de NS fietsenstallingen worden vastgesteld door het exploitatiebedrijf van NS Poort

16 Het fietsgebruik in Leiden is hoog. Het gemeentelijk beleid is om de belangrijke rol die de fiets in het Leidse verkeerssysteem heeft te behouden. Binnen het fietsparkeerbeleid wordt nadruk gelegd op de integraliteit van de maatregelen. Fietsparkeervoorzieningen moeten voldoen aan de eisen die zijn gesteld in het handboek kwaliteit openbare ruimte. In Leiden is er alleen in het stationsgebied een strikt handhavingsbeleid. Hier bevindt zich een parkeerrestrictiegebied voor fietsen (Fiets Fout = Fiets Weg) Er bevinden zich rond het centraal station bijna fietsparkeerplaatsen. In de openbare ruimte van het gebied binnen de singels bevinden zich zo n 6500 fietsparkeerplaatsen in klemmen en rekken. Voor de bouw van nieuwe stallingen in binnenstad en stationsgebied ligt er nog een financiële opgave om alle ambities van alle bestaande plannen te verwezenlijken. Ook voor de organisatie, beheer en exploitatie van nieuwe fietsenstallingen moet nog veel worden geregeld

17 3. Ontwikkelingen 3.1 Algemene ontwikkelingen op gebied van fietsparkeren Toenemen capaciteitsbehoefte voor het stallen van fietsen Het fietsgebruik in Leiden is hoog, vergeleken met andere steden. De stad wordt steeds dichter volgebouwd, waardoor het aantal inwoners binnen de bebouwde kom toeneemt. Er worden in met name het stationsgebied kantoren bijgebouwd. De autonome groei van het autoverkeer maakt dat het al druk bezette Leidse wegennet steeds verder dichtslibt met auto s, waardoor de fiets steeds vaker het snelste vervoermiddel wordt 8. Dit leidt naar verwachting tot een hoger fietsgebruik en een grotere stallingbehoefte. Een landelijke trend is dat de fiets steeds vaker onderdeel is van het ketentransport (combinatie van fiets en openbaar vervoer) 9. In Leiden speelt dit ook, voor woon - werk verplaatsingen, waaronder ook de verplaatsingen van huis naar opleiding en terug. Dit leidt tot een grotere stallingbehoefte bij de stations 10. Het fietsgebruik wordt bewust en onbewust gestimuleerd. Programma Binnenstad heeft mede tot doel om meer bezoekers naar de binnenstad te trekken, waaronder meer bezoekers op de fiets. Het gemeentelijk beleid gaat uit van het verbeteren van de bereikbaarheid van de binnenstad door doorgaand autoverkeer om het centrum heen te leiden. Er wordt ingezet op verbetering van fietspaden en een verbeterde bewegwijzering voor fietsers. Er worden meer fietsen verhuurd, de OV fiets is een groot succes Ontwikkelingen fietsen en fietsenstallingen Er is een steeds grotere diversiteit te vinden in fietsmodellen. Niet alleen het standaardstuur is breder geworden, fietsen zijn vaker van groter formaat. Er verschijnen meer fietsen met fietstassen. Kinderzitjes zijn groter geworden. Meer fietsen zijn voorzien van een bak, rek of mand aan de voorkant. De moederfiets is in opmars: wat grotere, stevige fietsen met een extra groot formaat stuur, bij voorkeur volgepakt met mand, fietstassen en kinderzitje(s). Er zijn meer bakfietsen en ligfietsen in het straatbeeld te zien. Het aantal scooters en scootmobiels neemt toe. Ze nemen allemaal meer ruimte in dan de ouderwetse standaard fiets. Er komen steeds meer duurdere en luxere fietsen, zoals elektrische fietsen. In 2011 had 6% van de Nederlanders een elektrische fiets. De verwachting is dat dit het komende decennium zal verdubbelen. De afstand die een fietser kan afleggen neemt hierdoor toe, waarmee de elektrische fiets meer een concurrent wordt voor de auto 11. Maar een duurdere fiets betekent ook dat de behoefte aan bewaakt stallen toeneemt. Stallingfaciliteiten hebben een ontwikkeling ondergaan. Landelijk zijn er meer gebouwde stallingen gekomen, zowel gratis als betaald, met name bij stations en in winkelgebieden. Gevolg van de gebouwde stallingen is dat er toezicht nodig is om de sociale veiligheid te kunnen borgen. Dit werkt kostenverhogend. Het dubbellaags stallen op drukke stallinglocaties is fors uitgebreid. Leiden heeft zich, mede om fietsendiefstal te voorkomen, ten doel gesteld dat nieuwe rekken die in de openbare ruimte worden geplaatst voldoen aan het FietsParKeur-keurmerk. In sommige steden zijn er volautomatische fietsenstallingen gekomen. In dichtbevolkte steden worden meer fietsen in buurtstallingen en fietstrommels gestald. Een toename aan stallingfaciliteiten betekent hogere kosten voor de baathebbers, waaronder gemeenten. In menig gemeente is de discussie geopend of het stallen van fietsen in zo n dure nieuwe inpandige fietsenstalling nog wel altijd gratis kan. 3.2 Ontwikkelingen op gebied van fietsparkeren in Leiden De belangrijkste ontwikkeling voor het fietsparkeren voor Leiden is de toenemende capaciteitsbehoefte in de omgeving van het centraal station. De trend in de dichtbevolkte 8 De Kadernota Bereikbaarheid (2009) gaat uit van een autonome groei van het autoverkeer van 27% tot Landelijk fietst 40% van de treinreizigers van huis het station en pakt 15% de fiets in de plaats van bestemming. In 2000 betrof dit 30% respectievelijk 11% van de treinreizigers. 10 Uit de trendanalyse van NS blijkt dat er in 2020 een groei wordt verwacht van 50% tot 75% meer fietsen bij het station. 11 Uit een TNO rapport uit 2008 kwam naar voren dat mensen op een gewone fiets gemiddeld 24,9 kilometer per week afleggen tegen gemiddeld 30,5 kilometer voor mensen met een elektrische fiets. Vooral onder forenzen is te zien dat mensen met een elektrische fiets meer fietskilometers maken. Forenzen met een elektrische fiets fietsen gemiddeld 39,4 kilometer per week tegen gemiddeld 22,5 kilometer voor forenzen met een gewone fiets

18 Randstad is dat steeds meer treinreizigers met de fiets naar het station komen. Dit geldt ook voor Leiden. Uit de middenvariant van de capaciteitsprognose van Prorail blijkt dat er in totaal zo n plekken nodig zijn in Thans zijn er een kleine plekken. Als de plannen voor de ontwikkeling van het stationsgebied vanaf 2015 worden uitgevoerd, verdwijnen er tussen de 4600 en 7000 (gratis) stallingplekken, afhankelijk van het wel of niet verdwijnen van de fietsenstalling onder de taxistandplaats. Met een capaciteitsbehoefte van plekken in 2020 betekent dit dat de extra stallingopgave in 2020 tussen en plekken bedraagt. In de plannen voor het stationsgebied zijn twee nieuwe stallingen voorzien voor forensen van fietsparkeerplaatsen: in het Rijnsburgerblok (op de plek van de tijdelijke stalling Gat van v/d Putte ) en rond de tijdelijke stalling Alphen s Perron. Tabel 7 stallingbehoefte 2012 en in 2020 jaar (variant 1) (variant 2) (variant 3) Betaalde NS stallingen Stalling Zeezijde Taxistandplaats stallingen op maaiveld totaal capaciteitsbehoefte stallingopgave De benodigde extra capaciteit na 2020 is onbekend. De capaciteitsbehoefte is alleen voor openbaar vervoerreizigers. Voor de vastgoedontwikkeling in het stationsgebied geldt dat in de eigen stallingopgave voorzien moet worden bij nieuwbouw. De concessie van NS reizigers inclusief NS Fiets loopt in 2015 af 12. De dekking van het beheer en onderhoud van de ondergrondse gratis fietsenstalling Zeezijde van de gemeente is geregeld tot en met Om de exploitatie na 2014 te kunnen continueren, zal er voor het gebruik van de stalling vanaf 2014 een tarief worden ingesteld. Het beheer en onderhoud van de tijdelijke fietsenstallingen rond gat van der Putte is geregeld tot medio Samenvattend Het fietsgebruik en de behoefte aan stallingplekken nemen toe. Er zijn meer fietsen van afwijkend formaat (vooral grotere fietsen) en duurdere fietsen, zoals elektrische fietsen, waardoor de behoefte aan bewaakt stallen toeneemt. Stallingfaciliteiten hebben een ontwikkeling ondergaan. Om het ruimtebeslag te beperken wordt in drukke gebieden steeds vaker gebruik gemaakt van etagerekken. Rekken in de openbare ruimte hebben het FietsParKeur-keurmerk. De kosten voor fietsparkeervoorzieningen zijn toegenomen. De capaciteitsbehoefte bij het centraal station neemt toe met zo n fietsparkeerplaatsen tot plaatsen. Als de stallingen in de openbare ruimte worden vervangen door inpandige stallingen, dan moeten nieuwe fietsparkeerplaatsen worden gerealiseerd. 12 Het hoofdrailnet wordt voor de periode opnieuw gegund aan een vervoerder. Het kabinet moet daarvoor een besluit nemen over aanbesteden of gunnen aan de NS. In het beleidsvoornemen voor de nieuwe concessie is gesteld In het voor- en natransport heeft ook de fiets een groot aandeel. Er wordt door decentrale overheden en IenM geïnvesteerd in het uitbreiden van fietsenstallingen. Deze investering is in de huidige vervoerconcessie als volgt verwoord: NS zorgt voor beheerde, bewaakte en beveiligde fietsenstallingen en voor de realisatie hiervan samen met Prorail een financieel dekkend stappenplan opstelt, dat uitgaat van een bijdrage van maximaal 50% van de investeringskosten door het Rijk

19 4. Wensen van gebruikers 4.1 Onderzoek stalgedrag stationsgebied Er is eind 2010 onderzoek gedaan naar het stalgedrag van fietsers in de omgeving van station Leiden centraal. Uit het onderzoek blijkt dat de voorkeuren ten aanzien van een goede fietsenstalling heterogeen zijn 13. Meerdere eigenschappen zijn belangrijk bij de keuze van een fietsenstalling. Men vindt het belangrijk dat de stalling gratis is, maar vindt het ook belangrijk dat de stalling in de buurt van het perron is, dat er voldoende plek is in de stalling, dat de stalling bewaakt is, overdekt is en op de route ligt vanaf het station naar het punt van bestemming dat met de fiets wordt bereikt. Het belang van elke eigenschap verschilt per stalling. Zo wordt bij de ene stalling voldoende plek als belangrijkste eigenschap van een goede fietsenstalling gezien, terwijl bij de andere stalling dicht bij het perron de belangrijkste eigenschap is. Vervolgens is aandacht besteed aan de beoordeling van de stallingen. Zowel het aantal plekken als het gemak waarmee de fietsen in de stallingen kunnen worden geplaatst, als de veiligheid in de stallingen en de terugvindbaarheid van de fiets in de stallingen, wordt over het algemeen positief beoordeeld. Alleen in de stallingen Alphen s Perron en Taxistandplaats is men ontevreden over het aantal plekken in de stalling. De respondenten is gevraagd om verbeterpunten aan te geven ten aanzien van fietsparkeren in de omgeving van Leiden centraal. Onderstaande zaken werden het vaakst genoemd. - Het Fiets Fout = Fiets Weg beleid op het gebied van weesfietsacties intensiveren om meer plekken te genereren. - Voor bepaalde groepen fietsers (met name ouderen en vrouwen) en bepaalde typen fietsen (grotere fietsen, fietsen met kinderzitjes) is het moeilijk om in de hoge stallingen te parkeren. - Er is bij respondenten behoefte aan specifieke stallingruimte voor afwijkende fietsen zoals bakfietsen, gescheiden van de stallingruimte van reguliere fietsen. - Volumebeheer toepassen in de bewaakte stalling zeezijde, zodat stallers weten of de stalling vol is en overcapaciteit wordt vermeden. - Betere communicatie over weesfietsbeleid in de onbewaakte stallingen (veel stallers zijn niet bekend dat ze hun fiets er maximaal vier weken mogen plaatsen). 4.2 Fietsparkeren in binnenstad Bewoners In de stadsenquête 2010 is onderzoek gedaan naar het fietsgebruik van de Leidenaar en diens mening over fietsvoorzieningen. De Leidse respondenten gaven aan dat ze in 2010 de meeste verplaatsingen met de fiets (37%) of auto (35%) hebben afgelegd. Naarmate de reisafstand toeneemt, neemt het gebruik van de auto en de trein toe. Het busgebruik is relatief laag. Het meest gebruikte vervoermiddel naar de winkelcentra is de fiets. De bereikbaarheid naar de binnenstad scoort op de fiets een stuk beter (7,3) dan de auto (6,0). De fietsenstallingen scoren gemiddeld een 6,3. Met name inwoners uit stadsdeel Midden en 55-plussers geven hiervoor gemiddeld een lagere beoordeling. Uit de stadsenquête 2011 blijkt dat een kleine meerderheid (57%) van de Leidenaren vindt dat er voldoende mogelijkheid is om de fiets (bewaakt of onbewaakt) te stallen, 43% ervaart de fietsparkeervoorzieningen als onvoldoende. Ondernemers De ondernemers van de binnenstad ondervinden hinder van wild gestalde fietsen in winkelstraten en zijstegen. Fietsen worden tegen etalageruiten aan gezet, op blindengeleidestroken geplaatst en veroorzaken hinder voor voetgangers op de trottoirs en in stegen. In de Lange Mare zijn veel nieuwe fietsenrekken geplaatst. Dit heeft volgens de winkelondernemers van de Lange Mare niet het gewenste effect gesorteerd, omdat de kop van de Lange Mare nog steeds zo vol staat met buiten de rekken gestalde fietsen dat het zicht op hun winkels wordt ontnomen. Ze zouden hier graag een parkeerrestrictiegebied zien 13 Dit onderzoek is in opdracht van de gemeente Leiden in december 2010 uitgevoerd door Onderzoeksbureau NVNM

20 en meer handhaving op fout geparkeerde fietsen. De ondernemers hebben dit ook al aangegeven bij de gemeente, maar ook zijn ze er zich van bewust dat de afdeling handhaving niet kan handhaven omdat er onvoldoende stallingen zijn. Het plaatsen van extra fietsenrekken in de Breestraat heeft op weerstand gestuit van de verenigde ondernemers van deze winkelstraat. Mede hierdoor heeft de geplande plaatsing van deze rekken in de Breestraat nog niet plaatsgevonden. De ondernemers hebben aangegeven niet akkoord te gaan met de plaatsing van extra rekken voor hun winkelpuien en terrasjes omdat dit ten koste gaat van de ruimtelijke kwaliteit, de stoepen en bushaltes slechter begaanbaar worden, laden en lossen wordt bemoeilijkt en extra rekken leiden tot meer weesfietsen en fietswrakken. Het stallingprobleem is volgens hen alleen aanwezig op de zaterdag. Ze zien meer in het realiseren van inpandige stallingen, de geplande nieuwe stalling onder V&D wordt positief beoordeeld. 4.3 Jongeren Een belangrijke groep gebruikers van fietsparkeervoorzieningen zijn jongeren. Uit onderzoek (zie kader) blijkt dat vrijwel alle jongeren in Leiden de beschikking hebben over een fiets en deze vrijwel elke dag gebruiken. De helft ervaart wel eens problemen met het stallen van de fiets, met name bij het station. Bij het winkelen en uitgaan ondervinden de jongeren minder problemen met het stallen. Jongeren zijn positief over de plannen om een gratis fietsenstalling onder V&D te realiseren. Een duidelijke meerderheid denkt daar straks gebruik van te maken. Jongerenpanel Er is specifiek bij jongeren onderzoek gedaan naar hun fietsgebruik en meningen over stallingvoorzieningen in het centrum en stationsgebied. Hiervoor is het zogenaamde jongerenpanel ingeschakeld. De raadpleging vond plaats in september Aan het jongerenpanel hebben 462 jongeren meegedaan, dit is een responspercentage van 62%. Gebruik van de fiets Uit het onderzoek kwam naar voren dat de fietsende jongeren hun fiets gemiddeld zes dagen per week gebruiken, bijna de helft (45%) fietst iedere dag. Bijna alle fietsende jongeren gebruiken de fiets wel eens om naar het centrum en/of naar het station te gaan. De fiets wordt het vaakst gebruikt om naar school of een opleiding te gaan, ruim zes op de tien (62%) jongeren doen dat (bijna) elke werkdag. Stallen van de fiets Bijna de helft (48%) heeft wel eens problemen met het stallen van de fiets. Het stationsgebied is veel genoemd als probleemplek, naast verschillende plekken in het centrum. 38% van de jongeren zet tijdens het winkelen overdag de fiets het liefst in een centraal gelegen fietsenrek of klem, voor 24% maakt het niet uit of er een speciaal rek is, zij zetten het liefst de fiets zo centraal mogelijk. De gemeente gaat een gratis bewaakte fietsenstalling realiseren onder de V&D. Driekwart denkt van deze fietsenstalling gebruik te gaan maken wanneer men (ook) de V&D bezoekt; wanneer men alleen andere winkels bezoekt is dat iets meer dan de helft. Fiets Fout = Fiets weg Een kwart heeft zijn/haar fiets wel eens bewust neergezet waar dat niet mocht. Van degenen die hun fiets wel eens fout hebben weggezet is bij 18% de fiets verwijderd in het kader van Fiets Fout = Fiets Weg. Hiervan heeft 80% de fiets ook weer opgehaald op het ophaalpunt. Ruim tweederde van de jongeren die uitgaan zet de fiets het liefst dichtbij de uitgaansgelegenheid. Bijna de helft denkt dat anderen geen last hebben van hun gestalde fiets. Als in het uitgaansgebied fietsen buiten de rekken zouden worden verwijderd, dan zegt 83% de fiets dan in het rek neer te zetten. Een ruime meerderheid vindt het terecht als fout neergezette fietsen worden verwijderd, als er genoeg plek is binnen de rekken. 4.4 Samenvattend Gebruikers van de stationsstallingen zijn over het algemeen redelijk tevreden over de stallingen in het stationsgebied, maar het aantal plekken bij de stallingen dicht bij het perron wordt als onvoldoende ervaren. Er moeten voldoende plekken zijn en de plekken moeten zich bevinden in de buurt van en op de route naar het station. Het betaalregime van het fietsparkeren moet zoveel mogelijk afgestemd worden op de behoefte van fietsers. Het is verder belangrijk dat er overdekte en bewaakte plekken zijn