Belang van cultuursensitieve cognitieve gedragstherapie
|
|
- Tine Martens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Belang van cultuursensitieve cognitieve gedragstherapie Workshop VGCt Najaarscongres november 2013 Harry van Els (GGZ Gouda) Jeroen Knipscheer (Arq Psychotrauma Expert Groep / Universiteit Utrecht)
2 Praktisch vandaag Mobiel uit of stil Geen vragen tijdens workshop (wel bij de discussie aan einde) Presentatie: PDF op ledendeel website VGCt Na meet and greet bij RINO stand Workshop = verbinding van wetenschap met praktijkproblemen en leidend tot praktische oplossingen
3 Dilemma Goed opgeleide cognitief gedragstherapeuten Patiënten uit velerlei culturen Structurele knelpunten en praktische problemen; minder doeltreffende CGt Dilemma: hoe kan de cognitief gedragstherapeut zijn repertoire aan evidence-based behandelingen bij niet-westerse patiënten inzetten?
4 Cultureel kennismaken Denk aan: Geboorteland van vader of moeder Eigen provincie/geboorteplaats Geloof Taal
5 Uw eigen ervaring Hoe groot is het percentage patiënten uit een andere cultuur dat u behandelt? Minder dan 10%? %? %? Meer dan 50 %?
6
7 Interculturele competenties nodig?
8 Essentie Westerse Therapie? Als analyticus heb ik in India meegemaakt dat families een patiënt bij me brachten die in Europa als kerngezond zou worden beschouwd. De ziekte was dat de patiënt zei zelf te weten wat goed voor hem was. De vraag die mij werd gesteld luidde: is er iets te doen tegen dit betreurenswaardige symptoom, dat in Europa autonomie heet? (Sudhir Kakar, Indiaas psychoanalyticus in de Volkskrant, 23 april 2005)
9 Allochtonen en de GGz Substantiele groep Ruim 3 miljoen van de Nederlandse bevolking Hogere prevalentie Depressie (Lindert et al., 2009; Missinne & Bracke, 2012) Angst (Tarricone et al., 2008) PTSS (Fazal et al., 2005; Toar et al., 2009) Psychose (Selten et al., 2012) Geringe effectiviteit Hoge no-show/drop-out (Blom et al., 2010; Hilderink et al., 2009) Slechtere behandeluitkomsten (Schraufelnagel et al., 2006; Struijs & Wennink, 2000)
10 Psychotherapie effectief? Externe validiteit RCT s gering Belangrijk deel empirie psychologie gebaseerd op blanke Euro- Amerikaanse eerstejaarsstudenten (Matsumoto, 2000, Sue, 1999) danwel WEIRD people (Henrich et al., 2010) In efficacy trials ongeveer 1 procent etnische minderheden Interventies niet evidence-based maar ze lijken wel toepasbaar als cultuursensitieve aanpassingen worden ingezet Depressie en angst (Araya et al., 2003; Bolton et al., 2003; Kohn et al., 2002; Miranda et al., 2003; Otto et al., 2003; Naeem et al., 2011; Rossello & Bernal, 1999) Psychose (Kopelowicz et al., 2012; Rathod et al., 2013) PTSS (Hinton et al., ; Wagner et al., 2012; Zayfert, 2008) Echter, culturele aanpassingen niet altijd ondersteund (Huey & Polo, 2008) en enkel bekend voor specifieke culturele subgroepen (en alleen in de VS) (Bhui et al., 2007; Catro et al., 2010)
11 Voorbeeld: CGT bij PTSS Traumagerichte CGT en EMDR zijn evidence based treatments of choice voor PTSS (Bisson, 2009; NICE, 2005) Ook toepasbaar en effectief bij migranten/vluchtelingen? Systematic reviews (Crumlish & O Rourke, 2010 (10); Nickerson, Bryant, Silove & Steel, 2011 (19); Palic & Elklit, 2011 (25)) Geen van de reguliere interventies zijn solid evidence based maar CS-CGT (Hinton et al., ; Otto et al., 2003) en NET (Neuner et al., 2004; Paunovic & Öst, 2001) kunnen werkzaam zijn mits cultuursensitief EMDR onontgonnen (Seddik et al., 2010; Ter Heide et al., 2011) Comorbiditeit (somatisatie/pijn) vaak onbehandeld Lange termijn effecten onbekend (Drozdek et al., )
12
13 Mikado angst: overvloed aan adviezen Selectie: ruime tijd voor diagnostiek en psycho educatie aandacht voor cultuur en migratiegeschiedenis familiestructuren en waarden niet overhalen tot westerse klachteninterpretatie betrek familie CGt: improviseer zonder afbreuk aan theorie en techniek
14
15 Mikado depressie: veel aanbevelingen Selectie: Oorzaak én remedie: intern of extern? Herstelproces: actief of passief? Patiënt kent begrip depressie niet, wel de symptomen. Pas de methodiek uit de Richtlijn Depressie net zo vaak toe bij migranten als bij autochtonen. Gebruik bestaande protocollen met aanpassingen
16 Kloof tussen Mikado adviezen en eigen ervaring? Wat zijn voor u de drie belangrijkste knelpunten?
17 Kunnen we elkaar wel begrijpen?
18 De rol van ethnic matching Cabral & Smith (2011) Meta-analyse met 52 studies Redelijk grote voorkeur gelijke therapeut (d = 0.63) Geen voordeel in behandeluitkomst (d = 0.09)
19 Twee structurele kwesties (1) Klachtenpresentatie Somatiseren een cultuurgepaste expressie van emoties, uiting van ongemak omdat het uiten op een psychologische manier niet gebruikelijk of geaccepteerd is in de herkomstcultuur dan wel gestigmatiseerd is (Kirmayer & Young, 1998; Rohlof et al., 2011) (2) Verklaringmodel (Explanatory Model)
20 Verklaringsmodel (Kleinman, 1980) Oorzaak Timing Symptomen Verloop (ernst, duur) Consequenties Verwachting/voorkeur behandeling
21 Casus: Irakese man met paniek, depressie en PTSS 44 jarige getrouwde man, jurist van Irakese komaf Vluchteling en 12 jaar in Nederland geïsoleerd levend met zijn gezin administratief werkzaam
22 Vervolg casus: 44 jr Irakese man Diagnose: matig ernstige depressie, recidiverend, paniekstoornis zonder agorafobie en PTSS Hulpvraag patiënt: medicatie om beter te slapen. Hij wil geen gesprekken. EMDR aanbieden
23 Kloof tussen abstracte adviezen en de concrete praktijk Vraag: Welke aanpassingen en oplossingen heeft u zelf ontwikkeld?
24 Cultuur sensitieve benadering in het gedragstherapeutische proces Twee werkwijzen Cultureel maatwerk (Jeroen) Specifieke CGt procedure voor specifieke klacht en specifieke cultuur ontwikkelen. Kant en klaar pakket. Individuele CGT (Harry) Aanpassen gedragstherapeutisch proces
25 Cultuursensitieve therapie wat is het? Culturele aanpassing The systematic modification of an EBT or intervention protocol to consider language, culture, and context in such a way that it is compatible with the client s cultural patterns, meanings, and values (Bernal, Jiménez-Chafey, & Domenech Rodríguez, 2009) Twee benaderingen Cultureel maatwerk: populatie-specifiek (Hinton, ; Pan et al., 2011) Contextueel/diversiteitsperspectief (Celik et al., 2012; Drozdek, 2014)
26 Cultureel Maatwerk PTSS behandeling Cambodjaanse en Vietnamese vluchtelingen (Hinton et al., ) 1.Informatie over PTSS, uitleg over de cirkel van angst, hoe herbelevingen en catastrofale cognities tot paniek leiden 2. Spierontspanning en ademhalingstechnieken aanleren 3. Instructie van een cultuur-geëigende imaginatie (visueel, auditoir) 4. Ontwerpen van ontspanningstechnieken als een vorm van mindfulness 5. Cognitieve herstructurering van angstnetwerken (van herbelevingen, associaties aan trauma s of catastrofale misinterpretaties van somatische sensaties) 6. Interoceptieve exposure aan angst-gerelateerde sensaties, gekoppeld aan positieve voorstellingen 7. Werken aan een emotie-protocol dat gebruikt kan worden op momenten van herbelevingen, met als doel een verandering tot stand te brengen in de emotionele attitude en te komen tot een toestand van mindfulness (een volledig sensitief bewustzijn van het nu) 8. Stap-voor-stap onderzoeken van het proces van paniek (de sensaties, activiteiten, gedachten die uiteindelijk leiden tot paniek khyal attacks ) 9. Exposure aan trauma/klachtgerelateerde herinneringen door de patiënt de gebeurtenis met alle sensaties in detail te laten beschrijven 10. Aanleren van cognitieve flexibiliteit, door gebruik van een cultuur geëigende visualisatie door oefenen in state shifting (het leren de emotionele attitude te veranderen met behulp van mindfulness technieken)
27 Voorbeeld Lichte dagen, donkere dagen (Can & Voordouw, 2003) Inzicht en bewustwording van de achtergrond van de klachten Validering en respect verklaringsmodellen Verbetering van de lichaamsbeweging en beter leren ontspannen Plezierige activiteiten ondernemen en uitbreiden van het sociale netwerk Het ontwikkelen van een duidelijke dagstructuur Knelpunten moeilijk om het geleerde vast te houden en ook in de praktijk toe te passen, blijven in somberheid hangen, moeite om oefeningen ook thuis te doen
28 Diversiteitsperspectief Culturele Competentie Ontwikkelen om adequaat met culturele verschillen om te gaan (Sue et al., 2009) Resultaten veelbelovend (Smith et al., 2006; Worthington et al., 2007) echter in klinische setting nauwelijks onderzocht (Bhui et al., 2007) Drie vormen van Culturele Competentie Kennis (knowledge) eigen (culturele én professionele) achtergrond en wereldbeeld cliënt Attitude (awareness) nieuwsgierig, respectvol, flexibel, doktersjas Vaardigheden (skills) meer tijd voor uitleggen (psychoeducatie) en verwachtingen afstemmen communicatie (beeldmateriaal, metaforen, inzet tolken) Valideren en erkenning lichamelijke klachten (lichaamsgericht) activeren (actieve coping) & empowerment emotieregulatie en affecttolerantie Sociaal culturele verklaringsmodellen en betekenisverlening congruentie EM s Systemisch perspectief Contextueel perspectief Cultuur- en migratiegerelateerde factoren en acculturatie
29 Culturele aanpassingen: evidentie Cultureel aangepaste interventies zijn effectiever (Benish, Quitana & Wampold, 2011 (21); (Griner & Smith, 2006 (76)) Effect size d = 0.32 voor een cultureel aangepaste behandeling versus niet aangepaste controle interventies Populatiespecifieke interventie 4x effectiever Verklaringsmodel sole moderator cruciaal voor begrip van patiënt van zijn problemen, inzicht in de interventiemogelijkheden en werkrelatie met de therapeut Van Loon et al. (2013) Effect size d = 1.06 ( slechts twee studies bevestigen de effectiviteit van culturele adaptatie per se ) Werkzame elementen Interventie baseren op culturele normen en geloofsystemen; Rekening houden met ethnic / taal matching; Verhelderen therapeutische relatie; Aandacht voor culturele identiteit, acculturatiestijl en VM
30 Historisch intermezzo (1) Het gedragstherapeutisch proces 1979 Brinkman e.a. vijf fases gebaseerd op de empirische cyclus Fase 1: kennismaken en probleemstelling Fase 2: informatie verzamelen, theorievorming d.m.v holistische theorie en functie-analyses Fase 3: behandeldoel en behandelplan
31 Na 2000: Historisch intermezzo (2) Gespecialiseerd behandelprogramma gekoppeld aan DSM classificatie Diagnose >>> protocollaire behandeling Formuleren hulpvraag en behandeldoelen kost weinig tijd. Behandelplan volgt hier logisch uit voort.
32
33 Historisch intermezzo (3) protoprofessionalisatie patiënt Voorbeeld: Ingrijpende gebeurtenis en trauma Ingrijpende gebeurtenis >>> trauma >>> psychische klachten >>> behandeling helpt Protoprofessionalisatie = patiënt en therapeut delen zelfde visie over klachten, oorzaak en behandeling Gevolg patiënt vraagt zelf om EMDR als traumabehandeling
34 De migrant heeft natuurlijk zijn eigen culturele opvattingen 1 e generatie: ziektemodel uit oorspronkelijke cultuur 2 e / 3 e generatie: mengeling van oorspronkelijke ziektemodel en common sense Nederlands ziektemodel Conclusie: vóór behandeling: exploratie betekenis en verklaring klachten intercultureel onderhandelen over ziekteverklaringsmodel
35
36 Intercultureel onderhandelen en universele therapeutische factoren Essentieel voor gemeenschappelijk behandelplan: Geloofwaardigheid (credibilty) Duidelijk maken als therapeut iets te bieden te hebben (giving)
37 Exploratie en onderhandelen: voorbeeld EMDR bij PTSS Twee à vijf sessies exploratie en intercultureel onderhandelen: eenmaal met partner/familie Tijdsbalk: trauma, live events; verbinden met actuele klachten Psycho educatie: samenhang trauma en (lichamelijke) klachten Eigen ideeën over oorzaak en oplossing Visie therapeut: d.m.v. holistische theorie Uitleg over wat EMDR te bieden heeft
38 Gevolgd door gewone EMDR/CGt EMDR volgens protocol CGt depressie (beperkt)
39 Casus depressie Een 28 jarige, getrouwde vrouw van Marokkaans/Arabische komaf 2e/3e generatie migrant, in Nederland geboren. Verzorgd en modern gekleed, met hoofddoek.
40 Vervolg casus: 28 jr Marok/Arab vrouw De diagnose na intake: begonnen als angststoornis, nu depressieve stoornis, matig van ernst, samenhangend met verlies van werk.. Behandelbeleid: CGt voor depressie conform zorgprogramma. Hulpvraag patiënte: zij wil niet meer zo boos zijn en minder negatief denken. Zelf denkt zij dat er iets lichamelijks moet zijn waardoor zij deze klachten heeft.
41 Exploratie en onderhandelen: voorbeeld CGt voor depressie (1) Twee á vijf sessies exploratie en intercultureel onderhandelen: eenmaal met partner/familie erbij Tijdsbalk: live events en tegenslagen; koppeling aan ontwikkeling klachten. Psycho educatie over depressie aan patiënt én familie. Lichamelijke klachten als kernsymptomen van depressie. Hoe tegenslagen boosheid, verdriet en pijn geven en kunnen leiden tot depressie. Weinig kans is op natuurlijk herstel van depressie na anderhalf jaar.
42 Exploratie en onderhandelen: voorbeeld CGt voor depressie (2) Eigen ideeën (en van familie): oorzaak en betekenis van klachten; welke oplossing Visie therapeut: d.m.v. holistische theorie. Uitleg geven wat CGT te bieden heeft bij depressie. Ervaringen met allochtone patiënten vertellen. Uitleg over belang activatie en noodzaak eigen inzet: ondanks de angst voor lichamelijke pijn, moet het lichaam weer gebruikt gaan worden. Met partner/familie: welke ondersteuning geven?
43 Casus depressie: resultaat exploratie en resultaat onderhandelen (als voldoende tijd over is..)
44 Gevolgd door gewone CGt Schrijfopdracht activeren lichaam activeren geest G-schema s maken Gedragsexperimenten Observatie opdracht
45 Cultuur sensitieve hulpmiddelen (1) Bij intake en bij fase exploratie Cultureel Interview (Rohlof e.a.) Anamneseprotocol Annechien Limburg-Okken
46 Cultuur sensitieve hulpmiddelen (2) Bij fase exploratie en intercultureel onderhandelen tijdsbalk van live events en klachten maken Genogram maken (Nel Jessurun) Vertellen over ervaring met andere patiënten uit die cultuur
47 Cultuur sensitieve hulpmiddelen (3): behandelfase Allerlei GCt materiaal al beschikbaar. Bijvoorbeeld: Borra en Saarloos (2012): aanpassingen op basis van Arabisch voor angst en PTSS Materiaal van Trimbos Instituut (2003) uit cursus Lichte dagen, donkere dagen Emmelkamp en Van Schaik (2010): aangepaste huiswerk opdrachten EMDR: Spierings (met Seddik en Vink, 2010); Van Els en Knipscheer (2014)
48 Conclusie Cultuursensitieve CGT Reguliere CGT mogelijk maar gecontextualiseerd en met cultuursensitieve modules Werkwijze is dynamisch en eclectisch intrapsychische problematiek naast sociaal culturele verklaringsmodellen en betekenisverlening navigeren langs verschillende referentiekaders, relativeren van het gangbare, openstaan voor alternatieven, doorzetten en vooral: Durven en willen! Maar pas op voor culturaliseren!
49
50 Vragen?
51 Argumenten die patiënten noemen om niet naar NOAGG, i-psy (of ELEOS) te gaan Ik heb geen problemen met mijn Geloof Ik kom daar mensen tegen die ik ken Ik ben daar geweest; die man wilde zijn mening opleggen Als mensen weten dat ik ziek ben, kan mijn dochter niet trouwen Er wordt veel geroddeld in de Marokkaanse gemeenschap Afgh/Irak/Iran/Syrië/Koerden/Christenen: ik wil zeker geen landgenoot; die kan ik niet vertrouwen 2 e/ 3 e generatie: dat is iets voor mijn ouders, niet voor mij; ik ben Nederlands en heb geen probleem met cultuur of Geloof
52 Hoe vaak gaat u bij gebrek aan beter over tot een vorm van steun en begeleiding i.p.v. CGt?? - Zelden; minder dan 10% - 10 % - 33% - Meer dan een derde?
53 Stelling voor discussie Een in Nederland opgeleide cognitief gedragstherapeut, die zelf migrant is of afkomstig is uit een migrantengezin, is vanzelfsprekend een cultuur sensitieve therapeut.
54 Vrijdag 10 Januari 2014 start in Utrecht driedaagse cursus Cultuursensitief behandelen Door Harry van Els en Jeroen Knipscheer
55 Individuele vragen? Kom dan nu aansluitend naar de RINO Groep stand in de Kempenzaal voor een meet & greet met Harry van Els en Jeroen Knipscheer
Sessie Diversiteitscompetentie
Sessie Diversiteitscompetentie Programma Conceptualisatie van diversiteitscompetentie Jeroen Knipscheer (13.15-13.45) Diversiteitscompetentie bij diagnostiek en behandeling van depressie Gabriela Sempértegui
Nadere informatieAllochtonen en de GGz
Allochtonen en de GGz Ontwikkellijn Diversiteit & Trauma Jeroen Knipscheer (coördinator) Co-referenten Dr Anneke van Schaik & drs Annelies van Loon (VU) Refereerbijeenkomst Diemen 20 mei 2014 Substantiele
Nadere informatieRichtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar?
Richtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar? Doel van een richtlijn Vastleggen van wetenschappelijke kennis en expertise rond een bepaalde stoornis t.b.v. hulpverleners en cliënten.
Nadere informatieAlgemeen of specifiek
2 cogiscope 0112 Algemeen of specifiek Hanneke Bot Algemeen of specifiek Moet een traumabehandeling aangepast worden aan culturele achtergrond cliënt? Herdenking Bijlmerramp 1992 (Geert van Kesteren/HH)
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieEFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS
EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS WAT WETEN WEOVER DE EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN IN DE VERSCHILLENDE FASEN VAN HET VERWERKINGSPROCES? Fasen in het verwerkingsproces Verschillende auteurs
Nadere informatieInterculturele Communicatie Migranten en SOLK Migra. 29 september 2016, Utrecht Jan Wuister, huisarts Laila Bouakka, trainer
Interculturele Communicatie Migranten en SOLK Migra 29 september 2016, Utrecht Jan Wuister, huisarts Laila Bouakka, trainer Programma anamnese uitleg beleid Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen
Nadere informatiePosttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige
Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep
Nadere informatieInhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie
Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis
Nadere informatieHet kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking
Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking VGCT najaarscongres, november 2015 Sonja Schaffner & Endang Siebert-Rizzi Vraag1: Wanneer spreek je van een verstandelijke
Nadere informatieBehandeling na seksueel trauma bij kinderen: STEPS, TF-CBT of EMDR?
Behandeling na seksueel trauma bij kinderen: STEPS, TF-CBT of EMDR? Renee Beer, klinisch psycholoog, Traumacentrum De Bascule Iva Bicanic, klinisch psycholoog i.o., Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht
Nadere informatieBehandeling informatie.
Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme
Nadere informatieMindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014
Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)
Nadere informatieWaarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling?
Waarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling? Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Waarom is het nuttig en prettig gezinsleden te betrekken bij uw behandeling?
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij allochtonen: een cultuursensitieve benadering
2 Cognitieve gedragstherapie bij allochtonen: een cultuursensitieve benadering harry van els & jeroen knipscheer Samenvatting In de praktijk is het vaak niet makkelijk om patiënten uit een niet-westerse
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieBehandeling van ouderen in de eerste lijn
Behandeling van ouderen in de eerste lijn Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Bestuurslid sectie ouderenpsychologen NIP Zorgpartners Midden-Holland en Samenwerkende psychologen Alphen a/d Rijn Agenda workshop
Nadere informatiePatient met angststoornis(sen) Video - casus
Behandeling van angststoornissen in de eerstelijnszorg; effectiviteit en toepasbaarheid van Begeleide Zelfhulp Christine van Boeijen Symposium Geen paniek 2010 Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater
Nadere informatieEVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN
EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN 2 Hoogleraar Klinische Psychologie VU POH- GGZ in huisartsenpraktijk 3 E-health Wat bedoel ik daarmee? 4 Uitgangspunt:
Nadere informatiePsychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden
Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The
Nadere informatieBeMind studie: Mindfulness bij kanker
BeMind studie: Mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen online en face to face mindfulness versus standaardzorg Prof. Dr. A.E.M. Speckens, Radboud UMC en Dr. M. van der Lee, Helen Dowling Instituut
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie
Cognitieve gedragstherapie een effectieve psychotherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 3 Cognitieve gedragstherapie Een effectieve psychotherapie In deze brochure kunt u lezen
Nadere informatieDe behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD
Nadere informatieVerslaving en comorbiditeit
Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatieTraumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp
Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit
Nadere informatieDe behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieZorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis
Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor
Nadere informatieScreening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg
Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit
Nadere informatieHet lichaam in beeld
Het lichaam in beeld migranten/vluchtelingen met lichamelijke klachten in de psychiatrie Koos Bartels Zulfiye Cam 15 maart 2016 Programma Kennismaking Theoretische achtergronden Casus Zwarte Zee Gespreksoefening
Nadere informatieModulaire opleiding cognitieve gedragstherapie
Modulaire opleiding cognitieve gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie is toonaangevend in de ggz van vandaag. Tijdens deze opleiding leer je niet alleen werken volgens de richtlijnen, maar ook op basis
Nadere informatieExecutieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Nadere informatieMindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.
Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende
Nadere informatieNarratieve Exposure Therapie
Narratieve Exposure Therapie MANP jubileumcongres Patricia Strijk Even voorstellen Wat doet Stichting Centrum 45: Diagnostiek en behandeling complexe psychotraumaklachten VS-GGZ: Werkzaam op de polikliniek
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek naar somatisatie en somatoforme stoornissen
9 Wetenschappelijk onderzoek naar somatisatie en somatoforme stoornissen Samenvatting Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het wetenschappelijk onderzoek naar somatisatie en somatoforme stoornissen. De
Nadere informatieCOMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT. Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO)
COMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO) WIE IS WIE Complex trauma het meerkoppige monster in de praktijk Prevalentie
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatiePositionering dienstverlening. uitdaging. Preventief: focus op groei. probleem. klachten. huisarts. psycholoog. Curatief: focus op genezen
Positionering dienstverlening uitdaging Preventief: focus op groei probleem klachten huisarts psycholoog Curatief: focus op genezen Ik wil iets in mijn leven veranderen en ik zoek daar ondersteuning in,
Nadere informatieBaat het niet dan schaadt het niet: EMDR bij getraumatiseerde asielzoekers en vluchtelingen. Jackie June ter Heide, Trudy Mooren, Rolf Kleber
Baat het niet dan schaadt het niet: EMDR bij getraumatiseerde asielzoekers en vluchtelingen Jackie June ter Heide, Trudy Mooren, Rolf Kleber Complexe PTSS 1: DESNOS Complex trauma: herhaaldelijk, langdurig,
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme. Psycho-sociale problemen. Uitingsvormen autisme. Autisme? Coping? Of? 12-7-2013
Cognitieve gedragstherapie bij autisme "Het resultaat telt, de weg er naar toe nog meer! Behandelmethodieken bij ontwikkelingsstoornissen." GGNet, Apeldoorn, 27 juni 2013 Caroline Schuurman gz-psycholoog,
Nadere informatiePsychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf
Psychologische zorg voor kinderen en jongeren De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren Samen werken aan jezelf Inhoud Belang psychologische zorg voor jeugd Psychologische
Nadere informatieHet gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag
Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke
Nadere informatieZorgpad Psychotrauma (PTSS) 1. Zorgpad Psychotrauma
Zorgpad Psychotrauma (PTSS) 1 Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-4 zijn de standaard modules, voor iedereen. Evenetueel aangevuld
Nadere informatieVoorbeeld Examen Inleiding in de Klinische Psychologie
Voorbeeld Examen Inleiding in de Klinische Psychologie Woord vooraf: -Het examen is vrij uitgebreid en pittig. Dit is bewust gedaan zodat u vragen heef rond verschillende onderwerpen en aspecten van de
Nadere informatieEMDR bij adolescenten
EMDR bij adolescenten Een vorm van traumabehandeling Marijke de Koning-Groothuizen ZMC Kinderen en Jongeren van de Gelderse Roos Voorbeelden uit de praktijk Sofie, 16 jaar. Klachten, sinds ongeveer een
Nadere informatieHeeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?
Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,
Nadere informatieWorkshop NET: Narratieve Exposure Therapie. Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting
Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting Wie werkt er met: Imaginaire Exposure? EMDR? CGT voor PTSS? BEPP? NET? Overige? Ruud Jongedijk - Narratieve Exposure Therapie -
Nadere informatieVoor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school.
Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Waarom RIOzorg? Complete zorg: onderzoek en behandeling Wetenschappelijk effectief bewezen behandelmethodes Een zo kort mogelijke wachtlijst
Nadere informatieBehandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers
Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieEtnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen
Etnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Wilma Vollebergh, Trees
Nadere informatie"Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling
1 "Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 2 Aanleidingen en achtergronden 1 Aanleidingen en achtergronden 2 Aanleidingen
Nadere informatieInterculturele Communicatie & Interculturele Competentie
Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie Kaveh Bouteh Senior trainer en adviseur bij PHAROS Adviseur interculturalisatie en diversiteitmanagement K.bouteh@pharos.nl Doelstelling: Hoe bereiken
Nadere informatieCognitieve Revalidatie. Dr S. Rasquin 17 september 2015
Cognitieve Revalidatie Dr S. Rasquin 17 september 2015 Definitie Cognitieve Revalidatie CR can apply to any intervention strategy or technique which intends to enable clients or patients and their families
Nadere informatieColin van der Heiden
Workshop: Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden PG-Dag van de Inhoud Complexiteit vraagt maatwerk Rotterdam, 5 oktober 2017 PROGRAMMA inleiding metacognitieve
Nadere informatieKanker is niet voor watjes
Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten
Nadere informatie1. Overzicht neuropsychologische revalidatie. 2. Ziekte inzicht. 3. casus. 4. Specifieke cognitieve problemen. 5. Relevante informatie
18 mei 2017 1. Overzicht neuropsychologische revalidatie 2. Ziekte inzicht 3. casus 4. Specifieke cognitieve problemen 5. Relevante informatie Klinische Neuropsychologie wetenschappelijk onderzoek diagnostiek
Nadere informatiepsychologische hulp online
psychologische hulp online posttraumatische stress pathologische rouw paniekstoornis en agorafobie depressie bulimia nervosa Burn-out preventie en behandeling diagnostische screening & indicatie Geschiedenis
Nadere informatieGedragsactivatie GGZ Noord-Holland-Noord
Gedragsactivatie GGZ Noord-Holland-Noord Wij zijn daar waar onze klant wil slagen 11 april 2019 Leadexpert netwerk depressie Remco Hartman Agenda Doelstellingen vanuit expert netwerk depressie Zorgstandaard-herkenning
Nadere informatieRalph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam
Richtlijnen, Zorgstandaarden en Generieke Modules: hulpmiddelen op weg naar Goede Zorg Ralph Kupka Hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum, Amsterdam GGZ ingeest, Amsterdam Altrecht GGZ, Utrecht
Nadere informatietherapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ]
therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ] In het noorden en oosten van Nederland behandelen en begeleiden wij kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking. Therapieën
Nadere informatieWorkshop doelgestuurd behandelen Parnassia Groep Dag van de Inhoud 28 september 2017
Workshop doelgestuurd behandelen Parnassia Groep Dag van de Inhoud 28 september 2017 Kees Korrelboom klinisch psycholoog en psychotherapeut Marietta van Mastrigt klinisch psycholoog en psychotherapeut
Nadere informatieIndeling lezing. Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie
Indeling lezing Minimale interventie Christine van Boeijen Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie Minimale i interventie ti inhoudelijk Conclusie Nog 2 vragen
Nadere informatieOpvoeden in andere culturen
Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552
Nadere informatieTraumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie
Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Krijg je (binnenkort) traumabehandeling vanuit zorgprogramma Angst & stemming van Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie? Ben je 6 tot 18 jaar? Dan is
Nadere informatieZorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake)
Zorgpad Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Aanmelding Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatiePsychotherapie. brochure. Praktijk de Cocon
brochure Praktijk de Cocon Psychotherapie Brochure Psychotherapie helpt je af te rekenen met vervelende gevoelens, storende gedachten, sociale problemen, terugkerende problemen waar je veel last van hebt.
Nadere informatieSCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER
SCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER Wat is complex trauma? Theoretisch model trauma/persoonlijkheid Welke rol speelt middelengebruik? Fasering in de behandeling Indicatiestelling
Nadere informatieE M D R een inleiding
E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze
Nadere informatieGGZ aanpak huiselijk geweld
GGZ aanpak huiselijk geweld Wat is er nodig en wat helpt Jeannette van Borren Mei 2011 Film moeder en zoon van Putten Voorkomen van problemen is beter en goedkoper dan genezen Preventieve GGZ interventies
Nadere informatieArtsen en zorg voor vluchtelingen
Artsen en zorg voor vluchtelingen Den Haag, 1 december 2016 Evert Bloemen, arts (e.bloemen@pharos.nl) Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen 1 Aan de orde komen 1. Cijfers en migratie 2. Asielprocedure
Nadere informatieVermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Nadere informatieDe behandeling van de dwangstoornis. Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013
De behandeling van de dwangstoornis Else de Haan & Lidewij Wolters UvA / AMC / De Bascule Veldhoven, VGCT, november 2013 Programma Behandeling en behandelstrategieën Per fase in de behandeling: Mogelijke
Nadere informatieBehandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers
Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren
Nadere informatieCulturele Interview bij kinderen en jeugdigen
Culturele Interview bij kinderen en jeugdigen Huub Beijers, medisch antropoloog/psycholoog Intercultureel Vakmanschap Driebergen 20 april 2012 Aanleiding & werkwijze Model volwassenpsychiatrie past niet
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieFunctionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen
Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen OP BASIS VAN ICF MARIETA VERHOEVEN VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST I.O. COGNITIEF GEDRAGSTHERAPEUTISCH WERKER VGCT Ernstige en langdurige eetstoornis Definitie
Nadere informatieCognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met
Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van
Nadere informatieZiektebeleving en dementie bij migranten
Ziektebeleving en dementie bij migranten Gözde Duran coördinator ProMemo, Expertisecentrum Dementie voor Professionals Agenda 1. Kennismaking 2. Waar lopen we tegenaan in de praktijk? 3. Uitleg dementie
Nadere informatieANGST! Geen belangenverstrengeling. Voorstellen
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater GGNet Apeldoorn en plv. opleider GGNet AGIKO GGZBuitenamstel, nu GGZ ingeest Onderzoek EMGO
Nadere informatieMINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE
MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE MARION SPIJKERMAN VGCT CONGRES, 13 NOVEMBER 2015 OVERZICHT Introductie Methode Resultaten Discussie Mindfulness en ACT interventies als ehealth:
Nadere informatieBasiscursus cognitieve gedragstherapie
mensenkennis Ik kan mijn werk meer structuur, overzicht en effectiviteit geven met de inhoud die tijdens de opleiding is aangereikt. Basiscursus cognitieve gedragstherapie Basiscursus cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, psychotherapeut Opleider-supervisor NVGP en NVIPT De genezing van de krekel Geacht somber gevoel,
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING Hoofdstuk 1 is de algemene introductie over de inhoud van dit proefschrift. Depressie en angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische stoornissen en brengen een grote
Nadere informatieGT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag Analyse van operant geconditioneerd gedrag DSM-IV Evidence based behandelingen
Samenvatting *('5$*67+(5$3,(LQ92*(/9/8&+7 Wegbereiders Gedragstherapie Pavlov Watson Skinner Belangrijke Gedragstherapeuten Wolpe Emmelkamp Beck GT diagnostiek Analyse van klassiek geconditioneerd gedrag
Nadere informatieInterculturele psychiatrie en jeugd-ggz
Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)
Nadere informatieInzicht in de praktijk van online therapie. Stijn Bornewasser Behandelcoördinatie Interapy
Inzicht in de praktijk van online therapie Stijn Bornewasser Behandelcoördinatie Interapy Inhoud Kenmerken online therapie? Welke behandelingen biedt Interapy aan? Voor wie is het geschikt (en voor wie
Nadere informatieBoek Slapende honden? Wakker maken!
Boek Slapende honden? Wakker maken! A.Struik, ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut Joany Spierings Drie testen Weinig theorie en veel praktijk CD-Rom/ werkbladen Formulier zes testen Geen protocol
Nadere informatieHandreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes
Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes September 2017 Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek tgv diabetes 1 Vooraf Patiënten met diabetes kampen met veel
Nadere informatieAnke van den Beuken Straat Postcode Mail. De heer Jansen Kapittelweg EN Nijmegen. Horst,
Anke van den Beuken Straat Postcode Mail De heer Jansen Kapittelweg 33 6525 EN Nijmegen Horst, 13-1-2017 Betreft: terugkoppeling behandeling meneer D*****, 12-**-1988 Geachte Meneer Jansen, Met toestemming
Nadere informatieBASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ
BASIS GGZ: DOEN WAT WERKT BEHANDELING VAN SLAAPSTOORNISSEN IN DE BASIS GGZ PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN & DR. ELS DOZEMAN WORKSHOP 45 MINUTEN Introductie Definitie, omvang en gevolgen slaapproblemen
Nadere informatieNarratieve Exposure Therapie NET
Narratieve Exposure Therapie NET PTSS behandeling bij meervoudig (en complex) trauma Workshop VGCT 2018 Ruud Jongedijk & Simone de la Rie Introductie: Video https://www.youtube.com/watch?v=cwf79ziszli
Nadere informatieAFT. Affect Fobie Therapie. Dorien Philipszoon & Anouk Turksma NPI, Amsterdam
AFT Affect Fobie Therapie Dorien Philipszoon & Anouk Turksma NPI, Amsterdam AFT Ontwikkeld door McCullough Pragmatische psychodynamische psychotherapie Integratie psychodynamische- en leertheorie AFT Boek:
Nadere informatiePathologisch huidpulken
Pathologisch huidpulken DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN PATHOLOGISCH HUIDPULKEN (SKIN PICKING DISORDER) BIJ EEN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS EVA ENSCHEDE, PSYCHOLOOG IN OPLEIDING TOT GZ-PSYCHOLOOG Skin picking
Nadere informatieDit is jouw leven, een nieuwe integrale interventie gericht op floreren. Ernst Bohlmeijer
Dit is jouw leven, een nieuwe integrale interventie gericht op floreren. Ernst Bohlmeijer Inhoud Oefeningen Uitleg achtergrond en inhoud Vragen I Sta eens stil bij een moment in je jeugd dat je helemaal
Nadere informatieAcceptance and Commitment Therapy bij kanker
Acceptance and Commitment Therapy bij kanker Waardenvol Leven & Levenseinde Datum: 13042017 Door: Tim Batink PhDcandidate Maastricht University GZpsycholoog i.o., Gedragstherapeut & ACTsupervisor Ucenter
Nadere informatie