Energiebesparing op aanvraag?
|
|
- Lander van der Woude
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Afdrukdatum Energiebesparing op aanvraag? Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm en op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Atriensis b.v.. Atriensis b.v. Insulindelaan 122 Postbus AV Eindhoven T F I E info@atriensis.nl KvK Oost Brabant ABN AMRO
2 Inhoudsopgave 1 Energiebesparing op aanvraag? 3 2 Aanbodgerichte benadering 5 3 Vraaggestuurde aanpak 6 4 Bijlage: Energielasten voor huurders 8 2
3 1 Energiebesparing op aanvraag? 3 De meeste woningcorporaties investeren in het terugdringen van het energieverbruik in hun huur- en koopwoningen door het complexgewijs treffen van technische maatregelen. In Antwoord aan de samenleving van januari 2007 geeft Aedes aan het komende decennium 20% besparing op het gasverbruik in de sociale sector te realiseren. Het lastige is dat juist het bewonersgedrag en de aanschaf van allerlei (huishoudelijke) apparatuur voor een groot deel het energieverbruik bepalen. Van oudsher zijn dit geen terreinen, waarmee corporaties zich willen bemoeien. Hebben corporaties alternatieven voor het leuren tegen huurverhoging met collectieve en universele pakketten technische energiebesparende maatregelen? Hoe transformeer je van een aanbodgerichte naar een vraaggestuurde aanpak? Welke besparingen liggen hierbij in het verschiet? Meer nog dan de milieuproblematiek hebben sociale verhuurders het woonlastenvraagstuk op hun netvlies. Zo stegen de tarieven voor aardgas en elektra het afgelopen lustrum jaarlijks met meer dan 10%. De energienota van huurders nam hierdoor ten opzichte van vijf jaar geleden met 30 per maand ofwel 45% toe. Een fors bedrag als je dit spiegelt aan de inkomenssituatie van de doelgroepen van de woningcorporaties. Ondersteuning van huurders bij de verlaging van hun energienota is dus bittere noodzaak. Figuur: Woonlastenontwikkeling Referentieverbruik aardgas per woning m Referentieverbruik elektra per woning kwh Tarief aardgas 0,30 0,48 Tarief elektra 0,14 0,20 Jaarlasten aardgas Jaarlasten elektra Jaarlasten gas plus elektra Maandlasten gas plus elektra Alles wijst anno 2007 op een hernieuwde serieuze aanpak van energiebesparing in de bestaande voorraad. Welke rol is hierbij voor corporaties weggelegd? En waarom is hierbij veel meer focus van woningcorporaties op het bewonersgedrag nodig? Een schets van knelpunten binnen het wonen en in het bijzonder in de huursector. Corporaties vinden dat zij slechts beperkte invloed op de energienota van de huurder hebben. Zij wijzen hierbij naar externe factoren als de explosie van de tarieven, de stijgende welvaart met de neveneffecten voor de energieconsumptie of het gedrag van huurders. De warmtebehoefte voor tapwater en
4 ruimteverwarming steeg de afgelopen decennia. En het elektraverbruik vertoont per huishouden ook een stijgende tendens. Niet zozeer door de woninginstallaties, maar vooral door de aanschaf van consumptiegoederen door huurders. Een corporatie bemoeit zich niet met het stookgedrag of met de aanschaf van allerlei elektronica. Traditioneel gaat de bemoeienis van corporaties niet verder dan de woning met de woninginstallaties. Hier komt de complicatie van de scheiding tussen eigendom en gebruik bij. Een corporatie kan investeren in energiebesparende maatregelen. Maar het financiële voordeel van de lagere energienota is exclusief voor de huurder. Waarom investeren als een huurder niet bereid is de huurverhoging te betalen, zo redeneren veel corporaties. Omgekeerd krijgen corporaties het verwijt onvoldoende geld te steken in energiebesparing. De hoge energienota ligt toch bij de huurder. Er is een enorm woningtekort, dus ook energetische gedrochten verhuren nog wel, zo is de beschuldiging. 4 We zullen het mogelijk maken dat tenminste 20% wordt bespaard op het gasverbruik in de bestaande voorraad over de periode Antwoord aan de samenleving van Aedes, januari 2007
5 2 Aanbodgerichte benadering 5 Corporaties passen slechts incidenteel energiebesparende maatregelen toe buiten hun reguliere projecten om. Het heeft geen prioriteit en vaak zijn er complicaties. Bij collectieve energiebesparende maatregelen is toestemming vereist van het merendeel van de huurders. Zoniet, dan is er sprake van free riders gedrag. Denk aan de isolatie van daken, vloeren en kopgevels bij gestapelde woningen, rendementsverhoging van blokverwarmingsinstallaties of toepassing van individuele bemetering. Daarbij bestaat nog steeds een diepgewortelde angst voor vochtproblemen als gevolg van te zuinig stoken en niet ventileren door huurders. Wel koppelen woningcorporaties energiebesparende maatregelen aan lopende beheeractiviteiten. Energiebesparing als toevoeging aan bestaande werkprocessen. Hierdoor blijven de extra werkbelasting en extra investeringen overzichtelijk. Enkele voorbeelden: Toepassing van hoog rendementstoestellen bij ketelvervanging. Gelijkstroomventilatoren als vervanging van afgeschreven ventilatoren. Extra isolatie aan de gebouwschil bij planmatig onderhoud. Denk aan gevel-, vloer- en dakisolatie of aan HR beglazing. Isolatie van daken en vloeren bij mutaties in de lege woningen vanwege de gemakkelijke bereikbaarheid. Waterbesparende oplossingen als sanitair versleten is. Figuur: Scenario aanbodgerichte benadering Besparing Referentieverbruik aardgas per woning m Aardgasverbruik sociale sector totaal m3 * Referentieverbruik elektra per woning kwh Elektraverbruik sociale sector totaal kwh * Deze aanbodgerichte benadering zal zeker besparingen opleveren. Een reductie van 20% het komende decennium op het gasverbruik in de bestaande voorraad zoals toegezegd door Aedes- is bij deze aanpak zeker realistisch. Een besparing voor de hele sociale sector van ruim een half miljard kuub gas op jaarbasis in Dit is voornamelijk de verdienste én de investering van de van de eigenaar. Besparingen op het elektraverbruik kun je bij deze aanbodgerichte benadering helaas niet verwachten. Tegelijk blijven veel installaties en bouwdelen energetisch onder de maat. De corporatie heeft hier nu eenmaal geen plannen voor. De bewoner blijft volledig grotendeels buiten beeld. En veruit de meeste huurders hebben nu eenmaal geen verhuisplannen. Zij bewonen bouw- en woontechnisch uitstekende maar energetische matige woningen. Op geen enkele wijze merken zij iets van een aanpak gericht op energiebesparing!
6 3 Vraaggestuurde e aanpak In veel situaties verdient een vraaggestuurde aanpak de voorkeur. De vraaggestuurde aanpak komt relatief zelden voor omdat koppeling met andere activiteiten van de corporatie ontbreekt. Corporaties vrezen nieuwe werkprocessen en hogere investeringskosten. Daarnaast denkt men dat het schaalvoordeel ontbreekt, zoals dat wel aanwezig is bij de klassieke aanpak per complex. Is de vraaggestuurde aanpak dan niet zinvol? 6 Investeringsinspanningen van woningcorporaties in energie-efficiency van de bestaande voorraad woningen kunnen een positieve bijdrage leveren aan een beheerste woonlastenontwikkeling. Het streven is ook hierover met woningcorporaties afspraken te maken. Coalitieakkoord CDA, PvdA en ChristenUnie, 7 februari 2007 Vraaggestuurd werken is zeker belangrijk. De huurder heeft in dat geval een intrinsieke motivatie om actief aan energiebesparing te werken. Het is zijn eigen keuze. Het is niet van bovenaf opgelegd. Minder tijd is nodig om de huurder van de noodzaak te overtuigen. Deze vraagt er immers zelf om! Het gaat om maatregelen die optimaal aansluiten bij de behoefte van het betreffende huishouden op dat moment. Op doelgroepen afgestemde energiebesparende keuzepakketten. Enkele voorbeelden: Voor lagere inkomens hulp bij het realiseren van eenvoudige besparende maatregelen. Denk aan radiatorfolie, spaarlampen, isolatie van schuine daken aan de binnenzijde of waterbesparend sanitair. Plus ondersteuning op maat door een energieconsulent. Voor de groene consument een duurzaam pakket: bijvoorbeeld een zonneboiler, hot fill apparatuur, een gasgestookte droger en groene stroom. Voor op comfort gestelde huurders een pakket met traditionele isolatie van de gevel, glas en vloer. Aanvullende hierop comfortabele centrale verwarming en gebalanceerde ventilatie. Voor op het eigen gedrag gerichte bewoners een individueel energie account op internet. Hier treffen zij hun referentiegas- en elektraverbruik aan. Hier ontvangen zij adviezen op maat, afgestemd op hun eigen specifieke woning en huishouden. Een forum om tips uit te wisselen. Assistentie om de eigen besparingsdoelen te volgen.
7 Figuur: Scenario aanbodgerichte plus vraaggestuurde aanpak Besparing Referentieverbruik aardgas per woning m Aardgasverbruik sociale sector totaal m3 * Referentieverbruik elektra per woning kwh Elektraverbruik sociale sector totaal kwh * Natuurlijk werkt deze vraaggestuurde aanpak alleen als de corporatie huurders informeert en uitdaagt. Werp een blik op de schappen van onze energiebesparingswinkel. Richt deze winkel ook in nauw overleg in met vertegenwoordigers van huurders, eventueel een energiebedrijf, leveranciers van apparatuur en de eigen technische afdeling. Een goed alternatief of uitbreiding voor het stoffige hoekje met keukenfrontjes en tegeltjes in de entreehal van de corporatie. En uiteraard is ook budget vereist. Corporaties moeten substantieel middelen vrijmaken. Bij deze vraaggestuurde aanpak nemen huurders en verhuurders gezamenlijk verantwoordelijkheid. Volgens de Amerikaanse ontwikkelingseconoom Jeffrey Sachs is het fout te veronderstellen dat landen al veel doen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Het zijn de cijfers die tellen, niet de aankondigingen. Volkskrant, 19 februari 2007 Maak van huurders bondgenoten. De reductie van het gasverbruik in de bestaande voorraad neemt hiermee het komende decennium toe van 20% tot maar liefst 40%. Ofwel voor de hele sector een besparing van ruim één miljard kuub gas en bijna anderhalf miljard kwh elektra op jaarbasis in Ruim boven de doelstelling van Aedes. Deze omvang van besparingen is overigens volstrekt onhaalbaar door verdere verlaging van de EPC in de nieuwbouw van het komende decennium. Sterker nog. Al zouden alle nieuwe sociale huurwoningen het komende decennium energieneutraal opgeleverd worden, dan nog is deze besparing slechts een fractie van de realistische doelen met veel kortere terugverdientijden in de bestaande sociale voorraad. Kortom verlegging van de aandacht van nieuwbouw naar de bestaande voorraad is vereist. Alle energie is nodig voor energiereductie van die bestaande voorraad. Hierbij verdient naast de traditionele aanbodgerichte benadering de vraaggestuurde aanpak een volwaardige plaats. Ook de beperking van het elektraverbruik krijgt hierbij gestalte. Wie pakt de handschoen op?
8 4 Bijlage: Energielasten voor huurders Landelijke trends 8 Het huishoudelijke gas- en eletraverbruik in Nederland wordt de afgelopen jaren slechts op hoofdlijnen gevolgd. Sedert decennia daalt het gasverbruik voor ruimteverwarming, warmtapwater en koken. Redenen zijn het treffen van energiebesparende maatregelen in de bestaande woningvoorraad, bewuster gedrag van bewoners én toevoeging van nieuwe en energiezuinige woningen aan de voorraad. Het verbruik van aardgas per gemiddeld Nederlands huishouden is tussen gestaag gedaald van 3145 m3 naar 1736 m3 (een daling van 45%). Het aandeel van ruimteverwarming in het totale verbruik is gedaald van 88% in 1980 gedaald tot 74% in Het aandeel voor de bereiding van warm tapwater is in dezelfde periode verdubbeld tot 22%. Het elektriciteitsverbruik per huishouden is vanaf 1988 gestegen van 2740 tot ongeveer 3400 kwh per jaar, hetgeen neerkomt op een groei van 1,5% per jaar. De toename van elektrische apparatuur in huishoudens is mede debet (bron: EnergieNed). Figuur: Gemiddeld energiegebruik per huishouden
9 De energielasten voor huishoudens hebben enerzijds te maken met het verbruik en anderzijds met de tarieven. Grote afnemers, zoals de industrie, betalen per m3 minder dan huishoudens. Het verschil tussen de prijs voor industrie en huishoudens is vooral ontstaan na de tweede energiecrisis. Vanaf eind jaren 80 is de gasprijs voor kleinverbruikers gekoppeld aan de prijs van huisbrandolie, het alternatief voor aardgas. Huishoudens betaalden in 2006 bijna 45 cent per m3 exclusief btw, ofwel ongeveer 50 cent per m3 inclusief btw. Grootverbruikers betaalden in 2006 ongeveer 21 cent per m3 exclusief btw. Voor huishoudens zijn de tarieven vanaf eind jaren negentig verdubbeld: enerzijds door de gestegen tarieven voor huisbrandolie, anderzijds door de heffingen. Figuur: Aardgasprijzen huishoudens en industrie (in exclusief btw) 9
10 De elektriciteitsprijs hangt onder andere af van de brandstofprijzen van olie, kolen en aardgas. Voor de categorie huishoudens gelden afwijkende tarieven als van een dubbeltariefmeter gebruik gemaakt wordt. De industriële bedrijven betalen minder. Daarnaast spelen de kosten van centrales en transportnetten een rol, alsmede de kosten voor bediening en onderhoud. Verder wordt bij grotere verbruikers de prijs in belangrijke mate bepaald door de aansluitwaarde en het aantal bedrijfsuren. Tenslotte zijn er nog de kostenverschillen tussen distributiebedrijven. Vanaf 1999 zijn de tarieven explosief gestegen voor huishoudens. Van ongeveer 10 cent exclusief btw naar 18 cent exclusief btw per kwh! En dat in combinatie met een stijging van het gemiddelde elektraverbruik. Figuur: Elektriciteitsprijs huishoudens en industrie (in exclusief btw) 10
11 Woonlasten De tarieven voor aardgas en elektra stegen het afgelopen lustrum jaarlijks met meer dan 10%. Landelijk was de tendens dat het gemiddelde aardgasverbruik per huishouden iets afnam, terwijl het gemiddelde elektraverbruik iets steeg. Het gasverbruik van huurwoningen ligt naar verwachting ruim beneden het gemiddelde van alle woningen in Nederland, terwijl het elektraverbruik ook beneden het gemiddelde zal liggen. Dit betekent dat de energienota ten opzichte van vijf jaar geleden met 360 op jaarbasis ofwel 30 per maand ofwel 45% toenam. Over dezelfde periode steeg de gemiddelde huur met 60 per maand ofwel met 19%. De woonlasten -gedefinieerd als huur plus de kosten voor gas en elektra- stegen totaal van 379 tot 469 per maand. Een stijging van 90. Figuur: Energieverbruik en kosten van huurders (incl. btw) Stijging/ daling Referentieverbruik aardgas per woning m Referentieverbruik elektra per woning kwh Tarief aardgas 0,30 0,48 0,18 Tarief elektra 0,14 0,20 0,06 Jaarlasten aardgas Jaarlasten elektra Jaarlasten gas plus elektra Maandlasten gas plus elektra % Gem. landelijke maandhuur (CFV) % Huur plus lasten gas en elektra %
Van energielabels naar energiebesparingsbeleid
Afdrukdatum 05 12 2008 1 Van energielabels naar energiebesparingsbeleid Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieBenchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2011
Afdrukdatum 23 03 2012 1 energetische kwaliteit sociale huursector 2011 Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieEnergieverspilling is zinloos
Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 2/25 3/25 1. Praktijk van het verleden
Nadere informatieEnergieverspilling is zinloos
Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 Milieu - Aandacht in de tijd 2/31
Nadere informatieEnergiebesparing. Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties
Energiebesparing Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties Eerste druk, november 2007 ENERGIEBESPARING Handleiding en stappenplan voor huurdersorganisaties Eerste druk, november 2007 2007, Nederlandse
Nadere informatieEnergiebesparingspact met bewoners
Afdrukdatum 09 06 2009 1 Energiebesparingspact met bewoners Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
Nadere informatieBenchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2012
Afdrukdatum 06 04 2013 1 Benchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2012 Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieNieuwbouw. Steile Bank en Urkerstraat. Woonfolder
Nieuwbouw Steile Bank en Urkerstraat Woonfolder Lemmer, een oud vissersdorp met maritiem karakter Lemmer is gelegen in de fusiegemeente De Friese Meren, provincie Friesland. Het is één van Frieslands bekendste
Nadere informatieAchtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID
Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID donderdag 19 maart 2015 Duurzaamheid Duiding en context Groningen heeft de ambitie om in 2035 een energieneutrale stad te zijn.
Nadere informatieKlantenpanel Denk mee met Rentree. Resultaten Thema (1): Duurzaamheid
Klantenpanel Denk mee met Rentree Resultaten Thema (): Duurzaamheid september 08 . Hoe belangrijk vindt u duurzaamheid en energiezuinigheid? 60% 50% 40% 30% 0% 0% 0% 53% 39% 6% 0% % n=3 5%. Wilt u graag
Nadere informatieEnergieprestaties grondgebonden woningen
Energieprestaties grondgebonden woningen Meer wooncomfort met minder energie Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels Stap voor stap naar minder energiegebruik De overheid stelt steeds scherpere
Nadere informatieNieuwe woningwaarderingsstelsel. (puntenstelsel) en het energielabel
19 april 2010, HBV Maaskant Nieuwe woningwaarderingsstelsel (puntenstelsel) en het energielabel Susan Huijbregts Campagnemedewerker energieteam Waarom energie besparen? Woonlasten verlagen (de afgelopen
Nadere informatieHemelbestorming of aardverschuiving?
oktober 2012 1 Hemelbestorming of aardverschuiving? Aandachtspunten bij introductie van zonnepanelen en zonneboilers in Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd,
Nadere informatieBenchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2009
1 Benchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2009 Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
Nadere informatieAchterbanbijeenkomst AH Woon 20 april 2015 Haren, Vries, Nieuw-Roden, Annen 20-04-15
Achterbanbijeenkomst AH Woon 20 april 2015 Haren, Vries, Nieuw-Roden, Annen 20-04-15 Agenda 1. Welkomstwoord voorzitter AH Woon. 2. Huurbeleid 2015 en verder 3. Wat heeft AH Woon gedaan 4. Pauze 5. Er
Nadere informatieEnergietransitie. Bouw op onze kennis
Energietransitie Bouw op onze kennis Programma Introductie Energieverbruik van een woning Energieverbruik in de praktijk Energieneutraal + Opslag van energie Bewoner centraal Wat doen wij? Een greep uit
Nadere informatieCO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de
Nadere informatieEnergetisch verbeterplan Complex 2075 Brabantse Waard
Project Energetisch verbeterplan complex 2075 Versie 2.0 Afdrukdatum 11 februari 2015 1 Energetisch verbeterplan Complex 2075 Brabantse Waard Atriensis b.v. Pastoor Petersstraat 170-40 Postbus 842 5600AV
Nadere informatieEnergie besparen en meer wooncomfort. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen.
Energie besparen en meer wooncomfort Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Maaskant Wonen. Deze Menukaart geeft voorbeelden hoe u als bewoner geld kunt besparen en meer wooncomfort kunt
Nadere informatieSamen besparen we ons rijk. Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer
Samen besparen we ons rijk Een unieke kans om energie te besparen, aangeboden door Rentree. thuis in Deventer Deze Menukaart geeft voorbeelden hoe u als bewoner geld kunt besparen en meer wooncomfort kunt
Nadere informatieWinst en comfort uit duurzaamheid. Bouw op onze kennis
Winst en comfort uit duurzaamheid Bouw op onze kennis Even voorstellen "Het verschil tussen gewoon en uitzonderlijk is vaak dat kleine beetje extra, waarin samenwerking en krachtenbundeling mijn drijfveer
Nadere informatieAtriensis b.v. Insulindelaan 124 Postbus AV Eindhoven T F I E KvK Oost Brabant
1 Benchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2010 Atriensis b.v. Insulindelaan 124 Postbus 842 5600AV Eindhoven T 040 2367859 F 040 2364278 I www.atriensis.nl E info@atriensis.nl KvK Oost Brabant
Nadere informatieAchtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE BETAALBAAR- HEID
Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE BETAALBAAR- HEID donderdag 19 maart 2015 BETAAL- BAARHEID Groningen is de jongste stad van Nederland. Van de totaal circa 200.000 inwoners zijn
Nadere informatieConcept second opinion voor de Schaepmanstraat, Katwijk
Concept second opinion voor de Schaepmanstraat, Katwijk Geert-Jan Persoon Adviseur woningkwaliteit Vereniging Nederlandse Woonbond Nieuwe Achtergracht 17 1018 XV Amsterdam 020-5517784 www.woonbond.n www.bespaarenergiemetdewoonbond.nl
Nadere informatieBijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding
Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven Datum Referentie Behandeld door 13 december 2011 20111278-07 P. Smoor/LSC 1 Inleiding
Nadere informatiePerspectief energiebesparing sociale voorraad
April 2009 1 Perspectief energiebesparing sociale voorraad Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
Nadere informatieFrisse Lucht GREEN PACKAGE. Energie uit de lucht - 100% duurzaam
GREEN PACKAGE Energie uit de lucht - 100% duurzaam Het comfort van vloerverwarming, koeling en warmtapwater in een duurzaam energiesysteem voor bij u thuis. Frisse Lucht Green Package, duurzame energie
Nadere informatie3 Energiegebruik huidige situatie
3 Energiegebruik huidige situatie 3.1 Het Energie Prestatie Certificaat In het kader van de Europese regelgeving (EPBD) bent u verplicht om, bij verkoop of verhuur van de woning, een energiecertificaat
Nadere informatieSlimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen
Slimme keuzes voor woningconcepten met warmtepompen Interactie tussen gevelisolatie, ventilatiesystemen en capaciteit warmtepompsystemen Per 1 januari 2015 worden de EPCeisen aangescherpt. Voor woningen
Nadere informatieHemelbestorming of aardverschuiving?
1 Hemelbestorming of aardverschuiving? Aandachtspunten bij introductie van zonnepanelen en zonneboilers in Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd,
Nadere informatieAanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen. 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider
Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider Wat loopt er allemaal? Duurzaamheid is: Energiebesparing Gezond wonen
Nadere informatieRapportage SHAERE 2012
Voor u ligt de benchmarkrapportage SHAERE 2012. Deze rapportage beschrijft de voortgang van de verbetering van de Energie Index (EI) van corporatiewoningen in 2012. Wat is SHAERE? SHAERE (Sociale Huursector
Nadere informatieNaar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050
Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 Datum mei 2017 1 Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 Datum mei 2017 Samenvatting 1 2 3 Betreft Naar energieneutrale sociale woningvoorraad
Nadere informatieu kunt er niet omheen
EPA-W Advies Het energielabel: u kunt er niet omheen Eigenaren van woningen zijn bij de verkoop of verhuur verplicht om een Energielabel te overhandigen aan de koper of huurder. Als erkend EPA-W Adviseur
Nadere informatieWoonlastenbeleid en concrete aanpak energieprojecten. Onno van Rijsbergen
Woonlastenbeleid en concrete aanpak energieprojecten Onno van Rijsbergen Adviseur woningkwaliteit Woonbond Kennis en Adviescentrum 1 Nederlandse Woonbond De Woonbond bespaart Energiebus Energielijn Second
Nadere informatieEEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN
A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel
Nadere informatieRapportage Energiezuinige Woningen
Rapportage Energiezuinige Woningen Start peiling : 21 mei 2013 Einde peiling : 3 juni 2013 Aantal uitnodigingen tot deelname : circa 150 Aantal deelnemers peiling : 58 Respons : circa 30% Amersfoort, juli
Nadere informatieKernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis
Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis Oktober 2014 Thema 1 Goed wonen en een goede dienstverlening We vinden het in Nederland normaal dat iedereen goed kan wonen. Maar niet iedereen
Nadere informatieDuurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:
Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Duurzame financiering Subsidies ~45% Energielabel D of lager Een gemiddeld
Nadere informatieZuinig met energie. waar je thuis bent...
Zuinig met energie waar je thuis bent... Goed voor het milieu en voor uw portemonnee HEEMwonen investeert fors in energiebesparende maatregelen. Dit doen we heel bewust. Zo verlagen we de energielasten
Nadere informatieEffecten Amsterdamse labelstappensubsidie t.b.v. Leerkring 27 juni rol van de bewoners bij renovatie van woningvoorraad naar energieneutraal
Effecten Amsterdamse labelstappensubsidie t.b.v. Leerkring 27 juni 2018 - rol van de bewoners bij renovatie van woningvoorraad naar energieneutraal Jurriaan Kooij Inhoud presentatie Introductie van de
Nadere informatieEnergie Energiebesparing en duurzame energie in Zwijndrecht
Energie Energiebesparing en duurzame energie in Zwijndrecht De gemeenten in de regio Drechtsteden werken samen aan klimaat- en energiebeleid. Ingezet wordt op energiebesparing en toename van gebruik van
Nadere informatieBinnenklimaat: energie efficiënte oplossingen besparing door comfort
Binnenklimaat: energie efficiënte oplossingen besparing door comfort Rob Nagel Honeywell Dag van de Installatie VSK, Jaarbeurs Utrecht 2 februari 2010 Binnenklimaat besparing door comfort Woningmarkt in
Nadere informatieStook je rijk 2014. Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector. 29 Oktober 2014
Stook je rijk 2014 Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector 29 Oktober 2014 Programma 19.00 uur Inloop 19.30 uur Opening en aanleiding 19.40 uur Presentatie Woonbond, Robert Willé 19.50 uur
Nadere informatieRendement duurzame energie verklaard
1 Rendement duurzame energie verklaard Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt,
Nadere informatieRekenkamer Metropool Amsterdam T.a.v. de heer J. de Ridder Postbus 202 1000 AE Amsterdam
pagina 1 / 5 Rekenkamer Metropool Amsterdam T.a.v. de heer J. de Ridder Postbus 202 1000 AE Amsterdam Datum: 15 maart 2016 Kenmerk: 201/0007, JvdV Archiefnummer: 5.90/3 Betreft: Bestuurlijke Reactie op
Nadere informatieDe waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand?
De waarde van stadswarmte Hoe komt de prijs tot stand? De waarde van stadswarmte 3 Hoe komt de prijs tot stand? De energierekening is voor vrijwel iedereen een belangrijk onderdeel van de maandelijkse
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieWORKSHOP ENERGIEVISIE
WORKSHOP ENERGIEVISIE STELLING 1 Wij werken al vanuit een energievisie WAT ZIT ER IN EEN ENERGIEVISIE Hoe gaan we om met energie in bestaande bouw en in nieuwbouw, in zowel woningbouw als utiliteit en
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Groot economisch en maatschappelijk voordeel van energieneutraal renoveren Woningverbetering naar energieneutraal in de sociale huursector is economisch en maatschappelijk zeer
Nadere informatieHoe energiebesparende maatregelen realiseren? De procesaanpak vanuit bewonersperspectief Onno van Rijsbergen
Hoe energiebesparende realiseren? De procesaanpak vanuit bewonersperspectief Onno van Rijsbergen Adviseur woningkwaliteit Woonbond Kennis en Adviescentrum Nederlandse Woonbond De Woonbond bespaart Energiebus
Nadere informatieHet kan minder! ing. P. Hameetman
Het kan minder! ing. P. Hameetman manager innovatie BAM Vastgoed bv Inleiding Afbakening: Presentatie is toegespitst op woningbouw Verdieping van technische mogelijkheden 2 Klimaatakkoord Gemeenten en
Nadere informatieVerduurzaming 39 woningen Seringenlaan
Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan Duurzaamheid Voor huurders: Beperking van energie voor een aangenaam binnenklimaat. Betaalbare woonlasten. Maatschappelijk: Zorgen voor een leefbare en duurzame woonomgeving.
Nadere informatieHoe kan ik energie besparen? De Woningstichting helpt u!
energie besparen = woonlasten verlagen VRAGEN? Bent u geïnteresseerd in één van de mogelijkheden die in deze brochure zijn beschreven, heeft u nog vragen of wilt u meer weten over de kosten? Vul dan het
Nadere informatieBROCHURE. Energieprestatie vergoeding
BROCHURE Energieprestatie vergoeding Met deze brochure willen we u inzicht geven in de manier waarop u energie verbruikt en betaalt. En we geven uitleg over een voor u nieuw contract dat wij de energieprestatievergoeding
Nadere informatieSlim besparen, doe je samen!
Slim besparen, doe je samen! Welkom Programma: 1. Opening, voorzitter dorpsraad Marco Hesp 2. Buurkracht, Patricia Vinclair 3. Buurtscan/Buurtadvies, Jaap Stel Kies Groen Licht Pauze 4. Uitleg duurzaam
Nadere informatieDuurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:
Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke informatie en advies over: Duurzaam (ver)bouwen Energie besparen Zelf duurzame energie opwekken Subsidies en regelingen ~38% Energielabel D of lager Anticiperen op
Nadere informatieProgramma extra 5 PJ sociale sector
Programma extra 5 PJ sociale sector Afdrukdatum 10 november 2017 1 Programma extra 5 PJ sociale sector Inhoudsopgave 2 1 Inleiding 1 1.1 Context 3 1.2 Overzicht 4 Programma Omvang 2018 (PJ) 2019 (PJ) 2020
Nadere informatieEnergiebesparing! Waarom Energielabel en WWS Woonlastenwaarborg Pilot Noord
18 mei 2010, Stichting Huurdersraad Spijkenisse Energiebesparing! Waarom Energielabel en WWS Woonlastenwaarborg Pilot Noord Jaap van Leeuwen Energieconsulent Nederlandse Woonbond Waarom energie besparen?
Nadere informatieEnergiebeoordeling. Batenburg Energietechniek 1 januari 2018 t/m 31 december 2018
Energiebeoordeling Batenburg Energietechniek 1 januari 218 t/m 31 december 218 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Trendanalyse 2.1. Energiegebruik 2.2. CO2 per omzet 2.3. Reducerende maatregelen
Nadere informatieSamenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente
Samenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente In deze bijlage wordt per thema aangegeven wat gezamenlijk en daarnaast wat afzonderlijk door de corporaties dan wel de gemeente (aanvullend) is
Nadere informatieRapportage Energiebus. BC Kleine Jan, Huizen
Rapportage Energiebus BC Kleine Jan, Huizen Type woningen: 54 eengezinswoningen met een oppervlak van 100 m2. Bouwjaar: 1957 Op verzoek van: Bewonerscommissie Verhuurder: De Alliantie Datum bezoek: 21-6-2013
Nadere informatieNaar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050
Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 1 Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 Samenvatting 1 2 3 Betreft Naar energieneutrale sociale woningvoorraad in 2050 4 Betreft Naar energieneutrale
Nadere informatieDuurzaamheid is meer dan emotie het levert ook geld op
1. Wat is het gemiddelde water-, elektra- en gasverbruik voor een huishouden en wat kost dat per jaar, per maand? Hoeveel betaalt u daarvan aan belasting? Bij een gemiddeld huishouden van 2,2 personen
Nadere informatieEnergiebesparing begint hier!
Energiebesparing begint hier! Zoetermeer, 17 juli 2014 Lou Lit & Pim Halkes 4 HOME 2 Thermografie, Lekkage onderzoek en Energiebesparing advies. Doelstelling: - Terugdringen Co2 uitstoot - Lagere energienota
Nadere informatieVerduurzaming woningportefeuille: de woonbundel. 4 maart 2013
Verduurzaming woningportefeuille: de woonbundel 4 maart 2013 Verduurzamingsambitie woningcorporaties onder druk Het belang van verduurzaming van het corporatiebezit wordt erkend: Convenant Energiebesparing
Nadere informatieRapportage energiebesparingsmonitor SHAERE 2013
27 maart 2014 Rapportage energiebesparingsmonitor SHAERE 2013 Aedes vereniging van woningcorporaties Publicaties Postbus 29121, 2509 AC Den Haag 088 233 37 00 E-mail publicaties@aedes.nl 2/14 Inhoud Inleiding
Nadere informatieIk kan de meeste energie besparen door de volgende maatregel(en) toe te passen: 1. 2. 3.
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. CO₂ uitstoot (ton per jaar ) Investeringen
Nadere informatieEnergiebesparing Industrie. Nieuwe proposities warmtenetten voor bestaande gebouwen
nergiebesparing Industrie Nieuwe proposities warmtenetten voor bestaande gebouwen cvketel cvketel cvketel cvketel cvketel gas elektric iteit cvketel cvketel cvketel Huidige situatie portiekflat Portiek
Nadere informatieEnergie besparen met uw huurders
Energie besparen met uw huurders Mijn e-loket helpt u: uw energiebeleid te communiceren energielabels inzichtelijk te maken CO2 uitstoot met uw huurder te verminderen Mijn e-loket helpt uw huurders: bewust
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Woningen energieneutraal renoveren: hoe doe je dat? Leer hoe bestaande woningen energieneutraal te renoveren zijn. Met als belangrijkste ingrediënten: terugdringen van de energiebehoefte
Nadere informatieZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen
ZEN en BENG Scenario s voor bijna energieneutrale woningen Ir. Harm Valk Nieman Groep Platform ZEN 10 december 2015 Routekaart BENG 9-12-2015 2 BENG wat gaat er veranderen Bijna EnergieNeutrale Gebouwen
Nadere informatieEnergieambities in strategisch voorraadbeleid
TEN KROODE & VAN ZEE ORGANISATIE-ADVISEURS Energieambities in strategisch voorraadbeleid Artikel 090.003 12 februari 2008 In opdracht van SenterNovem Ten Kroode & Van Zee, organisatie-adviseurs www.tkvz.nl
Nadere informatieVoor onafhankelijke informatie en advies over:
Raoul Santibanez Voor onafhankelijke informatie en advies over: Energie besparen en energie opwekken Luchtkwaliteit in huis Comfortverbetering in huis Levensloopbestendig wonen Klimaat adaptief wonen Subsidies,
Nadere informatieWoonlastenbeleid en woonlastentool.
TITEL IN 40 PUNTS UNIVERS BOLD Studiemiddag BuildDesk 5 juni 2013 Woonlastenbeleid en woonlastentool. Karo van Dongen directeur-bestuurder Woonstichting Etten-Leur Etten-Leur, 5 juni 2013 Agenda 1. Waarom
Nadere informatieScenario's voor huurverhoging bij energiebesparing
1 Scenario's voor huurverhoging bij energiebesparing Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of
Nadere informatieIr. G.N. Sweringa (Truus)
Verduurzaming Woningmarktdebat woningbestand Apeldoorn 15 april 2010 Ir. G.N. Sweringa (Truus) Directeur Bestuurder 7-5-2010 1 MISSIE OFW Het bieden van een kansrijke woon- en leefomgeving voor mensen
Nadere informatieWoonlastenmonitor over 2013. Vergelijking van de woonlasten van huurders van Wold & Waard en alle huurders in Nederland
Woonlastenmonitor over 2013 Vergelijking van de woonlasten van huurders van en alle huurders in Nederland Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. WOONLASTEN... 4 2.1 Beïnvloedbare woonlasten- en baten... 4
Nadere informatieEnergie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in Alblasserdam
Energie Energiebesparing en duurzame energie in Alblasserdam De gemeenten in de regio Drechtsteden werken samen aan klimaat- en energiebeleid. Ingezet wordt op energiebesparing en toename van gebruik van
Nadere informatieBespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners
ENERGIE ZUINIGER WONEN! Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners 1 Energiebesparingsproject Energie besparen is een zaak van iedereen. Daarom investeert Woonpartners samen met haar huurders
Nadere informatiePROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF
PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per
Nadere informatieEnergie Index berekening (EI)
1 Energie berekening (EI) 2onder1 kap woningen Molenwijk Malden: Randwijksingel, 32 stuks. Wat is een Energie : Het berekent het energieverbruik van de woning en geeft dat aan met een getal tussen de 0
Nadere informatieRendement duurzame energie verklaard
Afdrukdatum 06 01 2011 1 Rendement duurzame energie verklaard Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
Nadere informatie1. Inwoners stad Groningen
facts & figures 1. Inwoners stad Groningen Huidige inwoneraantal: 195.676 De stad Groningen is de afgelopenjaren sterk gegroeid. Bovenstaande grafiek laat zien dat de stad in de komende 15 jaar blijft
Nadere informatieAardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl
Aardgasloze toekomst, waarom? Stroomversnelling Energy Up 2018 Casper Tigchelaar Inhoud presentatie 2 belangrijkste redenen voor aardgasvrije gebouwde omgeving Hoe heeft het energiegebruik in huishoudens
Nadere informatieOnderzoek Week van de Energierekening Gfk i.o. Milieu Centraal oktober 2012
Onderzoek Week van de Energierekening Gfk i.o. Milieu Centraal oktober 2012 Achtergrond bij onderzoek In het onderzoek is gebruik gemaakt van een aselecte steekproef van 1.038 huishoudens. Deze steekproef
Nadere informatieHet renovatiepact en Woningkwaliteit. minimale Vlaamse veiligheids- en kwaliteitsnormen voor woningen
Het renovatiepact en Woningkwaliteit minimale Vlaamse veiligheids- en kwaliteitsnormen voor woningen Waarom Vlaamse veiligheids en kwaliteitsvereisten voor woningen? Art. 23 Grondwet: recht op behoorlijke
Nadere informatieWat is een nul-op-de-meter woning? Versie 1.2
Wat is een nul-op-de-meter woning? Versie 1.2 Bij een nul-op-de-meter woning zijn alle in- en uitgaande energiestromen op jaarbasis in balans. Dat wil zeggen dat de woning op jaarbasis voldoende energie
Nadere informatieRoute kaart naar aardgasvrij
Route kaart naar aardgasvrij Aanpak en benadering Bewoner/eigenaar: Comfort / gezondheid Lagere woonlasten Waarde / toekomst Maatregelen: Isolatie en ventilatie Installatie Duurzame energie No-Regret 2
Nadere informatieKe u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept. K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r
Ke u ze p l a n e n e rg i e - e n i n stallatieconcept K e i z e r l i b e l Te r B o r c h 2 9 n o v e m b e r 2 0 1 7 C o n t a c t g e g e v e n s BV Bouwbedrijf KOOI Appingedam Kanaalweg 4 9902 AN
Nadere informatieBuurkracht Alteveer-Cranevelt
Buurkracht Alteveer-Cranevelt Alteveer-Cranevelt - Buurtscan - Woningscan - Overzicht maatregelen - Financiering en subsidies Buurtscan - 1.575 huishoudens - 3.135 inwoners - 7 % vrijstaand - Jaren 30
Nadere informatieRapportage Energiebesparingsverkenner
Rapportage Energiebesparingsverkenner Deze rapportage biedt u een overzicht van de door u geselecteerde pakketten aan energiebesparende maatregelen en de indicatieve resultaten hiervan. In de bijlage van
Nadere informatieNoodzaak: energielasten beheersbaar houden voor Titel lagere inkomens
Noodzaak: energielasten beheersbaar houden voor Titel lagere inkomens Subtitel >> Als Cover het voetregel gaat om energie en klimaat De kosten voor gas en elektriciteit drukken steeds zwaarder op het besteedbare
Nadere informatieVeelgestelde vragen. over de energievergoeding, het verbruik en de energieleverancier
Veelgestelde vragen over de energievergoeding, het verbruik en de energieleverancier Inhoudsopgave Energievergoeding Pag. 3 Energieleverancier Pag. 6 Energieverbruik Pag. 8 Vragen of opmerkingen Pag. 9
Nadere informatieUpdate Nieuw stelsel energieprestaties 2020
Update Nieuw stelsel energieprestaties 2020 Ons kenmerk 18112(HM)notitie update Op 1 januari 2020 gaat een nieuw stelsel in rondom de energieprestatie van gebouwen. Deze notitie beschrijft: 1 1 Waarom
Nadere informatieCO 2 -uitstootrapportage 2011
Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding
Nadere informatieEnergie-Index advies tbv huursector
Energie-Index advies tbv huursector Ulft, 2 juli 2015. Project: ATAG E-I oplossingen Projectnummer: 2015-018 Woningtype: Rij-tussenwoningen bj 46/64, 65/74, 75/91 Opdrachtgever: ATAG Verwarming Nederland
Nadere informatieDe energieprestatievergoeding
De energieprestatievergoeding Radewijkbrink 9-15, Enschede Striepebrink 10-16, Enschede Inhoudsopgave Inleiding 2 Waarom energie opwekkende woningen? 3 Wat is gebouw- en gebruik gebonden gebruik? 4 Wat
Nadere informatieEnergietransitie bij Renovatie
Energietransitie bij Renovatie Ir. Frans de Haas de Haas & Partners Studiedag Energietransitie bij Renovatie, naar de passief bouwen standaard? 9 oktober 2008 Inhoud 1981 Inhoud 1984 Inhoud 1997 Inhoud
Nadere informatieRijksoverheid. Veel besparingsmogelijkheden t/m t/m 100. Dubbel glas. Dubbel glas. Niet extra geïsoleerd. Niet van toepassing. Nee.
Rijksoverheid Energielabel woning Westvest 191 2611BZ Delft BAG-ID: 0503010000010395 Veel besparingsmogelijkheden Energielabel B Registratienummer 863374920 Datum van registratie 13-01-2016 Geldig tot
Nadere informatie