Rapportage energiebesparingsmonitor SHAERE 2013

Transcriptie

1 27 maart 2014 Rapportage energiebesparingsmonitor SHAERE 2013 Aedes vereniging van woningcorporaties Publicaties Postbus 29121, 2509 AC Den Haag

2 2/14 Inhoud Inleiding 3 Tabel 1.1 Algemene kenmerken SHAERE-database 3 Tabel 1.2 Representativiteit naar grootte corporatie 3 Tabel 1.3 Samenvatting voortgang 4 Tabel 1.4 Energie Index 4 Tabel 2.1 Kerncijfers SHAERE Tabel 2.2 Voortgang energiebesparing Figuur 1 Verdeling energielabels 6 Figuur 2 Energieverbruik en CO2-uitstoot per woning 7 Figuur 3 Gemiddelde CO2-uitstoot en energieverbruik 8 Figuur 4 Isolatie van bouwdelen en gemiddelde totale isolatie van de woning 9 Figuur 5 Warmte-opwekkers 10 Figuur 6 Warm tapwaterbereiding in woningen 11 Figuur 7 Ventilatiesystemen 12 Figuur 8 Verhouding groene labels per bouwperiode 13 Wat is SHAERE? 14 Het energielabel (energieprestatiecertificaat) 14 Deelnemers 14 Disclaimer 14

3 3/14 Inleiding Voor u ligt de Energiebesparingsmonitor van Aedes. Met deze rapportage brengt Aedes de voortgang van de sector op het gebied van energiebesparing in kaart. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Sociale Huursector Audit en Evaluatie van Resultaten Energiebesparing (SHAERE). SHAERE is de officiële monitor van het Convenant Energiebesparing Huursector. In SHAERE staan de energieprestatiegegevens van bijna 2 miljoen sociale huurwoningen. De tabellen en grafieken laten de voortgang zien van de steekproef uit de SHAERE-database over De absolute waarden in de tabellen zijn gemeten over de woningen in de steekproef. Tabel 1.1 Algemene kenmerken SHAERE-database Aantal corporaties Aantal woningen unieke deelnemers Representatieve steekproef Toelichting tabel 1.1 De energielabelgegevens van bijna 2,0 miljoen woningen staan in de SHAERE-database. Dit zijn de woningen van 254 woningcorporaties, twee derde van alle corporaties. In 2014 leverden 192 corporaties data aan van ruim 1,4 miljoen woningen. Van deze 192 corporaties leverden er 126 ook in 2013 data aan. Hierdoor wordt in 2013 de voortgang gemeten op basis van 1,1 miljoen woningen. Dat is bijna 60% van de totale huurwoningvoorraad van de sector. Tabel 1.2 Representativiteit naar grootte corporatie Grootte corporatie SHAERE 2013 SHAERE 2012 Klasse I: tot 600 woningen 2 3 Klasse II: van 600 woningen tot woningen Klasse III: van woningen tot woningen Klasse IV: van woningen tot woningen Klasse V: of meer woningen Toelichting tabel 1.2 Van de 126 corporaties die voor de rapportage van 2013 worden gebruikt is een indeling naar grootte gemaakt. De corporaties zijn ingedeeld in grootteklassen aan de hand van het aantal aangeleverde energielabels en niet aan de hand van het aantal woningen dat zij bezitten. Daardoor kan SHAERE afwijken van andere onderzoeken of benchmarks.

4 4/14 Tabel 1.3 Samenvatting voortgang Aantal woningen Gemiddeld gebruiksoppervlak per woning [m2] Gemiddelde Energie Index Isolatiegraad 68,4 % 59,5 % 55,7 % Gasverbruik per woning [m3/jaar] Elektriciteitsverbruik per woning [kwh/jaar] Warmteverbruik per woning [GJ/jaar] CO2-uitstoot per woning [kg/jaar] % woningen B t/m A++ labels 21,0 % 18,0 % 14,0 % % woningen E t/m G labels 22,5 % 24,5 % 27,9 % % efficiënte opwekkers 70,7 % 68,9 % 63,5 % % niet-efficiënte opwekkers 22,5 % 25,5 % 31,5 % Toelichting tabel 1.3 De uitkomsten zijn berekend over alle woningen van de 126 corporaties in de steekproef. De weergave van de Energie Index in 2013 is het gemiddelde van woningen. Uit de tabel blijkt dat het aantal woningen met label B of hoger afgelopen jaar met 3 procentpunt steeg. Tabel 1.4 Energie Index * Aantal woningen n.b. Gem. gebruiksoppervlak per woning [m2] Gem. Energie Index ,82 Toelichting tabel 1.4 Op basis van deze tabel kan worden geconcludeerd dat er in 2013 met 0,04 punten een kleinere stap is gemaakt in verlaging van de Energie Index dan in 2012 toen een verlaging van 0,05 punten werd gerealiseerd. * Voortgangscijfers van SHAERE over de periode zijn er niet omdat de database pas sinds eind 2010 bestaat.

5 5/14 Tabel 2.1 Kerncijfers SHAERE Aantal woningen in de steekproef Gem. gebr.oppervlak per woning [m2] Afgemelde labels 85,7 % 85,3 % 72,1 % Aantal woningen met zonneboilers Aantal woningen met PV-panelen Gemiddelde Energie Index 1,69 1,73 1,78 Toelichting tabel 2.1 In bovenstaande tabel staan de kerncijfers van een steekproef uit de database. Het aantal woningen met zonnepanelen (PV) is met 75 procent toegenomen. Opvallend is dat er in 2013 duidelijk minder zonneboilers zijn toegepast dan in Tabel 2.2 Voortgang energiebesparing 2013 Aantal labelstappen Aantal labelstappen Aantal woningen met labelstap (6,2 %) Aantal woningen met labelstap (1,7 %) CO2-uitstoot reductie gemeten per m2 gebruiksoppervlak 15,6 % Gasbesparing gemeten per m2 gebruiksoppervlak 19,4 % Besparing op elektriciteit gemeten per m2 gebruiksoppervlak 4,3 % Besparing op warmte gemeten per m2 gebruiksoppervlak -0,3 % Toelichting tabel 2.2 In 2013 zijn er op een totaal van woningen labelstappen omhoog en labelstappen omlaag gemaakt. 6,2 procent van de woningen in de steekproef is met een of meer labelklassen verbeterd. Bij 1,7 procent van de woningen zijn de labels juist verslechterd, gemiddeld met 1,5 labelsprong. Dit komt door de wijziging in de labelsystematiek en het opnieuw bepalen van labels van woningen. Woningen waarvan in 2009 labels zijn opgesteld en die nu opnieuw worden gelabeld, kunnen afwijken zonder dat de woning is aangepast. Dit komt door wijziging in de waardering van isolatie en installatie in de berekening van het label. Uit de tabel blijkt dat ruim 6 procent van de woningen is verbeterd. Dit leverde een gemiddelde besparing in het gasverbruik op van bijna 20 procent bij de woningen die labelsprongen gemaakt hebben.

6 0,2% 0,1% 4,5% 3,5% 2,3% 2,8% 3,1% 3,8% 7,0% 7,7% 8,9% 16,3% 14,4% 11,7% 12,7% 13,7% 15,3% 24,0% 25,1% 26,2% 32,5% 32,4% 31,5% 6/14 Figuur 1 Verdeling energielabels 35,0% 3 25,0% 2 15,0% 1 5,0% A++ A+ A B C D E F G Toelichting figuur 1 Hoewel de gemiddelde corporatiewoning een D-label heeft, beschikken de meeste woningen over een C-label. In 2013 waren er meer groene labels (C t/m A++) en minder D t/m G labels dan in Vooral de stijging van het aantal B-labels is opvallend.

7 31,88 30,9 31, , ,60 993,5 985, , , , , ,0 7/14 Figuur 2 Energieverbruik en CO2-uitstoot per woning Gemiddelde CO2 uitstoot [kg/woning/jaar] Gemiddeld gasverbruik [m3/woning/jaar] Gemiddelde elektriciteitsverbruik [kwh/woning/jaar] Gemiddelde warmteverbruik [GJ/woning/jaar] Toelichting figuur 2 Deze figuur geeft, gemeten over de gehele dataset van 2013, het gemiddelde van het woninggebonden energieverbruik en de CO2-uitstoot weer zoals bepaald in de berekening van het energielabel.

8 0,39 0,38 0,38 14,91 12,64 12,60 12,52 15,42 16,08 33,64 34,49 35,61 8/14 Figuur 3 Gemiddelde CO2-uitstoot en gemiddeld energieverbruik per m2 gebruiksoppervlak Gemiddelde CO2 uitstoot [kg/m2/jaar] Gemiddeld gasverbruik [m3/m2/jaar] Gemiddelde elektriciteitsverbruik [kwh/m2/jaar] Gemiddelde warmteverbruik [GJ/m2/jaar] Toelichting figuur 3 Dit figuur geeft het energieverbruik en de CO2-uitstoot weer per vierkante meter gebruiksoppervlak zoals bepaald in de berekening van het energielabel (conform ISSO 82.1).

9 45,2% 37,4% 33,3% 74,5% 65,2% 61,8% 61,9% 57,4% 74,7% 73,8% 66,0% 64,3% 65,1% 65,2% 58,0% 68,4% 59,5% 55,7% 87,0% 85,4% 83,6% 9/14 Figuur 4 Isolatie van bouwdelen en gemiddelde totale isolatie van de woning Toelichting figuur 4 Dit figuur laat zien in welke mate onderdelen van de woningen zijn geïsoleerd. Een woning voldoet aan glasisolatie als minder dan 30 procent van het totale glasoppervlak van de woning bestaat uit enkel glas. Voor de overige constructies geldt dat deze minimaal een Rc-waarde (isolatiewaarde) van 1,3 hebben. Deze waarde komt overeen met 4 tot 5 centimeter steenwolisolatie. Kierdichting heeft vooral betrekking op tochtstrippen bij ramen en deuren en heeft relatief grote invloed op de energieprestatie van een woning.

10 6,8% 5,6% 5,1% 22,5% 25,5% 31,5% 63,5% 70,7% 68,9% 10/14 Figuur 5 Warmte-opwekkers Efficiente opwekker Niet-efficiente opwekker Externe warmtelevering Toelichting figuur 5 Efficiënte warmte-opwekkers zijn bijvoorbeeld hoogrendementsketels (HR100, HR104, HR107), warmtepompen en gebouwgebonden warmtekrachtkoppeling (WKK). Externe warmte betreft meestal stadswarmte maar kan ook industriële restwarmte zijn. Het is niet mogelijk aan te geven of de opwekking van de warmte efficiënt gebeurt. Niet-efficiënte opwekkers zijn: VR-gasketels en oudere, lokale gas- en elektrische kachels. De toename van efficiënte warmte-opwekkers is toe te schrijven aan ketelvervanging en renovatie van de woningen. Bij ketelvervanging vervangen corporaties meestal de VR-ketel door een HR-ketel. Bij renovaties pakken corporaties ook vaak het systeem aan. Lokale gaskachels worden bijvoorbeeld vervangen door centrale verwarming met HR-gasketel.

11 5,5% 4,3% 3,7% 30,2% 33,8% 40,3% 56,0% 64,3% 61,9% 11/14 Figuur 6 Warm tapwaterbereiding in woningen Efficiente opwekker Niet-efficiente opwekker Externe warmtelevering Toelichting figuur 6 De toename van efficiënte opwekkers is toe te schrijven aan het vervangen van oude ketels, gaskachels en keukengeisers door HR-combitapketels. De lichte toename in externe warmte is het gevolg van voornamelijk nieuwbouw die gebruik maakt van stadswarmte.

12 1,1% 0,9% 0,5% 3,3% 2,7% 2,3% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 42,9% 44,0% 47,2% 52,4% 52,3% 49,9% 12/14 Figuur 7 Ventilatiesystemen Natuurlijk Mechanische afvoer Vraaggestuurd Mechanische balans Decentrale mechanische ventilatie Vraaggest. dec. mech. vent. icm mechanische afvoer Toelichting figuur 7 De afname in natuurlijke ventilatiesystemen hangt samen met isolatiemaatregelen. Na de isolatie van woningen is natuurlijke ventilatie vaak niet meer toereikend en is mechanische ventilatie nodig. Daarnaast is te zien dat op kleine schaal ook slimme ventilatiesystemen worden toegepast. Mechanische afvoer betekent in de meeste gevallen een centrale afzuigunit die de bewoner kan bedienen met een driestandenregelaar. Doordat deze vorm van ventilatie meer stroom verbruikt en continu in bedrijf is, heeft het toepassen ervan een negatief effect op het energielabel door de toename van het woninggebonden elektriciteitsverbruik. Dit wordt doorgaans echter ruimschoots gecompenseerd door het positieve effect van de isolatiemaatregelen. Slimme oplossingen als vraaggestuurde ventilatie zijn positiever voor het energielabel maar zijn wel duurder en niet altijd toepasbaar. Met mechanische balansventilatie bedoelen we de ventilatie met warmte terugwinning. De toepassing van dit systeem stijgt ook iets, vermoedelijk door het labelen van nieuwbouw.

13 28,7% 25,3% 21,4% 32,2% 28,5% 23,5% 53,6% 49,3% 43,1% 77,7% 77,7% 74,6% 90,2% 88,5% 85,6% 95,3% 94,5% 92,3% 13/14 Figuur 8 Verhouding groene labels per bouwperiode < >=1992 Toelichting figuur 8 Groen staat voor label C of beter. Opvallend is dat betrekkelijk nieuwe woningen, van na 1992, niet allemaal energielabel C of beter hebben. De meeste vooruitgang zit bij woningen vanaf 1965 en Deze woningen zijn van oorsprong niet geïsoleerd maar hebben wel mogelijkheden daarvoor omdat er bijvoorbeeld een luchtspouw in de muren aanwezig is die tijdens een renovatie relatief gemakkelijk en kosteneffectief kan worden gevuld met isolatiemateriaal.

14 14/14 Wat is SHAERE? SHAERE (Sociale Huursector Audit en Evaluatie van Resultaten Energiebesparing) is de database waarin alle gebouweigenschappen zijn opgenomen die van invloed zijn op het energieverbruik van een woning. Aedes kan aan de hand van SHAERE uitspraken doen over onder andere het totale energieverbruik, CO2-uitstoot, de gemiddelde Energie Index en het gemiddelde energielabel van de woningvoorraad van de deelnemende corporaties. Dit is het derde jaar dat Aedes de uitkomsten en resultaten uit SHAERE naar buiten brengt. In het in juni 2012 gesloten Convenant Energiebesparing Huursector is afgesproken dat de gemiddelde Energie Index van alle corporatiewoningen in 2020 uitkomt op 1,25. Dat staat zoals onderstaande tabel laat zien gelijk aan gemiddeld energielabel B. Het convenant merkt SHAERE aan als officieel monitoringsinstrument voor de vorderingen op het gebied van energiebesparing. SHAERE is in eerste instantie het instrument waarmee Aedes jaarlijks de verbetering in gemiddelde Energie Index kan rapporteren. Daarnaast geeft de database informatie over waar de verbeteringen vandaan komen, welke maatregelen getroffen zijn en om hoeveel woningen het gaat. Het energielabel (energieprestatiecertificaat) Het energielabel komt tot stand door te berekenen hoeveel energie een woning elk jaar per vierkante meter gebruikt voor verwarming, warm tapwater, hulpenergie (ventilatie, cv-pomp) en verlichting. Warmteterugwinning uit rioolwater (douche) en ventilatie en de energieproductie uit zonne-energie (PV-panelen en zonneboilers) worden hiervan afgetrokken. De berekening gaat uit van een gemiddeld aantal bewoners, gemiddeld klimaatjaar en gemiddeld stookgedrag (alle vertrekken in de woning dezelfde temperatuur). De energielabels zijn gekoppeld aan getallen uit de Energie Index (zie tabel hiernaast). A++ Minder dan 0,51 A+ Minder dan 0,71 A Minder dan 1,051 B Minder dan 1,31 C Minder dan 1,61 D Minder dan 2,01 E Minder dan 2,41 F Minder dan 2,91 Deelnemers G Meer dan 2, corporaties leverden van woningen de gegevens aan over Alleen de data van de corporaties die zowel begin 2013 als begin 2014 data aanleverden, zijn meegenomen in de berekening van de voortgang van de energiebesparing. Dat is gedaan om de berekening zuiver te houden. De monitor 2013 is dus gebaseerd op de gegevens van woningen van 126 corporaties. Omdat de sector bestaat uit ongeveer 2,4 miljoen sociale huurwoningen, hebben de resultaten een betrouwbaarheidsmarge van 1 procent. Disclaimer Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Ondanks het feit dat deze met uiterste zorg is samengesteld, is Aedes niet aansprakelijk voor eventuele fouten in gegevens en uitkomsten. De berekeningen en vergelijkingen in de rapportage hebben uitsluitend betrekking op de gegevens die Aedes ontving en in de SHAERE-database kon inlezen. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot afwijkingen in aantallen woningen.