Burgerparticipatie bekeken vanuit een Belgisch constitutioneel perspectief 11 Eric Lancksweerdt. 1 Inleiding 11

Transcriptie

1 Inhoud Burgerparticipatie bekeken vanuit een Belgisch constitutioneel perspectief 11 Eric Lancksweerdt 1 Inleiding 11 2 Begripsomschrijving, kenmerken doelstelling Begripsomschrijving Kenmerken Doelstelling 14 3 Participatie gekaderd in een aantal evoluties 17 4 Grondwettelijke verankering Beperkte verankering in tekst Belgische Grondwet De betekenis van de grondrechten 24 5 Participatie in wetgeving, bestuur en rechtspraak Participatie in wetgeving Participatie in bestuur Participatie in rechtspraak en conflictoplossing 30 6 Participatie en (nationale) soevereiniteit 30 7 Participatie en de representatieve democratie Democratie als moeilijk te omschrijven begrip Democratische legitimering Participatie en de representatieve democratie 38 8 Participatie en het systeem van checks and balances 39 9 Participatie en de rechtsstaat Participatie en het gelijkheidsbeginsel Participatie en burgerschap Verankering in regelgeving? Participatief bijstellen van de Grondwet? Slotbeschouwingen 51 5

2 Democratie van de rede? 53 Jerfi Uzman 1 Inleiding Vijf voor twaalf voor de parlementaire democratie? Probleemstelling en eerste afbakening 54 2 De context Hiërarchie en de wetgever Deliberatieve democratie De participatiesamenleving Onderwijs en technologie Internationale context 57 3 Burgerparticipatie: een begripsverkenning Materiële en formele perspectieven Constitutioneel neutrale en normatieve perspectieven Nadere afbakening: wetgeving centraal Functies van burgerparticipatie 61 4 Vormen van burgerparticipatie De agenderende rol Het petitierecht Het nationaal burgerinitiatief Buitenwettelijke agendering: strategisch procederen bij de rechter De adviserende rol: inspraak en consultatie Hoorzittingen en rondetafelgesprekken Internetconsultatie Zal ik even met je meedenken : coproduceren Wikiconsultatie Participatieve deskundigenadvisering Burgerfora Mengvormen: het IJslandse experiment Resumerend 78 5 Staatsrechtelijke analyse Grondwet, wet en internationaal recht Op zoek naar legitimatie: de democratische rechtsstaat als kader Participatie en de rechtsstaat De relatie tussen participatie en de rechtsstaat Grondrechten Rechterlijke toetsing Machtsverdeling Legaliteit Participatie en democratie Legitimatie door (volks)soevereiniteit? Het primaat van de representatieve democratie Representatie in het positieve recht Resumerend: democratie van de rede? 99 6

3 6 Uitgeleide 100 Het Belgische strafrecht: veel aandacht voor de vrijheidsbeneming en de vrijheidsbeperking 101 Yves Van Den Berge 1 Inleiding Afbakening Structuur en inhoud Invalshoek Beleidsverklaringen en plannen Regeerakkoord federale regering Justitieplan van de minister van Justitie Hercodificatie van de wetgeving door de minister van Justitie Opzet Nieuw Strafwetboek Wetboek van Strafuitvoering Nieuw Wetboek van Strafprocesrecht Maatschappelijke realiteit en gebeurtenissen Strafrechtelijk sanctiestelsel Historiek en evolutie van het denken over de straffen en de strafuitvoering Over de straffen en de bestraffing Over de uitvoering van de straffen: interne rechtspositie Over de uitvoering van de straffen: externe rechtspositie Overzicht van de huidige straffen in het Strafwetboek Algemeen Opdeling Verhoging van de correctionele gevangenisstraffen Invoering van de terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank Ruimere toepassing van de herhaling Overzicht van de uitvoering van de vrijheidsbenemende straffen Algemeen Van gunst naar recht Statuut en uitspraak van vonnissen Vervroegde invrijheidstelling: voorwaardelijke invrijheidstelling (VI) en voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied (VLV) Naar een nieuw Strafwetboek Doel van de vernieuwing Uitgangspunten Enkele inhoudelijke aspecten inzake de misdrijven en de straffen Misdrijven Straffen Herhaling 146 7

4 5 Naar een nieuw Wetboek van Strafuitvoering Doel van de vernieuwing Inhoudelijke krachtlijnen Internering Problematiek Nieuwe wetgeving Besluit 151 Vrijheidsbeperking en vrijheidsbeneming in het Nederlands strafrechtelijk sanctierecht 153 Edwin Bleichrodt 1 Introductie Van vrijheidsbeneming naar vrijheidsbeperking Van vrijheidsbeperking naar meer vrijheidsbeperking Vormen van vrijheidsbeneming en vrijheidsbeperking in het Nederlands sanctiestelsel Inleiding Vrijheidsbeneming Vrijheidsbeperking De gevangenisstraf; recente ontwikkelingen Inleiding Voorwaardelijke invrijheidstelling Levenslange gevangenisstraf Afsluiting Vrijheidsbeperking en vrijheidsbeneming: twee loten van dezelfde stam? Vrijheidsbeperking en vrijheidsbeneming in een veranderend sanctiestelsel 186 Wilsautonomie in het Belgische goederenrecht 189 Vincent Sagaert I A B Algemene uitgangspunten: het goederenrecht als onderdeel van de openbare orde? 189 Verbintenissenrecht versus goederenrecht: wilsvrijheid versus wilsgebondenheid? 189 Een toepassing van de wilsgebondenheid: de ontvlechting van numerus clausus in Typenzwang en Typenfixierung 191 8

5 II Het Franse goederenrecht: een spiegel of een muur voor het Belgische recht? 192 III Het numerus clausus -beginsel in het Belgische recht 196 A Typenzwang in het Belgische recht: een wankele wettelijke en jurisprudentiële grondslag Wettelijke grondslag: artikel 543 van het Burgerlijk Wetboek als strohalm? Jurisprudentiële grondslag: het numerus clausus -beginsel wordt omarmd, maar niet verankerd Conclusie over Typenzwang naar Belgisch recht 200 B Typenfixierung in het Belgische recht Algemeen: een laxistische benadering voor algemene zakelijke gebruiks- en genotsrechten Een meer rigide benadering voor erfdienstbaarheden als bijzondere en niet-exclusieve gebruiksrechten? 201 C Typenzwang en Typenfixierung in het Voorontwerp Boek II van Burgerlijk Wetboek 203 IV De argumenten pro en contra: het numerus clausus -beginsel gewikt en gewogen 206 A Rechtshistorische grondslag 206 B Rechtseconomische grondslag Algemeen: numerus clausus in de balans tussen commons en anti-commons De bijdrage van het numerus clausus -beginsel tot de transactiekosten 209 V De rol van exclusiviteit voor het gesloten stelsel van het goederenrecht 213 A Objectieve exclusiviteit van de vermogensrechten Geen exclusiviteit tussen persoonlijke en zakelijke gebruiksrechten: huur als quasizakelijk recht Geen exclusiviteit tussen de zakelijke gebruiksrechten onderling Geen exclusiviteit tussen appartementsmede-eigendom en opstal: volume-eigendom als gemeenschappelijk snijvak Steeds minder exclusiviteit tussen erfdienstbaarheden en algemene zakelijke gebruiks- en genotsrechten Tussenconclusie: gebruiks- en genotsrechten als open systeem (?) 230 B Subjectieve exclusiviteit van de vermogensrechten Exclusiviteit als onderscheidend kenmerk tussen persoonlijke en zakelijke rechten? Exclusiviteit als wezenskenmerk van het eigendomsrecht? 231 VI Het numerus clausus -beginsel bij zakelijke zekerheidsrechten 233 A Typenzwang en zakelijke zekerheden Algemeen Toepassing op de fiduciaire eigendom tot zekerheid 234 9

6 B Typenfixierung bij zakelijke zekerheidsrechten (bevoegdheden van de titularis) 237 VII Conclusie: pleidooi voor een centripetaal model van zakelijke rechten 240 Partijautonomie in het Nederlandse goederenrecht 243 Steven Bartels 1 Inleiding Het gesloten systeem van goederenrecht tegenover het (half )open systeem van verbintenissenrecht De numerus clausus van goederenrechtelijke rechten Exclusiviteit en het gesloten stelsel Beschikkingsregelingen Beïnvloeden van eigendomsverkrijging Conclusie 262 Preadviezen