Verkorte inhoudsopgave

Transcriptie

1 Verkorte inhoudsopgave Gebruikte afkortingen 17 I Inleiding, onderzoeksvragen en onderzoeksmethoden 19 1 Inleiding 19 2 Meervoudige aansprakelijkstelling nader beschouwd Een omschrijving van meervoudige aansprakelijkstelling Het belang van onderzoek naar meervoudige aansprakelijkstelling 22 3 Doel van het onderzoek 24 4 Onderzoeksvragen en onderzoeksmethoden 25 5 De rol van proportionaliteit in het onderzoek naar meervoudige aansprakelijkstelling 27 6 Afbakening van het onderzoeksterrein 30 II Gelijktijdige berechting en bestraffing wegens meerdere strafbare feiten 33 1 Inleiding 33 2 Samenloop van strafbare feiten Inleiding Samenloop van strafbare feiten of slechts één feit? Eendaadse samenloop Voortgezette handeling De vormgeving van de tenlastelegging en de kwalificatievraag Meerdaadse samenloop De Wet OM-afdoening en samenloop Afsluiting: herziening van de gehele samenloopregeling gewenst? Gewoontedelicten Het maken van een gewoonte van het begaan van bepaalde strafbare feiten Tenlastelegging en bewezenverklaring van gewoontedelicten Samengestelde delicten Inleiding Artikel 138 lid 3 Sr, artikel 138a lid 2 Sr, artikel 139 lid 3 Sr Artikel 202 Sr Artikel 288 Sr Artikel 311 sub 3 en sub 5 Sr en artikel 312 Sr Conclusie 138

2 6 Verkorte inhoudsopgave 5 Het meewegen van niet (eerder) ten laste gelegde strafbare feiten bij de straftoemeting Inleiding Voeging ad informandum Strafbare feiten als nadere uitwerking van de omstandigheden waaronder het bewezen verklaarde is begaan De tenlastelegging van het grootschalig bezit van kinderporno Conclusie Consistentie tussen de besproken rechtsfiguren Samenloop, gewoontedelicten en samengestelde delicten Afsluiting en vooruitblik 154 III Bestraffing met inachtneming van veroordelingen wegens eerder begane feiten Inleiding Modaliteiten voor strafverhoging wegens recidive Rechtvaardiging voor strafverhoging bij recidive Inleiding Rechtvaardigingen voor strafverhoging wegens recidive in de literatuur Rechtvaardigingen voor strafverhoging wegens recidive in de Nederlandse wetsgeschiedenis Conclusie Recidive als wettelijke strafverhogingsgrond De recidiveregeling in de artikelen (oud) Sr Recidive als strafverhogingsgrond in het algemeen deel van het Wetboek van Strafrecht Delictspecifieke recidive Recidive ten laste leggen? Conclusie Recidive als relevante factor in de strafvordering en straftoemeting Inleiding Recidive bij de straftoemeting Recidive in de strafvordering Afsluiting: losse eindjes? De onherroepelijkheid van de eerdere veroordeling als voorwaarde voor strafverhoging wegens recidive Niet-onherroepelijke veroordelingen tot reeds ten uitvoer gelegde straffen Op welk moment moet de eerdere veroordeling onherroepelijk zijn? Het in aanmerking nemen van eerdere veroordelingen, recidive en samenloop 198

3 Verkorte inhoudsopgave 7 7 Veelplegers en meervoudige aansprakelijkstelling: de ISD-maatregel Inleiding De ISD-maatregel: achtergrond en doelstellingen Het wettelijk kader Het maatregelkarakter van de ISD en proportionaliteit Toepassing van de ISD-maatregel in de praktijk Conclusie Recidive op consistente wijze in aanmerking nemen bij het bepalen van de straf Inleiding De rol van artikel 43a Sr in een consistent systeem van bestraffing na recidive Afsluiting en vooruitblik 220 IV Bescherming tegen meervoudige aansprakelijkstelling Inleiding Ne bis in idem Inleiding Bescherming na aansprakelijkstelling door de strafrechter: artikel 68 Sr Niet ten laste gelegde strafbare feiten en ne bis in idem Bescherming na aansprakelijkstelling door het openbaar ministerie: artikel 255a Sv Bescherming na de oplegging van een bestuurlijke boete: artikel 243 lid 2 Sv Strafrechtelijke vervolging na eerder sanctioneren, niet zijnde een bestuurlijke boete Wegens hetzelfde feit (idem) Bescherming tegen een tweede vervolging (bis) Non bis in eundem hominem? Afsluiting Kwalificatie-uitsluitingsgronden De verschillende functies van kwalificatieuitsluitingsgronden Het verwerven of voorhanden hebben van een uit eigen misdrijf afkomstig voorwerp Afsluiting Specialiteit Inleiding Logische specialiteit Systematische specialiteit en de bijzondere regeling De verankering van de regeling over specialiteit in de wet Afsluiting Consistentie in bescherming tegen meervoudige aansprakelijkstelling 298

4 8 Verkorte inhoudsopgave V Synthese Inleiding Eendaadse samenloop, voortgezette handeling en het ne bis in idem-beginsel Inleiding Vereenvoudiging van de samenloopregeling gewenst? Enkelvoudige kwalificatie bij eendaadse samenloop Het feitsbegrip bij eendaadse samenloop en ne bis in idem De voortgezette handeling: aanscherpen of afschaffen? Voortdurende delicten, ne bis in idem en samenloop Conclusie en aanbevelingen Recidive, ne bis in idem en meerdaadse samenloop Inleiding Strafverhoging bij recidive en het ne bis in idem-beginsel De afbakening tussen recidive en meerdaadse samenloop De ISD-maatregel in het systeem van rechtsfiguren rondom meervoudige aansprakelijkstelling Conclusie Slotbeschouwing Inleiding Gelijktijdige berechting en bestraffing wegens meerdere strafbare feiten Bestraffing met inachtneming van veroordelingen wegens eerder begane feiten Bescherming tegen meervoudige aansprakelijkstelling Slot: één systeem van rechtsfiguren rondom meervoudige aansprakelijkstelling 367 Samenvatting 371 Summary 379 Trefwoordenregister 385 Literatuur 389

5 Volledige inhoudsopgave Gebruikte afkortingen 17 I Inleiding, onderzoeksvragen en onderzoeksmethoden 19 1 Inleiding 19 2 Meervoudige aansprakelijkstelling nader beschouwd Een omschrijving van meervoudige aansprakelijkstelling Het belang van onderzoek naar meervoudige aansprakelijkstelling 22 3 Doel van het onderzoek 24 4 Onderzoeksvragen en onderzoeksmethoden 25 5 De rol van proportionaliteit in het onderzoek naar meervoudige aansprakelijkstelling 27 6 Afbakening van het onderzoeksterrein 30 II Gelijktijdige berechting en bestraffing wegens meerdere strafbare feiten 33 1 Inleiding 33 2 Samenloop van strafbare feiten Inleiding Samenloop van strafbare feiten of slechts één feit? Eendaadse samenloop Achtergrond en ratio van de regeling van eendaadse samenloop De rechtsgevolgen en reikwijdte van de toepassing van artikel 55 lid 1 Sr Kwalificatie-uitsluitingsgrond of straftoemetingsbegrenzer? Het feitsbegrip bij eendaadse samenloop sinds Het feitsbegrip bij eendaadse samenloop in recente rechtspraak Een gelijke strekking van de strafbepalingen Eendaadse samenloop in geval van een (enigszins) uiteenlopende strekking Eendaadse samenloop tussen onvoltooide en voltooide delictsvormen Het feitsbegrip bij eendaadse samenloop in de literatuur De arresten van de Hoge Raad van 20 juni 2017 en eendaadse samenloop 62

6 10 Volledige inhoudsopgave Afsluiting: het beschermingsbereik van eendaadse samenloop Voortgezette handeling Achtergrond en ratio van de voortgezette handeling Voorwaarden voor het aannemen van een voortgezette handeling Eén ongeoorloofd wilsbesluit Soortgelijkheid van de strafbare feiten De voortgezette handeling nader bekeken: een analyse van rechtspraak van voor en na 20 juni Inleiding Meerdere soortgelijke strafbare feiten worden achter elkaar begaan Het eerste strafbare feit wordt begaan teneinde het tweede strafbare feit te kunnen begaan De arresten van de Hoge Raad van 20 juni 2017 en de voortgezette handeling Afsluiting De vormgeving van de tenlastelegging en de kwalificatievraag Eendaadse samenloop, voortgezette handeling of één feit? Mag de rechter van meerdere bewezen verklaarde feiten in de kwalificatie één feit maken? Meerdaadse samenloop Meerdaadse samenloop als veelomvattend sluitstuk van de samenloopbepalingen De ratio van de rechtsfiguur meerdaadse samenloop De huidige regeling van de meerdaadse samenloop Meerdaadse samenloop: grond voor strafverhoging? Meerdaadse samenloop: strafmatiging in alle gevallen? Artikel 63 Sr: samenloop bij ongelijktijdige berechting Ratio en toepassingsbereik van artikel 63 Sr Artikel 63 Sr als grond voor strafvermindering? Hoeveel tussentijdse veroordelingen tot straffen? Het Wetsvoorstel herziening regeling meerdaadse samenloop in strafzaken Achtergrond Voorgestelde wijzigingen van de artikelen 57 en 58 Sr Voorgestelde wijzigingen van artikel 63 Sr Meerdaadse samenloop en de oplegging van taakstraffen en geldboetes 118

7 Volledige inhoudsopgave De Wet OM-afdoening en samenloop Afsluiting: herziening van de gehele samenloopregeling gewenst? Gewoontedelicten Het maken van een gewoonte van het begaan van bepaalde strafbare feiten Tenlastelegging en bewezenverklaring van gewoontedelicten Samengestelde delicten Inleiding Artikel 138 lid 3 Sr, artikel 138a lid 2 Sr, artikel 139 lid 3 Sr Artikel 202 Sr Artikel 288 Sr Artikel 311 sub 3 en sub 5 Sr en artikel 312 Sr Conclusie Het meewegen van niet (eerder) ten laste gelegde strafbare feiten bij de straftoemeting Inleiding Voeging ad informandum Inleiding Voeging ad informandum als vereenvoudigde vorm van afdoening van strafbare feiten Vereisten voor afdoening ad informandum Strafbare feiten als nadere uitwerking van de omstandigheden waaronder het bewezen verklaarde is begaan De tenlastelegging van het grootschalig bezit van kinderporno Conclusie Consistentie tussen de besproken rechtsfiguren Samenloop, gewoontedelicten en samengestelde delicten Afsluiting en vooruitblik 154 III Bestraffing met inachtneming van veroordelingen wegens eerder begane feiten Inleiding Modaliteiten voor strafverhoging wegens recidive Rechtvaardiging voor strafverhoging bij recidive Inleiding Rechtvaardigingen voor strafverhoging wegens recidive in de literatuur Rechtvaardigingen voor strafverhoging wegens recidive in de Nederlandse wetsgeschiedenis Inleiding Het Wetboek van Strafrecht van De wetswijziging van Conclusie 166

8 12 Volledige inhoudsopgave 4 Recidive als wettelijke strafverhogingsgrond De recidiveregeling in de artikelen (oud) Sr De ratio voor strafverhoging Inhoud: de artikelen (oud) Sr Recidive als strafverhogingsgrond in het algemeen deel van het Wetboek van Strafrecht De ratio voor strafverhoging Strafmaximumverhoging bij artikel 43a Sr en proportionele vergelding Inhoud: de artikelen 43a en 43b Sr Soortgelijke feiten in de zin van artikel 43a Sr Alleen verhoging van de maximum vrijheidsstraf bij recidive? Delictspecifieke recidive Recidive ten laste leggen? Conclusie Recidive als relevante factor in de strafvordering en straftoemeting Inleiding Recidive bij de straftoemeting Recidive in de strafvordering Afsluiting: losse eindjes? De onherroepelijkheid van de eerdere veroordeling als voorwaarde voor strafverhoging wegens recidive Niet-onherroepelijke veroordelingen tot reeds ten uitvoer gelegde straffen Op welk moment moet de eerdere veroordeling onherroepelijk zijn? Onherroepelijkheid ten tijde van het plegen van het bewezen verklaarde feit Onherroepelijkheid ten tijde van de berechting Het in aanmerking nemen van eerdere veroordelingen, recidive en samenloop Veelplegers en meervoudige aansprakelijkstelling: de ISDmaatregel Inleiding De ISD-maatregel: achtergrond en doelstellingen Het wettelijk kader Het maatregelkarakter van de ISD en proportionaliteit Toepassing van de ISD-maatregel in de praktijk De Richtlijn strafvordering bij meerderjarige veelplegers De ISD-maatregel in de praktijk Conclusie 212

9 Volledige inhoudsopgave 13 8 Recidive op consistente wijze in aanmerking nemen bij het bepalen van de straf Inleiding De rol van artikel 43a Sr in een consistent systeem van bestraffing na recidive De waarde van artikel 43a Sr De ISD-maatregel en strafverhoging wegens recidive Een derde strafverhoging in geval van recidive? Aansluiting bij artikel 43a Sr als uitgangspunt Recidive en overstappen van strafmodaliteit Afsluiting en vooruitblik 220 IV Bescherming tegen meervoudige aansprakelijkstelling Inleiding Ne bis in idem Inleiding Bescherming na aansprakelijkstelling door de strafrechter: artikel 68 Sr De ratio van het ne bis in idem-beginsel zoals neergelegd in artikel 68 Sr Geen vervolging na een onherroepelijk gewijsde van de rechter Ne bis in idem en het gezag van gewijsde Niet ten laste gelegde strafbare feiten en ne bis in idem Aansprakelijkstelling door afdoening ad informandum Strafbare feiten als nadere uitwerking van de omstandigheden waaronder het bewezen verklaarde is begaan: vervolging mogelijk? Bescherming na aansprakelijkstelling door het openbaar ministerie: artikel 255a Sv Bescherming na de oplegging van een bestuurlijke boete: artikel 243 lid 2 Sv De achtergrond van het una via-beginsel Artikel 5:44 Awb en artikel 243 lid 2 Sr Het primaat van het openbaar ministerie Strafrechtelijke vervolging na eerder sanctioneren, niet zijnde een bestuurlijke boete Strafrechtelijke vervolging na de oplegging van een alcoholslotprogramma Een uitzonderlijke situatie? Strafrecht en tuchtrecht Wegens hetzelfde feit (idem) Inleiding De wisselwerking tussen artikel 68 Sr en artikel 313 Sv en de invulling van het feitsbegrip 250

10 14 Volledige inhoudsopgave Idem in de rechtspraak van de Hoge Raad tot 1 februari Idem in de rechtspraak van de Hoge Raad vanaf 1 februari De samenhang tussen de juridische en de feitelijke component van idem en het verwijt Samenhang tussen juridische en feitelijke component Een uiteenlopende strekking, maar toch één verwijt? Conclusie Dwingt de rechtspraak van het EHRM en van het Hof van Justitie tot een andere uitleg van het feitsbegrip door de Hoge Raad? Inleiding Het feitsbegrip bij ne bis in idem in de rechtspraak van het EHRM Het feitsbegrip bij ne bis in idem in de rechtspraak van het Hof van Justitie Rechtspraak EHRM en Hof van Justitie over idem: consequenties voor het Nederlandse ne bis in idem? Bescherming tegen een tweede vervolging (bis) Inleiding Bis in de rechtspraak van het EHRM De invloed van de bis-vraag op het feitsbegrip De gevolgen van de rechtspraak van het EHRM over bis voor het Nederlandse ne bis in idem en una via Non bis in eundem hominem? Afsluiting Kwalificatie-uitsluitingsgronden De verschillende functies van kwalificatieuitsluitingsgronden Het verwerven of voorhanden hebben van een uit eigen misdrijf afkomstig voorwerp De introductie van een kwalificatieuitsluitingsgrond bij witwassen Eenvoudig (schuld)witwassen Afsluiting Specialiteit Inleiding Logische specialiteit Systematische specialiteit en de bijzondere regeling De verankering van de regeling over specialiteit in de wet Afsluiting Consistentie in bescherming tegen meervoudige aansprakelijkstelling 298

11 Volledige inhoudsopgave 15 V Synthese Inleiding Eendaadse samenloop, voortgezette handeling en het ne bis in idem-beginsel Inleiding Vereenvoudiging van de samenloopregeling gewenst? Enkelvoudige kwalificatie bij eendaadse samenloop Geen meervoudige aansprakelijkstelling bij eendaadse samenloop Bespreking van bezwaren tegen enkelvoudige kwalificatie bij eendaadse samenloop Enkelvoudige kwalificatie bij eendaadse samenloop en specialiteit Het feitsbegrip bij eendaadse samenloop en ne bis in idem Het feitsbegrip bij eendaadse samenloop: één feit bij één verwijt Het feitsbegrip bij ne bis in idem: een vergelijking van de verwijten Verschillende contexten: gelijktijdige en nietgelijktijdige vervolging Consumptie van verwijten, eendaadse samenloop en ne bis in idem Afsluiting: aandacht voor het aan de verdachte gemaakte verwijt in beide toetsingskaders De voortgezette handeling: aanscherpen of afschaffen? De positie van de voortgezette handeling Aanscherping van de voortgezette handeling Afschaffing van de voortgezette handeling Meerdere gedragingen, toch eendaadse samenloop? Ne bis in idem en meerdere gedragingen Afsluiting Voortdurende delicten, ne bis in idem en samenloop Conclusie en aanbevelingen Recidive, ne bis in idem en meerdaadse samenloop Inleiding Strafverhoging bij recidive en het ne bis in idem-beginsel Strafverhoging bij recidive in beginsel gerechtvaardigd Recidive twee keer in aanmerking nemen: de tenuitvoerlegging van voorwaardelijke straffen en de herroeping van de voorwaardelijke invrijheidstelling Tenuitvoerlegging van voorwaardelijke straf gaat vóór strafverhoging wegens recidive De ISD-maatregel en ten uitvoer te leggen voorwaardelijke straffen 345

12 16 Volledige inhoudsopgave 3.3 De afbakening tussen recidive en meerdaadse samenloop Inleiding Relativering van het onderscheid tussen recidive en meerdaadse samenloop Onderscheid tussen recidive en meerdaadse samenloop gerechtvaardigd Differentiatie binnen artikel 63 Sr Artikel 63 Sr en de in aanmerking te nemen tussentijdse veroordelingen Conclusie en aanbevelingen De ISD-maatregel in het systeem van rechtsfiguren rondom meervoudige aansprakelijkstelling Conclusie Slotbeschouwing Inleiding Gelijktijdige berechting en bestraffing wegens meerdere strafbare feiten Bestraffing met inachtneming van veroordelingen wegens eerder begane feiten Bescherming tegen meervoudige aansprakelijkstelling Slot: één systeem van rechtsfiguren rondom meervoudige aansprakelijkstelling 367 Samenvatting 371 Summary 379 Trefwoordenregister 385 Literatuur 389