Strafbare belediging. A.L.J.M. Janssens

Transcriptie

1 Strafbare belediging A.L.J.M. Janssens

2 Inhoudsopgave Gebruikte afkortingen Hoofdstuk 1 Inleidende opmerkingen Het belang van de eer en de goede naam Kennismaking met de beledigingsbepalingen en afgrenzing van het onderzoek De plaats van de beledigingsbepalingen in het WvSr Probleemstelling en werkwijze 9 Deel I Rechts- en wetshistorische beschouwingen Hoofdstuk 2 Van Romeinen en romanisten; strafbare belediging tot en met de 18e eeuw Romeinse regelingen inzake belediging 2.3 Belediging gedurende de MiddeJeeuwen: de romanisten Belediging in de late Middeleeuwen: de praktijk Opvattingen van de Hollandse rechtsgeleerden inzake belediging De rechtspraktijk inzake belediging na de Middeleeuwen Slot 22 Hoofdstuk 3 Negentiende-eeuwse Nederlandse strafwetgeving inzake belediging (Code Pénal) Laster, hoon en scheldwoorden (Code Pénal) 'Ambtsbelediging' in de Code Pénal Woorden, dreigementen en gebaren Wetvan 16 mei 1829, S. 34 Slot Hoofdstuk 4 De ontwikkeling van de strafbare belediging in het WvSr van De kerndelicten uit Titel XVI Sr: smaad en eenvoudige belediging Smaad en smaadschrift Laster

3 g Laster in het Ontwerp De Wal De parlementaire behandeling van laster Eenvoudige g belediging in het WvSr van Klachtvereiste Bijzondere beledigingsdelicten in het WvSr van Hoofdstuk 5 De strafbare belediging na 1886: wyzigingen en aanvullingen ,. 5.2 Wet van 19 juli 1934, S. 405 ^ Ontwerpstrafwetgeving inzake belediging van overheidscollectiviteiten J Nieuwe beledigingsdelicten in Titel V Sr 5i 5.3 Titel XVI Sr herzien r! ^ De Commissie Langemeijer Wet van 23 maart 1978, S. 155 Hoofdstuk 6 Strafbare belediging van minderheidsgroeperingen 6.1 f. 6.2 Wet van 19 juli 1934, S. 405 f 6.3 Wet van 18 februari 1971, S. 96 ~ 6.4 Wet van 14 november 1991, S. 623 II 6.5 Slot 7/ 38 Deel II De beledigingsbepalingen nader beschouwd Hoofdstuk 7 Artikel 261 Sr: smaad en smaadschrift De eer en goede naam aanranden door telastelegging van een bepaald feit Telastelegging van dåden (art. 367 Code Pénal) Het eeraanrandende karakter van het feit ; wetsgeschiedenis Strafbare feiten Andere feiten Het bepaalde van het feit ; wetsgeschiedenis De concreetheid van het feit Tijd en plaats van het feit Bepaalde gedragingen of bepaalde eigenschappen? De eis van bepaaldheid en de waarheid van het feit

4 Hoofdstuk Meerdere feiten in één beschuldiging? Nietige dagvaarding of vrijspraak? Het aanranden van iemands eer of goede naam Aanranden en de wederrechtelijkheid Iemands eer of goede naam Opvattingen bij de wetgever, in de literatuur en in de rechtspraak De rechtspersoon als slachtoffer van smaad; eigen opvatting Opzet De opzettelijke eeraanranding Wets- en rechtsgeschiedenis: het 'oogmerk' of het 'opzet om te beledigen'? De inhoud van het smaadopzet De reikwijdte van het smaadopzet Het bewijs van het smaadopzet Het kennelijke doel van ruchtbaarheid Openbaarheid (artikel 367 CP) Wetsgeschiedenis van ruchtbaarheid Het kennelijke doel van ruchtbaarheid ; ruchtbaarheid Doel van de ruchtbaarheid Het kennelijke doel Artikel 261 lid 2 Sr: smaadschrift Ratio legis van art. 261 lid 2 Geschriften en afbeeldingen Geschriften Afbeeldingen Verspreiden en openlijk tentoonstellen of aanslaan Verspreiden Openlijk tentoonstellen of aanslaan Smaadschrift door middel van geluidsdragers Slotopmerkingen Artikel 262 Sr: laster Beknopte wets- en rechtshistorische schets Het feit dat met de waarheid strijdt Wetende dat (het telastegelegde feit strijdt met de waarheid) Rechtshistnrie van 'wetende dat'

5 "* 'Wetende dat': algemeen " 'Wetende dat' en laster Eigen opvatting 8.5 De verhouding tussen smaad en laster in verband met de klacht en het opportuniteitsbeginsel 8.6 Artikel 265 Sr ry Korte wetshistorische schets en de huidige regeling volgens art. 265 Sr l^z Het problematische karakter van art. 265 Sr Hoofdstuk 9 Artikel 268 Sr: lasterlyke aanklacht Beknopte wetshistorie Jr: 9.3 Ratio legis van artikel 268 Sr 2~ 9.4 De bestanddelen van art. 268 Sr :/? Tegen een bepaald persoon : Een valse klacht of aangifte Bij de overheid schriftelijk inleveren of in schrift doen brengen 1J/J Opzet en de lasterlijke aanklacht 9.5 Lasterlijke aanklacht, smaad en aangifte van een niet gepleegd strafbaar feit 17 J? J 7 art. 268 Sr Smaad en Art. 188 Sr en art. 268 Sr 179 Hoofdstuk 10 Artikel 270 Sr: een bijzondere vorm van strafbare belediging I Wetsgeschiedenis van artikel 270 Sr Het huidige artikel 270 Sr 187 l f Hoofdstuk 11 Artikel 266 Sr: eenvoudige belediging i Eike opzettelijke belediging Beledigend karakter HR , W. 7764:'Kraai' I De context van de uitlating Vier grondtypen van eenvoudige belediging Formele eenvoudige belediging, minachting uitdrukkend I Geen scheldwoorden, wel minachting 199

6 Materiéle eenvoudige belediging Kritiek op niet-zedelijk gebied,'grievend'verwoord Beledigende kritiek op politici en ambtenaren Minderheden en belediging Enkele conclusies Het opzet op de belediging Eike belediging die niet het karakter van smaad of smaadschrift heeft De materieelrechtelijke verhouding tussen eenvoudige belediging en smaad Procesrechtelijke aspecten Eenvoudige belediging, smaad en de klacht Het slachtofferschap van eenvoudige belediging Overige bestanddelen van artikel 266 Sr In het openbaar In het openbaar opruien Eenvoudige belediging in het openbaar Mondeling, bij geschrift of afbeelding Iemand in zijn tegenwoordigheid beledigen In zijn tegenwoordigheid Eenvoudige belediging door feitelijkheden Korte wetsgeschiedenis Feitelijkheden Het beledigend karakter van de feitelijkheid Toezenden of aanbieden Een korte excursie: aan eenvoudige belediging verwante bepalingen in lågere regelgeving 245 Hoofdstuk 12 Artikel 267 Sr: strafverhoging en ambtshalve vervolging Artikel 267 sub 1" Sr: het openbaar gezag, een openbaar lichaam en een openbare instelling De strekking van art. 267 sub 1 * Sr Het openbaar gezag Een openbaar lichaam en een openbare instelling Artikel 267 sub 2" Sr: een ambtenaar gedurende of ter zake van de rechtmatige uitoefening van de bediening Een ambtenaar Ambtenaar in de zin van art. 267 sub 2" Sr

7 Een beperkt ambtenaarbegrip Buitenlandse ambtenaar en belediging Gedurende of ter zake van de rechtmatige uitoefening van zijn bediening Ambtshalve vervolging: processuele aspecten i n 12.5 Artikel 267 sub 3* Sr: de belediging van het hoofd of lid van de regering van een bevriende staat Wetsgeschiedenis en ratio legis van art. 267 sub 3' Sr Samenloop tussen de belediging van Titel XVI Sr en de belediging van art. 118 Sr Het hoofd of een lid van de regering van een bevriende staat Art. 166a Sv: een bijzondere klachtprocedure 280 Deel III Een verantwoord gebruik van de vrijheid van meningsuiting Hoofdstuk 13 Het EVRM en de strafbare belediging Vrijheid van expressie Het Straatsburgse toetsingskader en -model Eigen beslissingsruimte of Europese norm? Eigen beslissingsruimte Bijdrage aan het publieke debat Het publieke debat en de belediging Strafbare belediging en politie zaken: meningen zijn grotendeels vrij Politieke kritiek of ook andere onderwerpen van maatschappelijk belang? Grenzen aan de vrijheid van meningsuiting in verband met belediging Slotopmerkingen 307 Hoofdstuk 14 Artikel 261 lid 3 Sr Handelen tot noodzakelijke verdediging Art. 261 lid 3 Sr en art. 41 lid 1 Sr Welke en wiens belangen mogen worden verdedigd? Voorzover gehandeld tot noodzakelijke verdediging Te goeder trouw de waarheid aannemen en handelen in het algemeen belang Te goeder trouw de waarheid aannemen

8 Rechtshistorie: van 'geoorloofd inzigt' tot het te goeder trouw hebben kunnen aannemen Geoorloofd inzicht Klaarblijkelijk handelen Wetswijziging: te goeder trouw Objectieve goede trouw De goede trouw en de waarheid: onderzoeksplicht Algemeen belang Belangenafweging Excursie: het algemeen belang in civilibus; een beknopt overzicht van civiele rechtspraak Het algemeen belang in de sleutel van de vrijheid van meningsuiting Slotopmerkingen: het algemeen belang in het licht van Straatsburg 340 Hoofdstuk 15 Artikel 266 lid 2 Sr: het oordeel over de uitvoering van de publieke taak De behartiging van een openbaar belang Artikel 266 lid 2 Sr en het EVRM 347 Hoofdstuk 16 Enkele algemene vraagstukken inzake de excepties Het juridische karakter van de excepties Rechts- en wetshistorische opmerkingen Bewijs- of kwalificatieuitsluitingsgronden? Het citeren van beledigingen door ånderen geuit Strafbare belediging en de kunstexceptie 358 Deel IV Slotbeschouwing Hoofdstuk 17 Van reputatieroof en erediefstal; enkele beschouwende opmerkingen over de strafbare belediging Debeschermde rechtsbelangen 1: hetberipeer Eer en sociale controle Belediging als vorm van sociale controle ,2.2.3 De eer als sociale status Schuld en schande Vernedering Juridische aspecten aan het eerbegrip 374

9 De ideele eer De eer gedemocratiseerd De beschermde rechtsbelangen 2: het juridische begrip eer Opvattingen van de (ontwerp) wetgever Opvattingen in de literatuur Facet-eer Het eerbegrip in de overige beledigingsbepalingen van het WvSr Belediging en de artt en Sr Belediging en art. 137c Sr Het eerbegrip van art. 137c Sr De jurisprudentiéle invulling van het bestanddeel 'beledigend' in art. 137c Sr; enkele opmerkingen Eén titel voor strafbare belediging? Tenslotte: de zin van strafbaarstelling Samenvatting Summary Literatuur Jurisprudentieregister