Inleiding. Begrippen en concepten

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding. Begrippen en concepten"

Barbara Anna Beckers
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Inhoud Inleiding Digitalisering en strafrecht: enkele achtergronden 15 Internet: een korte ontstaansgeschiedenis ( ) 15 Het internet verklaard vanuit een sociologisch perspectief 21 Sociale controle op internet Sociale controle: drie invalshoeken Informele sociale controle op internet Door burgers georganiseerde sociale controle op internet Commercial surveillance Zelfregulering 32 Internet en veranderingen in criminaliteit Omvang criminaliteit Veranderingen in criminaliteit en in dader- en slachtoffergroepen 41 Enkele ontwikkelingen Digitalisering en sociale controle: vier scenario s Becks Risk Society : van industrie naar criminaliteit De burgemeester en cybercrimebestrijding Begrippen en concepten 59 Computer, computersysteem, geautomatiseerd werk, gegevens, informatiesysteem 59 Cyberspace en cyber security Nationale Cyber Security Strategieën over cyberspace en cyber security De academische wereld over cyberspace en cyber security 66 9

2 Strafrechtspleging in een digitale samenleving Een definitie van cyberspace Intermezzo: begrippen voor het beschrijven van de digitale werkelijkheid Een definitie van cyber security 72 Cyberspace in een sociologisch perspectief 76 De magic circle en virtuele computercriminaliteit Het concept van de magic circle Virtuele activiteiten, echte strafbare feiten 86 Cybercrime en aanverwante begrippen Verschillende benaderingen Definities voor criminaliteit in een digitale samenleving 99 Cyber safety 100 Cloud computing en jurisdictie Beginselen van rechtsmacht Cloud computing en rechtsmacht Bijlage 2 A Definities van cyberspace en cyber security uit paragraaf 2.2 Digitalisering en straf(proces)recht 115 Wet computercriminaliteit I Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen Strafprocesrechtelijke bepalingen 126 Richtlijn inzake elektronische handel (2000/31/EC) Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen 130 Cybercrimeverdrag Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen (art. 2 t/m 10) Strafprocesrechtelijke bepalingen (art. 14 t/m 21) Rechtsmacht en internationale samenwerking (art. 22 t/m 35)

3 Inhoud Wet computercriminaliteit II Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen Strafprocesrechtelijke bepalingen 146 Verdrag van Lanzarote Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen Strafprocesrechtelijke bepalingen Explicitering en aanscherping middels Richtlijn 2011/93/EU 156 Richtlijn 2013/40/EU over aanvallen op informatiesystemen Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen 158 Wet computercriminaliteit III Maatschappelijke positionering Voorgeschiedenis en uitgangspunten Materieelrechtelijke bepalingen Strafprocesrechtelijke bepalingen Enkele cybercrimes nader beschouwd 177 Inleiding 177 Hacken Strafbaarstelling Aard en omvang Daders en modus operandi 189 E-fraude Strafbaarstelling Aard en omvang Daders en modus operandi 206 Kinderpornografie Strafbaarstelling Aard en omvang Daders, slachtoffers en modus operandi Het debat over de strafbaarstelling van virtuele kinderpornografie

4 Strafrechtspleging in een digitale samenleving Politie in een digitale samenleving 239 Het brede perspectief: sociale orde en politie 239 De politiefunctie en de politie 242 De politie, de politietaak en opsporing De politieorganisatie De politietaak Opsporing 250 De politieorganisatie ter bestrijding van digitale criminaliteit Digitalisering en veranderingen in de politiële werkomgeving Enkele organiserende principes als uitgangspunt Eerste organisatorische maatregelen en ervaringen ( ) Huidige organisatie Slotbeschouwing en vooruitblik 265 Kennis en tools voor criminaliteitsbestrijding in de digitale samenleving Kennistekort Nieuwe ICT-hulpmiddelen 272 Big data en bevoegdheden tot het vergaren van informatie Data en toegankelijkheid voor opsporingsonderzoek Online vergaren van informatie voor opsporingsonderzoek lijst Literatuur Afkortingen Over de auteurs Trefwoordenregister 345

5 Inleiding Computers en computertechnologie spelen een steeds grotere rol in ons leven. De westerse samenleving digitaliseert in rap tempo. In plaats van elkaar op te bellen appen we elkaar steeds vaker. We kopen geen treinkaartjes meer aan het loket, maar checken met een ov-chipcard in bij de toegangspoortjes. Als we belastingaangifte willen doen, vullen we geen formulieren meer in, maar gaan we naar de website van de Belastingdienst en loggen in met een DigiD-code. Contant geld zien we steeds minder; we betalen met een betaalkaart en niet zelden contactloos. Deze ontwikkeling brengt ons gemak, maar kent ook een schaduwzijde. Want met de opkomst van computertechnologie zijn er ook nieuwe vormen van criminaliteit ontstaan: cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit. Samen noemen we die twee: digitale criminaliteit of, zoals de wetgever doet, computercriminaliteit. Daarover gaat dit boek, maar dit boek gaat ook over de maatschappelijke context, sociale mechanismen en de wet- en regelgeving die worden gebruikt om met die nieuwe vormen van criminaliteit om te gaan. Het onderwerp wordt aldus afwisselend belicht vanuit een klassiek juridisch, rechtssociologisch, criminologisch en rechtsfilosofisch perspectief. De opbouw van dit boek is als volgt. Het eerste hoofdstuk geeft enkele achtergrondschetsen bij de navolgende hoofdstukken. Het begint met een beknopte schets van de ontstaansgeschiedenis van het internet, eerst volgens klassieke lijnen en later vanuit een meer beschouwend, sociologisch perspectief. Daarna volgt een algemene rechtssociologische inleiding op het thema strafrechtspleging op internet aan de hand van het begrip sociale controle. Vervolgens worden enkele algemene veranderingen in criminaliteit die (mogelijk) samengaan met digitalisering geschetst. Tot slot plaatst dit hoofdstuk computercriminaliteit in een breder maatschappelijk perspectief. Het tweede hoofdstuk behandelt diverse basisbegrippen en -concepten die van belang zijn voor het thema van dit boek, zoals: computer, computersysteem, geautomatiseerd werk, gegevens, informatiesysteem, cyberspace, cyber security, magic circle, (virtuele) computercriminaliteit, cybercrime, digitale criminaliteit, 13

Vergelijkbare documenten

Inleiding. Begrippen en concepten

Inleiding. Begrippen en concepten Inhoud Inleiding 13 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 2 2.1 2.2 Digitalisering en strafrecht: enkele achtergronden 15 Internet: een korte ontstaansgeschiedenis (1962-2000) 15 Het internet verklaard vanuit een sociologisch