Inhoud Voorwoord Criminologie: een terreinverkenning Beschrijvende criminologie Het strafrechtelijk systeem in actie

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 5 1 Criminologie: een terreinverkenning De opdracht van de criminologie Wat is criminologie? De geschiedenis van de criminologie Aandachtsgebieden binnen de criminologie 38 2 Beschrijvende criminologie Inleiding Politiecijfers Landelijke trends Indexcijfers per inwoners Internationale politiestatistieken Onderzoeken naar verborgen criminaliteit Onderzoek bij plegers van delicten Onderzoek bij slachtoffers van delicten Indicatoren van niet-conventionele criminaliteit Discussie 84 3 Het strafrechtelijk systeem in actie Inleiding De actoren in het strafrechtelijk systeem De politie Het Openbaar Ministerie De rechtelijke macht Selectiviteit in de strafrechtspleging De strafrechtspleging als afvalrace Regionale beleidsverschillen Persoonsgerichte selectiviteit Normering van discretionaire bevoegdheid Strafrechtelijk beleid Verklaringen voor criminaliteit: het psychologisch perspectief De gedragsvormen die in dit kader door psychologen worden bestudeerd Antisociaal gedrag Antisociale persoonlijkheidsstoornis Externaliserend/internaliserend gedrag Agressie 119

2 actuele criminologie 4.2 Persoonlijkheid en antisociaal gedrag Inleiding Typologieën van persoonlijkheid De theorie van Eysenck: het pen-model Spanningsbehoefte en impulsiviteit Het vijffactormodel: de Big Five -persoonlijkheidstest Empirische onderbouwing van persoonlijkheidstypen als risicofactor voor antisociaal gedrag Cognitieve vaardigheden en intelligentie Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (adhd) Zelfbeheersing als overkoepelend begrip Samenvatting Sociaalpsychologische factoren Medische en biologische factoren Kwantitatieve erfelijkheidstudies Adoptiestudies Moleculaire genetische studies Andere biologische factoren Epigenetica Ontwikkelingspsychologische noties Ouder-kindinteracties en opvoedingsvaardigheden Risicofactoren van ouders Ouder- en kindfactoren Parent-Child Interaction Therapy Leerpsychologische noties Klassieke conditionering Instrumenteel leren Sociaal leren Discussie Het economisch en sociologisch perspectief Inleiding Het economisch perspectief Klassieke ideeën Criminologisch model van rationele keuzes Afschrikkingstheorie Gelegenheidsstructuren, routineactiviteiten en situationele preventie Het sociologisch perspectief Anomie- en straintheorieën Sociale-controletheorieën Sociale-desorganisatietheorieën 180 8

3 inhoud Sociale-labellingtheorieën Reintegrative shaming Criminaliteitspreventie Inleiding Beproefde preventiestrategieën Een tweedimensionale typologie Dadergerichte preventie Primaire dadergerichte preventie Secundaire dadergerichte preventie Tertiaire dadergerichte preventie Situationele preventie Primaire en secundaire situationele preventie Tertiaire, ofwel geïndiceerde situationele preventie Slachtoffergerichte preventie Primaire slachtoffergerichte preventie Secundaire slachtoffergerichte preventie Tertiaire slachtoffergerichte preventie Discussie Criminaliteitspreventie in Nederland Straffen en criminaliteit Inleiding De penologie Straffen in het (straf)recht Doelstellingen van straffen en strafrechttheorieën Absolute theorieën: vergelding Relatieve theorieën: generale en speciale preventie Verenigingstheorieën Soorten straffen Hoofdstraffen: geldboetes, taakstraffen, hechtenis en gevangenisstraffen Bijkomende straffen Maatregelen Sancties voor kinderen en jeugdigen Effectiviteit van straffen Vergelding en genoegdoening Generale preventie Speciale preventie: onderzoeksmethoden Speciale preventie: effecten van incapacitatie Speciale preventie: effecten op recidive Speciale preventie: effecten op resocialisatie Speciale preventie: conclusie 256 9

4 actuele criminologie 8 Victimologie Inleiding Victimologie Kringen van slachtofferschap Risicokenmerken van slachtofferschap De materiële en immateriële gevolgen van criminaliteit Gevoelens van onveiligheid en opinies De psychische gevolgen van slachtofferschap: het posttraumatische stresssyndroom De reacties op slachtofferschap Aversieve reacties: blaming the victim Modellen van slachtofferhulp Discussie Zware criminaliteit Inleiding Levensmisdrijven Definitie Aard en omvang Oorzaken en achtergronden Aanpak Internationale misdrijven Definitie Aard en omvang Oorzaken en achtergronden Aanpak Terrorisme Definitie Aard en omvang Oorzaken en achtergronden Aanpak Georganiseerde misdaad Definitie Aard en omvang Oorzaken en achtergronden Aanpak Witteboordencriminaliteit Definitie Aard en omvang Oorzaken en achtergronden Aanpak

5 Afkortingen 341 Literatuur 343 Afbeeldingen 373 Register 375 Personenregister criminologen 379