BEN JIJ DI-PROOF? Een praktische wegwijzer over duurzame inzetbaarheid

Transcriptie

1 BEN JIJ DI-PROOF? Een praktische wegwijzer over duurzame inzetbaarheid Deze Praktische Wegwijzer is tot stand gekomen in een samenwerking tussen de sub-unit Vitaliteit en het Lectoraat HRM

2 Colofon Ben jij DI-proof? Een praktische wegwijzer over duurzame inzetbaarheid Auteur SU-HR subunit Vitaliteit in samenwerking met het Lectoraat HRM Uitgave Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Lectoraat HRM, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Laan van Scheut 10 Postbus GL Nijmegen November 2015 Mede gefinancierd door Zestor arbeidsmarkt- en opleidingsfonds hbo - pagina 2 -

3 Inhoud WAT BETEKENT DUURZAAM INZETBAAR ZIJN VOOR JOU?... 4 HOE KRIJG IK ZICHT OP MIJN DUURZAME INZETBAARHEID EN WAT HEB IK ER AAN?... 5 DE CAO-HBO EN DUURZAME INZETBAARHEID... 6 Persoonlijk DI-urenbudget... 6 Reglement... 6 KOM IK IN AANMERKING VOOR EEN DI-URENBUDGET?... 7 HOE BESTEED IK MIJN DI-URENBUDGET?... 8 HOE GA IK HET AANPAKKEN?... 9 Stap 1. Bewustwording eigen Duurzame Inzetbaarheid... 9 Stap 2: Gesprek leidinggevende... 9 Stap 3: Opstellen Duurzame Inzetbaarheidsplan... 9 Stap 4: Uitvoeren Duurzame Inzetbaarheidsplan... 9 Stap 5: Evalueren eigen Duurzame Inzetbaarheid... 9 HOE KAN IK MIJN DI-UREN OPNEMEN? Bijlage: Duurzame Inzetbaarheidsspellen voor bewustwording Werkvermogenspel Blik op Werk HAN Spel in dialoog over duurzame inzetbaarheid Geraadpleegde literatuur, bronnen, websites pagina 3 -

4 WAT BETEKENT DUURZAAM INZETBAAR ZIJN VOOR JOU? Duurzame inzetbaarheid gaat over de mate waarin je je werk nu en in de toekomst wilt en kunt blijven uitvoeren. Dit kan bij de HAN zijn, maar ook bij een andere werkgever of in de rol van zelfstandige. Iedereen heeft te maken met een langzame verhoging van de AOW-gerechtige leeftijd van 65 naar 67 jaar in Ook jij hebt hiermee te maken. Het is daarom belangrijk dat je nu, maar ook in de toekomst inzetbaar blijft. Zowel jij als de HAN heeft hier een verantwoordelijkheid in. Om dit te kunnen realiseren, moet je nagaan wat het betekent om duurzaam inzetbaar te zijn en te blijven en zicht te hebben op de diverse instrumenten en regelingen die vanuit de HAN beschikbaar zijn. In deze wegwijzer staan wij stil bij de duurzame inzetbaarheidsregeling (cao) en kun je een stappenplan terugvinden om zelf aan de slag te gaan met je duurzame inzetbaarheid. Willen en kunnen werken hangt samen met je: - Gezondheid: ben je lichamelijk fit genoeg om te werken? - Competenties (talenten, kennis en vaardigheden): passen je talenten bij de inhoud van je werk? - Motivatie om te werken: past het werk bij je persoonlijke interesses en doelen? - Werk: ervaar je sociale steun van je leidinggevende in het uitvoeren van je werkzaamheden? - Omgeving: heb je te maken met zorgtaken zoals mantelzorg? Wat zijn gezien de wet- en regelgeving mogelijkheden om tijd vrij te maken om met je duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan? Bovenstaande vragen zijn voorbeeldvragen die je jezelf kunt stellen, om je een beeld te vormen over je eigen duurzame inzetbaarheid. Belangrijk is om na te gaan welke kansen of risico s je ervaart om nu en in de toekomst met plezier naar je werk te blijven gaan. Het is belangrijk dat je deze kansen en risico s bespreekbaar maakt op je werk en nagaat hoe je met deze onderwerpen wilt omgaan. Deze wegwijzer helpt je hierbij. - pagina 4 -

5 HOE KRIJG IK ZICHT OP MIJN DUURZAME INZETBAARHEID EN WAT HEB IK ER AAN? Ben ik duurzaam inzetbaar? Of jij duurzaam inzetbaar bent kan objectief worden bepaald met behulp van instrumenten als de Work Ability Index, kortweg WAI. Je krijgt via het invullen van de WAI een score tussen de 7 en 49. De score 7 geeft een slecht werkvermogen weer en een 49 een uitstekend werkvermogen. Je kunt je voorstellen dat een slecht werkvermogen direct aandacht nodig heeft, maar een goed of uitstekend werkvermogen wil je ook graag behouden. Hiervoor is het belangrijk om te weten hoe je duurzaam inzetbaar wordt en blijft. Hoe word of blijf ik duurzaam inzetbaar? Duurzaam inzetbaar zijn en blijven, is niet eenvoudig en vergt iedere dag aandacht. Belangrijk is dat jij zicht krijgt als regisseur van je loopbaan op wat jij nodig hebt om duurzaam inzetbaar te zijn/te blijven. De HAN heeft verschillende regelingen en Human Resources (HR) instrumenten in huis om jouw inzetbaarheid positief te beïnvloeden. Niet iedereen blijkt hiervan even goed op de hoogte. De HAN kan je helpen om bijvoorbeeld: je verder te ontwikkelen; je talenten verder te benutten; je te ontzien indien je behoefte hebt aan herstel; of ze kunnen gericht zijn op het behouden van je huidige duurzame inzetbaarheid. Meer weten: neem contact op met je leidinggevende. - pagina 5 -

6 DE CAO-HBO EN DUURZAME INZETBAARHEID In de cao-hbo zijn afspraken gemaakt om jou in de gelegenheid te stellen actief te werken aan je duurzame inzetbaarheid. De regeling Duurzame Inzetbaarheid bestaat uit twee delen: - een persoonlijk Duurzame Inzetbaarheidsurenbudget (DI-urenbudget) om te besteden aan jouw duurzame inzetbaarheid; - een regeling werktijdvermindering senioren (WS-regeling) 1. Deze wegwijzer gaat alleen in op het persoonlijk DI-urenbudget. Persoonlijk DI-urenbudget Onder bepaalde voorwaarden krijg je naar rato een jaarlijks persoonlijk DI-urenbudget van 40 uur. Bereik je de AOW-gerechtigde leeftijd binnen 10 jaar, dan kun je (naar rato) ook in aanmerking komen voor een jaarlijks extra persoonlijk budget van 50 uur. Ook aan dit budget zijn voorwaarden verbonden. De registratie van de DI-uren is op maandbasis. Het is toegestaan om een negatief saldo DI-uren te hebben in een bepaalde maand. Aan het einde van een periode van 12 maanden (1 augustus tot en met 31 juli) mag het DI-uren saldo niet negatief zijn. Het budget besteed je aan activiteiten die jouw duurzame inzetbaarheid bevorderen. In de cao-hbo zijn de volgende voorbeelden van activiteiten opgenomen: het opdoen van werkervaring ontwikkeling en/of aanvullend studieverlof sabbatsverlof zorgverplichtingen voor een beperkte periode herstel balans werk-privé In overleg met je leidinggevende mag je ook de uren sparen tot een maximum van 200 uur (deeltijders naar rato). Reglement Om uitvoering te geven aan de cao-hbo-afspraken over het DI-urenbudget heeft de HAN een reglement opgesteld. In het reglement zijn onderwerpen geregeld als: - Hoe wordt de aanspraak op het DI-urenbudget bepaald? - Welke randvoorwaarden gelden er voor de besteding van het DI-urenbudget? - Hoe wordt een verzoek voor besteding van het DI-urenbudget door de organisatie behandeld? 1 De Senioren regeling onderwijspersoneel (SOP) is per 1 januari 2015 vervangen door de nieuwe regeling Werktijdvermindering Senioren (WS-regeling).

7 KOM IK IN AANMERKING VOOR EEN DI-URENBUDGET? Dienstverband >=0,4 fte Nee Geen recht persoonlijk DI-buget Ja Nee Nieuwe medewerker Ja Nee Persoonlijk DI-budget : fte * x/12 * 40 uur Ja 36 van 60 afgelopen maanden werkzaam in het hbo Ja Leeftijd: AOW - 10 jaar bereikt Nee Geen recht op extra persoonlijk DI-budget Ja 5 aaneengesloten jaren in het hbo Nee Ja Maakt gebruik van SOP of WS Ja Nee Extra persoonlijk DI-budget : fte * x/12 * 50 uur Of jij recht hebt op een DIurenbudget kun je afleiden uit het schema op deze pagina. Wil je hier meer over weten? Vraag ernaar bij jouw leidingevende. - pagina 7 -

8 HOE BESTEED IK MIJN DI-URENBUDGET? Je bent zelf verantwoordelijk voor je duurzame inzetbaarheid en dus ook voor het besteden van je DI-urenbudget. Wanneer je blijft werken aan je eigen inzetbaarheid, vergroot dat de kans dat je nu en in de toekomst werkzaamheden uitvoert die bij je uitdagingen en mogelijkheden passen. Zo zorg je ervoor dat je gezond, vitaal en met plezier en betrokkenheid naar het werk gaat. Onderstaande vragen helpen je om een idee te krijgen hoe je jouw duurzame inzetbaarheid kunt bevorderen. In de cao-hbo zijn bestedingsdoelen opgenomen waaraan je het DI-urenbudget kunt besteden. Welke werkzaamheden geven mij energie? Hoe zelfstandig wil ik werken? Zie ik mogelijkheden voor verbeteringen in mijn werk? Wat heb ik nodig om mijn werk goed te kunnen uitvoeren? Wat heb ik nodig om mijn werk over 5 jaar goed te kunnen uitvoeren? Hoe kan mijn leidinggevende mij ondersteunen? Op welk gebied wil ik mezelf de komende tijd ontwikkelen? Soms overlappen bestedingsdoelen met andere (wettelijke) regelingen. Bijvoorbeeld de Wet Arbeid en Zorg, waarin regelingen voor mantelzorg zijn opgenomen. Het is dus belangrijk om hier duidelijke afspraken met jouw leidinggevende over te maken.. Bestedingsdoelen cao-hbo Het opdoen van werkervaring buiten de hogeschool Het verrichten van bovenformatief werk binnen de hogeschool Mogelijke uitwerking - werkervaringsplaats in eigen/ander beroepenveld - meedoen aan de dag van de mobiliteit - werkervaringsplaats op andere afdeling - werkervaringsplaats in onderzoek - extra studieverlof naast bestaande regeling - tijd voor coaching - kortere dagen werken - extra verlof Ontwikkeling en/of aanvullend studieverlof Herstel balans werk/ privé voor een beperkte periode Sabbatsverlof - oriëntatie op een andere richting in je werk Recuperatieverlof voor - extra verlof na een een beperkte ingrijpende periode aaneengesloten periode - Sport/beweegactiviteiten Zorgverplichtingen voor een beperkte periode Activiteiten gericht op het verbreden van de inzetbaarheid. - mantelzorgactiviteiten - Loopbaantraject volgen - Scholing/opleiding of coaching volgen - Kijken in de keuken bij andere afdelingen - pagina 8 -

9 HOE GA IK HET AANPAKKEN? Medewerkers weten niet altijd waar zij moeten beginnen. Je krijgt hieronder een aantal praktische tips om concreet aan de slag te gaan met duurzame inzetbaarheid aan de hand van een stappenplan. Stappenplan Duurzame Inzetbaarheid Stap 1. Bewustwording eigen Duurzame Inzetbaarheid Wat heb jij nodig om je leven lang fit en vitaal te kunnen werken? Voor iedereen zal deze invulling weer anders zijn. Het is belangrijk dat je zelf een beeld vormt over jouw duurzame inzetbaarheid. Bijvoorbeeld met behulp van de volgende vragen: Wat betekent Duurzame Inzetbaarheid voor mij? Wil ik werken aan mijn gezondheid? Wil ik werken aan mijn loopbaankansen? Vind ik mijn werk nog betekenisvol of wil ik andere taken gaan uitvoeren? Wil ik op hetzelfde niveau kunnen blijven werken? Wat voor kansen en mogelijkheden zie je in het langer door willen en kunnen werken? Stap 2: Gesprek leidinggevende Communicatie is een belangrijk middel om jouw TIP Speel individueel of in groepsverband het spel: in dialoog over duurzame inzetbaarheid of het werkvermogenspel duurzame inzetbaarheid (zie bijlage 1). - Je competenties/kwaliteiten en talenten - Je Gezondheid Stap 3: Opstellen Duurzame Inzetbaarheidsplan Deze stap betreft het omzetten van je opgestelde doelen naar concrete acties om je duurzame inzetbaarheid te bevorderen. Hierbij maak je samen met je leidinggevende concrete afspraken over de invulling van je DI-urenbudget. Welke activiteit ga je op welk moment doen en hoeveel uur besteed je hieraan? Jouw leidinggevende kent diverse regelingen, waar je wellicht nu ook al gebruikt van maakt. Deze regelingen kun je ook gaan inzetten om aan je doelen voor duurzaam inzetbaarheid te werken. Stap 4: Uitvoeren Duurzame Inzetbaarheidsplan Voer je plan uit na goedkeuring van leidinggevende. Stap 5: Evalueren eigen Duurzame Inzetbaarheid Het is belangrijk dat je samen met je leidinggevende evalueert of de invulling van je DIurenbudget heeft bijgedragen aan je gezondheid, competenties en je gevoel van werkvermogen. De evaluatie zou ingepast kunnen worden tijdens een functioneringsgesprek. Duurzame Inzetbaarheid te verbeteren. Jouw leidinggevende weet niet of je vragen, verbeterpunten of knelpunten over je eigen inzetbaarheid hebt. Het is belangrijk om dit aan te geven door hierover in gesprek te gaan. Een gesprek met je leidinggevende over de inzet van jouw urenbudget kan plaatsvinden in een R&O gesprek. Kansen, behoeften en uitdagingen die jij ziet op je werk kun je bespreekbaar maken in dit gesprek. Samen met je leidinggevende kun je stil staan bij de: - Inhoud en opzet van je werk - Je motivatie om te werken - pagina 9 -

10 HOE KAN IK MIJN DI-UREN OPNEMEN? Binnen het personeelsinformatiesysteem wordt gewerkt aan een geautomatiseerde digitale afhandeling voor registratie en opname van DI-uren budget. Dat gebeurt in drie stappen. Stap 1: De registratie en het bepalen hoeveel recht een medewerker heeft op DI-uren, is gereed en operationeel. Stap 2: Voor 2016 wordt een optie aan het personeelsinformatiesysteem toegevoegd waardoor de opgenomen uren door de medewerker geautomatiseerd in het personeelsinformatiesysteem kunnen worden verwerkt. Zodra deze mogelijkheid gereed is word je hierover geïnformeerd. Stap 3: Tot het moment waarop stap 2 is afgerond wordt er een tijdelijke voorziening getroffen voor het aanvragen en opnemen van DI-uren. Deze procedure ziet er als volgt uit. Je vult via een digitaal formulier in self service de volgende gegevens in: de periode van opname (van tot en met); het aantal uren dat moet worden afgeboekt en het bestedingsdoel. Hiervoor is een extra tabblad aangemaakt in het scherm self service (zie afbeelding hieronder). Binnen Self Service ga je naar het tabblad DI-uren. Je komt nu op het volgende scherm: Duurzame Inzetbaarheid Indienen. - pagina 10 -

11 Vul de periode in, het aantal uren dat je wenst op te nemen, kies het bestedingsdoel, en geef eventueel het te sparen aantal uren aan. Vervolgens dien je jouw aanvraag in door op de knop: Verder te drukken. - pagina 11 -

12 Bijlage: Duurzame Inzetbaarheidsspellen voor bewustwording 1. Werkvermogenspel Blik op Werk Het Werkvermogenspel ( Uitleg Na het schudden van de kaarten mag je één of meerdere kaarten trekken en deze samen met een collega of leidinggevende beantwoorden. Op de kaarten staan relevante vragen over het werkvermogen, zoals: Waarom heb je ooit dit werk gekozen?, Hoe ontspan je je op een werkdag, etc. Je kunt via het kaartenspel voor elke verdieping van het Huis van Werkvermogen kansen en risico s bepalen (zie voor meer informatie). - pagina 12 -

13 2. HAN Spel in dialoog over duurzame inzetbaarheid Dit spel is bedoeld om een beeld te krijgen van jouw duurzame inzetbaarheid of van een team waarvan jij bijvoorbeeld deel uitmaakt. Het spel helpt om belangrijke aspecten/vraagstukken rondom duurzame inzetbaarheid te verduidelijken. Het spel kan zowel individueel als met een team worden gespeeld. Het spel is verkrijgbaar bij het lectoraat HRM. Het spel bestaat uit: - 4 dimensies van duurzame inzetbaarheid: o Gezondheid en Vitaliteit; o Kennis, competenties en loopbaan; o Bezieling en welbevinden; o Mobiliteit en flexibiliteit. - kaartjes waarop belangrijke kenmerken staan vermeld, die samenhangen met een van de vier dimensies. - 4 kaarten met daarop een stelling. - Een spelinstructie. - Persoonlijke DI notitie kaarten. - Iemand die fungeert als spelleider en daardoor zelf niet deelneemt. Hoeveel tijd ben ik ermee kwijt? Het spel bestaat uit 4 speelrondes met een totale duur van circa 60 minuten (mede afhankelijk van de sturing). Hoe werkt het? Het spel wordt begeleid door een spelbegeleider die de deelnemers tijdens het spelen van het spel uitleg geeft een verdiepende vragen stelt. SPEELRONDE Speelronde 1: welke kenmerken vind(en) ik/wij belangrijk? Speelronde 2: wat is mijn/onze mening over. (stellingen)? Speelronde 3: wat vind ik goed/minder goed geregeld? Speelronde 4: wat is voor mijn/onze duurzame inzetbaarheid belangrijk? TOELICHTING In deze ronde wordt aan de deelnemer/het team gevraagd om voor alle dimensies de drie belangrijkste kenmerken te kiezen. In deze ronde geef(t) de deelnemer/het team per dimensie een mening (eens/oneens) over een stelling. De deelnemer/het team bespreken welke zaken met betrekking tot duurzame inzetbaarheid goed en welke minder goed zijn geregeld. Met de deelnemer/het team wordt besproken wat belangrijk is voor zijn/haar/hun duurzame inzetbaarheid - pagina 13 -

14 Geraadpleegde literatuur, bronnen, websites Literatuur/bronnen over duurzame inzetbaarheid 1 De Lange, A.H. (2014). Langer werken? De Arbeidsmarkt in Transitie en Duurzame inzetbaarheid. Installatie tekst Lectoraat Human Resource Management, Hogeschool Arnhem en Nijmegen. 2 De Lange, A. H., Van der Heijden, B. I. J. M. (2013). Handboek: Een leven lang inzetbaar? Duurzame inzetbaarheid op het werk: interventies, best practices en integrale benaderingen. Alphen aan de Rijn: Vakmedianet 3 Ilmarinen, J. (2009). Work ability a comprehensive concept for occupational health research and prevention. Scandinavian journal of work, environment & health, 35, 1-5. Websites met informatie over duurzame inzetbaarheid: pagina 14 -