Motiverende gespreksvoering en Obesitas. Wout Van der Borght Psycholoog Gedragstherapeut UPC KU Leuven Dienst Endocrinologie - Liaisonpsychiatrie

Transcriptie

1 Motiverende gespreksvoering en Obesitas Wout Van der Borght Psycholoog Gedragstherapeut UPC KU Leuven Dienst Endocrinologie - Liaisonpsychiatrie

2 Motiverende gespreksvoering en obesitas Inleiding Motivatie van mensen met obesitas Een huwelijk tussen twee modellen Centrale kenmerken van het motiverend gesprek Onderdruk je helpreflex Begrijp zijn/haar motivatie Luister naar je patiënt Empower je patiënt

3 Inleiding! Obesitas is een van de belangrijkste uitdagingen nu én in de nabije toekomst.! Preventieve strategieën vormen zonder twijfel de enige oplossing om deze obesitas epidemie op lange termijn te bedwingen! maar : nog maar weinig goede methodes of maatregelen op populatieniveau uitgevonden! en : nog maar weinig methodes getest op hun efficiëntie! bovendien : deze zullen maar duidelijk worden op lange termijn.! dus : zolang er obese individuen zijn, moeten we hen op een 1 op 1 relatie proberen te helpen en strategieën uitbouwen.! Hulpverleners stoten heel snel op het probleem van motivatie in de behandeling van chronische medische (en psychologische) aandoeningen, zeker wanneer het gaat om gewichtsproblemen. We hebben wel een aantal goede behandelingsmethodes op korte termijn maar we lijken op langere termijn toch weer steeds de strijd te verliezen.! Goede methodes?? 3

4 ! EET MINDER EN BEWEEG MEER! 4

5 Motivatie van obese mensen! Elke obese persoon wil vermageren omdat! iedereen gezonder wil zijn (50 %)*! iedereen er beter wil uit zien (35 %)! iedereen zich emotioneel beter wil voelen (15 %)! ttz ook een obese persoon wil het eindresultaat van de behandeling.! Wil die persoon het proces wel doorlopen om daar (eventueel) te geraken??! altijd anders eten, voor altijd anders omgaan met snoep,! altijd nadenken over wat je in je mond steekt.! altijd meer bewegen, voor de rest van je leven naar de fitness gaan???? 5 * O Brien K, Venn BJ, Perry T, Green TJ, Aitken W, Bradshaw A, Thomson R: Reasons for wanting to lose weight: different strokes for different folks. Eat Behav 2007, 8:

6 Motivatie van mensen met obesitas! Gewicht als eindresultaat : motiverend én demotiverend! Meeste behandelingen hebben overmatige focus op gewicht en gewichtsverlies! Mensen vertellen dat gewichtsverlies motiveert om verder te doen maar ook dat stabilisatie van gewicht demotiveert.! Groot verschil tussen wat mensen wensen en wat haalbaar is. 6

7 Realistische doelen! Hét adagium van moderne gewichtsbehandeling: de hulpverlener stelde zijn verwachtingen al bij, nu nog de patiënt! 10 % regel : patiënt is niet tevreden, wel gezonder! Maar :! Several studies have shown that more ambitious goals are sometimes associated with better weight-loss outcomes. Furthermore, studies showed that interventions designed to improve weight-loss outcomes by altering unrealistic goals resulted in more realistic weight-loss expectations but did not improve outcomes. (Casazza, Fontaine et al., NEJM, 2013) 7

8 Motivatie bij mensen met obesitas! Motivatie om te starten met een gewichtsbehandeling is waarschijnlijk anders dan motivatie om eet- en levensstijlveranderingen vol te houden.! Kwaliteit van de motivatie zowel als kwantiteit van de motivatie! In welke mate is iemand gemotiveerd om te vermageren?! Waarom is iemand gemotiveerd om te vermageren? 8

9 The only unmotivated person is a dead one

10 Een huwelijk tussen twee modellen! Bottum-up model : motivational interviewing van Miller & Rollnick (1992, 2002) Ontwikkeld obv klinisch werk bij alcoholverslaving Therapeut in de lijn van Palo Alto groep, Ericksoniaanse hypnotherapie en SFTherapy. Onderzoek naar wat werkt er Permissief taalgebruik, ontwikkelen van gesprek strategieën Focus op eigen taal van de patiënt Kwantiteit van de motivatie Top-down model : zelf-determinatie theorie van Deci & Ryan Ontwikkeld obv onderzoek naar intrinsieke motivatie : Basis studie : oplossen van puzzels, betaling of niet, aantal minuten na afsluiten nog verder puzzels oplossen. Verdere uitbreiding naar verschillende domeinen : opvoeding, werkomgeving, mentale gezondheid, fysieke gezondheid. Kwaliteit van de motivatie 10

11 De achterliggende filosofie Drie psychologische basis noden : Nood aan competentie : controle hebben over uitkomst van gedrag, gevoel dat je het kan. Nood aan betrokkenheid : geliefd willen worden door anderen, goed contact hebben met omgeving Nood aan autonomie : zelf aan basis liggen van eigen gedrag, gevoel dat je zelf kan beslissen.

12

13 Kwaliteit van de motivatie Extrinsieke Motivatie Intrinsieke Motivatie Straf, beloning, verwachting Schaamte, schuld, zelfwaarde Persoonlijke relevantie, zinvol Geboeidheid, interesse, plezier Druk, verplichting, stress Welwillend, zelfgekozen Extern Introjectie Identificatie Intern Gecontroleerde Motivatie Autonome Motivatie Naar M. Vansteenkiste

14 Zelf-determinatie theorie Een blijvende gedragsverandering is niet afhankelijk van het opvolgen van welbepaalde externe opdrachten en eisen maar vooral van het accepteren van verandering als een deel van zichzelf, geintegreerd in zichzelf. wat is écht belangrijk voor mij op lange termijn en hoe kan ik dit gebruiken als leidraad of kompas bij de dagelijkse eetbeslissingen. onaangename sensaties van honger en goesting of zelfs drang naar eten erkennen wat ze zijn (en ze niet willen minimaliseren of laten verdwijnen) zich bewust te blijven van de impakt van de omgeving op eten en die veranderen 14

15 Motivational Interviewing a directive, client-centred counselling style for eliciting behaviour change by helping clients to explore and resolve ambivalence. Miller and Rollnick (1991, 2002)

16 MI Spirit ROSA MI Verandertaal MI Principes

17 Spirit Collaboratief partnership Ophalen, uitlokken Zoeken naar redenen en methodes die de patiënt heeft/gebruikt Autonomiebevorderend De patiënt is uiteindelijk verantwoordelijk

18 MI Spirit ROSA MI Verandertaal MI Principes

19 Vier principes Onderdruk je help-reflex Begrijp de motivatie van de patiënt Empower je patiënt Luister naar je patiënt

20 Help-reflex Tendens om (ongevraagd) actief een probleem van je patiënt te willen oplossen. Probleem : we negeren de ambivalentie, die er altijd is bij verandering. we negeren de autonomie van de persoon Zo ontstaat er weerstand

21 Weerstand Een actief proces waarin de patiënt zich verzet tegen argumenten om te veranderen. De therapeut kan dit proces actief beïnvloeden (in beide richtingen) De patiënt proberen te overtuigen dat hij een probleem heeft. Argumenteren voor verandering. De patiënt vertellen hoe ze moeten veranderen. De patiënt waarschuwen voor de consequenties van niet veranderen. Het zien toenemen van de weerstand van de patiënt is een cue voor de therapeut om zijn gedrag te veranderen.

22 Begrijp zijn/haar motivatie Motivatie komt vanuit de patiënt zelf. Wat wil de patiënt zelf? Overweeg de mogelijkheid dat de patiënt zelf niet echt wil veranderen. Luisteren naar, actief info zoeken over Doelen, waarden van de persoon bespreken en voor de patiënt duidelijk helpen maken Verband tussen de waarden en doelen van de persoon en het gewichtsprobleem

23 Empower je patiënt Om verandering te krijgen moeten patiënten zich engageren en geloven dat ze het kunnen (self-efficacy). Voortdurend ondersteunen van het vertrouwen in het kunnen en in optimisme dat verandering mogelijk is Mensen die geloven dat zij kunnen veranderen, dat zij kunnen slagen in een taak, zullen dat ook doen. Therapeuten die hoopvol zijn dat patienten het kunnen, hebben patiënten die meer kans hebben om te slagen.

24 Menu van opties Zelfvertrouwen ondersteunen Inspraak verlenen aan patiënt Rationale geven Realistische en uitdagende doelen en tussenstappen Tips voor op moeilijke momenten Positieve feedback omtrent vaardigheden Vertrouwen en geloof communiceren dat het kan

25 Luisteren naar je patiënt Creëer een atmosfeer waarin de patiënt veilig kan spreken over al of niet veranderen. Empathische houding Empathische houding communiceren Reflecterend luisteren naar verandertaal

26 WAT JE ZELF ZEGT, GELOOF JE VEEL MEER DAN DAT WAT ANDEREN JE ZEGGEN. HET ZAL OOK VEEL MEER LEIDEN NAAR EEN VERANDERING

27 Uitspraken over veranderen : Verandertaal ze hebben de wens of de mogelijkheid om te veranderen, zien er de voordelen van, zien de moeilijkheden van de huidige situatie, zijn beslist om te veranderen, hebben al stappen ondernomen Uitspraken zijn verbonden met specifiek gedrag of geheel van gedragingen verandertaal gaat over het bereiken van het doel (het onderwerp van het gesprek, vb gezondheid bevorderen, misbruik vermijden, )

28 MI Spirit ROSA MI Verandertaal MI Principes

29 ROSA Reflecteren Open vragen stellen Samenvatten Affirmeren

30 Verandertaal uitlokken : andere technieken Vragen stellen : Openende, evocatieve vragen Hoe is dit een probleem voor jou? Wat maakt je dan precies zo bezorgd? Hoe zouden de dingen verbeteren als je x zou veranderen? Uitwerken Voorbeelden vragen Concretiseren Extremen gebruiken Terugkijken Vooruit kijken Doelen en waarden exploreren Gepersonaliseerde feedback Schaalvragen

31

32 Wel doen : Tot slot: do s & dont s overvloedig autonomie van de cliënt affirmeren Benadrukken van de controle van de cliënt over proces van verandering en beslissingen Inzoomen op de persoonlijke waarden en doelen van de patiënt zodat motivatie kan internaliseren. Niet doen Ongevraagd advies geven Cliënten confronteren Specifieke aanwijzingen geven over veranderen Waarschuwen voor wat kan gebeuren indien geen verandering.

33 Een blijvende gedragsverandering is niet afhankelijk van het opvolgen van welbepaalde externe opdrachten en eisen maar vooral van het accepteren van verandering als een deel van zichzelf, geintegreerd in zichzelf. 33