Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen?"

Transcriptie

1 Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen? Leerlingen met SOLK Effectieve gesprekken met ouders en leerlingen drs. Hilde Jans psycholoog

2 Hoe werkt advies?

3 Waarom veranderen mensen niet? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe

4 Dus wat kun je doen? 1. Geef feiten en informatie over waarom de ander zou moeten veranderen. 2. Vertel de consequenties als ze niet veranderen. 3. Vertel hoe ze kunnen veranderen en geef een paar oplossingen.

5 Oefening in tweetallen voorbereiding Ga in tweetallen uit elkaar. Een iemand is de client en de ander is de begeleider. De client bepaalt welk onderwerp hij/zij wil inbrengen, wat zou je willen veranderen? Kies iets waar ambivalent over bent op het vlak van gezond gedrag; denk aan dieet, beweging, leefstijl etc.

6 Oefening in tweetallen de oefening Zodra de client aan de begeleider vertelt wat hij/ zij zou willen veranderen, is het de bedoeling dat je het volgende doet en daar bij blijft, dus blijf dat doen: Geef advies wat de ander het beste zou kunnen doen Geef zoveel als mogelijk informatie over deze verandering Benoem de consequenties als deze persoon niet verandert Wees duidelijk in uw bewoordingen Geef oplossingen en manieren van aanpak

7 Oefening in tweetallen nabespreking Hoe helpend was dit gesprek voor je motivatie? In hoeverre ben je nu meer bereid om deze verandering door te voeren? Op een schaal van 1 tot 5: Waarbij 1 is totaal niet helpend en 5 is heel helpend.

8 De motivatie voor verandering komt uit de verkeerde mond

9 Het risico van een betrokken begeleider Uit de ambivalentie,

10 Het risico van een betrokken begeleider Uit de ambivalentie, in de weerstand!

11 Dus wat kun je doen? Luister naar de client Zonder oordeel Stel open vragen Lok verandertaal uit Reflecteer op verandertaal

12 Verandertaal Desire = Wens om te veranderen Ability = mogelijkheid om te veranderen Reason = reden om te veranderen Need = Noodzaak om te veranderen DARN

13 Oefening in tweetallen(2) voorbereiding Ga in tweetallen uit elkaar. Een iemand is de client en de ander is de begeleider. De client bepaalt welk onderwerp hij/zij wil inbrengen, wat zou je willen veranderen? Kies iets waar ambivalent over bent op het vlak van gezond gedrag; denk aan dieet, beweging, leefstijl etc. {doe deze oefening in hetzelfde tweetal als de eerste oefening}

14 Oefening in tweetallen(2) de oefening Stel de volgende vragen aan de client in deze volgorde en geef de ander de tijd om te reageren. Stel pas een volgende vraag als de ander klaar is met vertellen. Luister goed en zonder oordeel en reflecteer op datgene wat iemand zegt. Geef de ander actieve aandacht.

15 Oefening in tweetallen(2) de oefening Wat maakt dat je.zou willen veranderen? Welk verlangen/ welke wens ligt er onder deze verandering? Waar zou je last van kunnen krijgen als je niet veranderd? Op een schaal van 1 10 hoe belangrijk is deze verandering voor je? Wat maakt het een X (bv 4) en geen 1? Geef vervolgens een samenvatting van wat je hebt gehoord over waarom iemand nadenkt om te veranderen. Laatste vraag: Stel, je besluit om aan deze verandering te beginnen, wat zou een eerste stap kunnen zijn?

16 Oefening in tweetallen(2) nabespreking Hoe helpend was dit gesprek voor je motivatie? In hoeverre ben je nu meer bereid om deze verandering door te voeren? Op een schaal van 1 tot 5: Waarbij 1 is totaal niet helpend en 5 is heel helpend. Vergelijk dit met de eerste keer, wat is het verschil en hoe is dit anders?

17 Verandertaal Nadelen van de huidige situatie Voordelen van verandering Bereidheid om te veranderen Optimisme over verandering Geloof in eigen mogelijkheid

18 Verandertaal is pas verandertaal als de client over de verandering spreekt!!

19 Uitlokken van verandertaal - met open vragen - WENS; Wat wil je veranderen? Waar droom je van? REDEN: Wat zal verandering je opleveren? Wat is belangrijk voor jou? NOODZAAK; Welke negatieve consequenties heeft het als je niet verandert? Waar heb je nu last van? Waar kun je last van krijgen? MOGELIJKHEID: Stel je gaat veranderen wat kan een eerste stap zijn? Wie zou je kunnen helpen? Wat heeft eerder gewerkt?

20 AMBIVALENTIE Ik wil wel en ik wil niet.. Niet veranderen Wel veranderen + Voordelen van niet veranderen - Nadelen van niet veranderen + Voordelen van wel veranderen - Nadelen van wel veranderen

21 Stadia van gedragsverandering (Prochaska & DiClemente, 1984) Nieuw gedrag Het lukt me om het vast te houden Actie Ik ga ermee aande slag Voorbeschouwing Ik heb geen problem Overpeinzing Misschien moet / wilik iets veranderen Besluitvorming Ik wil het anders doen uit Voorbereiding Hoe kan ik het aanpakken

22 Ieder mens is gemotiveerd, de vraag is alleen waartoe?

23 De Vuist

24 De Spirit Partnership/ Samenwerken: met respect voor de ander in gelijkwaardigheid Acceptatie van de autonomie: laat de verantwoordelijkheid bij de ander Compassie: in het belang van de ander, en inleven in de ander. Evoceren/ Uitdagen- prikkelen tot verandering PACE

25 Dat ziet er zo uit Samenwerken Verkennend vs waarschuwend Ondersteunend vs overtuigend Toelichten vs lezing houden Coach vs expert Verantwoordelijkheid ligt bij de cliënt

26 Motiveren tot gedragsverandering INTERVENTIE Nieuw Gedrag Actie Voorbereiden Overpeinzing Voorbeschouwing

27 Wanneer gaat iemand veranderen Redenen om te veranderen Wens om te veranderen Mogelijkheden/ vertrouwen om te veranderen Noodzaak om te veranderen + Commitment om te veranderen

28 Hoe creëer ik weerstand Argumenteren; krachtig overtuigen Expert rol aannemen; duidelijk maken dat je t beter weet Bekritiseren/ veroordelen; eigen normen opleggen Labelen; doordrukken van een label Haast/ te snel willen gaan; duwen Eigen perspectief eerst; ik weet wat goed voor jou is

29 Bij weerstand is er altijd een tekort aan: Empathie Duidelijkheid Autonomie

30 Kortom, als ik zeg wat er moet gebeuren. Dan worden gesprekken minder aangenaam Gaat de ander in de weerstand. Dan wordt de kloof groter Verandert er niets, op lange termijn

31 Maar, als ik meepraat en er niet tegen in ga Dan gebeurt er helemaal niets. Dan denkt hij/zij dat ik het goedkeur Dan verloochen ik mezelf En dan help ik de ander ook niet

32 DUS Benadrukken van ambivalentie Aan het wiebelen, zonder oplossing.. Onaf durven laten.. Met respect voor de autonomie en eigen verantwoordelijkheid Prikkelen / uitdagen tot verandering.. Respectvol ontlokken van de gewenste richting

33 Volgens Miller en Rollnick We emphasize that MI is a method of communication rather than a set of techniques. It is not a bag of tricks for getting people to do what they don t want to do. It is not something that one does to people, it is a fundamental way of being with people- a facilitative approach to communication that evokes natural change Miller & Rollnick 2002

34 Dank voor uw aandacht! Hilde Jans Cambiamo laten we veranderen voor training en supervisie

Hoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november

Hoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november HersenletselCongres 2014 3 november Disclosure belangen sprekers C1 Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; wat is lastig en wat kun je als professional doen? (potentiële)

Nadere informatie

Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.

Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo. Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.nl Waarom mensen niet? Dus wat kun je doen? Ze weten niet

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering Motiverende gespreksvoering Agenda Verwachtingen en doelstelling Opfris kennis Houding en vaardigheden ervaringsoefeningen Vertalen naar praktijk oefenen Doelstelling Bevorderen van gezond gedrag en voorkomen

Nadere informatie

Effectief aansluiten bij overbelaste leerlingen en hun ouders: Zo makkelijk is dat niet!

Effectief aansluiten bij overbelaste leerlingen en hun ouders: Zo makkelijk is dat niet! Effectief aansluiten bij overbelaste leerlingen en hun ouders: Zo makkelijk is dat niet! drs. Hilde Jans psycholoog Iedereen heeft een ander perspectief! Oefening in tweetallen Stap 1 Draai je gezicht

Nadere informatie

Motiverende Gespreksvoering

Motiverende Gespreksvoering Motiverende Gespreksvoering CAHAG 2017 Simone van den Hil Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Sponsoring

Nadere informatie

Motiverende Gespreksvoering. CNE, Vasculaire zorg

Motiverende Gespreksvoering. CNE, Vasculaire zorg Motiverende Gespreksvoering CNE, Vasculaire zorg Welkom! Introductie Agenda Workshop Motivatie Motiverende gespreksvoering Ambivalentie Weerstand/behoud Verandering Commitment/behouden van resultaat Motivatie..?

Nadere informatie

Motiverende Gespreksvoering

Motiverende Gespreksvoering Motiverende Gespreksvoering It s dancing; not wrestling Van behandelaar naar coach Genezen vs gedrag Genezen vraagt om een onderzoekende,beslissende en directieve houding Gedrag vraagt om een uitlokkende,

Nadere informatie

Little Cuban Boy. +boy+youtube&view=detail&mid=9b9380e7ffedee B89A8D9B9380E7FFEDEEB89A8D&FORM=VIRE

Little Cuban Boy.   +boy+youtube&view=detail&mid=9b9380e7ffedee B89A8D9B9380E7FFEDEEB89A8D&FORM=VIRE Little Cuban Boy https://www.bing.com/videos/search?q=little+cuban +boy+youtube&view=detail&mid=9b9380e7ffedee B89A8D9B9380E7FFEDEEB89A8D&FORM=VIRE Motiverende gespreksvoering Dionne Schellekens HAN VDO

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering, Apeldoorn, de GGZ Academie, 28 mei 2013 Bert Bakker, Ekklesia Training & Advies, advies@ekklesia.nl

Motiverende gespreksvoering, Apeldoorn, de GGZ Academie, 28 mei 2013 Bert Bakker, Ekklesia Training & Advies, advies@ekklesia.nl Motiverende gespreksvoering, een introductie Apeldoorn, de GGZ Academie, 28 mei 2013 Bert Bakker, Ekklesia Training & Advies, advies@ekklesia.nl Als organisatie in overgang Medisch model Expert Leidende

Nadere informatie

Motiverende Gespreksvoering

Motiverende Gespreksvoering Motiverende Gespreksvoering Gert Jan van der Burg Kinderarts - MI trainer Wie ben ik en wat doe ik? Sinds 1988 Kinderarts (Amsterdam, Blaricum, Ede) Driedaagse MI cursus in 2005 Toepassen in de praktijk

Nadere informatie

Motiverende gesprekstechnieken. zelf. redzaamheid

Motiverende gesprekstechnieken. zelf. redzaamheid Motiverende gesprekstechnieken zelf redzaamheid Motiverende gesprekstechnieken Wat is motiverende gespreksvoering? Motiverende gespreksvoering is een cliëntgerichte, directieve methode om te bevorderen

Nadere informatie

CAHAG 2016 Simone van den Hil

CAHAG 2016 Simone van den Hil (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Motiverend leidinggeven: invloed op gedrag. 26 november 2014 Frank Goijarts

Motiverend leidinggeven: invloed op gedrag. 26 november 2014 Frank Goijarts Motiverend leidinggeven: invloed op gedrag 26 november 2014 Frank Goijarts Programma Gedragsverandering: wat werkt? Weerstand tegen veranderen Motivatie 3.0 (intrinsiek) Kernpunten Motiverende benadering

Nadere informatie

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden 2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van

Nadere informatie

Motivational Interviewing voor de fysiotherapeut

Motivational Interviewing voor de fysiotherapeut Motivational Interviewing voor de fysiotherapeut Hoe krijg ik de patiënt in beweging? Wie ben ik? praktijk voor lichaamsgerichte therapie en coaching info@vanbinnenin beweging.eu En jullie? PROGRAMMA Wat

Nadere informatie

Gedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand.

Gedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand. Gedragsverandering: Doen en blijven doen, Over motivatie en weerstand. Theoretische achtergrond: - Miller en Rollnick De motivering van cliënten en het verminderen van weerstand zijn centrale thema's.

Nadere informatie

MOTIVEREND BEGELEIDEN HOE KRIJG JE JE STUDENT IN BEWEGING? MARJOLEIN ROEMAAT

MOTIVEREND BEGELEIDEN HOE KRIJG JE JE STUDENT IN BEWEGING? MARJOLEIN ROEMAAT MOTIVEREND BEGELEIDEN HOE KRIJG JE JE STUDENT IN BEWEGING? MARJOLEIN ROEMAAT 1 WELKOM! Gedragsverandering: succesfactoren Motivational Interviewing (MI) Spirit Voordelen van deze gespreksmethode Ambivalentie

Nadere informatie

20-9-2012. Motiverende Gespreksvoering. It s dancing; not wrestling. 1. Wie heeft er iemand in zijn/haar omgeving (privé of werk) die rookt?

20-9-2012. Motiverende Gespreksvoering. It s dancing; not wrestling. 1. Wie heeft er iemand in zijn/haar omgeving (privé of werk) die rookt? Motiverende Gespreksvoering It s dancing; not wrestling Van klacht naar kracht! It s dancing; not wrestling 1. Wie heeft er iemand in zijn/haar omgeving (privé of werk) die rookt? 1. Wie heeft er iemand

Nadere informatie

Is snel starten wel effectief?

Is snel starten wel effectief? Is snel starten wel effectief? Stijn van Merendonk Trainer Motivational Interviewing Elke week 1 tip? @stijnvmerendonk Programma Gedragsverandering Welke uitspraken wil je zeker niet hebben Ambivalentie

Nadere informatie

Wat doe je als er echt geen verandertaal is?

Wat doe je als er echt geen verandertaal is? Wat doe je als er echt geen verandertaal is? Stijn van Merendonk Expert Motivational Interviewing @stijnvmerendonk Korte samenvatting MI Wie kan de patiënt het beste motiveren/overtuigen? Zelfperceptie

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering Motiverende gespreksvoering Hoe begeleid je mensen bij het realiseren van veranderingen in hun leven? Jaarcongres 2013 Merel van Uden Waar gaat MGV over? Cliënt / cliëntsysteem worstelt met door ziekte

Nadere informatie

Adviseur deskundigheidsbevordering, NISB Hoofddocent Instituut Sport en Bewegingsstudies, HAN

Adviseur deskundigheidsbevordering, NISB Hoofddocent Instituut Sport en Bewegingsstudies, HAN Een kennismaking ki met motiverende gesprekvoering Ingrid Broeders Adviseur deskundigheidsbevordering, NISB Hoofddocent Instituut Sport en Bewegingsstudies, HAN 1 Ervaring delen Vertel over een voldoening

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering Motiverende gespreksvoering Naam Saskia Glorie Student nr. 500643719 SLB-er Yvonne Wijdeven Stageplaats Brijder verslavingszorg Den Helder Stagebegeleider Karin Vos Periode 04 september 2013 01 februari

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering : De kracht van

Motiverende gespreksvoering : De kracht van Motiverende gespreksvoering : De kracht van leefstijl DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag AIOS-dag: alles over sociale problemen en leefstijl! 23-03-19 Rubik Nazarian @leefstijlleeft

Nadere informatie

Motiveren tot gezond gedrag. Melanie van Hoeve

Motiveren tot gezond gedrag. Melanie van Hoeve Motiveren tot gezond gedrag Melanie van Hoeve Agenda Directief of niet. sustain talk en change talk Motiverende vaardigheden. Oefenen Doelstelling Optimaal kunnen inzetten van leefstijl interventies ter

Nadere informatie

Motivational Interviewing: ontdek de kracht van motiveren

Motivational Interviewing: ontdek de kracht van motiveren Motivational Interviewing: ontdek de kracht van motiveren Stijn van Merendonk Trainer @stijnvmerendonk Is dit herkenbaar? Miller & Rollnick. De ontwikkelaars Bouwden verder op erfgoed Carl Rogers Zij maakten

Nadere informatie

Motivational Interviewing 14 november DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag.

Motivational Interviewing 14 november DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag. Motivational Interviewing 14 november 2018 DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag Rubik Nazarian www.linkedin.com/in/dai-artsen/ Beinvloedingsstijlen Communicatiestijlen Sturend

Nadere informatie

Motiveren? Dat doe je mooi zelf!

Motiveren? Dat doe je mooi zelf! Motiveren? Dat doe je mooi zelf! masterclass 10 mei Léon van Woerden, trainer MI-HAN Introductie Even voorstellen Wat heb je met motiverende gespreksvoering? Wat verwacht je hier te halen? Wat gaan we

Nadere informatie

Let s motivate the patient

Let s motivate the patient LET S MOTIVATE THE PATIENT Melissa.Ooms@Ugent.be Let s motivate the patient 1. Wat is motivatie? 2. Het belang van motivationele gespreksvoering (MG) 3. Theoretische achtergrond 4. Basisprincipes in MG

Nadere informatie

Grenzen stellen in de hulpverlening. Bart De Saeger!

Grenzen stellen in de hulpverlening. Bart De Saeger! Grenzen stellen in de hulpverlening Bart De Saeger 10/05/2012 Bart De Saeger Klinisch psycholoog - Gedragstherapeut Wat zijn voor jullie grenzen in jullie dagelijkse hulpverlening? Wat is grenzen stellen?

Nadere informatie

KENNISMAKING. Motiveren kan je leren 23/01/2015. 5 manieren om te beïnvloeden. Wanneer Plaats Doelstelling. Beleid Vooraf Regisseurstoel Anticiperen

KENNISMAKING. Motiveren kan je leren 23/01/2015. 5 manieren om te beïnvloeden. Wanneer Plaats Doelstelling. Beleid Vooraf Regisseurstoel Anticiperen Motiveren kan je leren Marc Tack& NeleDe Laender KENNISMAKING 5 manieren om te beïnvloeden Wanneer Plaats Doelstelling Beleid Vooraf Regisseurstoel Anticiperen Modelling Permanent Gehele theater Gewenste

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering cursusbijeenkomst 1: Het wiel van verandering

Motiverende gespreksvoering cursusbijeenkomst 1: Het wiel van verandering Motiverende gespreksvoering cursusbijeenkomst 1: Het wiel van verandering Afdeling Vroege Psychose AMC Marijke Krikke Carin Meijer Voorstellen / Achtergrond werken MI Inventariseren MI versus hoe eerder

Nadere informatie

Coachen naar Gedragsverandering. Terugblik dag 1. Wat is een reële doelstelling? N.a.v. je eigen opname

Coachen naar Gedragsverandering. Terugblik dag 1. Wat is een reële doelstelling? N.a.v. je eigen opname Coachen naar Gedragsverandering Van harte welkom Marianne Willy Wendy Jantine Rens Chris en Marie Terugblik dag 1 en wat is er ondertussen gebeurd? Een realistisch doel is meestal Wat is een reële doelstelling?

Nadere informatie

De kracht van reflecteren

De kracht van reflecteren 28 test en techniek in beeld Motivational Interviewing deel 5 De kracht van reflecteren Speciaal voor Fysiopraxis schrijven Stijn van Merendonk, Mirjam Hulsenboom en Albertina Poelgeest een vijfdelige

Nadere informatie

How2talk2kids. workshop. Malta. Juni 2007. Wouter Verboon

How2talk2kids. workshop. Malta. Juni 2007. Wouter Verboon How2talk2kids workshop Malta Juni 2007 Wouter Verboon How2talk2kids Achtergrond Introductie in Nederland Workshop Herkenbaar? Valt wel mee, het is maar een schrammetje Is je beker weer omgevallen! Ik word

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Toepassing van de fases van gedragsverandering in de praktijk

Toepassing van de fases van gedragsverandering in de praktijk Toepassing van de fases van gedragsverandering in de praktijk Jouw werk bestaat eruit om de klant te begeleiden bij een verandering in zijn financiële gedrag. Daarvoor kun je het model van DiClemente,

Nadere informatie

Het gedragmodel. 1. Inleiding

Het gedragmodel. 1. Inleiding Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun

Nadere informatie

Richtlijn JGZ-richtlijn Overgewicht

Richtlijn JGZ-richtlijn Overgewicht Richtlijn JGZ-richtlijn Overgewicht Gesprekstechnieken bij gedragsverandering In deze bijlage worden gesprekstechnieken besproken die bij de aanpak van overgewicht gebruikt kunnen worden. Per fase van

Nadere informatie

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden 2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering. Ellis Baron

Motiverende gespreksvoering. Ellis Baron Motiverende gespreksvoering Ellis Baron Evidence based behandelingen Common factors Shared elements Empathie Therapeutische relatie Optimisme Registreren Cognitieve herstructurering Zelfcontrole training

Nadere informatie

Huiselijk geweld tussen zussen

Huiselijk geweld tussen zussen Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding

Nadere informatie

Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn)

Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn) Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn) Laat de ander merken dat je echt luistert door je houding en ogen. Laat merken dat je aandacht op hem/haar gericht is. Stel zoveel mogelijk

Nadere informatie

Motiverende gesprekken

Motiverende gesprekken Motiverende gesprekken 1/5 Motiverende gesprekken Je kunt als apothekersassistent iets doen aan het bevorderen van therapietrouw en gezond gedrag. Daarvoor is een communicatietechniek ontwikkeld: motiverende

Nadere informatie

Doel van het L2M onderzoek. Achtergrond vicieuze cirkel LEARN 2 MOVE

Doel van het L2M onderzoek. Achtergrond vicieuze cirkel LEARN 2 MOVE LEARN 2 MOVE Beweegstimuleringsprogramma s gebaseerd op Motivational Interviewing voor kinderen, adolescenten en jongvolwassenen met cerebrale parese (CP) Leontien van Wely, MSc Prof. dr. Jules Becher

Nadere informatie

Coalitielid met hart en ziel

Coalitielid met hart en ziel Coalitielid met hart en ziel Samenwerken vind ik belangrijk omdat... Peter Rooze 29 januari 2011 Teambuilding en samenwerking. Resultaten: 1. Kennismaking met - motieven van - collega s. 2. Betere samenwerking.

Nadere informatie

Training motiverende gespreksvoering

Training motiverende gespreksvoering Training motiverende gespreksvoering Bij mensen met een lichte verstandelijke beperking LEDD 2014 1 Motiverende gespreksvoering Volgens Miller en Rollnick (de grondleggers van MG) is het bewerken van motivatie

Nadere informatie

Feedback aan leerkrachten

Feedback aan leerkrachten Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

09u30-10u30 Motivatie bij chronische zorg. Ingrid Luyckx, zorgexpert diabetes

09u30-10u30 Motivatie bij chronische zorg. Ingrid Luyckx, zorgexpert diabetes 09u30-10u30 Motivatie bij chronische zorg Ingrid Luyckx, zorgexpert diabetes Oefening 1.Ik eet elke dag bruin brood. 2.Ik eet elke dag 2 à 3 stukken fruit. 3.Ik eet elke dag 300gr groenten. 4.Ik rook

Nadere informatie

Motivational Interviewing: ontdek de kracht van motiveren

Motivational Interviewing: ontdek de kracht van motiveren Motivational Interviewing: ontdek de kracht van motiveren Stijn van Merendonk Trainer @stijnvmerendonk Visie Visie Definitie Motivational interviewing is: Een gespreksmethodiek die gericht is op het versterken

Nadere informatie

Motivational Interviewing. dag 2

Motivational Interviewing. dag 2 Motivational Interviewing dag 2 Inhoud Thema s - bespreken van het huiswerk - oefeningen beslissingsbalans, directieve vaardigheden en verandertaal Van tevoren lezen - artikelen behorende bij dag 2 Opzet

Nadere informatie

Alcohol en drugs. Wat zien we binnen de huisartsenvoorziening? Hersenschade 21-11-2013. Verbinding maken. met datgene wat onbesproken blijft

Alcohol en drugs. Wat zien we binnen de huisartsenvoorziening? Hersenschade 21-11-2013. Verbinding maken. met datgene wat onbesproken blijft Verbinding maken. met datgene wat onbesproken blijft Alcohol en drugs Waar denken we aan? Nadine Mouchart, MSc Medewerker Verslavingspreventie Wat zien we binnen de huisartsenvoorziening? En wat missen

Nadere informatie

Dialogen website Motiveren tot rookstop

Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.

Nadere informatie

COACHINGSVAARDIGHEDEN. Maarten Van de Broek

COACHINGSVAARDIGHEDEN. Maarten Van de Broek COACHINGSVAARDIGHEDEN Maarten Van de Broek Effect op gecoachte bevestiging groei Ondersteuning status quo Effect bedreiging uitdaging Ondersteuning door actief luisteren Met je lichaam Open houding, oogcontact,

Nadere informatie

MOTIVERENDE GESPREKSVOERING TRAJECTBEGELEIDERS. Inhoud. Kennismakingsrondje

MOTIVERENDE GESPREKSVOERING TRAJECTBEGELEIDERS. Inhoud. Kennismakingsrondje MOTIVERENDE GESPREKSVOERING TRAJECTBEGELEIDERS Gunter De Kinder Inhoud 2 De Geest van MG 8 stadia in het leren van MG Kwaliteit van motivatie (types) Principes in MG Technieken binnen MG (ORBS) 4 Processen

Nadere informatie

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten

Nadere informatie

Geschreven door Administrator maandag, 11 augustus :18 - Laatst aangepast maandag, 12 december :22

Geschreven door Administrator maandag, 11 augustus :18 - Laatst aangepast maandag, 12 december :22 Motiverende gespreksvoering In sommige inrichtingen wordt gewerkt met motiverende gespreksvoering. Miller en Rollnick (2006) definiëren motiverende gespreksvoering als een cliëntgerichte, directieve methode

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Toetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring

Toetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring Toetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring Stellingen 1. Als de benauwdheidsklachten minder worden, kan de onderhoudsmedicatie gestopt worden. Eens/ oneens Deze gedachte is een reden waarom veel

Nadere informatie

Het betrekken van familieleden bij de behandeling van dubbele diagnose

Het betrekken van familieleden bij de behandeling van dubbele diagnose Het betrekken van familieleden bij de behandeling van dubbele diagnose Maarten Smeerdijk Congres LEDD, 21 april 2011 AMC, zorglijn Vroege Psychose Waarom familieleden betrekken bij de behandeling van DD?

Nadere informatie

Programma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen

Programma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen Programma 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen ADHD BIJ ADOLESCENTEN problemen EF/motivatie ADHD gedrag Adolescentie: Middelbare school Minder oudercontrole

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

Programma Eigen Kracht. Even voorstellen. Opbouw presentatie. Inventarisatie. Motiveren valt te leren

Programma Eigen Kracht. Even voorstellen. Opbouw presentatie. Inventarisatie. Motiveren valt te leren Programma Eigen Kracht 11.45 uur Volop eten, volop bewegen? Hans Wassink Motiveren valt te leren Anneke Palsma EFAA Congres Personal Training in Europa 12 februari 2011, Veldhoven 14.15 uur Creatine: twintig

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

WERKEN MET ONTKENNING EN WEERSTAND AAN TOEKOMSTIGE VEILIGHEID. Judith Yntema

WERKEN MET ONTKENNING EN WEERSTAND AAN TOEKOMSTIGE VEILIGHEID. Judith Yntema WERKEN MET ONTKENNING EN WEERSTAND AAN TOEKOMSTIGE VEILIGHEID Judith Yntema Wat is waarheid? J. Yntema 30 september 2015 Wat is weerstand? Redenen voor ontkenning Angst voor verstoting/verlating Angst

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN

EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN Er zijn een heleboel redenen die door een klant gebruikt worden om nee te zeggen. Echter, de zogenaamde tegenwerpingen en bezwaren zijn veelal dooddoeners. Je zal dus moeten

Nadere informatie

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

PESTPROTOCOL CBS De Borgh

PESTPROTOCOL CBS De Borgh PESTPROTOCOL CBS De Borgh Doel van dit pestprotocol: -Dat alle kinderen zich in hun basisschoolperiode vrij en veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. -Door regels en afspraken

Nadere informatie

SOLLICITATIEGESPREK? GEBRUIK DEZE 30 HANDIGE ZINNETJES

SOLLICITATIEGESPREK? GEBRUIK DEZE 30 HANDIGE ZINNETJES E-blog SOLLICITATIEGESPREK? GEBRUIK DEZE 30 HANDIGE ZINNETJES In loopbaan De voorbereiding op het sollicitatiegesprek is het halve werk. Helemaal als je weet welke vragen er op je afgevuurd worden tijdens

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

Conferentie Alcohol, Gezondheid en Beleid

Conferentie Alcohol, Gezondheid en Beleid Conferentie Alcohol, Gezondheid en Beleid Hoe motiveer je mensen hun drinkgedrag te veranderen? De uitgangspunten van motiverende gespreksvoering. Gerard M. Schippers THE AMSTERDAM INSTITUTE FOR ADDICTION

Nadere informatie

Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing. Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009

Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing. Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009 Alle leerlingen actief! Een onderdeel van de oplossing Bram Buiting Adviseur Datum: 10/12/2009 Doel & Doelgroep Het doel van de methodische aanpak Alle leerlingen Actief! is het activeren van inactieve

Nadere informatie

Het White Box model:

Het White Box model: Het White Box model: Een krachtige veranderstrategie die mensen in beweging brengt. Visie, aanpak en trainingsadvies Een waardevol gespreksmodel voor, WMO en Jeugdwet, consulenten om eigen initiatief en

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

Ondernemen als. Deel 1. Doelgroep: Naam: Telefoon:

Ondernemen als. Deel 1. Doelgroep: Naam: Telefoon: Ondernemen als Deel 1 Doelgroep: Naam: Telefoon: 2 Over Rose Drs. Rose Jansen Marketingpsycholoog Spiritueel Businesscoach Journeytherapeut In 2006 studeerde ik af als Journeytherapeut bij Brandon Bays.

Nadere informatie

4 soorten relaties Is er een vraag om hulp?

4 soorten relaties Is er een vraag om hulp? 4 soorten relaties Is er een vraag om hulp? Nee vrijblijvende relatie Vrijblijvende relatie Vrijblijvende relatie Cliënten die kiezen voor een vrijblijvende relatie = een bezoekerstypische relatie Bezoeker

Nadere informatie

Meisjesbesnijdenis als gespreksonderwerp

Meisjesbesnijdenis als gespreksonderwerp Meisjesbesnijdenis als gespreksonderwerp Marthine Bos Jeugdverpleegkundige bij de GGD MSc in de Medische Antropologie Afrika Protocol 2005 Richtlijn RIVM 2011 Standpunt preventie vgv Trainingen en implementatie

Nadere informatie

Niet vechten met de klant: Motivationele technieken

Niet vechten met de klant: Motivationele technieken Niet vechten met de klant: Motivationele technieken Theoretisch kader Één van de redenen waarom veranderen niet lukt, is de gemixte gevoelens (ambivalentie) die de klant heeft ten opzichte van dit veranderen.

Nadere informatie

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is

Nadere informatie

Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager

Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager 1 Executive Leadership Foundation - ELF 2005-2011 Dit materiaal mag vrij gebruikt worden, mits netjes de bron wordt vermeld Lastige dingen

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Utrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud

Utrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud Voorwoord Ongeveer twee jaar geleden publiceerde het Nibud Geld en Gedrag, Budgetbegeleiding voor de beroepspraktijk. Het boek werd enthousiast ontvangen door het werkveld, vooral vanwege de competenties

Nadere informatie

WORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN

WORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN WORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN Onderwijssymposium ANAI Alkmaar Michiel Stadhouders 13 januari 2014 Programmavoorstel 60 minuten In tweetallen: wat is motivatie voor jou? 1. Jongeren & motivatie 2. Kijken

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Eliane Duvekot. Eliane Duvekot

Eliane Duvekot. Eliane Duvekot Eliane Duvekot Eliane Duvekot Familie Motiverende Interventie (FMI) Marijke Krikke, gezinstherapeut Maarten Smeerdijk, psycholoog René Keet, projectleider Opbouw Aanleiding familie-training gericht op

Nadere informatie

Werkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min.

Werkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min. Les 6: Gezocht: een vriend Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten wat ze belangrijk vinden in een vriendschap; Kinderen kunnen een aantal kenmerken en voorwaarden benoemen waar een vriendschap aan moet

Nadere informatie

Achtergrond E-learning Oefenen Evaluatie

Achtergrond E-learning Oefenen Evaluatie Achtergrond E-learning Oefenen Evaluatie Aanhaken bij breed maatschappelijk en landelijk tabaksontmoedigingsbeleid. Voorbeeldfunctie van Jellinek. Stoppen met roken heeft positief effect op overige verslavingsbehandelingen.

Nadere informatie

de Wet van Sinterklaas

de Wet van Sinterklaas de Wet van Sinterklaas Een direct ermee aan het werkshop voor iedereen die eerlijk en helder wil communiceren met zichzelf en met alle anderen Stichting Modus Quartus Als je niet duidelijk vraagt wat je

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 8. Leeswijzer 10

Inhoud. Inleiding 8. Leeswijzer 10 Inhoud Inleiding 8 Leeswijzer 10 1 Motiverende gespreksvoering: een introductie 14 1.1 Wat is motiverende gespreksvoering? 14 1.2 Kenmerken van motivatie 15 1.3 Waarom werkt motiverende gespreksvoering?

Nadere informatie

Leer hoe je effectiever kunt communiceren

Leer hoe je effectiever kunt communiceren Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de

Nadere informatie

Personal Branding voor Ingenieurs

Personal Branding voor Ingenieurs Personal Branding voor Ingenieurs 8 juni 2012 Lustrumsymposium Jullie doelen - succesvolle loopbaan - een baan vinden - de allerbeste zijn? - Saskia Slotboom 2012 2 Personal Branding Tools en praktische

Nadere informatie

STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding

STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende

Nadere informatie

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen.

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Om iets te bereiken moet je actie ondernemen. Je moet vanuit jezelf iets doen. Om iets te doen moet je gemotiveerd zijn. Je zou dus kunnen stellen dat

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering. Noud Frielink Annemarie Kroon

Motiverende gespreksvoering. Noud Frielink Annemarie Kroon Motiverende gespreksvoering Noud Frielink Annemarie Kroon Symposium Wetenschap en Praktijk: door co-creatie verbonden 11/4/13 Motiverende gespreksvoering bij mensen met een lichte verstandelijke beperking

Nadere informatie

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt

Nadere informatie

Van huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie

Van huidige situatie ------------ naar --------------------------------- gewenste situatie Doelen stellen NLP is een doelgerichte, praktische en mensvriendelijke techniek. NLP = ervaren, ervaren in denken, voelen en doen. Middels een praktisch toepasbaar model leren we om de eigen hulpmiddelen,

Nadere informatie