Maatschappelijk Verantwoord Inkopen: Bijdragen aan een duurzame (zorg)toekomst NEVI Zorgcongres Hengelo, 8 februari 2013

Transcriptie

1 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen: Bijdragen aan een duurzame (zorg)toekomst NEVI Zorgcongres Hengelo, 8 februari 2013 Prof.dr.ir. Bart Vos NEVI Hoogleraar Inkoopmanagement, Tilburg University Expert partner Coppa Consultancy 1

2 Invulling sessie Inleiding Definities (WAT) Motieven (WAAROM) Aan de slag (HOE) Afronding: Food for Thought

3 Inleiding: Turbulentie in ketens Meer accent op ketenoptimalisatie Rol inkoop? Selectie, aansturing en ontwikkeling van leveranciers belangrijker door toenemende outsourcing! Meer prestatiedruk: Sneller, beter, goedkoper En meer uitdagingen : globalisering, ICT, veeleisende klanten & groeiende aandacht maatschappelijke issues Maar: Wat kan ik daar nou aan doen?!? 3

4 Inspiratie, trots, passie,.. 4

5 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) definities Spraakverwarring Kernelementen MVI: Structureel aandacht maatschappelijke rol Verder gaan dan wet verplicht Triple P Meerdere stakeholders (intern & extern) Toegevoegde waarde voor organisatie & maatschappij Cruciale rol (keten)verantwoordelijkheid 5

6 Duurzaam Inkopen Nederlandse (rijks)overheid Doelstelling 100%: vanaf 1/ opnemen Agentschap NL (voorheen Senter Novem) duurzaamheidcriteria in alle aanbestedingen (voor geselecteerde productgroepen); Criteria zijn juridisch getoetst en toepasbaar voor alle overheden; Iedere leverancier die aan overheid wil leveren, móet aan deze eisen voldoen; Daarnaast wensen: hiermee kúnnen leveranciers zich onderscheiden (net als op prijs).

7 Quote Jacqueline Cramer, voormalig Minister VROM (januari 2010): Ontwikkelde duurzaamheidscriteria leggen bodem in de markt. Echte uitdaging inkoopprofessionals: Veel verder gaan dan deze criteria Innovatie en creativiteit als sleutelwoorden

8 MVI drijfveren Resultaten Amerikaans onderzoek: 1. Echt leiderschap vanuit topmanagement Direct significant positie relatie met MVI Indirect via versterken meer mensgerichte cultuur 2. Eigen initiatieven individuele medewerkers 3. Druk van klanten (b.v. Nederlandse overheid) Uitdaging inkoop: integreren markteisen in haar leveranciersmanagement (= ketenbenadering) 8

9 Waarom MVI? Niet alleen omdat het moet en/of hoort, maar ook omdat het erg lonend kan zijn: 1. Risicomanagement ( preventief ) 9

10 Ploffer de ploffer de plof.. 10

11 Waarom MVI? Niet alleen omdat het moet en/of hoort, maar ook omdat het erg lonend kan zijn: 1. Risicomanagement ( preventief ) 2. Opbrengstenverhoging en/of kostenverlaging ( offensief/pro-actief ) 11

12 Philips City Touch stadsverlichting: Duurzame dienst in plaats van product

13 Milieuthermometer Zorg: Vanaf niveau zilver = duurzaam inkopen

14 Van willen naar kunnen: Maar hoe dan? Allereerst de goede dingen doen: Ik maak eigenlijk nooit fouten, want ik heb enorme moeite om me te vergissen Wat zijn dan die goede dingen? Focus op duurzaamheidthema s die passen bij (de strategie van) uw organisatie 14

15 Maatschappelijke ketenissues: Accenten verschillen per inkooppakket Sociale issues Kinderarbeid Gedwongen arbeid Non-discriminatie Recht op vakbonden Werktijden & overuren Beloning Veilige/gezonde arbeidsomstandigheden Planet issues Gevaarlijke materialen Afvalverwerking Efficiënt energieverbruik Efficiënt materiaalgebruik Biodiversiteit Overige ethische issues Omkoping & corruptie Productveiligheid & -kwaliteit Dierenwelzijn Containerbegrip, trade-offs, strategische prioriteiten 15

16 Visie/ambitie: Duurzaamheid bij NS MVO/duurzaamheid nadrukkelijk onderdeel strategische agenda NS Drie MVO prioriteiten: Energiebesparingen Geluidsreductie Afvalmanagement Substantiële inkoopbijdragen, b.v.: Schonere brandstoffen Verminderen gewicht treinen Groene gebouwen, IT etc. Bron: Deal!, January February

17 Geluid 14 februari

18 Beschikbare instrumenten Gedragscodes (intern & leveranciers) Self assessment Audits Leveranciersontwikkeling Stakeholder samenwerking Training Monitoring Rapportage Sancties.. Mogelijke bronnen: NEVI, MVO Nederland, Agentschap NL, VNG, maatschappelijke jaarverslagen,. 18

19 Waarom lukt het dan (nog) niet? Op papier verduurzamen, in praktijk andere prioriteiten (o.a. kostenreductie) Te grote afstand bestuur/mt werkvloer Ontbreken concrete meetpunten Onvoldoende intern draagvlak voor implementatie Ontbreken levenscyclus denken (b.v. TCO) Angst fouten in relatie tot Europese aanbestedingen Ontbreken adequaat contractmanagement/beheer Ontbreken professioneel inkoopleiderschap Afwachten wie initiatief neemt: inkoper(s), MT, (interne) klant, leverancier,. Bron: Ontleend aan J. Reijniers (red), Duurzaam inkopen: Nu doen!, 2012, p.22 19

20 En hoe raken inkopers betrokken? Onderzoek afstudeerster Lotte Diepenmaat (Menlo SCM Thesis Award 2012) bij vier multinationale ondernemingen Enkele factoren die van invloed zijn om mate van buyer involvement bij MVI te vergroten: Focus op duurzaamheid in werving Training/opleiding (belang, concrete maatregelen) Duidelijke doelen & KPI s (inclusief link naar beloning!) Commitment vanuit middle management Duurzaamheid thema in ALLE leverancierscontacten Stap van willen naar kunnen faciliteren! 20

21 Tot slot: Food for thought.. LIFE: Leiderschap, Inspiratie, Focus, Enthousiasme

22 MVI succesfactoren Leiderschap Strategische keuzes/prioriteiten Passie/compassie Samenwerking: - Intern: Afbreken functionele silo s - Extern: Aftappen expertise leveranciers Experimenteren/leren Innovatie/creativiteit

23 Tot slot: Food for thought.. LIFE: Leiderschap, Inspiratie, Focus, Enthousiasme Aansluiting op organisatiedoelstellingen cruciaal bij prioriteitstelling : goede dingen doen Vervolgens vanuit inkoop categorieën selecteren met grootste impact op gekozen prioriteiten Implementatie (b.v. via audits, leveranciersontwikkeling) & monitoring goede dingen goed doen En dat samen met andere interne & externe stakeholders: Zorgen voor een duurzame toekomst!!

24 De Vonk Het vuur moet blijven branden En de hoop mag niet vergaan En de geest moet kunnen waaien Want de vonk, de vonk kan overslaan! Van Nieuwegein tot Oldebroek En als ze morgen bellen, Zijn we er overmorgen weer De Dijk, De Blauwe Schuit (1994)