Kerngegevens Technische Installatiebranche 2011

Transcriptie

1

2 Kerngegevens Technische Installatiebranche 211 Carolien van Rens Evelien Sombekke Harry van den Tillaart Hedwig Vermeulen John Warmerdam Wouter de Wit Sanne Elfering ITS Nijmegen 211 1

3 ISBN NUR 959, OTIB Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfi lm of op welke andere wijze dan ook, en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen. No part of this book/publication may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfi lm or any other means without written permission from the publisher. 2

4 Voorwoord Voor iedere regio is het van groot belang dat er voldoende gekwalifi ceerd personeel beschikbaar is, niet alleen op dit moment maar ook in de komende jaren. Om hier zicht op te houden is informatie nodig over ontwikkelingen die zich aan de bedrijfskant én aan de onderwijskant voordoen. Het onderzoeksprogramma van OTIB is erop gericht de desbetreffende ontwikkelingen nauwgezet te volgen. Jaarlijks worden gegevens verzameld over onze branche, de bedrijven en de in de branche, de arbeidsmarkt, het reguliere onderwijs en de scholing van. Resultaten van dit onderzoek worden uitgewerkt naar regionaal niveau. Het voorliggende onderzoek is ook dit jaar uitgevoerd door het ITS. Daarbij heeft het ITS weer uitvoerig gebruik gemaakt van beschikbare databestanden en zijn gegevens van het CBS en diverse andere instellingen bij elkaar gebracht. Daarnaast zijn gegevens uit de branche verkregen door middel van een enquête bij de bedrijven in de TI. In het rapport wordt niet alleen een analyse gemaakt van ontwikkelingen die zich in de afgelopen jaren in de TI-bedrijven en op de arbeidsmarkt hebben voorgedaan, maar is ook een prognose opgenomen van de ontwikkelingen die de komende jaren op de TI-arbeidsmarkt verwacht worden. Hierbij is onder andere geanalyseerd welke ontwikkelingen zich bij de TI-opleidingen voordoen, waarbij zowel naar de aantallen leerlingen als naar de aantallen gediplomeerden is gekeken. Bij het TI vmbo is sprake van zorgelijke ontwikkelingen. Niet alleen is het aantal gediplomeerden in de afgelopen jaren duidelijk gedaald, maar bovendien blijkt dat ongeveer 6 procent van deze TI vmbo gediplomeerden doorgaan met vervolgopleidingen buiten de TI of in banen buiten de TI aan de slag gaan. Het TI vmbo is voor onze branche een belangrijke bron voor werving van nieuwe jonge leerling-. De instroom in de TI mbo opleidingen daalt al een aantal jaren, evenals het aantal gediplomeerden dat van deze opleidingen af komt. Tegen deze achtergrond vraagt het onze speciale aandacht dat het aantal aangeboden BPV-plaatsen in de TIbedrijven in de afgelopen jaren is afgenomen. Het is immers van groot belang dat onze branche een groter deel van de TI vmbo gediplomeerden opneemt en aan zich weet te binden dan nu het geval is. Te meer omdat vanaf 213 weer nieuwe kansen voor de branche verwacht worden. Om deze kansen te kunnen benutten moet voldoende gekwalifi ceerd personeel beschikbaar zijn. Een speerpunt is ook de zichtbaarheid van de TI branche in het onderwijs. Opleidingen in de techniek worden breder. De sectorbrede techniekopleidingen groeien. Leerlingen techniek hebben meer keuzemogelijkheden en kunnen ook in andere branches aan de slag. De TI zal alles op alles zetten om voldoende leerlingen voor zich te blijven winnen. In het vertrouwen dat de resultaten van dit onderzoek u extra handvatten zullen bieden voor het maken van gefundeerde keuzes in uw RBPI, wens ik u veel succes in uw werkzaamheden voor onze branche. Elly Verburg Directeur OTIB 3

5 4

6 Inhoud Voorwoord... 3 Kerngegevens en actiepunten in de regio... 7 Bedrijven en... 1 Onderwijs Van opleiding naar werk in de TI... 2 Stromen en patronen op de TI-arbeidsmarkt De arbeidsmarkt in Prognoses voor de periode Literatuur Bijlage

7 6

8 Kerngegevens en actiepunten in de regio Na een vrijwel ononderbroken groei sinds 2 is het aantal TI in in 29 gaan afnemen. Het daalde van in 28 naar in 29 en verder naar in 21. Ook in de eerste helft van 211 blijft de werkgelegenheid in verder dalen, naar Landelijk laat de werkgelegenheid in de TI in de eerste helft van 211 een lichte opleving zien. De krimp van het aantal TI in deze regio doet zich echter uitsluitend in het vakgebied installatietechniek voor. De elektrotechniek telt medio 211 juist wat meer dan eind 28. Ook de koeltechniek heeft medio 211 meer dan eind 28. Het aantal TI bedrijven in de regio blijft overigens wel redelijk stabiel. Het aantal varieert in de jaren van 1.12 tot Medio 211 zijn er TI bedrijven in. De economische recessie treft eerst en vooral de in de fl exibele schil. TI bedrijven in deze regio zijn sinds 29 steeds minder beroep gaan doen op zzp ers en uitzendkrachten. In 21 zijn echter steeds meer TI bedrijven ook vaste krachten gaan ontslaan en contracturen van gaan verminderen of fl exibeler gaan inzetten. In deze regio is dat nog meer het geval dan landelijk in de TI. Bij uitstroom gaat het vaak om ervaren krachten. Daarmee verdwijnt vakkennis uit de branche. Door de ontspanning op de TI arbeidsmarkt in de regio zijn er minder vacatures. Het aantal TI bedrijven met moeilijk vervulbare vacatures is vooral in de eerste helft van 29 fors gedaald, van ruim 6 procent eind 28 naar 14 procent medio 29. Daarna treedt een stijging op naar 28 procent in december 21, maar medio 211 is het weer gedaald tot 21 procent. Daarmee ligt het op een vergelijkbaar niveau als landelijk in de TI. De omslag op de arbeidsmarkt is ook in de gegevens van het UWV zichtbaar. In 27 en de eerste helft van 28 stonden bij het UWV nog veel meer vacatures voor monteurs geregistreerd dan direct plaatsbare, werkzoekende monteurs. In deze periode stonden tegenover elke, direct plaatsbare, werkzoekende monteur meestal (bijna) 2 vacatures voor monteurs. Tussen medio 28 en medio 29 keert deze situatie om: vanaf medio 29 staan tegenover elke vacature voor monteur meestal (bijna) 2 werkzoekende monteurs die direct aan de slag willen of kunnen. Het aantal leerarbeidsplaatsen in de regio loopt terug. In 29 is het aantal nieuwe BPV s gaan dalen. Die daling zet verder door. Het aantal nieuwe BPV s dat medio 21 is afgesloten blijft duidelijk achter bij voorgaande jaren. Het aantal TI bedrijven dat vanwege de recessie BPV plaatsen niet invult neemt in 21 duidelijk toe ten opzichte van 29. Dat is in deze regio nog meer het geval dan landelijk in de TI. Ook het aantal bedrijven dat geen of minder stagairs aantrekt neemt in deze regio sterker toe dan landelijk in de TI. Sinds 26 daalt het aantal TI vmbo gediplomeerden in. In 21 ligt het 25 procent lager dan in 26. Die daling is overigens beperkter dan landelijk in de TI, waar dit aantal met 34 procent afneemt. Ook het aantal gediplomeerde TI mbo ers in de regio daalt sinds 26. Die daling is sterker dan landelijk in de TI. Het aantal gediplomeerden in sectorbrede opleidingen stijgt daarentegen in deze regio (+18%), en wel sterker dan landelijk (+6%). Het aantal TI hbo gediplomeerden in de regio is in 21 iets gedaald ten opzichte van 29. Landelijk is er eveneens sprake van een lichte daling. De TI verliest een deel van zijn potentieel bij de uitstroom uit het onderwijs en de overgang naar werk doordat TI-gediplomeerden vervolgopleidingen buiten de TI gaan doen of in banen buiten de TI aan het werk gaan. Bij gediplomeerde TI vmbo ers is dit ruim 6 procent, bij de TI mbo-bol ers bijna 5 procent, bij de TI mbo-bbl ers bijna 2 procent, bij de TI hbo ers meer dan 9 procent. Hier staat tegenover dat TI-bedrijven met name voor vacatures van (leerling-)monteurs ook nogal wat gediplomeerden van niet-ti opleidingen aantrekken. De prognose is dat de TI arbeidsmarkt in de regio in 212 minder gespannen zal zijn, al wordt nog wel een tekort verwacht van 15 vmbo ers en 4 mbo ers. Vanaf 213 gaat, bij een aantrekkende economie, het tekort aan vmbo en mbo schoolverlaters verder oplopen, ook als rekening wordt gehouden met instroom vanuit TI verwante opleidingen. In deze regio loopt het verwachte tekort op tot 135 vmbo ers en 95 mbo ers in

9 De instroom van schoolverlaters vormt jaarlijks slechts een beperkt deel van de totale instroom van nieuwe in de TI (zie fi guur). De meeste TI-bedrijven richten zich bij hun personeelsvoorziening vooral op de arbeidsmarkt van ervaren, uit de eigen branche en uit aanverwante branches. Deze orientatie op (werkende) zij-instromers uit andere branches, waarbij de focus ligt op autochtone mannen die fulltime willen werken, is eenzijdig. In de TI zijn nu naar verhouding bijvoorbeeld weinig vrouwen en allochtone werkzaam. De arbeidsmarkt voor de TI kan verder worden verruimd als de TI er in slaagt meer uit deze groepen aan te trekken. Stromen op de arbeidsmarkt van de technische installatiebranche in in de jaren 2-21* Instroom schoolverlaters 11-15% zzp-ers 1-3% uitkeringssituatie 4-7% technische installatiebranche TI-bedrijf Uitstroom zzp-ers 5-9% uitkeringssituatie 6-14% (andere branches) 49-59% 6-1% (andere branches) 41-55% uitzendbranche** 12-18% geen inkomstenbron 6-1% overig 2-4% TI-bedrijf uitzendbranche 11-15% geen inkomstenbron 7-13% overig 7-9% pensioen 4-7% Bron: Mn Services en CBS; bewerking ITS * De percentages in deze fi guur geven telkens aan tussen welke grenzen de stromen in deze jaren fl uctueren ** Het gaat hier niet om uitzendkrachten, maar om personen die overstappen van uitzendwerk naar een vaste of tijdelijke baan bij een TI-bedrijf en vice versa. In lijn met het voorafgaande kunnen 8 actiepunten worden benoemd: 1. Gevolgen recessie dempen via van-werk-naar-werk mobiliteit Sinds 29 zijn veel in de TI hun baan kwijt geraakt en is het aantal werkzoekende monteurs opgelopen. Tegelijkertijd zijn er nog de nodige bedrijven met moeilijk vervulbare vacatures. Via van werk naar werk begeleiding kunnen vraag en aanbod beter bij elkaar worden gebracht. Ook de collegiale in- en uitleen en de praktijkopleidingcentra in de TI kunnen daarbij een rol spelen. 2. Inzetbaarheid flexibele schil op peil houden Door de recessie zijn bedrijven minder gebruik gaan maken van uitzendkrachten en zzp ers. Het risico is dat deze daardoor hun vaardigheden niet op het benodigde peil kunnen houden. Dat is een punt van aandacht voor de TI. Als de TI bij een aantrekkende economie weer meer zzp ers en uitzendkrachten gaat inschakelen moeten zij weer goed beslagen ten ijs komen. 3. TI-identiteit in vmbo vasthouden en zo mogelijk vergroten Het aantal TI vmbo-leerlingen daalt. Het risico bestaat dat er TI-opleidingen op vmbo-instellingen verdwijnen. Dit vermindert de herkenbaarheid en daarmee de aantrekkingskracht van de TI-branche voor leerlingen op basisscholen en vmbo scholen. Het is van belang dat alles op alles wordt gezet om de TI vmbo opleidingen op peil te houden en te waarborgen dat de nieuwe brede vmbo opleidingen voldoende TI specifi eke elementen bevatten. 4. Vinden en binden van jongeren door meer en aantrekkelijke BPV-plaatsen De ontgroening leidt ertoe dat er minder jongeren op de arbeidsmarkt komen. Jongeren kiezen ook steeds meer voor nieuwe brede (v)mbo opleidingen. Deze jongeren kunnen in diverse branches terecht. Het is voor de TI-branche van belang om bij de jongeren goed in beeld te komen, aantrekkelijke BPV-plaatsen aan te bieden die jongeren aanspreken en dit bovendien in voldoende mate te doen. 8

10 5. Meer vacatures voor hbo ers vervullen met schoolverlaters Bedrijven in de TI en TI hbo ers weten elkaar niet of nauwelijks te vinden. Het overgrote deel van de TI hbo ers gaat na afstuderen buiten de TI aan het werk. De TI zoekt vooral hbo ers met ervaring. TI bedrijven die hbo ers willen aantrekken dienen zich ook op schoolverlaters te richten, beter in beeld te komen op scholen, beter te communiceren wat ze de hbo ers te bieden hebben en ook zelf te investeren in (aanvullende) opleiding en loopbaanmogelijkheden voor deze schoolverlaters. 6. Beperking van uitstroom door beter personeelbeleid Een derde deel van de nieuw instromende in de TI is binnen één jaar al weer uit de branche vertrokken. De redenen van uitstroom hebben vooral met het gevoerde personeelbeleid te maken: overlegmogelijkheden, opleiding- en loopbaanmogelijkheden, beoordeling en beloning, mogelijkheden om in deeltijd te werken. Beter personeelbeleid op deze punten kan uitstroom afremmen. 7. Ouderen langer aan het werk proberen te houden De helft van de TI- denkt niet in staat te zijn om hun werk tot hun 65e te doen. Wel geven veel aan dat lichter werk en minder fysieke ongemakken er aan kunnen bijdragen dat ze langer aan het werk blijven. Ook scholing kan helpen later beter passend werk te krijgen. 8. Verbreding doelgroepen wervingsbeleid Bij vrouwen, allochtonen, inactieven en uitvallers uit het onderwijs liggen meer mogelijkheden dan de TIbranche tot dusver benut. Scholing en training kunnen instroom vanuit deze groepen bevorderen, waar zij niet direct inzetbaar zijn. Ook combinaties van leren en werken kunnen daarbij soulaas bieden. 9

11 Bedrijven en TI-bedrijven met In RBPI staan medio TI-bedrijven geregistreerd bij Mn Services met in totaal Van deze bedrijven zijn er 522 (46%) vooral actief op het vakgebied elektrotechniek, 584 (51%) vooral op het vakgebied installatietechniek en 33 (3%) vooral op het vakgebied koeltechniek. Aantal TI-bedrijven in periode steeds circa 1.14 In 2 waren er in deze regio TI-bedrijven. Medio 211 zijn dit er In de tussenliggende jaren varieert het aantal TI-bedrijven in deze regio van 1.12 tot In periode 2 tot 29 continu toename TI- In 2 zijn er in de regio in de TI. In de jaren daarna neemt dit aantal toe tot in 28. In deze 9 jaar is vrijwel elk jaar sprake van een toename van het aantal TI-. Alleen 25 is een uitzondering. In dit jaar daalt het aantal TI van naar Vanaf 29 afname van het aantal TI- In 29 vermindert het aantal TI- in de regio van naar In 21 treedt een verdere daling op naar In de eerste helft van 211 treedt een beperkte verdere daling op naar TI-. Krimp zit echter alleen in de installatietechniek De krimp van het aantal TI- in de regio Noord Holland zit echter uitsluitend in het vakgebied installatietechniek. In 28 waren er op dit vakgebied Dit daalt vervolgens via (29) en 8.81 (21) naar in juni 211. De elektrotechniek telt medio 211 juist wat meer (9.387) dan eind 28 (9.259 ). Ook de koeltechniek heeft medio 211 meer (322) dan eind 28 (36). Gemiddeld aantal per TI-bedrijf neemt toe Over de 3 vakgebieden heen gezien neemt het aantal in de afgelopen 1 jaar duidelijk toe, terwijl het aantal TI-bedrijven in deze 1 jaar niet echt toeneemt. Dit betekent dat het gemiddeld aantal per TI-bedrijf in deze regio geleidelijk toeneemt, namelijk van 14,6 in 2 naar 16,2 in 211. Landelijk gezien is het gemiddeld aantal per TI-bedrijf in deze periode veel minder toegenomen, namelijk van 15,8 in 2 naar 16,4 in 211. Al met al blijkt het aantal in loondienst van de TI-bedrijven onder invloed van de recessie af te nemen. Vooral bedrijven die zich bezighouden met installatietechniek hebben met krimp te maken. Het gaat bij de hierboven gepresenteerde cijfers alleen om met een vast of tijdelijk arbeidscontract met een TI-bedrijf. Uitzendkrachten en zzp ers (zelfstandigen zonder personeel) die door TI-bedrijven ingehuurd worden dergelijke ingehuurde krachten worden vaak aangeduid als de fl exibele schil worden niet in de registratie van Mn Services opgenomen. Een recessie heeft in eerste instantie vooral gevolgen voor de werkgelegenheid van uitzendkrachten en zzp ers. In een van de volgende hoofdstukken zullen we laten zien dat veel TIbedrijven, en dat geldt ook voor deze regio, vanaf 29 minder gebruik zijn gaan maken van deze krachten. Het verlies aan capaciteit is dus groter dan uit de hierboven vermelde cijfers naar voren komt. Grote bedrijven hebben groot aandeel in de TI-werkgelegenheid Het aantal grote(re) TI-bedrijven met meer dan 5 neemt in deze regio in de periode toe van 62 naar 75 bedrijven. Daarmee neemt het aandeel van de grote bedrijven in deze regio toe van 5,5 procent van de TI-bedrijven in 2 naar 6,6 procent in 211. Landelijk varieert het aandeel grote TI-bedrijven in de afgelopen 1 jaar steeds tussen de 6 en de 7 procent. Figuur 1 Ontwikkeling van het aantal TI- in de periode (2=1) medio aantal Nederland Totaal medio aantal Bron: Mn Services, bewerking ITS 1

12 Figuur 2 Verdeling van de bedrijven en van de werkgelegenheid naar bedrijfsomvang, medio 211 % % Nederland Totaal en meer en meer % aandeel bedrijven % aandeel werkgelegenheid % aandeel bedrijven % aandeel werkgelegenheid Bron: Mn Services, bewerking ITS Het kleine aantal grote(re) TI-bedrijven heeft wel de helft van alle TI- in dienst. Dat gaat niet alleen op voor de regio, maar ook voor de andere regio s (zie fi guur 2). In de regio is het aandeel van de grote TI-bedrijven in de TI-werkgelegenheid in de periode echter toegenomen van 44 naar 52 procent, terwijl het aandeel van de grote TI-bedrijven in de TI-werkgelegenheid landelijk in deze periode van 1 jaar gestegen is van 47 naar 49 procent. Het aandeel van de kleine TI-bedrijven (1-5 ) in de TI-werkgelegenheid is in deze regio gedurende de periode steeds 8 procent. Landelijk is het aandeel dat de kleine TI-bedrijven hebben in de TI-werkgelegenheid in deze periode gedaald van 8 naar 7 procent. LPI Noord en LPI Amstrdam e.o. tellen het grootste aantal TI-bedrijven en TI-. LPI Zaanstreek Waterland is het kleinste in aantallen TI-bedrijven en TI- (zie fi guur 3). Profiel van de werknemer: vooral autochtone fulltime werkende mannen Bij de in de TI in deze regio gaat het evenals elders in Nederland hoofdzakelijk om fulltime werkende autochtone mannen. In deze regio doen zich hierbij, evenals in de TI landelijk, in de periode Figuur 3 Verdeling van de bedrijven en de werkgelegenheid over de 4 LPI s, medio Noord Zaanstreek Waterland Bron: Mn Services, bewerking ITS Haarlem e.o. % aandeel bedrijven % aandeel 29 Amsterdam e.o. vrij weinig veranderingen voor. Het aandeel niet-westers allochtonen is in de periode toegenomen van 7 naar 1 procent. Het aandeel westerse allochtonen is constant 7 procent. Het aandeel vrouwen is in deze periode in deze regio gestegen van 1, naar 11,3 procent. Landelijk is dit in de TI gestegen van 9, naar 1, procent. Het aantal parttimers is gestegen van 12 naar 16 procent. Bij de parttimers gaat het vooral om vrouwen. Bijna driekwart van de vrouwen (73%) werkt parttime. Het aantal parttimers onder de mannen is 9 procent. Overigens neemt het aantal parttimers zowel bij de mannen als bij de vrouwen toe. Bij de mannen is dit toegenomen van 6 procent in 2 naar 9 procent in 211. Bij de vrouwen is het aantal parttimers gestegen van 6 procent in 2 naar 73 procent medio 211. Vrouwen en parttimers zijn overwegend in administratieve functies werkzaam: van de administratieve functies wordt 81 procent vervuld door een vrouw en 65 procent van de administratieve krachten zijn parttimers. Wel toename van vrouwen in technische functies In de functie van monteur zijn - en blijven - vrijwel uitsluitend mannen werkzaam. Het aandeel vrouwen in deze functie is in deze regio gestegen van 1, procent in 2 naar 1,4 procent medio 211. Bij de technische staffuncties is het aandeel vrouwen in deze regio (wat) meer gestegen. Bij de engineers is het aandeel vrouwen gestegen van 1, procent in 2 naar 2,9 procent in 211. Bij de planners/werkvoorbereiders is dit gestegen van 3,8 procent in 2 naar 9,2 procent in 211. Bij de tekenaars is het aandeel vrouwen minder gestegen, namelijk van 5, procent in 2 naar 5,9 procent in 211. In totaal is bij deze 3 technische staffuncties het aandeel vrouwen in deze regio gestegen van 4,1 procent in 2 naar 6,7 procent in 211. In heel Nederland is in de TI het aandeel vrouwen in deze 3 technische staffuncties in deze periode gestegen van 2,6 naar 4,2 procent. Van de vrouwen in technische functies werkt 37 procent fulltime. Dat is vaker dan bij de vrouwen in niet-technische functies (24% fulltime), maar minder vaak dan bij de mannen in technische functies (92% fulltime). Op deze punten is er weinig verschil met de landelijke situatie in de TI. 11

13 Figuur 4 Functiestructuur van kleine en grote TI-bedrijven, medio en meer Nederland Totaal en meer technische staffuncties administratieve ondersteuning overige functies monteren en installeren (project)leiding / management technische staffuncties administratieve (financiële) ondersteuning overige functies monteren en installeren (project)leiding / management Bron: Mn Services, bewerking ITS Vooral uitvoerende monteurs Van de TI- in de regio is, medio 211, 66 procent als monteur/installateur werkzaam. De overige vervullen de volgende functies: technische staffuncties (engineer, calculator, tekenaar, werkvoorbereider, etc.) 8% administratieve ondersteuning 1% verkoper 1% (project)leiding/management 7% overige functies 9% Deze functieverdeling van de TI- in Noord Holland wijkt weinig af van die in Nederland als geheel. De functieverdeling van de hangt duidelijk samen met de bedrijfsomvang (zie fi guur 4). Dat is niet alleen zo in, maar ook in de andere RBPI s. Het aandeel van de monteurs in het personeelsbestand neemt af van 77 procent in de TI-bedrijven met 1-5 naar 61 procent in de TI-bedrijven met meer dan 1. Het aandeel ontwikkelaars, planners/ werkvoorbereiders, tekenaars neemt toe van 1 procent in de kleinste TI-bedrijven naar 1 procent in de TI-bedrijven met meer dan 1. Ook het aandeel leidinggevenden neemt toe naarmate de TI-bedrijven meer hebben. Aantal engineeers en aantal planners/werkvoorbereiders neemt duidelijk toe De functieverdeling van de TI- is in de periode enigszins veranderd. Landelijk is het aandeel monteurs in de periode afgenomen van 7 naar 66 procent. Ook in deze regio is het aandeel monteurs gedaald van 7 naar 66 procent. Het aandeel in technische staffuncties (engineer, planner, werkvoorbereider, tekenaar) is - landelijk - geleidelijk gestegen van 6,2 procent in 2 naar 8,4 procent medio 211. Het aantal tekenaars is in deze periode gedaald. Ook in de regio is het aantal in technische staffuncties in de periode 2-21 toegenomen, namelijk van 5,9 naar 7,6 procent. De toename van het aantal in de functies planner/werkvoorbereider en ontwikkelaar is in deze regio ongeveer hetzelfde als landelijk in de TI het geval is (zie ook fi guur 5). Het aantal tekenaars is in deze regio echter harder gedaald dan landelijk in de TI het geval is. Figuur 5 Ontwikkeling van het aantal in technische staffuncties in de periode (2=1) 3 3 Nederland Totaal medio medio 211 tekenaars planners/werkvoorbereiders ontwikkelaars tekenaars planners/werkvoorbereiders ontwikkelaars Bron: Mn Services; bewerking ITS 12

14 Figuur 6 Opleiding van de TI-, in 29* 21% Opleidingsrichting Opleidingsniveau 4% 1% 25% 17% 62% 37% 24% TI-opleiding andere technische opleiding geen technische opleiding basisonderwijs/vmbo/avo onderbouw/mbo 1 mbo mbo 4 hbo/wo overig Bron: CBS, enquête EBB (Enquête Beroepsbevolking, 29) * De gegevens in fi guur 6 hebben betrekking op de situatie voor heel Nederland. Deze cijfers kunnen niet uitgesplitst worden per RBPI, aangezien de aantallen door het CBS geënquêteerde TI- per RBPI te klein zijn. Werknemers hebben overwegend een technische opleiding op mbo-niveau Van de TI- in Nederland heeft ruim de helft een mbo-opleiding niveau 2 of hoger (fi guur 6); 25 procent heeft een lagere opleiding en 1 procent heeft een hogere opleiding. Bij de 1 procent met een hogere opleiding gaat het vooral om een hbo-opleiding (9%) en maar weinig om een wo-opleiding (1%). Bijna tweederde deel (62%) van de TI- heeft een opleiding voor de TI gevolgd of is daar nog mee bezig. Nog eens 17 procent heeft een andere technische opleiding. Ruim één op de vijf TI- heeft geen technische opleiding en bij deze TI- gaat het vaak om administratieve krachten en verkopers. Ontwikkelaars hebben vrijwel allemaal een TI-opleiding op hbo- of op mbo niveau 4. Planners en tekenaars hebben eveneens meestal een TI-opleiding gevolgd, maar dan vooral op mbo niveau 4. Ook de monteurs hebben meestal een TI-opleiding gevolgd of zijn daar nog mee bezig. Het niveau van deze opleiding varieert van vmbo tot mbo niveau 4. Aandeel hoger opgeleiden (mbo niveau 4 en hbo) stijgt Voor de hele periode 2-29 gaat op dat 75-8 procent van de TI- een technische opleiding heeft en dat is meestal een TI-opleiding. In de periode 2-29 tekent zich een geleidelijke stijging van het opleidingsniveau van de TI- af. Dit komt vooral naar voren bij de TI- met een mbo niveau 4 opleiding. Deze categorie neemt toe van 26 procent in de eerste jaren van deze eeuw naar 37 procent in de jaren 27, 28 en 29. Ook het aandeel TI- met een hbo/wo opleiding stijgt, namelijk van 7-8 procent in de jaren 2-23 naar 1 procent in de afgelopen jaren. Het gaat hierbij overigens overwegend om hbo ers. Het aandeel TI- met een wo-opleiding is in de hele periode 2-29 één procent. De stijging van 4 naar 7 procent van het aantal planners/werkvoorbereiders en ontwikkelaars in de TI in Nederland in deze periode biedt slechts een gedeeltelijke verklaring voor de stijging van het opleidingsniveau. Waarschijnlijk speelt ook upgrading binnen (een deel van) de monteursfuncties een rol. Figuur 7 Ontwikkeling aandeel jongeren in de periode medio 211 % < 25 jaar % 25 jaar - 35 jaar Nederland Totaal medio 211 % < 25 jaar % jaar Bron: Mn Services; bewerking ITS 13

15 Aandeel jongeren daalt en aandeel ouderen stijgt In de leeftijdsopbouw van het bestand doen zich duidelijke veranderingen voor. Er is sprake van vergrijzing en van ontgroening. bedrijven met 1-5 bedrijven met 6-15 bedrijven met 16-5 bedrijven met 51-1 bedrijven met meer dan 1 37, jaar 38,5 jaar 39,4 jaar 4,3 jaar 41,8 jaar Het percentage jongeren (onder de 25 jaar) is in de regio van 19 procent in 2 gedaald naar 14 procent in 211 (zie fi guur 7). Figuur 7 laat zien dat niet alleen het aandeel jongeren onder 25 jaar in deze regio afneemt, maar dat dit ook opgaat voor categorie tussen de 25 en 35 jaar. Het aandeel van deze categorie daalt van 33 procent in 2 naar 23 procent in 211. In totaal daalt het aandeel jongeren onder de 35 jaar van 52 procent in 2 naar 37 procent in 211. Figuur 8 laat zien dat het aandeel ouderen (boven de 35 jaar) in deze periode stijgt van 48 procent naar 62 procent. Met name het aandeel ouderen van 55 jaar en ouder neemt snel toe. Dit aandeel verdubbelt in de periode 2-211, namelijk van 6 procent in 2 naar 12 procent in 211. Het proces van ontgroening en vergrijzing doet zich binnen alle 3 de vakgebieden in ongeveer gelijke mate voor. De gemiddelde leeftijd van de is in deze periode in deze regio van (ruim) 1 jaar gestegen van 35,8 naar 4, jaar. Overigens varieert de gemiddelde leeftijd van de met de bedrijfsomvang: De stijging van de gemiddelde leeftijd van alle TI- in Nederland volgt dezelfde trend. Ook landelijk is er in de TI sprake van een stijging van de gemiddelde leeftijd, namelijk van 35,5 jaar in 2 naar 39,3 jaar medio 211. En ook landelijk gaat in de TI op dat de gemiddelde leeftijd van de in de grotere bedrijven hoger is dan in de kleinere. Niet alle TI-bedrijven en TI- bij Mn Services geregistreerd In zijn ook nog eens circa 1.3 TI-bedrijven actief waaronder veel bedrijven van zzp ers: zelfstandigen zonder personeel die niet staan geregistreerd bij Mn Services (niet alle TI-bedrijven volgen de CAO voor het Technisch Installatiebedrijf). In totaal zijn in deze bedrijven nog eens circa 1.5 werkzaam. Het totaal aantal TI- in RBPI bedraagt medio 211 dus iets meer dan 19.. Er is niet veel verschil tussen de 17.5 TI- die bij Mn Services geregistreerd staan en de 1.5 TI- die elders geregistreerd staan. Wel zitten in de laatste categorie van 1.5 TI- wat meer vrouwen en wat meer 55-plussers. In de rest van de rapportage is rekening gehouden met de niet bij Mn Services geregistreerde. Figuur 8 Ontwikkeling aandeel ouderen in de periode medio Nederland Totaal medio 211 % jaar % jaar % > 54 jaar % jaar % jaar % > 54 jaar Bron: Mn Services; bewerking ITS 14

16 Onderwijs Om een beeld te geven van het TI-onderwijs in regio brengen we het aantal leerlingen/studenten en gediplomeerden in de onderwijssectoren vmbo, mbo en hbo in beeld. Van alle onderwijsinstellingen is bekend hoeveel leerlingen/studenten een TI-opleiding volgen en hoeveel gediplomeerden ze afl everen. Voor het vmbo en mbo is het gebied goed af te bakenen. Voor het hbo is dit niet (exact) mogelijk. De aantallen studenten en gediplomeerden per opleiding zijn alleen bekend op hoofdinstellingsniveau. Wel is bekend van iedere opleiding in welke nevenvestiging deze wordt aangeboden. Dit maakt het mogelijk om per opleiding de studenten middels een verdeelsleutel toe te wijzen aan een nevenvestiging en daarmee aan een regio. Hierdoor moeten we de aantallen op regioniveau wel met enige behoedzaamheid interpreteren. Bovendien hoeft de plaats waar een hbo-student een opleiding volgt niet veel te zeggen over de regio waar de student na het behalen van het diploma een baan gaat zoeken. In de bijlage staat per LPI het aantal vmbo-leerlingen en -gediplomeerden en voor mbo en hbo per onderwijsinstelling het aantal mbo-leerlingen en hbo-studenten en het aantal gediplomeerden. Hieronder bespreken we het aantal leerlingen, studenten en gediplomeerden per onderwijssector. Achtereenvolgens komt het aantal leerlingen en gediplomeerden op het vmbo, het mbo en het aantal studenten en gediplomeerden op het hbo aan bod. Daarna kijken we naar de ontwikkelingen van het aantal BPV-plaatsen in de TI. Aantal vmbo-leerlingen in TI-opleidingen in 21/11 wederom sterk gedaald In de regio volgen in het vmbo in 21/ leerlingen een TI-opleiding elektrotechniek, installatietechniek of instalektro. Dat is 46 procent minder dan vijf jaar terug, iets lager dan de landelijke daling in deze periode (-5%). Met name tussen 26/7 en 27/8 en tussen 27/8 en 28/9 liep het aantal vmbo-ers TI hard terug. Het aantal leerlingen instalektro en elektrotechniek is, landelijk gezien, in de afgelopen vijf jaar met respectievelijk 41 procent en 54 procent gedaald. De totale landelijke afname van leerlingen in de afgelopen vijf jaar komt grotendeels voor rekening van het dalende aantal leerlingen elektrotechniek. Dit geldt ook voor de regio Noord Holland. Trends in het vmbo zetten door Binnen het vmbo bestaan twee tegengestelde richtingen die allebei proberen aan te sluiten bij de behoefte van de leerlingen. De ene zoekt het in specialisering van het programma, en probeert, zoals het Vakcollege Techniek, de leerlingen zo vroeg mogelijk met de praktijk te confronteren en op te leiden tot technisch vakman of vrouw. Voor de TI betekent dit een uitgelezen kans om vmbo ers te vinden en te binden. In zijn negen vmbo-locaties verbonden aan Het Vakcollege: SG de Triade, Nova College Esprit, Kennemer College, Martinus College, Noordzee Onderwijsgroep, Petrus Canisius College, Room-Katholieke SGM Tabor, Scholen aan zee en Scholengroep Krommenie. De andere richting zoekt het in verbreding, enerzijds door brede opleidingen die lesmateriaal uit verschillende vmbosectoren combineren (vmbo intersectoraal) en anderzijds door brede opleidingen binnen de sector techniek aan te bieden (sectorbreed). De sectorbrede techniekopleiding combineert verschillende techniekrichtingen in één opleiding. In 21/11 volgen in de regio in totaal 571 leerlingen een sectorbrede opleiding (leerjaar 3: 389 en leerjaar 4: 182). Ten opzichte van het jaar ervoor is dit een stijging van 12 procent (landelijk: -3%). In totaal zijn er zes intersectorale opleidingen, waarvan vier met een technische oriëntatie (technologie in de gemengde leerweg, ict-route, technologie en dienstverlening en technologie en commercie). In volgen 465 leerlingen een technische intersectorale opleiding (leerjaar 3: 319 en leerjaar 4: 146). In 29/1 waren dit nog 498 leerlingen, een daling van zeven procent (landelijk: +11%). Figuur 9a Ontwikkeling aantal TI-leerlingen in het vmbo, regio en landelijk landelijk /7 27/8 28/9 29/1 21/11 instalektro installatietechniek elektrotechniek /7 27/8 28/9 29/1 21/11 instalektro installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS 15

17 Figuur 9b Ontwikkeling aantal TI-gediplomeerden in het vmbo, regio en landelijk landelijk /6 26/7 27/8 28/9 29/1 instalektro installatietechniek elektrotechniek /6 26/7 27/8 28/9 29/1 instalektro installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS Aantal vmbo-gediplomeerden TI na korte opleving in 26/7 voor derde opeenvolgende jaar gedaald De regio kende in 26/7 een lichte stijging van het aantal TI-gediplomeerden (7%). Daarna is het aantal vmbo-gediplomeerden TI enkel gedaald tot 341 gediplomeerden in 29/1 (-25%). Ook landelijk was er een kleine piek in 26/7 en heeft zich daarna een daling ingezet. Deze daling is sterker (-34%) dan in de regio. De gediplomeerden in de brede technische opleidingen nemen in tegenstelling tot de traditionele TI-opleidingen wel toe. In regio zijn dat er in 29/1 in sectorbrede techniekopleidingen 14 (landelijk 2.979) en in de technische intersectorale opleidingen 142 (landelijk: 1.66). Ten opzichte van het jaar ervoor is het aantal gediplomeerden in sectorbrede techniekopleidingen gestegen met 18 procent (landelijk: +6%) en in de technische intersectorale opleidingen met 25 procent (landelijk: +14%). Aantal mbo-deelnemers TI minder sterk gedaald dan landelijk In de regio volgen in 21/11 totaal mbo ers een TI-opleiding elektrotechniek, installatietechniek of koude techniek. Ten opzichte van 25/6 is het aantal deelnemers afgenomen met 15 procent. De afname in TI-deelnemers op het mbo is minder sterk dan de landelijke daling in de afgelopen vijf jaar (-22%). De daling in TI-deelnemers wordt zowel regionaal als landelijk veroorzaakt door een daling van het aantal deelnemers elektrotechniek. In de regio zien we tussen 28/9 en 21/11 een afname van naar BBL ers in de TI (-2%; landelijk -17%). In dezelfde periode daalt ook het aantal BOL-deelnemers met acht procent (landelijk -26%). Het is hierdoor niet aannemelijk dat er veel BBL ers door een gebrek aan een leerwerkplaats de afgelopen jaren zijn overgestapt naar een TI-BOL-opleiding. In volgen in verhouding meer TI-mbo-deelnemers een BBL-opleiding dan landelijk (regio: 83% versus landelijk: 79%). Aantal mbo-gediplomeerden TI neemt juist steker af dan landelijk Het aantal mbo-gediplomeerden TI in 29/1 is in Noord Holland 739. Ten opzichte van 25/6 is dit een daling van 13 procent. Landelijk is er ook sprake van een daling, maar deze is kleiner dan in de regio (-9%). De daling wordt zowel regionaal als landelijk voornamelijk veroorzaakt door de afname in het aantal gediplomeerden elektrotechniek. Van de TI-gediplomeerden in de regio heeft 87 procent een BBL-opleiding gevolgd (landelijk 78%). De meeste TI-gediplomeerden in de regio hebben een opleiding gevolgd voor assistent monteur (49%), eerste monteur Figuur 1a Ontwikkeling TI-deelnemers in het mbo, regio en landelijk landelijk /7 27/8 28/9 29/1 21/11 koude techniek installatietechniek elektrotechniek /7 27/8 28/9 29/1 21/11 koude techniek installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS 16

18 Figuur 1b Ontwikkeling TI-gediplomeerden in het mbo, regio en landelijk landelijk /6 26/7 27/8 28/9 29/1 koude techniek installatietechniek elektrotechniek /6 26/7 27/8 28/9 29/1 koude techniek installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS (28%), technicus (8%) en servicemonteur (6%). Landelijk bestaat de top vier uit assistent monteur (47%), eerste monteur (28%), technicus (8%) en leidinggevend technicus (7%). Aantal hbo-studenten TI stijgt gestaag Het aantal hbo-studenten TI in stijgt de afgelopen vijf jaar gestaag. In 21/11 volgen in de regio 2.97 studenten een TI-opleiding. Ten opzichte van vijf jaar geleden is dit een stijging van 12 procent. Landelijk is de groei minder groot (+4%). De Associate degree-opleidingen (Ad) zijn een nieuw begrip in de onderwijswereld, tussen mbo en hbo-niveau. De Ad is vooral bedoeld voor werkenden die weer een studie willen oppakken en voor degenen die na hun mbo- 4-opleiding wel willen doorstuderen, maar niet voor een vierjarige hbo-bacheloropleiding willen kiezen. Landelijk zijn in 21/ studenten ingeschreven in één van deze TI-Associate degree-opleidingen. In is in 28/9 (nog) geen aanbod van Ad-opleidingen in de TI. Aantal hbo-gediplomeerden TI weer licht gedaald Met uitzondering van een kleine piek in 27/8 is het aantal hbo-gediplomeerden TI in de regio gedaald. De totale daling in de afgelopen vijf jaar is 16 procent. Landelijk is de daling in deze periode 13 procent. In de regio wordt de daling vooral veroorzaakt door een afname in het aantal gediplomeerden technische bedrijfskunde. Bij de andere opleidingen is het aantal gediplomeerden in de afgelopen vijf jaar stabiel of neemt het licht toe. Landelijk neemt het aantal gediplomeerden bij alle opleidingen af, maar relatief gezien vooral bij aot (-37%) en absoluut gezien vooral bij elektrotechniek (-181). In heeft 17 procent van de gediplomeerden een duale TI-opleiding gevolgd (landelijk: 12%). Studenten aan een duale opleiding werken vier dagen per week en gaan één dag naar school. Vereiste is dat de student al een baan heeft binnen het vakgebied van de TI-opleiding. Verhoudingsgewijs heeft de regio een groot aantal gediplomeerden met een deeltijdopleiding (regio: 37% versus landelijk: 29%). Ook voor deze groep geldt dat zij vaak al een baan hebben tijdens de studie. De overige 46 procent volgde in de regio een voltijdopleiding (landelijk: 59%). Met name deze groep hbo ers zal na het behalen van het diploma nieuw instromen op de arbeidsmarkt. Figuur 11a Ontwikkeling TI-studenten in het hbo, regio en landelijk landelijk /7 27/8 28/9 29/1 21/11 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde /7 27/8 28/9 29/1 21/11 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS 17

19 Figuur 11b Ontwikkeling TI-gediplomeerden in het hbo, regio en landelijk landelijk /6 26/7 27/8 28/9 29/1 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde /6 26/7 27/8 28/9 29/1 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS Het aantal startende BPV s in 21/11 is duidelijk minder dan in voorgaande schooljaren In regio zijn in schooljaar 21/11 totaal 7 TI-bedrijven 1 door Kenteq erkend als leerbedrijf. Dit is ongeveer 61 procent van het totaal aantal TI-bedrijven in de regio. Niet alle erkende bedrijven sluiten daadwerkelijk BPV-overeenkomsten af. In regio hebben 263 bedrijven BPV-plaatsen en zijn daardoor een actief leerbedrijf. In totaal is dus 23 procent van alle TI-bedrijven in deze regio actief en dit is iets minder dan in heel Nederland (25%). Bedrijven kunnen door Kenteq erkend worden voor meerdere opleidingen. In schooljaar 21/11 hebben de actieve leerbedrijven in regio gemiddeld acht BPV-plaatsen vervuld. In de regio is één praktijkopleidingscentrum (poc) gevestigd, die actief BPV-plaatsen verzorgt. Deze poc verzorgt ongeveer 49 procent van de BPV-plaatsen in de regio. Dat ligt veel hoger dan landelijk (31%). De ontwikkeling van het totaal aantal startende en lopende BPV s 2 in de regio is te zien in fi guur 12. In regio leidt ongeveer 85 procent van de BPV s op tot monteur (landelijk 84%). Het gaat vooral om assistent monteurs en eerste monteurs. De regio heeft verhoudingsgewijs iets meer servicemonteurs dan landelijk (8% versus 6%) en minder assistent monteurs (38% versus 43%). In verhouding heeft de regio bijna twee keer zoveel leidinggevend monteurs als landelijk (2,6% versus 1,4%). Net als op landelijk niveau begint het grootste deel van het aantal BPV s ieder jaar in de maanden augustus en september. Dit is te zien aan het aantal startende BPV s in die maanden. Het grootste aantal BPV s eindigt ieder jaar in de maand juli. Dit is te zien aan de ontwikkeling van het aantal lopende BPV s. Het aantal nieuwe BPV s in augustus en september 21 blijft duidelijk achter bij het aantal in dezelfde maanden in voorgaande jaren. Het aantal lopende BPV-plaatsen in het vakgebied elektrotechniek (51%) is iets groter dan het aantal BPV-plaatsen Figuur 12 Het aantal startende en lopende BPV s* in de regio, periode augustus 25 augustus aug-5 dec-5 apr-6 aug-6 dec-6 apr-7 aug-7 dec-7 apr-8 aug-8 dec-8 apr-9 aug-9 dec-9 apr-1 aug-1 dec-1 apr-11 aug-11 startende BPV's lopende BPV's * Alleen BPV s van BBL-opleidingen 1 Dit zijn alleen bedrijven die zijn aangesloten bij Mn Services. 2 Het totaal aantal BPV s is met name voor de laatste maanden nog niet volledig. Bedrijven hebben namelijk tot een jaar na aanvang van een BPV de tijd om subsidie aan te vragen bij OTIB. Pas dan wordt de BPV geregistreerd in de administratie. Het aantal BPV s is administratief bijgewerkt tot 5 oktober

20 in installatietechniek (47%). Dit komt bijna overeen met de verhouding op landelijk niveau (beide vakgebieden 49%). In regio leidt bijna 87 procent van de BPV s op tot monteur (landelijk 84%) (zie tabel 13). Het gaat vooral om assistent monteurs en eerste monteurs. De regio heeft verhoudingsgewijs iets minder (leidinggevende) technici (8,3% versus 1,4%) en meer assistent monteurs (5,2% versus 43,3%). Tabel 13 Het aantal BPV s* naar functie in het regio en Nederland totaal (in %), schooljaar 21/11 Regio Nederland monteur - servicemonteur 4,1% 6,3% monteur - assistent monteur 5,2% 43,3% monteur - eerste monteur 3,3% 33,% monteur - leidinggevend monteur 2,% 1,4% technicus 7,9% 9,7% technicus - leidinggevend technicus,4%,7% project- en afdelingsleiding,5%,3% werkvoorbereider 2,6% 2,7% arbeidsmarktgekwalifi ceerde assistent 1,%,3% dakdekker,3%,3% ontwikkelen, engineering,7%,8% tekenaar,%,% administratie,%,% ICT-beheerder,%,% overig % 1% totaal (= 1%) * Het betreft een optelling van alle BPV s die gedurende het schooljaar 21/11 lopen. Een deel van deze BPV s heeft een lange looptijd van maximaal vier jaar en hoeft dus niet te eindigen in 21/11. Maar ook kortlopende BPV s die gedurende het schooljaar starten en weer eindigen zijn hierin meegenomen. 19

21 Van opleiding naar werk in de TI Voor de landelijke arbeidsmarktrapportage 211 is aanvullend onderzoek gedaan om de uitstroom vanuit de TI opleidingen naar de arbeidsmarkt goed in beeld te krijgen. Voor dat onderzoek zijn beschikbare bestanden met onderwijsgegevens (leerlingenbestand) en arbeidsmarktgegevens (banenbestand) van het CBS en de bestanden van Mn Services met elkaar gekoppeld. Door die koppeling is het mogelijk de gediplomeerden van de TI opleidingen na afronding van hun opleiding te volgen en te kijken in hoeverre zij zijn gaan werken en in hoeverre ze werk binnen dan wel buiten de TI hebben gekregen. Deze analyses zijn voor vijf jaargangen gediplomeerden uitgevoerd, namelijk die van 26 tot en met 21, waarbij telkens alle gediplomeerden uit de betreffende jaren zijn meegenomen. Analyses zijn alleen op landelijk niveau gedaan, niet voor elke regio afzonderlijk. Figuur 15 Uitstroom TI mbo-bol ers (gemiddeld % ) MBO TI BOL 1% Bron: CBS, bewerking ITS mbo TI hoger niveau 22% mbo TI lager/zelfde niveau 2% mbo overig 8% hbo TI gerelateerd 17% hbo techniek overig 6% hbo overig 4% baan TI 11% baan niet TI 23% onbekend/overig 7% Figuur 14 Uitstroom TI vmbo ers (gemiddeld % ) TI metaal Vmbo gediplomeerden bouw intersectoraal met techniek mbo TI 39% 5% 1% 11% 3% mbo zelfde technieksector mbo andere technieksector mbo sector economie mbo overige sectoren overig (niet mbo) Bron: CBS, bewerking ITS sectorbreed techniek 32% 37% 3% 32% 38% 36% 57% 4% 2% 12% 11% 16% 4% 5% 7% 6% 7% 12% 6% 6% 7% 6% 6% De TI vmbo ers gaan bijna allemaal door met een vervolgopleiding in het mbo. Bijna 4 procent gaat naar een mbo TI opleiding. Nog eens een derde gaat naar een mbo opleiding in een andere techniekrichting. Van de vmbo ers met een sectorbrede techniekopleiding gaat 11 procent verder met een mbo TI opleiding. Ruim meer dan de helft gaat naar een andere techniekrichting in het mbo. Hooguit 6 procent van de TI vmbo ers gaat na afronding van de opleiding direct aan het werk, dat wil zeggen in een baan zonder leerarbeidsovereenkomst. Dat geldt overigens ook bij de andere opleidingsrichtingen. Van de gediplomeerde TI mbo-bol ers stroomt 34 procent door naar een baan. Van deze 34 procent gaat een minderheid (11%) binnen de TI aan het werk. De meerderheid (23%) gaat buiten de TI aan de slag. Een groot deel van de TI mbo-bol ers komt niet op de arbeidsmarkt beschikbaar, maar gaat nog een vervolgopleiding doen. Bijna een kwart (22%) gaat een TI mbo opleiding van hoger niveau doen. Bijna een vijfde (17%) gaat naar een TI hbo opleiding. Figuur 16 Uitstroom TI mbo-bbl ers (gemiddeld % ) MBO TI BBL 1% Bron: CBS, bewerking ITS mbo TI hoger niveau 38% mbo TI lager/zelfde niveau 7% mbo overig 2% hbo TI gerelateerd % hbo overig % baan TI 36% baan niet TI 13% onbekend/overig 3% Van de gediplomeerde TI mbo-bbl ers stroomt bijna de helft (49%) door naar een baan. Van die 49 procent gaat het grootste deel (36%) naar een baan in de TI, een minderheid (13%) gaat in een baan buiten de TI aan de slag. De BBL ers gaan dus vaker aan het werk dan de BOL ers en komen ook vaker in banen binnen de TI terecht; zij hebben vaak al een leerarbeidsplaats voor hun opleiding. Daarnaast gaat nog ruim een derde (38%) van de TI mbobbl ers door met een TI mbo opleiding van hoger niveau. De gediplomeerden van de TI gerelateerde hbo-opleidingen gaan bijna allemaal aan het werk na afronding van hun opleiding. Daarbij komt maar een klein deel in de TI terecht. Bij AOT is dat 33 procent, bij elektrotechniek 1 procent, bij werktuigbouwkunde 4 procent en bij technische bedrijfskunde eveneens 4 procent. 2

22 Figuur 17 Uitstroom TI hbo ers naar arbeidsmarkt (gemiddeld % ) AOT (1%) Electrotechniek (1%) Werktuigbouwkunde (1%) Technische bedrijfskunde (1%) Bron: CBS, bewerking ITS baan binnen TI 33% baan buiten TI 64% overig 4% baan binnen TI 1% baan buiten TI 75% overig 15% baan binnen TI 4% baan buiten TI 83% overig 13% baan binnen TI 4% baan buiten TI 82% overig 14% Voor alle opleidingen geldt dat slechts een deel van de TI gediplomeerden ook feitelijk naar banen in TI bedrijven doorstromen. Een deel blijft verder doorleren. Een ander deel gaat buiten de TI aan het werk. Dat TI gediplomeerden buiten de TI branche werkzaam zijn betekent overigens niet zonder meer dat zij geen TI werk zouden doen. Ook buiten de TI branche zijn er bedrijven waar TI functies te vinden zijn, bij voorbeeld in energiebedrijven, technische diensten van industriële bedrijven en onderhoudsdiensten van ziekenhuizen en woningcorporaties. TI verliest aanzienlijk potentieel gediplomeerde TI vmbo ers De voorgaande fi guren laten zien wat TI gediplomeerden in het eerste jaar na afronding van hun opleiding gaan doen, in hoeverre ze in dat jaar doorstromen naar vervolgopleidingen of uitstromen naar werk, binnen dan wel buiten de TI. Voor de TI zijn vooral de TI vmbo gediplomeerden een belangrijke wervingsbron voor nieuwe (leerling-). Daarom is voor deze groep in beeld gebracht wat zij verder in hun loopbaan zijn gaan doen, tot vijf jaar na afronding van hun opleiding. Vertrekpunt daarbij zijn de vmbo TI gediplomeerden uit 26. Figuur 18 volgt deze vmbo TI gediplomeerden in de vijf jaren na diplomering, van 26 tot 211. Kernvragen zijn: stromen ze door naar opleiding of werk en blijven ze in de TI of niet? Over heel Nederland gezien gaat het in totaal om gediplomeerde TI vmbo ers. De grote meerderheid (94 procent) gaat na diplomering een vervolgopleiding in het mbo doen, waarvan 4 procent naar mbo TI (bol of bbl) en 54 procent naar een mbo opleiding buiten de TI. De TI raakt hier dus meer dan de helft van zijn vmbo gediplomeerden kwijt. Het aantal in mbo-opleidingen neemt in de loop der jaren geleidelijk af, waarschijnlijk omdat men aan het werk gaat. Slechts een klein deel (3 procent) van de gediplomeerden uit 26 gaat na afronding van de opleiding meteen aan het werk, bijna allemaal in banen buiten de TI. Het aantal dat aan het werk is neemt in de loop der jaren geleidelijk toe, met een sprongetje na twee jaar, als de meeste vervolgopleidingen afl open. Een grote meerderheid gaat dan evenwel aan het werk buiten de TI (14 procent in 28/9). De TI verliest in latere jaren dus opnieuw een behoorlijk deel van zijn potentieel. Figuur 18 Cohort vmbo TI gediplomeerden 26, vijf jaar lang gevolgd (% per jaar) 25/26 26/7 27/8 28/9 29/1 21/11 mbo TI BOL BBL 18% 22% 15% 23% 8% 25% 6% 21% 1% 17% VMBO TI gediplomeerden werk TI mbo niet-ti % 1% 2% 4% 7% 54% 5% 45% 4% 24% N = werk niet-ti 3% 7% 14% n.n.b.* n.n.b.* overig 3% 4% 6% n.n.b.* n.n.b.* 1% 1% 1% 1% 1% Bron: CBS, bewerking ITS * n.n.b. = nog niet bekend. Over 29/1 en 21/11 zijn alleen baangegevens van Mn Services beschikbaar, nog geen baangegevens van het CBS. Vandaar dat het percentage vmbo ers dat een baan niet-ti heeft in deze jaren nog niet te bepalen is. 21