Kerngegevens Technische Installatiebranche 2011

Transcriptie

1

2 Kerngegevens Technische Installatiebranche 211 Hedwig Vermeulen Harry van den Tillaart John Warmerdam Wouter de Wit Sanne Elfering Evelien Sombekke Carolien van Rens ITS Nijmegen 211 1

3 ISBN NUR 99, OTIB Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfi lm of op welke andere wijze dan ook, en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen. No part of this book/publication may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfi lm or any other means without written permission from the publisher. 2

4 Voorwoord Voor iedere regio is het van groot belang dat er voldoende gekwalifi ceerd personeel beschikbaar is, niet alleen op dit moment maar ook in de komende jaren. Om hier zicht op te houden is informatie nodig over ontwikkelingen die zich aan de bedrijfskant én aan de onderwijskant voordoen. Het onderzoeksprogramma van OTIB is erop gericht de desbetreffende ontwikkelingen nauwgezet te volgen. Jaarlijks worden gegevens verzameld over onze branche, de bedrijven en de in de branche, de arbeidsmarkt, het reguliere onderwijs en de scholing van. Resultaten van dit onderzoek worden uitgewerkt naar regionaal niveau. Het voorliggende onderzoek is ook dit jaar uitgevoerd door het ITS. Daarbij heeft het ITS weer uitvoerig gebruik gemaakt van beschikbare databestanden en zijn gegevens van het CBS en diverse andere instellingen bij elkaar gebracht. Daarnaast zijn gegevens uit de branche verkregen door middel van een enquête bij de bedrijven in de TI. In het rapport wordt niet alleen een analyse gemaakt van ontwikkelingen die zich in de afgelopen jaren in de TI-bedrijven en op de arbeidsmarkt hebben voorgedaan, maar is ook een prognose opgenomen van de ontwikkelingen die de komende jaren op de TI-arbeidsmarkt verwacht worden. Hierbij is onder andere geanalyseerd welke ontwikkelingen zich bij de TI-opleidingen voordoen, waarbij zowel naar de aantallen leerlingen als naar de aantallen gediplomeerden is gekeken. Bij het TI vmbo is sprake van zorgelijke ontwikkelingen. Niet alleen is het aantal gediplomeerden in de afgelopen jaren duidelijk gedaald, maar bovendien blijkt dat ongeveer 6 procent van deze TI vmbo gediplomeerden doorgaan met vervolgopleidingen buiten de TI of in banen buiten de TI aan de slag gaan. Het TI vmbo is voor onze branche een belangrijke bron voor werving van nieuwe jonge leerling-. De instroom in de TI mbo opleidingen daalt al een aantal jaren, evenals het aantal gediplomeerden dat van deze opleidingen af komt. Tegen deze achtergrond vraagt het onze speciale aandacht dat het aantal aangeboden BPV-plaatsen in de TIbedrijven in de afgelopen jaren is afgenomen. Het is immers van groot belang dat onze branche een groter deel van de TI vmbo gediplomeerden opneemt en aan zich weet te binden dan nu het geval is. Te meer omdat vanaf 213 weer nieuwe kansen voor de branche verwacht worden. Om deze kansen te kunnen benutten moet voldoende gekwalifi ceerd personeel beschikbaar zijn. Een speerpunt is ook de zichtbaarheid van de TI branche in het onderwijs. Opleidingen in de techniek worden breder. De sectorbrede techniekopleidingen groeien. Leerlingen techniek hebben meer keuzemogelijkheden en kunnen ook in andere branches aan de slag. De TI zal alles op alles zetten om voldoende leerlingen voor zich te blijven winnen. In het vertrouwen dat de resultaten van dit onderzoek u extra handvatten zullen bieden voor het maken van gefundeerde keuzes in uw RBPI, wens ik u veel succes in uw werkzaamheden voor onze branche. Elly Verburg Directeur OTIB 3

5 4

6 Inhoud Voorwoord... 3 Kerngegevens en actiepunten in de regio... 7 Bedrijven en... 1 Onderwijs... 1 Van opleiding naar werk in de TI... 2 Stromen en patronen op de TI-arbeidsmarkt De arbeidsmarkt in Prognoses voor de periode Literatuur Bijlage... 4

7 6

8 Kerngegevens en actiepunten in de regio De werkgelegenheid in de TI in Zeeland/West-Brabant is in de periode 2-medio 211 toegenomen van 7.3 naar Het aantal in loondienst bij TI bedrijven is daarmee in de afgelopen 1 jaar in deze regio met 16 procent toegenomen en dat is duidelijk meer dan bij de TI landelijk, die een stijging van 7 procent inboekt. Het aantal TI bedrijven varieert in deze periode van 3 tot 8. In 211 zijn er in deze regio 3 TI bedrijven. De groei van het aantal TI komt vooral voor rekening van de elektrotechniek. Ook in de conjunctureel mindere jaren na 28 is de groei van werkgelegenheid in de elektrotechniek doorgegaan, namelijk van eind 28 naar.8 medio 211. Dit ligt anders in de vakgebieden installatietechniek en koeltechniek. In de installatietechniek slaat de groei in 21, en nog sterker in de eerste helft van 211, om in een krimp van de werkgelegenheid. In de koeltechniek zet de krimp in 29 in. Maar in de eerste helft van 211 vindt in dit vakgebied wel weer een groei plaats. In Zeeland/West-Brabant heeft 3 procent van de TI-bedrijven in 21 en de eerste helft van 211 het personeelsbestand zien groeien en heeft 11 procent het zien inkrimpen. Landelijk meldt 21 procent van de TI-bedrijven een groei in deze periode en 23 procent een krimp. De recessie slaat in deze regio minder hard toe dan elders in de TI in Nederland. Ook in deze regio moeten bedrijven echter maatregelen treffen als gevolg van de economische recessie. De recessie treft eerst en vooral de in de fl exibele schil. TI-bedrijven in deze regio zijn sinds 29 steeds minder beroep gaan doen op zzp ers en uitzendkrachten. In 21 en 211 zijn echter steeds meer bedrijven ook vaste krachten gaan ontslaan. Het gaat daarbij vaak om ervaren krachten. Deze zijn deels door jongere vervangen. Door de ontspanning op de TI arbeidsmarkt - in deze regio vooral in de installatietechniek - zijn er minder vacatures. Het aantal TI bedrijven met moeilijk vervulbare vacatures is vooral in de eerste helft van 29 fors gedaald, van ruim 6 procent eind 28 naar 2 procent medio 29. Daarna is dit gestegen naar 36 procent in december 21 - de TI ontwikkelde zich toen in deze regio duidelijk positiever dan landelijk - maar medio 211 ligt het opnieuw rond het landelijk gemiddelde van 2 procent. In 27 en 28 stonden bij het UWV nog veel meer vacatures voor monteurs geregistreerd dan direct plaatsbare, werkzoekende monteurs. In deze periode stonden tegenover elke direct plaatsbare, werkzoekende monteur steeds ongeveer 2 vacatures voor monteurs. In 29 keert deze situatie om: tegenover elke vacature voor monteur staan dan steeds circa 2 werkzoekende monteurs die direct aan de slag willen of kunnen. Het aantal leerarbeidsplaatsen in de regio loopt terug. In 29 is het aantal nieuwe BPV s gaan dalen. Die daling zet verder door. Het aantal nieuwe BPV s dat in 21 is afgesloten blijft duidelijk achter bij voorgaande jaren. Het aantal TI bedrijven dat vanwege de recessie BPV plaatsen niet invult neemt zowel in 21 als in 211 toe ten opzichte van 29. In deze regio is dat in 211 in sterkere mate het geval dan landelijk in de TI. Sinds 26 daalt het aantal TI vmbo gediplomeerden in de regio. In 21 is het wel iets gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor - door een verdubbeling van het aantal leerlingen instalelektro - maar ten opzichte van het piekjaar 26 ligt het 36 procent lager. Landelijk is sprake van een vergelijkbare daling (34%). Het aantal gediplomeerde TI mbo ers blijft in de regio wel redelijk stabiel. Het stijgt in 21 zelfs tot boven het niveau van 26, terwijl dit landelijk juist aan het dalen is. Het aantal gediplomeerden van sectorbrede opleidingen neemt in deze regio daarentegen af in 21 (-9% ten opzichte van 29), terwijl dit landelijk juist gestegen is (+6%). Het aantal TI hbo gediplomeerden in de regio is na twee jaar van groei in 21 voor het eerst weer gedaald. Landelijk is er in 21 eveneens sprake van een daling ten opzichte van 29. De TI verliest een deel van zijn potentieel bij de uitstroom uit het onderwijs en de overgang naar werk doordat TI-gediplomeerden vervolgopleidingen buiten de TI gaan doen of in banen buiten de TI aan het werk gaan. Bij gediplomeerde TI vmbo ers is dit ruim 6 procent, bij de TI mbo-bol ers bijna procent, bij de TI mbo-bbl ers bijna 2 procent, bij de TI hbo ers meer dan 9 procent. Hier staat tegenover dat TI-bedrijven met name voor vacatures van (leerling-)monteurs ook nogal wat gediplomeerden van niet-ti opleidingen aantrekken. 7

9 De prognose is dat in 212 de TI arbeidsmarkt in de regio minder gespannen zal zijn, al wordt nog wel een tekort verwacht van 1 vmbo ers en 3 mbo ers. Vanaf 213 gaat, bij een aantrekkende economie, het tekort aan vmbo en mbo schoolverlaters verder oplopen, ook als rekening gehouden wordt met instroom vanuit TI verwante opleidingen. In deze regio loopt het verwachte tekort op tot 8 vmbo ers en mbo ers in 216. De instroom van schoolverlaters vormt jaarlijks slechts een beperkt deel van de totale instroom van nieuwe in de TI (zie fi guur). De meeste TI-bedrijven richten zich bij hun personeelsvoorziening vooral op de arbeidsmarkt van ervaren, uit de eigen branche en uit aanverwante branches. Deze orientatie op (werkende) zij-instromers uit andere branches, waarbij de focus ligt op autochtone mannen die fulltime willen werken, is eenzijdig. In de TI zijn nu naar verhouding bijvoorbeeld weinig vrouwen en allochtone werkzaam. De arbeidsmarkt voor de TI kan verder worden verruimd als de TI er in slaagt meer uit deze groepen aan te trekken. Stromen op de arbeidsmarkt van de technische installatiebranche in in de jaren 2-21* Instroom schoolverlaters 13-16% technische installatiebranche Uitstroom zzp-ers 1-2% uitkeringssituatie 4-9% TI-bedrijf zzp-ers 4-8% uitkeringssituatie -12% (andere branches) -61% 6-1% (andere branches) 44-9% uitzendbranche** 1-19% geen inkomstenbron -8% overig 2-6% TI-bedrijf uitzendbranche 11-16% geen inkomstenbron 6-9% overig 7-11% pensioen 4-8% Bron: Mn Services en CBS; bewerking ITS * De percentages in deze fi guur geven telkens aan tussen welke grenzen de stromen in deze jaren fl uctueren ** Het gaat hier niet om uitzendkrachten, maar om personen die overstappen van uitzendwerk naar een vaste of tijdelijke baan bij een TI-bedrijf en vice versa. In lijn met het voorafgaande kunnen 8 actiepunten worden benoemd: 1. Gevolgen recessie dempen via van-werk-naar-werk mobiliteit Sinds 29 zijn veel in de TI hun baan kwijt geraakt en is het aantal werkzoekende monteurs opgelopen. Tegelijkertijd zijn er nog de nodige bedrijven met moeilijk vervulbare vacatures. Via van werk naar werk begeleiding kunnen vraag en aanbod beter bij elkaar worden gebracht. Ook de collegiale in- en uitleen en de praktijkopleidingcentra in de TI kunnen daarbij een rol spelen. 2. Inzetbaarheid flexibele schil op peil houden Door de recessie zijn bedrijven minder gebruik gaan maken van uitzendkrachten en zzp ers. Het risico is dat deze daardoor hun vaardigheden niet op het benodigde peil kunnen houden. Dat is een punt van aandacht voor de TI. Als de TI bij een aantrekkende economie weer meer zzp ers en uitzendkrachten gaat inschakelen moeten zij weer goed beslagen ten ijs komen. 3. TI-identiteit in vmbo vasthouden en zo mogelijk vergroten Het aantal TI vmbo-leerlingen daalt. Het risico bestaat dat er TI-opleidingen op vmbo-instellingen verdwijnen. Dit vermindert de herkenbaarheid en daarmee de aantrekkingskracht van de TI-branche voor leerlingen op basisscholen en vmbo scholen. Het is van belang dat alles op alles wordt gezet om de TI vmbo opleidingen op peil te houden en te waarborgen dat de nieuwe brede vmbo opleidingen voldoende TI specifi eke elementen bevatten. 8

10 4. Vinden en binden van jongeren door meer en aantrekkelijke BPV-plaatsen De ontgroening leidt ertoe dat er minder jongeren op de arbeidsmarkt komen. Jongeren kiezen ook steeds meer voor nieuwe brede (v)mbo opleidingen. Deze jongeren kunnen in diverse branches terecht. Het is voor de TI-branche van belang om bij de jongeren goed in beeld te komen, aantrekkelijke BPV-plaatsen aan te bieden die jongeren aanspreken en dit bovendien in voldoende mate te doen.. Meer vacatures voor hbo ers vervullen met schoolverlaters Bedrijven in de TI en TI hbo ers weten elkaar niet of nauwelijks te vinden. Het overgrote deel van de TI hbo ers gaat na afstuderen buiten de TI aan het werk. De TI zoekt vooral hbo ers met ervaring. TI bedrijven die hbo ers willen aantrekken dienen zich ook op schoolverlaters te richten, beter in beeld te komen op scholen, beter te communiceren wat ze de hbo ers te bieden hebben en ook zelf te investeren in (aanvullende) opleiding en loopbaanmogelijkheden voor deze schoolverlaters. 6. Beperking van uitstroom door beter personeelbeleid Een derde deel van de nieuw instromende in de TI is binnen één jaar al weer uit de branche vertrokken. De redenen van uitstroom hebben vooral met het gevoerde personeelbeleid te maken: overlegmogelijkheden, opleiding- en loopbaanmogelijkheden, beoordeling en beloning, mogelijkheden om in deeltijd te werken. Beter personeelbeleid op deze punten kan uitstroom afremmen. 7. Ouderen langer aan het werk proberen te houden De helft van de TI- denkt niet in staat te zijn om hun werk tot hun 6e te doen. Wel geven veel aan dat lichter werk en minder fysieke ongemakken er aan kunnen bijdragen dat ze langer aan het werk blijven. Ook scholing kan helpen later beter passend werk te krijgen. 8. Verbreding doelgroepen wervingsbeleid Bij vrouwen, allochtonen, inactieven en uitvallers uit het onderwijs liggen meer mogelijkheden dan de TIbranche tot dusver benut. Scholing en training kunnen instroom vanuit deze groepen bevorderen, waar zij niet direct inzetbaar zijn. Ook combinaties van leren en werken kunnen daarbij soulaas bieden. 9

11 Bedrijven en 3 TI-bedrijven met In RBPI staan medio TI-bedrijven geregistreerd bij Mn Services met in totaal Van deze bedrijven zijn er 271 (49%) vooral actief op het vakgebied elektrotechniek, 22 (46%) vooral op het vakgebied installatietechniek en 3 (%) vooral op het vakgebied koeltechniek. Aantal TI-bedrijven in periode steeds circa In 2 waren er in deze regio 6 TI-bedrijven. Medio 211 zijn dit er 3. In de tussenliggende jaren varieert het aantal TI-bedrijven in deze regio van 3 tot 8. In periode vrijwel continu toename van TI De TI-werkgelegenheid in is in de periode 2 - medio 211 toegenomen van 7.3 naar TI-. Alleen de jaren 23 (stabilisatie) en 29 (beperkte krimp) zijn uitzonderingen (zie fi guur 1). In deze periode van 1 jaar is het aantal in loondienst van de TI-bedrijven in deze regio met 16 procent toegenomen en dat is duidelijk meer dan bij de TI landelijk (7%). Vooral bij vakgebied elektrotechniek sprake van continue groei De groei van het aantal TI- komt vooral voor rekening van de elektrotechniek. In 2 waren op dit vakgebied 4.86 actief. Medio 211 is dit met bijna 1. toegenomen tot.8. Ook in de conjunctureel mindere jaren na 28 is de groei doorgegaan, namelijk van eind 28 naar.8 TI medio 211. Vakgebied installatietechniek en koeltechniek laten na 29 krimp zien Het aantal op het vakgebied installatietechniek neemt van in 2 toe naar 3.6 eind 29. Daarna daalt het aantal op dit vakgebied naar eind 21 en naar 3.3 medio 211. Deze forse daling in de eerste helft van 211 heeft voor ongeveer de helft te maken met de administratieve verplaatsing van leerlingen van InstallatieWerk van deze regio naar de regio Limburg/Brabant Oost. Echter ook los hiervan daalt het aantal TI- op het vakgebied installatietechniek in de regio in de eerste helft van 211 met 2. Het aantal op het vakgebied koeltechniek is in de periode 2-28 eerst gestegen van 43 naar 43, maar daalt vervolgens in 29 naar 41 en in 21 naar 34. In de eerste helft van 211 vindt weer groei naar 386 plaats. Gemiddeld aantal per TI-bedrijf neemt toe Over de 3 vakgebieden heen gezien neemt het aantal in de afgelopen 1 jaar duidelijk toe, terwijl het aantal TI-bedrijven in deze 1 jaar niet echt toeneemt. Dit betekent dat het gemiddeld aantal per TI-bedrijf in deze regio geleidelijk toeneemt, namelijk van 13,2 in 2 naar 16, in 211. Landelijk gezien is het gemiddeld aantal per TI-bedrijf in deze periode veel minder toegenomen, namelijk van 1,8 in 2 naar 16,4 in 211. Al met al blijkt de TI-werkgelegenheid in deze regio zich in de afgelopen 1 jaar, en dan met name in de jaren 29, 21 en 211, positiever te ontwikkelen dan landelijk het geval is in de TI. Het gaat bij de hierboven gepresenteerde cijfers echter alleen om met een vast of tijdelijk arbeidscontract met een TI-bedrijf. Uitzendkrachten en zzp ers (zelfstandigen zonder personeel) die door TI-bedrijven ingehuurd worden dergelijke ingehuurde krachten wor- Figuur 1 Ontwikkeling van het aantal TI- in de periode (2=1) medio aantal Nederland Totaal medio aantal Bron: Mn Services, bewerking ITS 1

12 Figuur 2 Verdeling van de bedrijven en van de werkgelegenheid naar bedrijfsomvang, medio 211 % en meer % Nederland Totaal en meer % aandeel bedrijven % aandeel werkgelegenheid % aandeel bedrijven % aandeel werkgelegenheid Bron: Mn Services, bewerking ITS den vaak aangeduid als de fl exibele schil worden niet in de registratie van Mn Services opgenomen. Een recessie heeft in eerste instantie vooral gevolgen voor de werkgelegenheid van uitzendkrachten en zzp ers. In een van de volgende hoofdstukken zullen we laten zien dat veel TI-bedrijven, en dat geldt ook voor deze regio, vanaf 29 minder gebruik zijn gaan maken van deze krachten. Grote bedrijven hebben groot aandeel in de TI-werkgelegenheid Het aantal grote(re) TI-bedrijven met meer dan neemt in deze regio in de periode toe van 3 naar 4 bedrijven. Daarmee neemt het aandeel van de grote bedrijven in deze regio toe van,2 procent van de TI-bedrijven in 2 naar 7,4 procent in 211. Landelijk varieert het aandeel grote TI-bedrijven in de afgelopen 1 jaar steeds tussen de 6 en de 7 procent. Het kleine aantal grote(re) TI-bedrijven heeft wel bijna de helft van alle TI- in dienst. Dat gaat niet alleen op voor de regio, maar ook voor de andere regio s. In de regio is het aandeel van de grote TI-bedrijven in de TI-werkgelegenheid in de periode echter toegenomen van 4 naar 49 procent, terwijl het aandeel van de grote TI-bedrijven in de TI-werkgelegenheid landelijk in deze periode van 1 jaar gestegen is van 47 naar 49 procent. Het aandeel van de kleine TI-bedrijven (1- ) in de TI-werkgelegenheid is in deze regio gedurende de periode gedaald van 1 naar 8 procent. Landelijk is het aandeel dat de kleine TI-bedrijven hebben in de TI-werkgelegenheid in deze periode gedaald van 8 naar 7 procent (zie fi guur 2). De LPI s Zeeland en Breda hebben beide ongeveer 4 procent van de TI-bedrijven én van de TI-. LPI Bergen op Zoom is duidelijk kleiner (zie fi guur 3). Profiel van de werknemer: vooral autochtone fulltime werkende mannen Bij de in de TI in deze regio gaat het evenals elders in Nederland hoofdzakelijk om fulltime werkende autochtone mannen. In deze regio doen zich hier- Figuur 3 Verdeling van de bedrijven en de werkgelegenheid over de 3 LPI s, medio Zeeland Bergen op Zoom Breda Bron: Mn Services, bewerking ITS % aandeel bedrijven % aandeel bij, evenals in de TI landelijk, in de periode vrij weinig veranderingen voor. Het aandeel niet-westers allochtonen is in de periode toegenomen van 2 tot 4 procent. Het aandeel westerse allochtonen is constant 8 procent. Het aandeel vrouwen is in deze periode steeds circa 1 procent. Het aantal parttimers is gestegen van 11 naar 1 procent. Bij de parttimers gaat het vooral om vrouwen. Bijna driekwart van de vrouwen (74%) werkt parttime. Het aantal parttimers onder de mannen is 8 procent. Overigens neemt het aantal parttimers zowel bij de mannen als bij de vrouwen toe. Bij de mannen is dit toegenomen van procent in 2 naar 8 procent in 211. Bij de vrouwen is het aantal parttimers gestegen van 6 procent in 2 naar 74 procent medio 211. Vrouwen en parttimers zijn overwegend in administratieve functies werkzaam: van de administratieve functies wordt 83 procent vervuld door een vrouw en 66 procent van de administratieve krachten zijn parttimers. Wel toename van vrouwen in technische functies In de functie van monteur zijn - en blijven - vrijwel uitsluitend mannen werkzaam. Het aandeel vrouwen in deze functie is in deze regio gestegen van,9 procent in 2 naar 1,4 procent medio 211. Bij de technische staffuncties is het aandeel vrouwen in deze regio (wat) meer gestegen. Dat is vooral zo bij de engineers en de planners. In 2 was 1,8 procent van de in deze twee 41 11

13 Figuur 4 Functiestructuur van kleine en grote TI-bedrijven, medio en meer Nederland Totaal en meer technische staffuncties administratieve ondersteuning overige functies monteren en installeren (project)leiding / management technische staffuncties administratieve (financiële) ondersteuning overige functies monteren en installeren (project)leiding / management Bron: Mn Services, bewerking ITS functies van het vrouwelijk geslacht. Medio 211 is dit gestegen naar 4, procent. Landelijk is op dit punt sprake van vrijwel een zelfde stijging, namelijk van 1,8 naar 4,2 procent. Van de vrouwen in technische functies werkt 41 procent fulltime. Dat is vaker dan bij de vrouwen in niettechnische functies (2% fulltime), maar minder vaak dan bij de mannen in technische functies (91% fulltime). Op deze punten is er nauwelijks verschil met de landelijke situatie in de TI. Vooral uitvoerende monteurs Van de TI- in de regio is, medio 211, 67 procent als monteur/installateur werkzaam. De overige vervullen de volgende functies: technische staffuncties (engineer, calculator, tekenaar, werkvoorbereider, etc.) 8% administratieve ondersteuning 9% verkoper 1% (project)leiding/management 6% overige functies 9% Deze functieverdeling van de TI- in Zeeland/ West Brabant wijkt weinig af van die in Nederland als geheel. De functieverdeling van de hangt duidelijk samen met de bedrijfsomvang (zie fi guur 4). Dat is niet alleen zo in, maar ook in de andere RBPI s. Het aandeel van de monteurs in het personeelsbestand neemt in deze regio af van 82 procent in de TI-bedrijven met 1- naar 7 procent in de TI-bedrijven met meer dan 1. Het aandeel ontwikkelaars, planners/werkvoorbereiders, tekenaars neemt toe van 1 procent in de kleinste TI-bedrijven naar 13 procent in de TI-bedrijven met meer dan 1. Ook het aandeel leidinggevenden neemt toe naarmate de TI-bedrijven meer hebben. Aantal engineers en aantal planners/werkvoorbereiders neemt duidelijk toe De functieverdeling van de TI- is in de periode enigszins veranderd. Landelijk is het aandeel monteurs in de periode afgenomen van 7 naar 66 procent. In deze regio is het aandeel monteurs gedaald van 7 naar 67 procent. Het aandeel in technische staffuncties (engineer, planner, werkvoorbereider, tekenaar) is - landelijk - geleidelijk gestegen van 6,2 procent in 2 naar 8,4 procent medio 211. Het aantal tekenaars is in deze periode gedaald. Ook in de regio is het aantal in technische staffuncties in de periode 2-21 toegenomen, namelijk van 4,6 naar 8,2 procent. De toename van het aantal in deze functies is in deze regio (nog) groter dan landelijk in de TI het geval is (zie ook fi guur ). Dit komt zeer waar- Figuur Ontwikkeling van het aantal in technische staffuncties in de periode (2=1) Nederland Totaal medio medio 211 tekenaars planners/werkvoorbereiders ontwikkelaars tekenaars planners/werkvoorbereiders ontwikkelaars Bron: Mn Services; bewerking ITS 12

14 Figuur 6 Opleiding van de TI-, in 29* 21% Opleidingsrichting Opleidingsniveau 4% 1% 2% 17% 62% 37% 24% TI-opleiding andere technische opleiding geen technische opleiding basisonderwijs/vmbo/avo onderbouw/mbo 1 mbo mbo 4 hbo/wo overig Bron: CBS, enquête EBB (Enquête Beroepsbevolking, 29) * De gegevens in fi guur 6 hebben betrekking op de situatie voor heel Nederland. Deze cijfers kunnen niet uitgesplitst worden per RBPI, aangezien de aantallen door het CBS geënquêteerde TI- per RBPI te klein zijn. schijnlijk omdat in deze regio in de periode een sterkere concentratie van de TI-werkgelegenheid in grotere TI-bedrijven is opgetreden (in deze regio van 4 naar 49%; landelijk van 47 naar 49%). Werknemers hebben overwegend een technische opleiding op mbo-niveau Van de TI- in Nederland heeft ruim de helft een mbo-opleiding niveau 2 of hoger (fi guur 6); 2 procent heeft een lagere opleiding en 1 procent heeft een hogere opleiding. Bij de 1 procent met een hogere opleiding gaat het vooral om een hbo-opleiding (9%) en maar weinig om een wo-opleiding (1%). Bijna tweederde deel (62%) van de TI- heeft een opleiding voor de TI gevolgd of is daar nog mee bezig. Nog eens 17 procent heeft een andere technische opleiding. Ruim één op de vijf TI- heeft geen technische opleiding en bij deze TI- gaat het vaak om administratieve krachten en verkopers. Ontwikkelaars hebben vrijwel allemaal een TI-opleiding op hbo- of op mbo niveau 4. Planners en tekenaars hebben eveneens meestal een TI-opleiding gevolgd, maar dan vooral op mbo niveau 4. Ook de monteurs hebben meestal een TI-opleiding gevolgd of zijn daar nog mee bezig. Het niveau van deze opleiding varieert van vmbo tot mbo niveau 4. Aandeel hoger opgeleiden (mbo niveau 4 en hbo) stijgt Voor de hele periode 2-29 gaat op dat 7-8 procent van de TI- een technische opleiding heeft en dat is meestal een TI-opleiding. In de periode 2-29 tekent zich een geleidelijke stijging van het opleidingsniveau van de TI- af. Dit komt vooral naar voren bij de TI- met een mbo niveau 4 opleiding. Deze categorie neemt toe van 26 procent in de eerste jaren van deze eeuw naar 37 procent in de jaren 27, 28 en 29. Ook het aandeel TI- met een hbo/wo opleiding stijgt, namelijk van 7-8 procent in de jaren 2-23 naar 1 procent in de afgelopen jaren. Het gaat hierbij overigens overwegend om hbo ers. Het aandeel TI- met een wo-opleiding is in de hele periode 2-29 één procent. De stijging van 4 naar 7 procent van het aantal planners/werkvoorbereiders en ontwikkelaars in de TI in Nederland in deze periode biedt slechts een gedeeltelijke verklaring voor de stijging van het opleidingsniveau. Waarschijnlijk speelt ook upgrading binnen (een deel van) de monteursfuncties een rol. Aandeel jongeren daalt en aandeel ouderen stijgt In de leeftijdsopbouw van het bestand doen zich duidelijke veranderingen voor. Er is sprake van vergrijzing en van ontgroening. Figuur 7 Ontwikkeling aandeel jongeren in de periode medio 211 % < 2 jaar % 2 jaar - 3 jaar Nederland Totaal medio 211 % < 2 jaar % 2-3 jaar Bron: Mn Services; bewerking ITS 13

15 Het percentage jongeren (onder de 2 jaar) is in de regio van 2 procent in 2 gedaald naar 14 procent in 211 (zie fi guur 7). Figuur 7 laat zien dat niet alleen het aandeel jongeren onder 2 jaar in deze regio afneemt, maar dat dit ook opgaat voor categorie tussen de 2 en 3 jaar. Het aandeel van deze categorie daalt van 32 procent in 2 naar 24 procent in 211. In totaal daalt het aandeel jongeren onder de 3 jaar van 2 procent in 2 naar 38 procent in 211. Figuur 8 laat zien dat het aandeel ouderen (boven de 3 jaar) in deze periode stijgt van 47 procent naar 62 procent. Met name het aandeel ouderen van jaar en ouder neemt snel toe. Dit aandeel verdubbelt in de periode 2-211, namelijk van 6 procent in 2 naar 12 procent in 211. Het proces van ontgroening en vergrijzing doet zich binnen alle 3 de vakgebieden in ongeveer gelijke mate voor. De gemiddelde leeftijd van de is in deze regio in deze periode van (ruim) 1 jaar gestegen van 3,4 naar 39, jaar. Overigens varieert de gemiddelde leeftijd van de met de bedrijfsomvang: bedrijven met 1-3,8 jaar bedrijven met ,3 jaar bedrijven met 16-38,4 jaar bedrijven met ,7 jaar bedrijven met meer dan 1 41,4 jaar De stijging van de gemiddelde leeftijd van alle TI- in Nederland volgt dezelfde trend. Ook landelijk is er in de TI sprake van een stijging van de gemiddelde leeftijd, namelijk van 3, jaar in 2 naar 39,3 jaar medio 211. En ook landelijk gaat in de TI op dat de gemiddelde leeftijd van de in de grotere bedrijven hoger is dan in de kleinere. Niet alle TI-bedrijven en TI- bij Mn Services geregistreerd In zijn ook nog eens circa TIbedrijven actief waaronder veel bedrijven van zzp ers: zelfstandigen zonder personeel die niet staan geregistreerd bij Mn Services (niet alle TI-bedrijven volgen de CAO voor het Technisch Installatiebedrijf). In totaal zijn in deze bedrijven nog eens ruim 1.3 werkzaam. Het totaal aantal TI- in RBPI Zeeland/ West Brabant bedraagt medio 211 dus ruim 9.8. Er is niet veel verschil tussen de TI- die bij Mn Services geregistreerd staan en de 1.3 TI die elders geregistreerd staan. Wel zitten in de laatste categorie van 1.3 TI- wat meer vrouwen en wat meer -plussers. In de rest van de rapportage is rekening gehouden met de niet bij Mn Services geregistreerde. Figuur 8 Ontwikkeling aandeel ouderen in de periode medio 211 % 3-44 jaar % 4-4 jaar % > 4 jaar Nederland Totaal medio 211 % 3-44 jaar % 4-4 jaar % > 4 jaar Bron: Mn Services; bewerking ITS 14

16 Onderwijs Om een beeld te geven van het TI-onderwijs in de regio brengen we het aantal leerlingen/ studenten en gediplomeerden in de onderwijssectoren vmbo, mbo en hbo in beeld. Van alle onderwijsinstellingen is bekend hoeveel leerlingen/studenten een TI-opleiding volgen en hoeveel gediplomeerden ze afl everen. Voor het vmbo en mbo is het gebied goed af te bakenen. Voor het hbo is dit niet (exact) mogelijk. De aantallen studenten en gediplomeerden per opleiding zijn alleen bekend op hoofdinstellingsniveau. Wel is bekend van iedere opleiding in welke nevenvestiging deze wordt aangeboden. Dit maakt het mogelijk om per opleiding de studenten middels een verdeelsleutel toe te wijzen aan een nevenvestiging en daarmee aan een regio. Hierdoor moeten we de aantallen op regioniveau wel met enige behoedzaamheid interpreteren. Bovendien hoeft de plaats waar een hbo-student een opleiding volgt niet veel te zeggen over de regio waar de student na het behalen van het diploma een baan gaat zoeken. In de bijlage staat per LPI het aantal vmbo-leerlingen en gediplomeerden en voor mbo en hbo per onderwijsinstelling het aantal mbo-leerlingen en hbo-studenten en het aantal gediplomeerden. Hieronder bespreken we het aantal leerlingen, studenten en gediplomeerden per onderwijssector. Achtereenvolgens komt het aantal leerlingen en gediplomeerden op het vmbo, het mbo en het aantal studenten en gediplomeerden op het hbo aan bod. Daarna kijken we naar de ontwikkelingen van het aantal BPV-plaatsen in de TI. Daling aantal vmbo-leerlingen TI in regio in de afgelopen vijf jaar sterker dan landelijk In de regio volgen in het vmbo in 21/11 43 leerlingen een TI-opleiding elektrotechniek, installatietechniek of instalektro. Dat is een daling van 14 procent ten opzichte van 29/1. In de jaren daarvoor was de daling minder sterk, met uitzondering van 26/7 27/8 (-39%). In totaal is het aantal vmbo-leerlingen TI in de regio in de afgelopen vijf jaar met 6 procent gedaald. Dit is sterker dan de landelijke daling van procent in deze periode. Het aantal leerlingen instalektro is ten opzichte van 26/7 gestegen, landelijk is er bij deze opleiding wel sprake van een daling. De totale landelijke afname van leerlingen in de afgelopen vijf jaar komt grotendeels voor rekening van het dalende aantal leerlingen elektrotechniek. Dit geldt ook voor de regio. Trends in het vmbo zetten door Binnen het vmbo bestaan twee tegengestelde richtingen die allebei proberen aan te sluiten bij de behoefte van de leerlingen. De ene zoekt het in specialisering van het programma, en probeert, zoals het Vakcollege Techniek, de leerlingen zo vroeg mogelijk met de praktijk te confronteren en op te leiden tot technisch vakman of vrouw. Voor de TI betekent dit een uitgelezen kans om vmbo ers te vinden en te binden. In zijn in 21/11 vier vmbo-locaties verbonden aan Het Vakcollege: Da Vinci College en Vakcollege Walcheren, SGM Nehalennia en Scheldemond College. De andere richting zoekt het in verbreding, enerzijds door brede opleidingen die lesmateriaal uit verschillende vmbo-sectoren combineren (vmbo intersectoraal) en anderzijds door brede opleidingen binnen de sector techniek aan te bieden (sectorbreed). De sectorbrede techniekopleiding combineert verschillende techniekrichtingen in één opleiding. In 21/11 volgen in de regio Zeeland/ West Brabant in totaal 63 leerlingen een sectorbrede opleiding (leerjaar 3: 31 en leerjaar 4: 248). Ten opzichte van het jaar ervoor is het aantal leerlingen gedaald met zes procent (landelijk: -3%). In totaal zijn er zes intersectorale opleidingen, waarvan vier met een technische orientatie (technologie in de gemengde leerweg, ict-route, technologie en dienstverlening en technologie en commercie). In volgen 71 leerlingen een technische intersectorale opleiding (leerjaar 3: 374 en leerjaar 4: 197). In 29/1 waren dit nog 81 leerlingen (-2%, landelijk: +11%). Figuur 9a Ontwikkeling aantal TI-leerlingen in het vmbo, regio en landelijk landelijk /7 27/8 28/9 29/1 21/11 instalektro installatietechniek elektrotechniek /7 27/8 28/9 29/1 21/11 instalektro installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS 1

17 Figuur 9b Ontwikkeling aantal TI-gediplomeerden in het vmbo, regio en landelijk landelijk /6 26/7 27/8 28/9 29/1 instalektro installatietechniek elektrotechniek /6 26/7 27/8 28/9 29/1 instalektro installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS Aantal TI-vmbo-gediplomeerden in regio laatste jaar licht gestegen, landelijk wederom gedaald In 29/1 behaalden in de regio 221 vmbo-leerlingen een diploma voor een TI-opleiding. Het aantal TI-gediplomeerden is ten opzichte van het jaar ervoor licht gestegen, maar ten opzichte van het piekjaar 26/7 met 36 procent gedaald. De stijging van het laatste jaar wordt veroorzaakt door een verdubbeling van het aantal leerlingen instalektro. Maar in absolute aantallen blijft het aantal leerlingen instalektro aan de lage kant. Landelijk is de daling sinds 26/7 34 procent. Het aantal gediplomeerden instalektro is in de regio, vergeleken met 2/6, gestegen, landelijk vertoont deze opleiding wel een daling. De gediplomeerden in de brede technische opleidingen nemen landelijk gezien toe, maar in de regio Zeeland/ West Brabant af. In de regio zijn er in 29/1 in sectorbrede techniekopleidingen 231 gediplomeerden (landelijk 2.979) en in de technische intersectorale opleidingen 126 gediplomeerden (landelijk: 1.66). Vergeleken met het jaar ervoor is dat een afname van respectievelijk negen en zeven procent (landelijk respectievelijk +6% en +14%). Aantal mbo-deelnemers sinds 28/9 met een vijfde afgenomen In de regio volgen in 21/11 in totaal mbo ers een TI-opleiding elektrotechniek of installatietechniek. Dat is 2 procent minder dan in 28/9 en 18 procent minder dan vijf jaar geleden. Landelijk daalt het aantal TI-deelnemers de laatste vijf jaar continu (totaal 22 procent). De daling wordt landelijk en regionaal vooral veroorzaakt door een daling in het aantal mbo-deelnemers elektrotechniek. Landelijk is in de afgelopen vijf jaar het aantal deelnemers installatietechniek gestegen, maar in de regio loopt het aantal juist terug (vooral in het laatste jaar). Er is in de regio Zeeland/West Brabant geen mbo-instelling met TI-deelnemers in koude techniek. In de regio zien we in 28/9 en 21/11 een afname van 1.21 naar 994 BBL ers in de TI (-1%); landelijk (-17%). In dezelfde periode daalt ook het aantal BOL-deelnemers met procent (landelijk -26%). Het is hierdoor niet aannemelijk dat er veel BBL ers door een gebrek aan een leerwerkplaats de afgelopen jaren zijn overgestapt naar een TI-BOL-opleiding. In Zeeland/West Brabant volgen in verhouding evenveel TI-mbo-deelnemers een BBL-opleiding dan landelijk (regio: 79% versus landelijk: 79%). Figuur 1a Ontwikkeling TI-deelnemers in het mbo, regio en landelijk landelijk /7 27/8 28/9 29/1 21/11 koude techniek installatietechniek elektrotechniek /7 27/8 28/9 29/1 21/11 koude techniek installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS 16

18 Figuur 1b Ontwikkeling TI-gediplomeerden in het mbo, regio en landelijk landelijk /6 26/7 27/8 28/9 29/1 koude techniek installatietechniek elektrotechniek /6 26/7 27/8 28/9 29/1 koude techniek installatietechniek elektrotechniek Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS Stijging aantal TI-gediplomeerden mbo, voor het eerst in de afgelopen vijf jaar In 29/1 is het aantal mbo-gediplomeerden TI in de regio met tien procent gestegen ten opzichte van 28/9 en zit daarmee op het hoogste niveau van de afgelopen vijf jaar. Landelijk is sprake van een daling in het aantal TI-gediplomeerden in het mbo; in de afgelopen vijf jaar daalde dit aantal met negen procent. Van de TI-gediplomeerden in de regio heeft 84 procent een BBL-opleiding gevolgd (landelijk 78%). De meeste TI-gediplomeerden in de regio hebben een opleiding gevolgd voor assistent monteur (46%), eerste monteur (28%), leidinggevend technicus (9%) en technicus (7%). De landelijke top vier bestaat uit assistent monteur (47%), eerste monteur (28%), technicus (9%) en leidinggevend technicus (7%). Aantal hbo-studenten TI voor het eerst in jaren gedaald Het aantal hbo-studenten TI is in na een geleidelijke stijging in de afgelopen jaren, in het laatste jaar gedaald met vier procent naar 1.6 studenten. Het aantal is daarmee op ongeveer hetzelfde niveau als in 27/8. De daling in het laatste jaar wordt veroorzaakt door een daling van het aantal aot en elektrotechniek studenten. Landelijk is het aantal studenten TI in het hbo sinds 27/8 gestegen (+%). De Associate degree-opleidingen (Ad) zijn een vrij nieuw begrip in de onderwijswereld, tussen mbo en hbo-niveau. De Ad is vooral bedoeld voor werkenden die weer een studie willen oppakken en voor degenen die na hun mbo- 4-opleiding wel willen doorstuderen, maar niet voor een vierjarige hbo-bacheloropleiding willen kiezen. Landelijk zijn in 21/ studenten ingeschreven in één van deze TI-Associate degree-opleidingen. In Zeeland/West Brabant is in 21/11 (nog) geen aanbod van Ad-opleidingen in de TI. Aantal hbo-gediplomeerden na twee jaren groei voor het eerst weer gedaald Het aantal TI-hbo-gediplomeerden bereikte in Zeeland/ West Brabant in 2/6 zijn piek met 221 gediplomeerden. Daarna daalde het aantal gediplomeerden met 23 procent in 26/7. Na dit jaar steeg het aantal gediplomeerden tot 23 in 28/9. In het laatste jaar heeft deze stijging zich niet doorgezet, het aantal gediplomeerden is afgenomen naar 193 (-%). Landelijk daalt het aantal hbo-ers TI continu sinds 2/6. Net als in de regio was er een kleine piek in 28/9, maar in het laatste jaar is ook landelijk het aantal gediplomeerden afgenomen met vijf procent. Ondanks de daling in het totale aantal gediplomeerden in het afgelopen jaar, is het aantal gediplomeerden elektrotechniek wel gestegen in de regio. Dit beeld zien we niet terug in de landelijke cijfers. Figuur 11a Ontwikkeling TI-studenten in het hbo, regio en landelijk landelijk /7 27/8 28/9 29/1 21/11 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde /7 27/8 28/9 29/1 21/11 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS 17

19 Figuur 11b Ontwikkeling TI-gediplomeerden in het hbo, regio en landelijk Zeeland/West-Brabant landelijk /6 26/7 27/8 28/9 29/1 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde /6 26/7 27/8 28/9 29/1 aot elektrotechniek technische bedrijfskunde werktuigbouwkunde Bron: DUO-Cfi, bewerking ITS In heeft 14 procent van de gediplomeerden een duale TI-opleiding gevolgd (landelijk: 12%). Deze studenten werken vier dagen per week en gaan één dag naar school. Vereiste is dat de student al een baan heeft binnen het vakgebied van de TI-opleiding. In volgt een relatief groot deel van de gediplomeerden een deeltijdopleiding (regio: 32% versus landelijk: 29%). Ook voor deze groep gediplomeerden geldt dat zij vaak al een baan hebben tijdens de studie, zij het niet zoals bij de duale opleiding per sé binnen het vakgebied van de opleiding. De overige 4 procent volgde in de regio een voltijdopleiding (landelijk: 9%). Met name deze groep hbo ers zal na het behalen van het diploma nieuw instromen op de arbeidsmarkt. Het aantal startende BPV s in 21/11 is duidelijk minder dan in voorgaande schooljaren In regio zijn in schooljaar 21/11 totaal 312 TI-bedrijven 1 door Kenteq erkend als leerbedrijf. Dit is 6 procent van het totaal aantal TI-bedrijven in de regio. Niet alle erkende bedrijven sluiten daadwerkelijk BPV-overeenkomsten af. In regio hebben 14 bedrijven BPV-plaatsen en zijn daardoor een actief leerbedrijf. In totaal is dus 2 procent van alle TIbedrijven in deze regio actief en dit is hetzelfde als in heel Nederland (2%). Bedrijven kunnen door Kenteq erkend worden voor meerdere opleidingen. In schooljaar 21/11 hebben de actieve leerbedrijven in regio gemiddeld zes BPV-plaatsen vervuld. In de regio Zeeland/West Brabant is één praktijkopleidingscentrum (poc) gevestigd, dat actief BPV-plaatsen verzorgt. Dit poc verzorgt ongeveer 41 procent van de BPV-plaatsen in de regio. Dat is hoger dan het landelijke niveau (31%). Dit poc is inmiddels gefuseerd met IW Brabant. Daardoor zijn de BPVplaatsen van dit poc in december 21 administratief onder gebracht bij IW Brabant. Dit is de verklaring van de grote daling van het aantal lopende BPV s in onderstaande fi guur 12 in december 21. De ontwikkeling van het totaal aantal startende en lopende BPV s 2 in de regio is te zien in fi guur 12. Net als op landelijk niveau begint het grootste deel van het aantal BPV s ieder jaar in de maanden augustus en september. Dit is te zien aan het aantal startende BPV s Figuur 12 Het aantal startende en lopende BPV s* in de regio, periode augustus 2 augustus aug- dec- apr-6 aug-6 dec-6 apr-7 aug-7 dec-7 apr-8 aug-8 dec-8 apr-9 aug-9 dec-9 apr-1 aug-1 dec-1 apr-11 aug-11 startende BPV's lopende BPV's * Alleen BPV s van BBL-opleidingen 1. Dit zijn alleen bedrijven die zijn aangesloten bij Mn Services. 2. Het totaal aantal BPV s is met name voor de laatste maanden nog niet volledig. Bedrijven hebben namelijk tot een jaar na aanvang van een BPV de tijd om subsidie aan te vragen bij OTIB. Pas dan wordt de BPV geregistreerd in de administratie. Het aantal BPV s is administratief bijgewerkt tot oktober

20 in die maanden. Het grootste aantal BPV s eindigt ieder jaar in de maand juli. Dit is te zien aan de ontwikkeling van het aantal lopende BPV s. De daling die ingezet is in 29/1 zet door. Het aantal nieuwe BPV s in augustus en september 21 blijft duidelijk achter bij het aantal in dezelfde maanden in voorgaande jaren. Het aantal lopende BPV-plaatsen in het vakgebied elektrotechniek (3%) is groter dan het aantal BPV-plaatsen in installatietechniek (4%). Dit wijkt iets af van de verhouding op landelijk niveau (beide vakgebieden 49%) In regio leidt ruim 87 procent van de BPV s op tot monteur (landelijk: 84%). Het gaat vooral om assistent-monteurs en eerste monteurs. De regio heeft verhoudingsgewijs minder leidinggevende technici dan Nederland (,1% versus,7%) en meer dakdekkers (,8% versus,3%) in opleiding. Tabel 13 Het aantal BPV s* naar functie in regio en Nederland totaal (in %), schooljaar 21/11 regio Nederland totaal aantal percentage percentage monteur - servicemonteur 28 3,9% 6,3% monteur - assistent monteur ,3% 43,3% monteur - eerste monteur 26 36,% 33,% monteur - leidinggevend monteur 1,1% 1,4% technicus 7 9,8% 9,7% technicus - leidinggevend technicus 1,1%,7% project- en afdelingsleiding 2,3%,3% werkvoorbereider 3,4% 2,7% arbeidsmarktgekwalifi ceerde assistent 1,1%,3% dakdekker 6,8%,3% ontwikkelen, engineering 4,6%,8% tekenaar,%,% administratie 1,1%,% ICT-beheerder,%,% overig 2,3% 1,% totaal * Het betreft een optelling van alle BPV s die gedurende het schooljaar 21/11 lopen. Een deel van deze BPV s heeft een lange looptijd van maximaal vier jaar en hoeft dus niet te eindigen in 21/11. Maar ook kortlopende BPV s die gedurende het schooljaar starten en weer eindigen zijn hierin meegenomen. 19

21 Van opleiding naar werk in de TI Voor de landelijke arbeidsmarktrapportage 211 is aanvullend onderzoek gedaan om de uitstroom vanuit de TI opleidingen naar de arbeidsmarkt goed in beeld te krijgen. Voor dat onderzoek zijn beschikbare bestanden met onderwijsgegevens (leerlingenbestand) en arbeidsmarktgegevens (banenbestand) van het CBS en de bestanden van Mn Services met elkaar gekoppeld. Door die koppeling is het mogelijk de gediplomeerden van de TI opleidingen na afronding van hun opleiding te volgen en te kijken in hoeverre zij zijn gaan werken en in hoeverre ze werk binnen dan wel buiten de TI hebben gekregen. Deze analyses zijn voor vijf jaargangen gediplomeerden uitgevoerd, namelijk die van 26 tot en met 21, waarbij telkens alle gediplomeerden uit de betreffende jaren zijn meegenomen. Analyses zijn alleen op landelijk niveau gedaan, niet voor elke regio afzonderlijk. Figuur 1 Uitstroom TI mbo-bol ers (gemiddeld % ) MBO TI BOL 1% Bron: CBS, bewerking ITS mbo TI hoger niveau 22% mbo TI lager/zelfde niveau 2% mbo overig 8% hbo TI gerelateerd 17% hbo techniek overig 6% hbo overig 4% baan TI 11% baan niet TI 23% onbekend/overig 7% Figuur 14 Uitstroom TI vmbo ers (gemiddeld % ) TI metaal Vmbo gediplomeerden bouw intersectoraal met techniek mbo TI 39% % 1% 11% 3% mbo zelfde technieksector mbo andere technieksector mbo sector economie mbo overige sectoren overig (niet mbo) Bron: CBS, bewerking ITS sectorbreed techniek 32% 37% 3% 32% 38% 36% 7% 4% 2% 12% 11% 16% 4% % 7% 6% 7% 12% 6% 6% 7% 6% 6% De TI vmbo ers gaan bijna allemaal door met een vervolgopleiding in het mbo. Bijna 4 procent gaat naar een mbo TI opleiding. Nog eens een derde gaat naar een mbo opleiding in een andere techniekrichting. Van de vmbo ers met een sectorbrede techniekopleiding gaat 11 procent verder met een mbo TI opleiding. Ruim meer dan de helft gaat naar een andere techniekrichting in het mbo. Hooguit 6 procent van de TI vmbo ers gaat na afronding van de opleiding direct aan het werk, dat wil zeggen in een baan zonder leerarbeidsovereenkomst. Dat geldt overigens ook bij de andere opleidingsrichtingen. Van de gediplomeerde TI mbo-bol ers stroomt 34 procent door naar een baan. Van deze 34 procent gaat een minderheid (11%) binnen de TI aan het werk. De meerderheid (23%) gaat buiten de TI aan de slag. Een groot deel van de TI mbo-bol ers komt niet op de arbeidsmarkt beschikbaar, maar gaat nog een vervolgopleiding doen. Bijna een kwart (22%) gaat een TI mbo opleiding van hoger niveau doen. Bijna een vijfde (17%) gaat naar een TI hbo opleiding. Figuur 16 Uitstroom TI mbo-bbl ers (gemiddeld % ) MBO TI BBL 1% Bron: CBS, bewerking ITS mbo TI hoger niveau 38% mbo TI lager/zelfde niveau 7% mbo overig 2% hbo TI gerelateerd % hbo overig % baan TI 36% baan niet TI 13% onbekend/overig 3% Van de gediplomeerde TI mbo-bbl ers stroomt bijna de helft (49%) door naar een baan. Van die 49 procent gaat het grootste deel (36%) naar een baan in de TI, een minderheid (13%) gaat in een baan buiten de TI aan de slag. De BBL ers gaan dus vaker aan het werk dan de BOL ers en komen ook vaker in banen binnen de TI terecht; zij hebben vaak al een leerarbeidsplaats voor hun opleiding. Daarnaast gaat nog ruim een derde (38%) van de TI mbobbl ers door met een TI mbo opleiding van hoger niveau. De gediplomeerden van de TI gerelateerde hbo-opleidingen gaan bijna allemaal aan het werk na afronding van hun opleiding. Daarbij komt maar een klein deel in de TI terecht. Bij AOT is dat 33 procent, bij elektrotechniek 1 procent, bij werktuigbouwkunde 4 procent en bij technische bedrijfskunde eveneens 4 procent. 2