Verbonden verantwoordelijkheden over verbonden partijen en vitale coalities

Transcriptie

1 Verbonden verantwoordelijkheden over verbonden partijen en vitale coalities Panaromaronde Provincie Flevoland Lelystad, 11 januari 2012 Prof.dr. Hein van Duivenboden

2 Verbonden verantwoordelijkheden? Politieke instrument benadering Politieke verantwoording Verticale structuur (gericht op hiërarchie) Burgers en bedrijven als doelgroep Directe aansturing, vaak op details Indirecte participatie burgers Maatschappelijke dienstbaarheid benadering Maatschappelijke verantwoordelijkheid Horizontale structuur (gericht op omgeving) Burgers en bedrijven als belanghebbenden Indirecte aansturing, vaak globaal Directe participatie burgers

3 Enkele ontwikkelingen De overheid vermaatschappelijkt Van allesordenaar naar procesregisseur Van Big Government naar High Trust Big Society Minder geld, maar wel kerntaken borgen Lichte governance, minder institutionaliseren Gebruikmakend van de kracht van de samenleving Meer participanten, dus ook meer loslaten Naast korte ook middellange en lange termijn

4 Partnerparticipatie: coalitievorming De publieke EED: Efficiëntie, Effectiviteit én Draagvlak Besturen doe je niet alleen, maar samen Van government naar governance Bestuurskracht: de kracht van coalities Gebrek aan daadkracht, draagvlak en vertrouwen Van Big Government naar Big Society o Empowering communities o Redistributing power o Fostering a culture of volunteerism

5 Opsporen en reduceren van verspilling is dat ooit echt gelukt? Doorvoeren van publieke innovaties vertrouwen, slack en ruimte voor risico s? Bestuurlijk en maatschappelijk samenwerken geld, tijd, energie, democratie? We zijn toch zeker niet gek? Controle en grip versus vertrouwen en loslaten Controlefetisjme en beleidsverslaving Problemen in plaats van oplossingen uitrollen? NIHS en ja-maar -filosofie spelen parten

6 Regie en/of bureaucratie Instrumentalisering en institutionalisering Oneigenlijk bestuur: overlaten maar geen ruimte geven Flexibele en robuuste samenwerking: lichte governance Kerntaken: maar helemaal niets willen loslaten? Eerst de opgave, dan de partners, de taak, de schaal Vitale coalities: geen oorsprong in instituties persoonlijke betrokkenheid, gezamenlijke beeldvorming leven in de brouwerij, maatschappelijke druk ruimte voor doeners en rugdekking

7 Over vitale coalities coalities die gezamenlijk kunnen komen tot aanpakken die hun oorsprong niet hebben in de logica van instituties, maar die met inspiratie, energie en resultaatgerichtheid op zoek gaan naar aanpakken die werken (VROM) Resultaatgerichte samenwerkingsverbanden die letterlijk leven in de brouwerij brengen Kansrijk indien gebaseerd op gevoel dat men met iets moois bezig is, men voortbouwt op elkaars resultaten en successen en vertrouwen en ruimte geven zeker zo belangrijk zijn als grip en controle Governance vooral horizontaal van aard en karakter Sleutelbegrippen: persoonlijke betrokkenheid, gezamenlijke beeldvorming, resultaatgericht handelen, kennisdeling en gedragsverandering (Hendriks & Tops)

8 Over verbonden partijen Privaatrechtelijk of publiekrechtelijke organisaties waarin een provincie of gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft Bestuurlijk belang gaat om zeggenschap middels bestuur of stemrecht Financieel belang: investeringen, leningen en garanties waarbij in het geval van faillissement geen verhaalbaarheid geldt Vaak overwegend instrumenteel en gericht op risicoafdekking Governance vooral verticaal van aard en karakter Minder nadruk op realiseren maatschappelijk rendement

9 Observaties VP en VC zijn onvergelijkbare grootheden VP en VC zijn niet inwisselbaar, kunnen zelfs gecombineerd VP en VC eerder organisatievormen dan instrumenten VP is een bestuurlijk-juridisch construct, heeft formeeljuridische connotatie en is vaak outputgericht VC is een benadering, een filosofie, heeft een op de frontlijn gerichte connotatie en is vaak outcomegericht VC kan publiek, publiek-privaat en privaat zijn VP is vooral bestuurlijke constructie, VC draait om onderling vertrouwen, doeners en politiek-bestuurlijke rugdekking In beide gevallen kan men mits binnen de wet in principe alles afspreken wat betreft financiële en bestuurlijke rechten en plichten

10 Suggesties Pas op voor begripsverwarring VP, VC, PPS Governance zowel verticaal als horizontaal Dus neem mee: outcome, draagvlak en trekkracht, maatschappelijk rendement Ga vanuit missie,visie, strategie naar structuur Kijk naar kwaliteiten en competenties, niet naar formele bevoegdheden, posities en belangen Kijk vervolgens naar bereidheid (willing coalition) Neem als basis: wederkerigheid, minimum interventie en proportionaliteit (cf Noord-Brabant) Keuze voor VP of anders zit aan eind proces

11 Referenties (1) Boogers, M., H. van Duivenboden & M. Thaens (2011), Focus op inhoud bij verdelen van overheidstaken, in: Eindhovens Dagblad van 8 februari 2011 Chandler, Alfred (1962), Strategy and Structure, Cambridge: MIT Pres Duivenboden, H.P.M. van (2004), Diffuse Domeinen. Over ICT, beleid, uitvoering en interbestuurlijke samenwerking, Uitgeverij Lemma BV: Utrecht Duivenboden, Hein van (2010), Over uitvoeringsongehoorzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid, in: Jeugdbeleid nr. 1/2010 Duivenboden, H.P.M. van (2011a), Terug naar de maatschappelijke opgave: Over veerkracht, vitale coalities en Thorbecke voorbij, in: Bestuurswetenschappen 1/2011, pp Duivenboden, Hein van (2011b), Bedenk steeds opnieuw: wat is de maatschappelijke opgave?, interview in Overheid in Beweging, nr. 2/2011, pp Duivenboden, H.P.M. van, E.J.Th. van Hout, C.J. van Montfort en J.C. Vermaas (red.) (2009), Verbonden verantwoordelijkheden in het publieke domein, uitgeverij Lemma BV: Den Haag Hartman, Casper en Pieter Tops (2006), In het vooronder van de publieke zaak. Een werkboek frontlijnsturing, Kenniscentrum Grote Steden/Nicis: Den Haag Hendriks, F., en P.W. Tops (2002), Het sloeg in als een BOM: vitaal stadsbestuur en modern burgerschap in een Haagse stadswijk, Den Haag: Kenniscentrum Grote Steden Huibregtsen, M., en P. Winsemius (2010), Als samenhang partijbelang overstijgt vernieuwt de maatschappij, in: Academy Magazine, najaar 2010 KING (2010), Kwaliteit en kracht. Een kader voor bestuurskrachtonderzoek, Den Haag

12 Referenties (2) Korsten, A.F.A. (2010), Deugdelijk bestuur, Open Universiteit: Heerlen Ministerie van Financiën (2010), Openbaar bestuur. Rapport werkgroep nr. 18 (Commissie- Kalden), Den Haag Pollitt, Christopher (2011), Cutbacks and Public Management Reform: Let s Not Kid Ourselves Provincie Noord-Brabant (2010), Code Sturing in samenwerkingsrelaties. Leidraad voor het realiseren van provinciale doelstellingen door of in samenwerking met derden, Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, 9 november 2010 Raad voor het Openbaar Bestuur (2010), Het einde van het blauwdruk-denken. Naar een nieuwe inrichting van het openbaar bestuur, Den Haag SEV (T.M.F. van de Wijdeven, E.M.H. Cornelissen, P.W. Tops en F. Hendriks, 2006), Een kwestie van doen? Vitale coalities rond leefbaarheid in steden, Rotterdam: SEV Waal, S.P.M. de (2011), Een betere Zorg voor Jeugd. Decentralisatie van de Jeugdzorg als kans, essay, PublicSPACE Foundation Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (2011), De kracht van de samenleving, Den Haag Wijdeven, Ted, Eefke Cornelissen, Frank Hendriks en Pieter Tops (2007), Vitale coalities: gewoon een kwestie van doen? Over het ontstaan en voortbestaan van vitale coalities rond leefbaarheid in steden, in: E.M.H. Cornelissen, P.H.A. Frissen, S. Kensen en T. Brandsen (red.), Betoverend bestuur. Legitimiteit, vitaliteit, meervoudigheid, uitgeverij Lemma: Den Haag, pp Wit, B. de, en R. Meyer (1998), Strategy: Process, Content, Context, London: International Thomson Business Press Wit, B. de, R. Meyer en K. Breed, m.m.v. M. Brouwer, J. Driesprong, H.P.M. van Duivenboden e.a. (2000), Strategisch Management in publieke organisaties, Uitgeverij Lemma BV: Utrecht

13