Burgerschapsmodel achter vermaatschappelijking van de jeugdzorg

Transcriptie

1 Burgerschapsmodel achter vermaatschappelijking van de jeugdzorg Evelien Tonkens Hoogleraar burgerschap en humanisering van de publieke sector Universiteit voor Humanistiek Utrecht Symposium Kinderrechtencommissariaat 10 juni 2015

2 Vermaatschappelijking jeugdzorg = Nadruk op eigen kracht en (zelf) inroepen van hulp sociaal netwerk jeugdigen (Vlaanderen) In Nederland (en Vlaanderen?)reactie op: Stijging hulpvraag Toenemende specialisatie, opknippen hulp Jeugdzorg bureaucratische nachtmerrie: 28 hulpverleners in 1 gezin Toch nog calamiteiten (Roermond, Savannah) ->Weg met bureaucratie en overspecialisatie: ->zelf doen, met hulp in eigen kring

3 Wat is Eigen kracht? 9 betekenissen Met/zonder professionele hulp: -> Kracht van wie? Zelf doen, zonder hulp: Alleen hulp bij nood, hulpverleners op hun handen zitten Met hulp: motiveren, aanboren Individu zelf zelfstandig, zonder steun Eerst zelf doen, (dan pas instanties vragen) Mensen motiveren om eigen kracht aan te boren Familie Familie kan het zelf Eerst familie vragen Mensen motiveren om familie te vragen Buurt Buurt kan het samen zelf Eerst buurt vragen Mensen helpen en motiveren om buurt te vragen

4 Eigen keuze Eigen verantwoordelijkheid Eigen kracht Plek in keten van zelfmanagement: Opvolger van zelfbeschikking: nu als consument op de markt Opvolger van eigen keuze: keuze moet ook consequenties hebben -> verantwoordelijkheid Opvolger van eigen verantwoordelijkheid: dan ook zelf krachtig zijn (of worden) Mores leren aan: Eigen keuze moet de markt iets leren, niet de burger EV moet de burgers iets leren, maar: verantwoordelijkheid kunnen burgers teruggooien: ik heb al verantwoordelijkheid Eigen kracht moeten burgers iets leren en: kun je niet teruggooien Rechten/pl ichten: Meer rechten individue (op keuzevrijheid) maar ook plichten (om te kiezen Meer plichten voor individu Meer plichten voor individu en sociaal netwerk

5 Bredere beweging: Informalisering: Wantrouwen in : Formeel Grootschalig Anoniem Collectief arrangement Vertrouwen in: Informeel Kleinschalig Persoonlijk, authentiek Eigen regeling Woningcorporaties ontwikkelingsorganisaties Regering, politiek, Europa Producten multinationale bedrijven Mondiale hotelketens Huismeester Inzameling collega schooltje in Afrika Buurtvereniging, Marktplaats Kromme, pokdalige komkommer buurtmoestuin AirBNB

6 Bredere beweging : Bal bij de burger +/ : bal bij de overheid +/ : bal bij de markt +/ : bal bij de burger Burger mede verantwoordelijk maken Van klagen en consumeren naar verantwoordelijkheid nemen Burgerschap als recht opgeëist in jaren tachtig: zelfbeschikking en participatie Nu: burgerschap vooral opdracht aan burgers (meedoen, eigen verantwoordelijkheid, eigen kracht) Van liberaal naar communitaristisch burgerschap

7 Burgerschap: communitarisme versus liberalisme: Communitarisme Liberalisme (verzorgingsstaat) Wat maakt volwaardig burgerschap Taak burgers: Deelname aan gemeenschap Actief burgerschap Tot bloei brengen van gemeenschap Individuele vrijheidsrechten Toegang tot sociale voorzieningen Passief burgerschap: Je aan de wet houden, belasting betalen Grootste zorg: Sociale desintegratie, egoïsme Collectiviteitdwang Gedwongen afhankelijkheid familie Belangrijkste instituties: gezin, buurt, wijk, vereniging Rechtsstaat: politie en justitie, sociale voorzieningen Belangrijkste kritiek: Weinig oog voor individuele rechten en dwang van gemeenschappen Weinig oog voor belang van gemeenschappen voor (collectief en individueel) welzijn

8 (actief) burgerschap en verzorgingsstaten Opbouw verzorgingsstaat: T.H. Marshall (1949): 3 burgerschapsrechten, in context van natiestaat: Civiele : 18 e eeuw Politieke : 19 e eeuw Sociale: 20 e eeuw: sociale voorzieningen als universele burgerschapsrechten ipv gunsten voor de armen : Nadruk op burgerrechten, niet op plichten passief burgerschap

9 Sinds jaren 80: kritiek op verzorgingsstaat = impliciet: Communitaristische kritiek op passief burgerschap: Verzorgingsstaat maakt. afhankelijk. passief. berekenend Steeds meer rechten, maar plichten?. Glocalisering: nationale verzorgingsstaat onder druk

10 Herziening verzorgingsstaat : Bal bij de burger: Plichten burger: actief burgerschap Responsibilisering burger Gemeenschap; localisering Gunsten Affectief burgerschap: actieve betrokkenheid via affectie; affectieve banden tbv. sociale cohesie, onderlinge hulp en zorg Affectief burgerschap -> roep om affectieve instituties Vermaatschappelijking/ Eigen Kracht: responsiblisering en/of empowerment?

11 Vermaatschappelijking: vgl.big Society Phillip Blond (2010) Red Tory: How left and right have broken Britain and how we can fix it: Overheersing van staat en markt, ten koste van samenleving Gemeenschappen en organisaties van burgers vermalen en onteigend middels Schaalvergroting Aanbesteding Afrekenen Explosie van toezicht en controle Over elkaar buitelende hervormingen -> Failure demand: demands on a service that stem from the failure to solve the problem in the first place, bijvoorbeeld: ik snap dit formulier niet waarom heb ik mijn toelage niet gehad? Bij lokale overheden 80%; oplossing hiervan -> 400% efficiencywinst

12 Blonds Big Society: oplossingen: geen Eigen Kracht maar: Frontlijn leiderschap: herstel van professionele verantwoordelijkheid tbv. deugdzame samenleving 2 sterke krachten herstellen: inzicht en toewijding van professionals betrokkenheid van burgers en gemeenschappen Eigenaarschap van werknemers: Iedere zelfgeorganiseerde groep professionals die denkt een alternatief model te hebben moeten de kans (en dus budget) krijgen om dit te laten zien. (Herstel van wederkerige civiele economie, via gedeeld eigenaarschap in civiele bedrijven)

13 Kortom: vermaatschappelijking jeugdzorg: Eigen kracht: bal bij de burger, affectief burgerschap, informalisering Oplossing bij burger, maar probleem van elders: Glocalisering Bureaucratisering Onteigening publieke voorzieningen Eigen kracht: Plicht of recht? Responsibilisering en/of empowerment?